Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản trị hoạt động thư viện theo định hướng giáo dục phổ thông mới tại trường THPT Việt Đức – Hà Nội

Chia sẻ: Chuheodethuong10 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:118

Thêm vào BST

Báo xấu

38
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là nghiên cứu lý luận về quản trị hoạt động thư viện và khảo sát thực trạng quản trị hoạt động thư viện trường THPT Việt Đức, đề tài đề xuất một số biện pháp quản trị hoạt động thư viện theo định hướng giáo dục phổ thông mới nhằm góp phần nâng cao giáo dục “ văn hoá đọc” trong nhà trường từ đó nâng cao chất lượng dạy và học của trường THPT Việt Đức.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản trị hoạt động thư viện theo định hướng giáo dục phổ thông mới tại trường THPT Việt Đức – Hà Nội

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC LÝ ANH TÚ QUẢN TRỊ HOẠT ĐỘNG THƢ VIỆN THEO ĐỊNH HƢỚNG GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI TẠI TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG VIỆT ĐỨC HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC HÀ NỘI - 2020
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC LÝ ANH TÚ QUẢN TRỊ HOẠT ĐỘNG THƢ VIỆN THEO ĐỊNH HƢỚNG GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI TẠI TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG VIỆT ĐỨC HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC Chuyên ngành: Quản trị trƣờng học Mã số: Thí điểm Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: GS.TS LÊ NGỌC HÙNG HÀ NỘI - 2020
LỜI CẢM ƠN Với tình cảm chân thành, tôi bày tỏ lòng biết ơn đối với Ban giám hiệu, phòng Sau Đại học, Khoa QLGD - Trường Đại học Giáo dục, các thầy giáo, cô giáo đã tham gia quản trị, giảng dạy và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu. Tôi xin bày tỏ sự biết ơn, sự kính trọng đặc biệt đến GS.TS. Lê Ngọc Hùng người đã trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ về khoa học để tôi hoàn thành luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn: - Lãnh đạo, chuyên viên Sở GD THPT thành phố Hà Nội - Ban giám hiệu, các giáo viên trường THPT Việt Đức - Gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã động viên, cổ vũ, khích lệ và giúp đỡ tôi trong suốt thời gian qua. Mặc dù đã có nhiều cố gắng trong suốt quá trình thực hiện đề tài, song có thể còn có những mặt hạn chế, thiếu sót. Tôi rất mong nhận được ý kiến đóng góp và sự chỉ dẫn của các thầy cô giáo và các bạn đồng nghiệp. Hà Nội, tháng năm 2020 Tác giả Lý Anh Tú i
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT STT VIẾT TẮT VIẾT ĐẦY ĐỦ 1. BGH Ban giám hiệu 2. CBQT Cán bộ quản trị 3. CNH, HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa 4. CSVC Cở sở vật chất 5. ĐNGV Đội ngũ giáo viên 6. GD Giáo dục 7. GD&ĐT Giáo dục và đào tạo 8. GDPT Giáo dục phổ thông 9. GV Giáo viên 10. HS Học sinh 11. HT Hiệu trưởng 12. KHCN Khoa học công nghệ 13. PPDH Phương pháp dạy học 14. THPT Trung học phổ thông 15. TVPT Thư viện phổ thông ii
MỤC LỤC Trang Lời cảm ơn ......................................................................................................... i Danh mục các chữ viết tắt ................................................................................. ii Danh mục các bảng ......................................................................................... vii Danh mục biểu đồ và sơ đồ ............................................................................ viii MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN TRỊ HOẠT ĐỘNG THƢ VIỆN Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THEO ĐỊNH HƢỚNG GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI .............................................................................. 6 1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu ................................................................. 6 1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài ......................................................... 6 1.1.2. Các nghiên cứu ở trong nước .......................................................... 6 1.2. Một số khái niệm liên quan đến đề tài ................................................... 7 1.2.1. Quản trị............................................................................................ 7 1.2.2. Thư viện, thư viện trường phổ thông .............................................. 8 1.3. Hoạt động thƣ viện trƣờng phổ thông ................................................... 9 1.3.1. Vị trí, vai trò của thư viện trường phổ thông .................................. 9 1.3.2. Chức năng, nhiệm vụ của thư viện trường phổ thông .................. 10 1.3.3. Các yếu tố cấu thành thư viện trường phổ thông .......................... 11 1.3.4. Nội dung hoạt động thư viện trường trung học phổ thông ........... 12 1.4. Trƣờng THPT và định hƣớng giáo dục phổ thông mới ..................... 13 1.4.1. Vị trí, mục tiêu của trường THPT trong hệ thống giáo dục quốc dân .................................................................................................. 13 1.4.2. Định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ...................... 14 1.5. Quản trị hoạt động thƣ viện trƣờng phổ thông .................................. 19 1.5.1. Lập kế hoạch hoạt động thư viện .................................................. 19 1.5.2. Xây dựng tổ chức thực hiện việc quản trị thư viện....................... 20 iii
1.5.3. Chỉ đạo hoạt động thư viện ........................................................... 20 1.5.4. Kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động thư viện ............................. 21 1.5.5. Huy động các nguồn lực đáp ứng cho hoạt động thư viện trong trường trung học phổ thông ..................................................................... 22 1.6. Các yếu tố ảnh hƣởng đến quản trị hoạt động thƣ viện theo định hƣớng giáo dục phổ thông mới .................................................................... 23 Tiểu kết chƣơng 1 .......................................................................................... 31 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ HOẠT ĐỘNG THƢ VIỆN TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG VIỆT ĐỨC, HÀ NỘI ...................... 32 2.1. Khái quát về trƣờng Trung học phổ thông Việt Đức, thành phố Hà Nội .... 32 2.1.1. Giới thiệu trường Trung học phổ thông Việt Đức, thành phố Hà Nội ..................................................................................................... 32 2.1.2. Khái quát về chất lượng giáo dục của Nhà trường ....................... 33 2.1.3. Khái quát tình hình thư viện trường THPT Việt Đức ................... 37 2.2. Giới thiệu về khảo sát ............................................................................ 42 2.2.1. Mục đích khảo sát ......................................................................... 42 2.2.2. Nội dung, phương pháp khảo sát .................................................. 42 2.2.3. Đối tượng và thời gian khảo sát .................................................... 42 2.3. Thực trạng về hoạt động thƣ viện ở trƣờng trung học phổ thông Việt Đức .............................................................................................. 42 2.3.1. Thực trạng chất lượng cán bộ thư viện ......................................... 42 2.3.2. Thực trạng các hoạt động của thư viện ......................................... 44 2.3.3. Thực trạng mức độ thường xuyên sử dụng của giáo viên và học sinh ................................................................................................... 47 2.3.4. Thực trạng hiệu quả hỗ trợ của thư viện đối với hoạt động giảng dạy, học tập của giáo viên và học sinh .......................................... 48 2.4. Thực trạng quản trị hoạt động thƣ viện .............................................. 50 2.4.1. Thực trạng lập kế hoạch công tác thư viện của trường THPT Việt Đức – Hà Nội .................................................................................. 50 iv
2.4.2. Thực trạng chỉ đạo công tác thư viện của trường THPT Việt Đức – Hà Nội .......................................................................................... 53 2.4.3. Thực trạng công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động thư viện theo chương trình phổ thông mới của trường THPT Việt Đức .............. 55 2.5. Đánh giá thực trạng quản trị hoạt động thƣ viện theo định hƣớng giáo dục phổ thông mới tại trƣờng THPT Việt Đức – Hà Nội ..... 57 2.5.1. Những việc đã làm được ............................................................... 57 2.5.2. Những hạn chế .............................................................................. 58 2.5.3. Nguyên nhân của hạn chế ............................................................. 58 Tiểu kết chƣơng 2 .......................................................................................... 60 CHƢƠNG 3: MỘT SỐ BIỆN PHÁP QUẢN TRỊ THƢ VIỆN TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG VIỆT ĐỨC ...............................................................62 3.1. Cơ sở đề xuất .......................................................................................... 62 3.1.1. Yêu cầu định hướng giáo dục phổ thông mới ............................... 62 3.1.2. Phương hướng phát triển thư viện của trường THPT Việt Đức theo Chương trình giáo dục phổ thông mới 2018 ................................... 63 3.1.3. Kết quả khảo sát thực trạng........................................................... 63 3.1.4. Nguyên tắc đề xuất biện pháp ....................................................... 64 3.2. Các biện pháp quản trị hoạt động thƣ viện theo định hƣớng giáo dục phổ thông mới tại trƣờng THPT Việt Đức – Hà Nội .......................... 65 3.2.1. Biện pháp1: Nâng cao nhận thức về ý ngh a và tầm quan trọng của thư viện và quản trị hoạt động thư viện cho cán bộ quản trị và giáo viên, học sinh .................................................................................. 65 3.2.2. Biện pháp2: Tổ chức nâng cao kiến thức về thư viện trường học, quản lý thư viện trường học cho cán bộ quản trị và giáo viên phụ trách thư viện .................................................................................................... 68 3.2.3. Biện pháp3: Chỉ đạo xây dựng kế hoạch hoạt động thư viện ....... 69 3.2.4. Biện pháp4: Chỉ đạo đổi mới các hoạt động thư viện nhằm phát triển thư viện trường........................................................................ 71 v
2.3.5. Biện pháp 5: Xây dựng môi trường và các điều kiện đảm bảo thực hiện giáo dục “văn hóa đọc” cho học sinh THPT Việt Đức theo chương trình giáo dục phổ thông mới ............................................ 76 3.2.6. Biện pháp 6: Tăng cường kiểm tra, giám sát hiệu quả hoạt động của thư viện .................................................................................... 79 3.2.7. Biện pháp7: Phối hợp với các lực lượng giáo dục trong việc tổ chức các hoạt động thư viện.................................................................... 81 3.2.8. Biện pháp 8: Đầu tư cơ sở vật chất và kinh phí phục vụ hoạt động cho thư viện đáp ứng theo chương trình GDPT mới ..................... 83 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ........................................................... 84 3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ......... 85 Tiểu kết chƣơng 3 .......................................................................................... 89 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ...................................................................... 90 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 96 PHỤ LỤC vi
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1: Bảng tổng hợp kế hoạch giáo dục cấp trung học phổ thông .... 14 Bảng 2.1: Về quy mô trường lớp học sinh ............................................... 33 Bảng 2.2: Kết quả hạnh kiểm của học sinh .............................................. 33 Bảng 2.3: Kết quả học lực của học sinh ................................................... 34 Bảng 2.4: Cơ cấu giáo viên giảng dạy trong Nhà trường ......................... 35 Bảng 2.5: Cơ cấu cán bộ, nhân viên trong Nhà trường ............................ 35 Bảng 2.6: Về cơ sở vật chất của nhà trường............................................. 35 Bảng 2.7: Số liệu thống kê kết quả kiểm tra thư viện trong 3 năm gần nhất của trường THPT Việt Đức.............................................. 41 Bảng 2.8: Đánh giá của CBQT, giáo viên về chất lượng cán bộ thư viện trường THPT Việt Đức ............................................................ 43 Bảng 2.9: Đánh giá của học sinh về chất lượng cán bộ thư viện trường THPT Việt Đức ........................................................................ 43 Bảng 2.10: Đánh giá của cán bộ quản trị, giáo viên và học sinh nhà trường về việc thực hiện các hoạt động thư viện trường THPT Việt Đức ........................................................................ 45 Bảng 2.11: Đánh giá của giáo viên nhà trường về hiệu quả hỗ trợ của thư viện với hoạt động giảng dạy và tự bồi dưỡng nâng cao kiến thức .................................................................................. 48 Bảng 2.12: Đánh giá của học sinh về hiệu quả hỗ trợ của thư viện với hoạt động học tập và tìm hiểu kiến thức .................................. 49 Bảng 2.13: Thực trạng lập kế hoạch hoạt động thư viện ........................... 51 Bảng 2.14: Thực trạng tổ chức thực hiện kế hoạch chỉ đạo hoạt động thư viện của trường THPT Việt Đức – Hà Nội .............................. 54 Bảng 2.15: Thực trạng việc chỉ đạo công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động thư viện theo chương trình phổ thông mới của trường THPT Việt Đức ........................................................................ 56 Bảng 3.1: Đánh giá của CBQT, GV về tính cần thiết của các biện pháp quản trị ..................................................................................... 85 Bảng 3.2: Đánh giá của CBQT, GV về tính khả thi của các biện pháp quản trị ..................................................................................... 86 vii
DANH MỤC BIỂU ĐỒ VÀ SƠ ĐỒ Biểu đồ 2.1: Thống kê mức độ sử dụng thư viện của giáo viên, học sinh ...... 47 Sơ đồ 1.1: Các yếu tố hình thành một thư viện (Theo Luật Thư viện 2019) .. 11 Sơ đồ 1.2: Sơ đồ tổ chức bộ máy quản trị thư viện trường phổ thông............ 20 viii
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài 1.1. Cơ sở lý luận Quản trị đóng vai trò quan trọng trong mọi chế độ xã hội và mọi l nh vực ngành nghề quản trị bao trùm lên toàn bộ hoạt động của quản trị một cách khoa học sẽ đem lại lợi ích vô cùng to lớn. Quản trị có nguyên tắc và phương pháp chung nhất xong đi sâu vào từng ngành nghề từng l nh vực chúng có những đặc thù riêng chính vì vậy mọi ngành nghề mọi l nh vực phải đều nghiên cứu để tìm ra cách thức phương pháp quản trị khoa học nhất đối bới ngành nghề, l nh vực của mình Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả của tục thực hiện vì vậy hoạt động quản trị là yếu tố quan trọng nhất. Bởi một mô hình cơ cấu tổ chức phù hợp và phương pháp cơ chế quản trị khoa học sẽ đem lại những lợi ích vô cùng to lớn tiết kiệm chi phí và thời gian tiết kiệm sức lao động giảm thiểu những hư hao vật chất tăng năng suất lao động và tạo được hiệu quả cao nhất trong công việc. Thư viện trường học là một bộ phận cơ sở vật chất trọng yếu, trung tâm sinh hoạt văn hoá và khoa học của nhà trường, là bộ phận không thể thiếu trong việc hình thành môi trường văn hoá học đường. Thư viện trường học góp phần nâng cao chất lượng dạy – học của giáo viên và học sinh, xây dựng thói quen tự học cho học sinh. Đây chính là con đường tốt nhất để nâng cao hiệu quả dạy và học. Đối với các em học sinh, thư viện trường học giúp các em tự bổ sung kiến thức. Cũng chính ở thư viện trường học, các em sẽ tự rèn luyện cho mình tính độc lập tư duy và thói quen tự học. Được tiếp xúc với sách, các em học sinh được tiếp cận với trí tuệ, công sức của các nhà khoa học, các nhà nghiên cứu để thấy được ý ngh a to lớn của lao động trí óc, sự kiên nhẫn và cần cù của nhiều thế hệ trong và ngoài nước. 1
Trong Đề án phát triển “văn hóa đọc” trong cộng đồng giai đoạn 2011- 2020, định hướng đến năm 2030, Thủ tướng Chính phủ đã nêu r : “Văn hóa đọc là hoạt động văn hóa ở tầm cao của một dân tộc”. Vì vậy, giáo dục “văn hóa đọc” cho thanh thiếu niên là nhiệm vụ rất quan trọng, đòi hỏi sự quan tâm của các lực lượng giáo dục; bên cạnh đó, các nhà trường cần phát huy vai trò hoạt động của thư viện nhằm giáo dục “văn hóa đọc” cho học sinh. Cán bộ quản lí của các trường cần có các biện pháp quản lí thiết thực để tạo điều kiện, phát huy vai trò của hoạt động thư viện nói riêng và các hoạt động giáo dục trong nhà trường nói chung nhằm thực hiện mục đích giáo dục “văn hóa đọc”cho học sinh. 1.2. Cơ sở thực tiễn Công tác thư viện trong nhà trường phổ thông luôn đóng một vai trò hết sức quan trọng hoạt động của mỗi nhà trường. Thư viện trường THPT Việt Đức có những đầu sách tối thiểu phục vụ hoạt động giảng dạy của giáo viên và học tập của học sinh như: sách giáo viên, sách giáo khoa, sách tham khảo… . Bên cạnh đó việc đầu tư cơ sở vật chất cho thư viện vẫn còn hạn chế, diện tích nhỏ hẹp, số lượng sách có hạn, chưa hỗ trợ được nhiều cho giáo viên trong việc tìm kiếm thông tin, chưa thu hút được giáo viên và học sinh đến đọc sách Thực tiễn cho thấy trường THPT Việt Đức, Hà Nội vẫn chưa làm tốt công tác quản trị hiệu quả thư viện. Vì vậy, cần phải tìm ra biện pháp phát triển thư viện trường nâng cao hiệu quả hoạt động của thư viện trường trong tình hình hiện nay Muốn vậy, việc đầu tiên đối với người làm công tác quản trị trường học, việc xây dựng các b iện phápquản trị hợp lý theo định hướng giáo dục phổ thông mới để phát huy hiệu quả sử dụng thư viện là rất cần thiết. Từ thực tế đó, tôi chọn đề tài “Quản trị hoạt động thư viện theo định hướng giáo dục phổ thông mới tại trường THPT Việt Đức – Hà Nội” cho luận văn của mình. 2
2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận về quản trị hoạt động thư viện và khảo sát thực trạng quản trị hoạt động thư viện trường THPT Việt Đức, đề tài đề xuất một số biện pháp quản trị hoạt động thư viện theo định hướng giáo dục phổ thông mới nhằm góp phần nâng cao giáo dục “ văn hoá đọc” trong nhà trường từ đó nâng cao chất lượng dạy và học của trường THPT Việt Đức. 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Quản trị hoạt động thư viện tại trường THPT Việt Đức, Hà Nội. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Hoạt động quản trị thư viện trường THPT Việt Đức, Hà Nội. 4. Câu hỏi nghiên cứu - Thư viện THPT Việt Đức hoạt động như thế nào? - Quản trị hoạt động thư viện tại trường THPT Việt Đức hiện nay đang như thế nào? - Cần áp dụng những biện pháp quản trị hoạt động thư viện tại trường THPT Việt Đức như thế nào để nâng cao chất lượng, hiệu quả phục vụ của thư viện đáp ứng nhu cầu học tập, nghiên cứu của học sinh và giáo viên? 5. Giả thuyết nghiên cứu Giả thuyết 1: Thư viện trường THPT Việt Đức đã nỗ lực hoạt động nhưng vẫn chưa hết công suất và chưa đáp ứng được đầy đủ nhu cầu của học sinh và giáo viên theo định hướng Chương trình giáo dục phổ thông (2018) Giả thuyết 2: Quản trị hoạt động thư viện tại trường THPT Việt Đức đã có đổi mới và thu được một số kết quả đáng khích lệ, tuy nhiên vẫn còn những hạn chế nhất định. Giả thuyết 3: Cần áp dụng đồng bộ các biện pháp lập kế hoạch chiến lược, huy động các nguồn đầu vào quản trị hoạt động thư viện và phục vụ hoạt động thư viện để nâng cao chất lượng, hiệu quả phục vụ của thư viện đáp ứng nhu cầu học tập, nghiên cứu của học sinh và giáo viên 3
Quản trị hoạt động thư viện nếu đề xuất và thực thi được các biện pháp quản trị phù hợp thì có thể nâng cao chất lượng hoạt động của thư viện tại trường THPT Việt Đức, thành phố Hà Nội góp phần nâng cao chất lượng dạy học của nhà trường trong chương trình giáo dục phổ thông (2018) 6. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lý luận về thư viện và công tác quản trị hoạt động thư viện trong trường THPT. - Khảo sát, đánh giá thực trạng công tác quản trị hoạt động thư viện của hiệu trưởng trường THPT Việt Đức - Hà Nội. - Đề xuất một số Biện phápquản trị hoạt động thư viện tại trường THPT Việt Đức. 7. Phƣơng pháp nghiên cứu 7.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết Phân tích, tổng hợp, phân loại, hệ thống hóa những vấn đề lý luận từ sách, báo, tài liệu và văn kiện, văn bản có liên quan nhằm xây dựng cơ sở lý luận cho vấn đề nghiên cứu. 7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Quan sát, thu thập thông tin qua việc quan sát quản trị hoạt động thư viện trường THPT. - Khảo sát thực trạng về thư viện và quản trị hoạt động thư viện trường THPT Việt Đức bằng phiếu khảo sát 7.3. Phương pháp phỏng vấn - Phương pháp này sử dụng để thu thập thông tin về thực trạng công tác quản trị thư viện của BGH, giáo viên, học sinh tại trường THPT Việt Đức. 7.5. Phương pháp thống kê toán học - Bằng việc sử dụng toán thống kê để xử lý số liệu, phân tích các thông số cần thiết mang tính chính xác, khoa học. 4
8. Phạm vi nghiên cứu - Nội dung: Nghiên cứu về quản trị hoạt động của thư viện trường THPT Việt Đức - Không gian: Thư viện trường THPT Việt Đức - Thời gian: Luận văn tập trung nghiên cứu về quản trị hoạt động Thư viện trường THPT Việt Đức 9. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, kiến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận của quản trị hoạt động thư viện ở trường THPT theo định hướng giáo dục phổ thông mới. Chương 2: Thực trạng quản trị hoạt động thư viện các trường THPT Việt Đức – Hà Nội. Chương 3: Một số biện pháp quản trị hoạt động thư viện trường THPT Việt Đức – Hà Nội theo định hướng giáo dục phổ thông mới. 5
CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN TRỊ HOẠT ĐỘNG THƢ VIỆN Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THEO ĐỊNH HƢỚNG GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI 1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu 1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài Nhà nghiên cứu Claus Ulrich Werner (Giám đốc thư viện Đại học tự do Berlin, uỷ viên Hội đồng xây dựng thư viện và lưu trữ - Viện Tiêu chuẩn Đức) trong bài viết: Thư viện với vai trò là không gian học tập và là nơi mọi người đều muốn đến” đã nghiên cứu về sự phát triển của thư viện trong thời đại hiện nay và đưa ra ý kiến nhận định: “Một trong những điều kỳ lạ có thể nói về thư viện là chúng đang trải qua một thời kỳ phục hưng trong kỷ nguyên kỹ thuật số. Sự phục hưng này liên quan đến việc chuyển đổi thư viện từ vai trò là nơi lưu trữ sách trở thành không gian công cộng, một phòng khách của thành phố, một trung tâm học tập cho sinh viên, một “địa điểm thứ ba” và một cửa hàng phương tiện truyền thông phi thương mại”. 1.1.2. Các nghiên cứu ở trong nước Trong nghiên cứu của Cao Minh Kiểm đã đưa ra biện pháp để ghi nhớ việc làm đầy ngh a cử Hồ Chủ Tịch, về sau này trong thập kỉ 70, Bộ Giáo dục đã phát động phong trào xây dựng “Tủ sách Nguyễn Tất Thành”. Tác giả Đoàn Thị Thu (Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn, thành phố Hồ Chí Minh) nghiên cứu đề tài: “Vai trò của thư viện trường trong việc xây dựng và phát triển tủ sách lớp học ở các thư viện trường phổ thông” cho rằng: Xây dựng và phát triển tủ sách lớp học là động lực giúp thư viện trường phổ thông nâng cao hiệu quả hoạt động của mình, từng bước khẳng định vai trò của thư viện trong hoạt động dạy và học ở trường phổ thông. Hiệu quả hoạt động của tủ sách lớp học phụ thuộc rất lớn vào mức độ tham 6
gia của thư viện nhà trường. Để tủ sách lớp học thực sự hữu ích như mong muốn, cần nhất là trình độ và tâm huyết của người cán bộ thư viện trường phổ thông [24, tr. 26]. Tác giả Nguyễn Thị Lan Thanh (Trường Đại học Văn hoá Hà Nội) đã đề cập đến những khái niệm về quản lý thư viện trong bài viết “ Một số vấn đề về quản lý thư viện hiện đại” đăng trên tạp chí Thư viện Việt Nam số 5 (49) tháng 9 năm 2014 đã nêu lên các định ngh a về quản lý thư viện và quản lý thư viện hiện đại. Sự giống nhau và khác nhau giữa quản lý thư viện truyền thống và quản lý thư viện hiện đại, khái quát một số nội dung quản lý thư viện hiện đại. Theo tác giả, thư viện hiện đại là một loại thư viện được áp dụng những thành tựu mới nhất của khoa học kỹ thuật mà cụ thể là công nghệ thông tin. Quản lý thư viện hiện đại rất cần người quản lý có các kiến thức về ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động thư viện hiện đại là hoạt động được chủ thể quản lý và đối tượng quản lý tự giác thực hiện nhằm đảm bảo đạt được mục tiêu của thư viện với sự hỗ trợ của các phương tiện kỹ thuật hiện đại [21, tr.3]. 1.2. Một số khái niệm liên quan đến đề tài 1.2.1. Quản trị Thuật ngữ quản trị được giải thích bằng nhiều cách khác nhau và có thể nói là chưa có một định ngh a nào được tất cả mọi người chấp nhận hoàn toàn. Mary Parker Follett cho rằng “ uản trị là nghệ thuật đạt đư c mục đ ch thông qua người khác”. Định ngh a này nói lên rằng những nhà quản trị đạt được các mục tiêu của tổ chức bằng cách sắp xếp, giao việc cho những người khác thực hiện chứ không phải hoàn thành công việc bằng chính mình. Theo James Stoner và Stephen Robbins: “ uản trị là tiến trình hoạch định, tổ chức, lãnh đạo và kiểm soát những hoạt động của các thành viên trong tổ chức và sử dụng tất cả các nguồn lực khác của tổ chức nhằm đạt đư c mục tiêu đã đề ra”. 7
Theo Lê Ngọc Hùng thì Quản trị (Governance) là hệ thống các thành phần, cấu trúc và quá trình ra quyết định, do vậy quản trị gắn liền với đấu tranh vì quyền lực, vì sự nắm giữ, sử dụng, kiểm soát quyền lực để ra quyết định thực hiện mục tiêu, lợi ích nhất định [12, tr.46] Như vậy, có thể hiểu quản trị là: “là sự tác động có mục đ ch có kế hoạch của chủ thể quản trị lên đối tư ng quản trị nhằm đạt đư c mục tiêu mà chủ thể quản trị đề ra”. 1.2.2. Thư viện, thư viện trường phổ thông 1.2.2.1. Thư viện Danh từ thƣ viện (Bibliothêque) xuất phát từ tiếng Hy Lạp, Biblio là sách và thêka là bảo quản. Có nhiều định ngh a về thư viện, năm 1970, UNESCO nhằm chuẩn hoá quốc tế về khái niệm này đã nêu: “Thư viện không phụ thuộc vào tên gọi của nó, là bất cứ bộ sưu tập nào của sách, ấn phẩm định kỳ hoặc các tài liệu khác, kể cả đồ hoạ, nghe – nhìn và nhân viên phục vụ có trách nhiệm tổ chức cho bạn đọc sử dụng các tài liệu đó, nhằm mục đích thông tin, nghiên cứu khoa học và giải trí. Ngày nay với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin được áp dụng những thành tựu mới nhất của khoa học kỹ thuật mà cụ thể là công nghệ thông tin. 1.2.2.2. Thư viện trường phổ thông Thư viện trường phổ thông có vai trò và nhiệm vụ quan trọng trong việc nâng cao chất lượng dạy và học. Thư viện trường phổ thông phục vụ giáo viên và học sinh trong trường, cung cấp những tài nguyên hỗ trợ cho học tập và giảng dạy, đồng thời hướng dẫn học sinh biết khai thác thông tin và sử dụng thông tin trong thư viện nhằm khuyến khích việc đọc sách 1.2.3. Quản trị hoạt động thư viện Quản trị hoạt động thư viện được hiểu như một quá trình tác động thường xuyên, liên tục của các chủ thể quản trị lên hoạt động thư viện nhằm 8
tận dụng tối đa tiềm năng của thư viện và môi trường xung quanh, đáp ứng nhu cầu tin của các tầng lớp nhân dân ở mức cao nhất. Cũng như các đơn vị sự nghiệp khác, quản trị hoạt động thư viện vừa tuân thủ khoa học về quản trị và nguyên tắc của quản trị, vừa có yếu tố đặc thù của hoạt động chuyên môn ngành thư viện. Theo tác giả Nguyễn Tiến Hiển và Nguyễn Thị Lan Thanh, khi bàn về quản trị thư viện: “Mục đích cuối cùng của quản lý cũng là làm thế nào phục vụ tốt nhất nhu cầu người dùng tin, bảo quản tốt vốn tài liệu và các trang thiết bị, nhằm không ngừng làm giảm nhẹ sức lao động cho cán bộ thư viện thông tin” [18, tr.31]. Từ những phân tích trên, theo tác giả luận văn, quản trị hoạt động thư viện được nhìn nhận dưới tác động của chủ thể quản trị lên các hoạt động cụ thể của từng thư viện, đảm bảo cho hoạt động thư viện được tiến hành có hiệu quả. 1.3. Hoạt động thƣ viện trƣờng phổ thông 1.3.1. Vị trí, vai trò của thư viện trường phổ thông Thư viện là hạng mục thiết yếu trong trường phổ thông. Trong hệ thống giáo dục quốc dân, các trường học, cơ sở giáo dục phổ thông được Nhà nước đầu tư, xây dựng hạng mục thư viện và các hoạt động khá đồng bộ cùng với phòng học bộ môn, chức năng trong nhà trường. Từ trước đến nay, ngành Giáo dục rất chú trọng đến hoạt động thư viện trường học và xây dựng thói quen đọc sách, văn hóa đọc trong trường phổ thông; coi đây là biện pháp quan trọng để học sinh tự học, nghiên cứu, hình thành kiến thức kỹ năng, thay đổi phương pháp dạy – học, góp phần hình thành và phát triển nhân cách cho học sinh phổ thông đáp ứng yêu cầu của công cuộc đổi mới giáo dục. Thư viện đã góp phần đổi mới dạy – học, giáo dục trong nhà trường góp phần quan trọng vào việc xây dựng, duy trì và bồi đắp văn hoá đọc cho thế hệ trẻ. 9
1.3.2. Chức năng, nhiệm vụ của thư viện trường phổ thông Quy chế về tổ chức và hoạt động thư viện trường phổ thông được ban hành tại Luật Thư viện số 46/2019/QH14 ngày 21/11/2019 của Quốc hội ban hành đã ghi r : Thư viện cơ sở giáo dục phổ thông thực hiện nhiệm vụ như sau: - Xây dựng, xử lý, lưu giữ, bảo quản, kết nối và phát triển tài nguyên thông tin phù hợp với người sử dụng thư viện. - Tổ chức sử dụng chung tài nguyên thông tin, sản phẩm thông tin và dịch vụ thư viện; truyền bá tri thức, giá trị văn hóa của dân tộc và nhân loại; phục vụ nhu cầu nghiên cứu, học tập, giải trí; góp phần hình thành và phát triển kiến thức, kỹ năng, phẩm chất, năng lực của người sử dụng thư viện. - Ứng dụng thành tựu khoa học và công nghệ, hiện đại hóa thư viện. - Phát triển văn hóa đọc và góp phần tạo môi trường học tập suốt đời cho Nhân dân, xây dựng xã hội học tập, nâng cao dân trí, xây dựng con người Việt Nam toàn diện. - Phát triển tài nguyên thông tin phù hợp với nhu cầu học tập, nghiên cứu của người học, người dạy, cán bộ quản lý và mục tiêu, nội dung, chương trình học tập, giảng dạy của từng cấp học, chương trình học; - Tổ chức hoạt động khuyến đọc, hình thành thói quen, kỹ năng đọc của người học; hướng dẫn sử dụng thư viện, trang bị kỹ năng tìm kiếm, khai thác, sử dụng thông tin cho người học, người dạy và cán bộ quản lý; - Hỗ trợ việc học tập, giảng dạy, nghiên cứu và tổ chức các hoạt động giáo dục khác; - Thực hiện nhiệm vụ khác do cơ sở giáo dục giao. Năm 2003, tại Quyết định số 01/2003/QĐ-BGD&ĐT Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành quy định tiêu chuẩn thư viện trường phổ thông; sửa đổi, bổ sung tại Quyết định số 01/2004/QĐ-BGDĐT ngày 29/1/2004 về danh hiệu và quy trình công nhận “Thư viện trường học xuất sắc”. 10