Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Quản lý dịch vụ khám chữa bệnh của các cơ sở y tế tư nhân trên địa bàn thành phố Hà Nội

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:121

Thêm vào BST

Báo xấu

2
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài "Quản lý dịch vụ khám chữa bệnh của các cơ sở y tế tư nhân trên địa bàn thành phố Hà Nội" tập trung nghiên cứu tinh hình quản lý dịch vụ khám chữa bệnh của các cơ sở y tế trên địa bàn thành phố Hà Nội giai đoạn 2019-2023. Từ đó đề xuất giải pháp nhằm hoàn thiện cơ chế quản lý dịch vụ khám chữa bệnh của các cơ sở y tế trên địa bàn Hà Nội trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Quản lý dịch vụ khám chữa bệnh của các cơ sở y tế tư nhân trên địa bàn thành phố Hà Nội

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- PHẠM THÁI HƯNG QUẢN LÝ DỊCH VỤ KHÁM CHỮA BỆNH CỦA CÁC CƠ SỞ Y TẾ TƯ NHÂN TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Hà Nội - 2024
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- PHẠM THÁI HƯNG QUẢN LÝ DỊCH VỤ KHÁM CHỮA BỆNH CỦA CÁC CƠ SỞ Y TẾ TƯ NHÂN TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI Chuyên ngành : Quản lý kinh tế Mã số : 8340410 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC : PGS.TS Tô Thế Nguyên Hà Nội, 2024
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan tất cả những nội dung liên quan đến đến Luận văn này hoàn toàn được hình thành và phát triển từ những quan điểm của chính cá nhân tôi, dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS.TS Tô Thế Nguyên. Các số liệu và kết quả có được trong Luận văn này hoàn toàn là trung thực. Tác giả luận văn Phạm Thái Hưng
LỜI CẢM ƠN Trong quá trình thực hiện Luận văn này, tôi đã nhận được sự quan tâm, giúp đỡ của quý Thầy, Cô, bạn bè tại trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc Gia Hà Nội. Xin trân trọng cảm ơn PGS.TS Tô Thế Nguyên, người hướng dẫn khoa học của Luận văn, đã tận tình và giúp đỡ tôi rất nhiều trong suốt quá trình thực hiện Luận văn. Xin trân trọng cảm ơn Quý Thầy Cô trong Hội đồng chấm Luận văn đã có những góp ý về những thiếu sót của Luận văn này, để tôi được hoàn thiện Luận văn. Xin trân trọng cảm ơn Ban lãnh đạo và tập thể cán bộ Sở Y tế Hà Nội đã cung cấp thông tin, tài liệu và hợp tác với tôi thực hiện Luận văn. Và sau cùng, để có được kiến thức như ngày hôm nay, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất đến Quý Thầy, Cô trường Đại học Kinh tế- ĐH Quốc Gia Hà Nội trong suốt thời gian qua đã truyền đạt cho tôi những kiến thức quý báu. TÁC GIẢ LUẬN VĂN PHẠM THÁI HƯNG
MỤC LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ................................................................... i DANH MỤC BẢNG ......................................................................................... ii DANH MỤC SƠ ĐỒ ....................................................................................... iii MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ DỊCH VỤ KHÁM CHỮA BỆNH CỦA CÁC CƠ SỞ Y TẾ TƯ NHÂN...................... 5 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu ................................................................ 5 1.1.1. Các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài ...................................... 5 1.1.2. Các kết quả nghiên cứu chủ yếu ............................................................. 7 1.1.3. Khoảng trống nghiên cứu ........................................................................ 7 1.2. Cơ sở lý luận về quản lý dịch vụ khám chữa bệnh của các cơ sở y tế tư nhân ........................................................................................................................... 8 1.2.1. Các khái niệm .......................................................................................... 8 1.2.2. Mục tiêu, nguyên tắc quản lý dịch vụ khám chữa bệnh của các cơ sở y tế tư nhân ............................................................................................................. 20 1.2.3. Vai trò quản lý dịch vụ khám chữa bệnh của các cơ sở y tế tư nhân.... 23 1.2.4. Nội dung quản lý dịch vụ khám, chữa bệnh của các cơ sở y tế tư nhân25 1.2.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý dịch vụ khám, chữa bệnh của các cơ sở y tế tư nhân ................................................................................................. 34 1.2.6. Tiêu chí đánh giá quản lý dịch vụ khám, chữa bệnh của các cơ sở y tế tư nhân ................................................................................................................. 37 1.3. Kinh nghiệm quản lý dịch vụ khám, chữa bệnh của các cơ sở y tế tư nhân ở một số địa phương và bài học rút ra cho Thành phố Hà Nội ....................... 39
1.3.1. Kinh nghiệm quản lý dịch vụ khám, chữa bệnh của các cơ sở y tế tư nhân ở một số địa phương ........................................................................................ 39 1.3.2. Bài học rút ra cho Thành phố Hà Nội trong việc quản lý dịch vụ khám chữa bệnh của các cơ sở y tế tư nhân .............................................................. 45 CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ........................................ 46 2.1. Phương pháp thu thập tài liệu, số liệu ...................................................... 46 2.1.1. Phương pháp thu thập tài liệu, số liệu thứ cấp ...................................... 46 2.1.2. Phương pháp thu thập tài liệu, số liệu sơ cấp ....................................... 46 2.2. Phương pháp phân tích ............................................................................. 48 2.2.1. Phương pháp xử lý thông tin ................................................................. 48 2.2.2. Phương pháp thống kê, mô tả................................................................ 48 2.2.3. Phương pháp phân tích, tổng hợp ......................................................... 48 2.2.4. Phương pháp so sánh............................................................................. 49 2.3. Khung nghiên cứu .................................................................................... 49 CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ DỊCH VỤ KHÁM, CHỮA BỆNH CỦA CÁC CƠ SỞ Y TẾ TƯ NHÂN TRÊN ĐỊA BÀN TP. HÀ NỘI........ 52 3.1. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu ................................................................... 52 3.1.1. Vị trí địa lý ............................................................................................ 52 3.1.2. Sơ lược về quản lý y tế trên địa bàn ...................................................... 53 3.2. Khái quát về Sở y tế Thành phố Hà Nội .................................................. 54 3.2.1. Giới thiệu về Sở Y tế Thành phố Hà Nội.............................................. 54 3.2.2. Chức năng, nhiệm vụ của Sở Y tế thành phố Hà Nội trong công tác quản lý dịch vụ khám, chữa bệnh của các cơ sở y tế tư nhân .................................. 54 3.2.3. Tổ chức bộ máy của Sở Y tế Thành phố Hà Nội .................................. 55
3.3. Thực trạng quản lý dịch vụ khám, chữa bệnh của các cơ sở y tế tư nhân trên địa bàn thành phố Hà Nội ........................................................................ 58 3.3.1. Hệ thống văn bản, chính sách, tổ chức bộ máy quản lý dịch vụ khám chữa bệnh của các cơ sở y tế tư nhân....................................................................... 58 3.3.2. Quản lý chất lượng dịch vụ tại các cơ sở khám, chữa bệnh tư nhân .... 70 3.3.3. Tuyên truyền, phố biến giáo dục pháp luật về y tế đối với các cơ sở khám chữa bệnh tư nhân ........................................................................................... 72 3.3.4. Công tác thanh tra, kiểm tra, các cơ sở khám, chữa bệnh tư nhân ....... 76 3.4. Đánh giá chung về quản lý dịch vụ khám, chữa bệnh của các cơ sở y tế tư nhân trên địa bàn thành phố Hà Nội ............................................................... 78 3.4.1. Đánh giá kết quả quản lý dịch vụ khám, chữa bệnh của các cơ sở y tế tư nhân ................................................................................................................. 78 3.4.2. Kết quả đạt được ................................................................................... 87 3.4.3. Những hạn chế và nguyên nhân ............................................................ 89 CHƯƠNG 4: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ DỊCH VỤ KHÁM, CHỮA BỆNH CỦA CÁC CƠ SỞ Y TẾ TƯ NHÂN TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI ................................................... 94 4.1. Định hướng hoàn thiện quản lý dịch vụ khám, chữa bệnh của các cơ sở y tế tư nhân trên địa bàn thành phố Hà Nội ....................................................... 94 4.1.1. Định hướng phát triển của các cơ sở khám, chữa bệnh tư nhân trên địa bàn thành phố Hà Nội ..................................................................................... 94 4.1.2. Định hướng hoàn thiện văn bản quản lý, chủ trương và chính sách quản lý các cơ sở khám, chữa bệnh tư nhân ............................................................ 96 4.1.3. Đảm bảo công tác quản lý dịch vụ khám, chữa bệnh tại các cơ sở khám chữa bệnh tư nhân hiệu quả, hỗ trợ các cơ sở khám, chữa bệnh tư nhân phát triển đúng và phù hợp với nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội ........................ 97
4.2. Các giải pháp hoàn thiện quản lý dịch vụ khám, chữa bệnh của các cơ sở y tế tư nhân trên địa bàn thành phố Hà Nội ....................................................... 98 4.2.1. Giải pháp tăng cường quản lý hoạt động kinh doanh của các cơ sở khám, chữa bệnh tư nhân ........................................................................................... 98 4.2.2. Giải pháp tăng cường công tác quản lý chất lượng đối với các cơ sở khám, chữa bệnh tư nhân ......................................................................................... 100 4.2.3. Giải pháp quản lý đội ngũ y, bác sĩ hành nghề tại các cơ sở khám, chữa bệnh tư nhân .................................................................................................. 101 4.2.4. Giải pháp quản lý danh mục dịch vụ khám, chữa bệnh ...................... 102 4.2.5. Giải pháp tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật....... 103 4.2.6. Tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát các cơ sở y tế tư nhân........ 103 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................. 108
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Ký hiệu Nguyên nghĩa BHYT Bảo hiểm y tế CCHN Giấy phép hành nghề CCVC Công chức, viên chức CS&BVSKND Chăm sóc và bảo vệ sức khỏe nhân dân CSKCBT Cơ sở khám chữa bệnh tư nhân KCB Khám bệnh, chữa bệnh MTTQ Mặt trận tổ quốc NXB Nhà xuất bản PL Pháp luật QLHCNN Quản lý hành chính nhà nước QLNN Quản lý nhà nước SYT Sở Y tế TCCL Tiêu chuẩn chất lượng Tp.HN Thành phố Hà Nội Tp.HCM Thành phố Hồ Chí Minh VBQPPL Văn bản quy phạm pháp luật XHCN Xã hội chủ nghĩa XPVPHC Xử phạt vi phạm hành chính TCCL Tiêu chuẩn chất lượng CNTT Công nghệ thông tin i
DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1. Phân bổ mẫu điều tra hoạt động quản lý dịch vụ khám chữa bệnh 47 Bảng 3.1: Số lượng cơ sở y tế tư nhân trên địa bàn thành phố Hà Nội .......... 59 Bảng 3.2. Số lượng kỹ thuật chuyên môn ở một số bệnh viện tư nhân .......... 62 Bảng 3.4. Thống kê trình độ đội ngũ nhân viên y tế trong các cơ sở khám chữa bệnh tư ............................................................................................................. 65 Bảng 3.5. So sáng giá một số dịch vụ khám, chữa bệnh giữa BVC và BVT . 68 Bảng 3.6. Chất lượng các bệnh viện tư nhân trên địa bàn thành phố Hà Nội 70 Bảng 3.7. Hình thức phổ biến giáo dục pháp luật do Sở Y tế phát hành ........ 75 giai đoạn 2019-2023 ........................................................................................ 75 Bảng 3.8. Kết quả hoạt động thanh tra, kiểm tra các cơ sở khám chữa bệnh tư nhân ................................................................................................................. 77 Bảng 3.9. Kết quả đánh giá đối với công tác cấp giấy phép hoạt động kinh doanh dịch vụ khám, chữa bệnh...................................................................... 79 Bảng 3.10. Kết quả đánh giá đối với công tác quản lý chất lượng dịch vụ khám, chữa bệnh tại các cơ sở y tế tư nhân ............................................................... 81 Bảng 3.11. Kết quả đánh giá đối với công tác quản lý danh mục dịch vụ khám, chữa bệnh tại các cơ sở y tế tư nhân ............................................................... 83 Bảng 3.12. Kết quả đánh giá đối với công tác quản lý đội ngũ y, bác sĩ làm việc tại các cơ sở y tế tư nhân ................................................................................. 85 Bảng 3.13. Kết quả đánh giá đối với công tác quản lý giá dịch vụ khám chữa bệnh tại các cơ sở y tế tư nhân ........................................................................ 86 ii
DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1. Các tiêu chuẩn chất lượng đối với cơ sở khám bệnh, chữa bệnh .. 14 Sơ đồ 1.2. Sơ đồ thực hiện hoạt động đánh giá tại các bệnh viện .................. 15 Sơ đồ 1.3. Mô hình về quan hệ giữa mạng lưới y tế và tổ chức hành chính .. 26 Sơ đồ 2.1 Khung phân tích .............................................................................. 51 Hình 3.1 Bản đồ thanh phố Hà Nội ................................................................. 52 Sơ đồ 3.1. Sơ đồ tổ chức bộ máy quản lý đối với các cơ sở y tế tư nhân ....... 56 iii
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Sức khỏe là vốn quý nhất của mỗi người dân và của cả xã hội. Bảo vệ và chăm sóc sức khỏe của nhân dân là nghĩa vụ, trách nhiệm của mỗi người dân, của cả hệ thống chính trị và của toàn xã hội. Các đơn vị chính trực tiếp thực hiện vai trò bảo vệ, chăm sóc sức khỏe nhân dân hiện nay là các cơ sở khám, chữa bệnh, thuộc hai khối: các cơ sở y tế công lập và các cơ sở y tế tư nhân. Tại nước ta, y tế công lập hay các bệnh viện công vẫn đóng vai trò chủ đạo trong công tác khám, chữa bệnh cho người dân. Nhưng cùng với sự phát triển của nền kinh tế, thu nhập của người dân tăng lên dẫn đến nhu cầu khám, chữa bệnh, bảo vệ sức khỏe cũng ngày càng trở nên đa dạng. Đặc biệt trên địa bàn thành phố Hà Nội, dân số gia tăng nhanh dẫn đến một loạt vấn đề như tình trạng quá tải ở các bệnh viện công, chế độ lương, đãi ngộ của đội ngũ bác sĩ chưa hoàn thiện, nhiều bất bình đẳng trong việc tiếp cận các dịch vụ y tế… Y tế tư nhân xuất hiện đã đem lại nhiều đóng góp cho ngành y tế nói chung như chia sẻ áp lực quá tải ở các bệnh viện công, cung cấp cho người bệnh cơ hội lực chọn thầy thuốc và dịch vụ theo yêu cầu, trở thành đối trọng với y tế công bắt buộc y tế công phải minh bạch trong công tác khám, chữa bệnh, nâng cao cấp lượng dịch vụ chăm sóc sức khỏe và chế độ đãi ngộ với đội ngũ y, bác sĩ. Nhờ những ưu điểm của mình, các cơ sở khám, chữa bệnh tư nhân phát triển nhanh cả về quy mô và số lượng qua các năm vừa qua, năm 2016 thành phố Hà Nội có 2.985 cơ sở hành nghề khám, chữa bệnh tư nhân thì đến nay đã lên tới 4.648 cơ sở khám chữa bệnh, đồng thời góp phần quan trọng vào việc cung cấp dịch vụ khám bệnh và phòng bệnh cho người dân. Ngoài những kết quả đã đạt được thì hoạt động của các cơ sở khám chữa bệnh tư nhân còn nhiều bất cập. Trên địa bàn thành phố Hà Nội vừa qua đã xảy ra những vi phạm về luật khám, chữa bệnh gây ảnh hưởng trực tiếp tính mạng 1
người dân tại một cơ sở không có giấy phép hành nghề nhưng vẫn hoạt động y dược trái phép. Nhiều cơ sở y tế tư nhân tự đưa ra những dịch vụ không cần thiết trong quá trình khám bệnh để kiếm lời từ người bệnh, vấn đề chất lượng khám, chữa bệnh chưa được chú trọng đúng mức, hiện tượng trực lợi từ quỹ BHYT tại các cơ sở y tế ngoài công lập còn diễn ra nhiều. Bên cạnh đó, công tác quản lý nhà nước đối với các cơ sở khám chữa bệnh tư nhân còn nhiều tồn tại như: 1) hệ thống văn bản quy định về thực hiện, xử phạm vi phạm hành chính trong lĩnh vực này chưa đủ răn đe; 2) việc triển khai và thực hiện các chính sách pháp luật về y tế khiến hệ thống y tế ngoài công lập gặp rất nhiều khó khăn; tổ chức và thực hiện văn bản chưa đảm bảo tính hiệu lực, hiệu quả; 3) công tác thanh tra, kiểm tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo còn hạn chế,… Nhà nước chưa có chính sách phát triển cụ thể cho các cơ sở khám chữa bệnh tư nhân nên chưa có sự công bằng giữa cơ sở y tế tư nhân và y tế công; sự hỗ trợ của nhà nước cũng như các tổ chức phi chính phủ đối với các bệnh viện tư hầu như không có… Thực trạng trên gây ảnh hưởng tiêu cực tới chất lượng chăm sóc sức khỏe cho người dân ở khối y tế tư nhân; để xảy ra nhiều vụ việc đáng tiếc gây ảnh hưởng tới sức khỏe, quyền lợi, thậm chí ảnh hưởng tới tính mạng của người dân. Đây là một bài toán khó cho công tác quản lý của các cơ quan chức năng hiện nay. Hà Nội là trung tâm chính trị, hành chính quốc gia; là trung tâm phát triển về kinh tế, văn hóa, y tế, giáo dục, khoa học kỹ thuật của cả nước. TP. Hà Nội là nơi có sức thu hút đầu tư trong tất cả các lĩnh vực, trong đó có lĩnh vực y tế, nhưng các thủ tục hành chính, các chính sách đưa ra cho lĩnh vực này còn hạn chế. Vô hình chung tạo ra những rào cản đối với các nhà đầu tư vào hoạt động của các cơ sở khám chữa bệnh tư nhân như hiện nay. Xuất phát từ những thực tế đó, tác giả lựa chọn đề tài “Quản lý dịch vụ khám chữa bệnh của các cơ sở y tế tư nhân trên địa bàn thành phố Hà Nội” làm đề tài cho luận văn tốt nghiệp chương trình đào tạo Thạc sĩ. 2
2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu chung Đề tài tập trung nghiên cứu tinh hình quản lý dịch vụ khám chữa bệnh của các cơ sở y tế trên địa bàn thành phố Hà Nội giai đoạn 2019-2023. Từ đó đề xuất giải pháp nhằm hoàn thiện cơ chế quản lý dịch vụ khám chữa bệnh của các cơ sở y tế trên địa bàn Hà Nội trong thời gian tới. 2.2. Mục tiêu cụ thể + Hệ thống hóa cơ sở lý luận và kinh nghiệm thực tiễn về quản lý dịch vụ khám, chữa bệnh của các cơ sở y tế tư nhân. + Phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý dịch vụ khám, chữa bệnh của các cơ sở y tế tư nhân trên địa bàn thành phố Hà Nội. + Đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện quản lý dịch vụ khám, chữa bệnh tư nhân trên địa bàn thành phố Hà Nội trong thời gian tới. 3. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là công tác quản lý dịch vụ khám, chữa bệnh của các cơ sở y tế tư nhân trên địa bàn thành phố Hà Nội. 4. Phạm vi nghiên cứu + Về không gian Luận văn nghiên cứu trong phạm vi thành phố Hà Nội. + Về thời gian Thực trạng quản lý dịch vụ khám, chữa bệnh của các cơ sở y tế tư nhân trên địa bàn thành phố Hà Nội trong giai đoạn 2019-2023. Các giải pháp hoàn thiện quản lý dịch vụ khám chữa bệnh của các cơ sở y tế tư nhân trên đia bàn thành phố Hà Nội được đề xuất cho thời gian tới. + Về nội dung: Luận văn tập trung nghiên cứu theo tiếp cận quản lý kinh tế bao gồm: xây dựng, ban hành văn bản quy định, tổ chức bộ máy thực hiện, hướng dẫn và tuyên truyền nâng cao ý thức thực hiện pháp luật của các cơ sở y tế tư nhân, 3
thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm trong quản lý dịch vụ khám chữa bệnh của các cơ sở y tế tư nhân trên địa bàn thành phố Hà Nội. + Về chủ thể quản lý Trong công tác khám bệnh, chữa bệnh, trách nhiệm quản lý nhà nước được quy định như sau: - Chính phủ thống nhất quản lý nhà nước về khám bệnh, chữa bệnh. - Bộ Y tế chịu trách nhiệm trước Chính phủ thực hiện quản lý nhà nước về khám bệnh, chữa bệnh. - Ủy ban nhân dân các cấp thực hiện quản lý nhà nước về khám bệnh, chữa bệnh trên địa bàn thuộc thầm quyền quản lý. Trong phạm vi luận văn này, tác giả tập trung nghiên cứu chủ thể quản lý là Sở Y tế thành phố Hà Nội, là cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân Thành phố Hà Nội, có chức năng tham mưu, giúp Ủy ban nhân dân Thành phố quản lý nhà nước về y tế, trong đó bao gồm quản lý dịch vụ khám chữa bệnh của các cơ sở y tế tư nhân trên địa bàn thành phố Hà Nội. 5. Kết cấu luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục Tài liệu tham khảo, luận văn được kết cấu thành 4 chương. Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu, cơ sở lý luận và kinh nghiệm thực tiễn về quản lý dịch vụ khám chữa bệnh của các cơ sở y tế tư nhân. Chương 2: Phương pháp nghiên cứu. Chương 3: Thực trạng quản lý dịch vụ khám, chữa bệnh của các cơ sở y tế tư nhân trên địa bàn thành phố Hà Nội. Chương 4: Định hướng và giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý dịch vụ khám, chữa bệnh của các cơ sở y tế tư nhân trên địa bàn thành phố Hà Nội. 4
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ DỊCH VỤ KHÁM CHỮA BỆNH CỦA CÁC CƠ SỞ Y TẾ TƯ NHÂN 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu 1.1.1. Các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài Quản lý dịch vụ khám, chữa bệnh đối với các cơ sở khám, chữa bệnh tư nhân là công trình nghiên cứu thu hút được sự quan tâm và khai thác sâu trong nhiều nghiên cứu có tính học thuật và ứng dụng. Nghiên cứu về giải pháp quản lý nhà nước đối với các cơ sở khám chữa bệnh tư nhân, Nguyễn Huy Quang (2010), đã đề xuất một số phương hướng và giải pháp tăng cường quản lý nhà nước trong lĩnh vực y tế đến năm 2010 như: từng bước hoàn thiện pháp luật về y tế thông qua việc xây dựng và ban hành các văn bản quy phạm pháp luật về y tế; tăng cường hiệu lực, hiệu quả công tác tổ chức thực hiện pháp luật về y tế và tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật về y tế. Tác giả cho biết chưa có sự công bằng trong xử phạt vi phạm hành chính giữa các cơ sở y tế của Nhà nước và cơ sở y tế tư nhân. Tuy nhiên công trình chỉ đề cập đến quản lý nhà nước trong lĩnh vực y tế nói chung, chưa đi sâu vào quản lý nhà nước đối với các cơ sở khám chữa bệnh tư nhân. Tác giả Hà Giang Nam (2015) nghiên cứu về quản lý dịch vụ khám chữa bệnh tại bệnh viên đa khoa Sơn Tây, Hà Nội, tác giả đã đưa ra cơ sở lý luận về quản lý dịch vụ khám chữa bệnh, nội dung, nguyên tắc quản lý dịch vụ khám chữa bệnh nhưng dưới góc nhìn chủ thể quản lý là Bệnh viện đa khoa Sơn Tây. Tác giả Phạm Mạnh Hùng (2016) đã nêu vai trò của y tế tư nhân trong hệ thống nền y tế quốc dân; thực trạng quá trình phát triển của y tế tư nhân hiện nay và đưa ra đánh giá về y tế tư nhân ở nước ta chưa phát triển đúng với tiềm năng và nhu cầu của xã hội. Qua phân tích xu hướng phát triển y tế của một số nước 5
trên thế giới, tác giả đưa ra một số giải pháp, chiến lược phát triển, đổi mới hệ thống y tế tư nhân ở Việt Nam. Tiếp đó, Đinh Thị Thanh Thủy (2017) đã nghiên cứu đến sự cần thiết của quản lý nhà nước về các dịch vụ y tế tư khi các dịch vụ này chạy theo lợi nhuận nhiều. Kết quả nghiên cứu cho thấy bên cạnh những đóng góp của y tế tư nhân trong việc chăm sóc sức khỏe cho nhân dân, nhiều hoạt động của các cơ sở y tế tư nhân trong thời gian qua vẫn còn bộc lộ hạn chế, bất cập về chuyên môn, về đội ngũ nhân viên y tế, về trang thiết bị, vốn. Tác giả Nguyễn Thị Hồng Minh (2011) đã nghiên cứu bản chất của kinh tế tư nhân trong việc cung cấp dịch vụ công; phân tích làm rõ khái niệm dịch vụ y tế tư nhân, đánh giá thực trạng phát triển của dịch vụ y tế tư nhân ở Việt Nam giai đoạn từ năm 2000 đến nay, trên cơ sở đó đưa ra những giải pháp để thúc đẩy y tế tư nhân phát triển thực sự vì lợi ích của người dân và xã hội. Tác giả Trịnh Thị Thỏa (2017) đã nghiên cứu, phân tích và đánh giá thực trạng xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực y tế từ thực tiễn tại thành phố Hà Nội, từ đó phân tích những quan điểm và đề xuất một số giải pháp tăng cường công tác xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực y tế trên địa bàn. Tác giả Nguyễn Ngọc Long (2018) đã nghiên cứu về quản lý nhà nước bằng pháp luật đối với các cơ sở khám chữa bệnh tư nhân, bao gồm nội dung của pháp luật, thực hiện pháp luật và những giải pháp tăng cường quản lý nhà nước bằng pháp luật đối với các cơ sở khám chữa bệnh tư nhân. Kết quả nghiên cứu của luận án là những bổ sung khái niệm, xác định đặc điểm, vai trò của quản lý nhà nước bằng pháp luật đối với các cơ sở khám chữa bệnh tư nhân, góp phần nâng cao nhận thức lý luận về vai trò, giá trị của pháp luật về quản lý nhà nước đới với lĩnh vực y tế nói chung, khám chữa bệnh trong các cơ sở tư nhân nói riêng. Tác giả Nguyễn Thị Minh Trang (2020) đã nghiên cứu về tính phù hợp của các chế định pháp luật về tổ chức và hoạt động của bệnh viện tư nhân, điều kiện, trình tự thủ tục cấp giấy phép hoạt động của bệnh viện tư hiện nay, đồng 6
thời chỉ ra mặt hạn chế trong quy trình, thủ tục gây ảnh hưởng đến hoạt động và chất lượng của các bệnh viện tư nhân. Trên cơ sở đó đề xuất những giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật về điều kiện hoạt động của bệnh viện tư. Tác giả Đặng Quang Mạnh (2023) đã nghiên cứu khái niệm pháp luật về y tế tư nhân, những vấn đề đặt ra trong quy định của pháp luật về y tế tư nhân ở Việt Nam hiện nay, trên cơ sở đó đưa ra những giải pháp hoàn thiện pháp luật về y tế tư nhân ở Việt Nam trong thời gian tới. 1.1.2. Các kết quả nghiên cứu chủ yếu Tổng quan các công trình nghiên cứu cho thấy: - Đa số các công trình đã nêu được các khái niệm có liên quan như: quản lý nhà nước về hành nghề y tế tư nhân; bệnh viện công, bệnh viện tư; thể chế y tế… Đã đề cập đến nội dung quản lý nhà nước trong lĩnh vực y tế nói chung như: Hoàn thiện thể chế, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đầu tư, thanh tra, kiểm tra, và đã đưa ra đề xuất các giải pháp cơ quản nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước đối với dịch vụ khám, chữa bệnh. - Các công trình cũng đã đề cập đến thực trạng quản lý nhà nước trong lĩnh vực y tế, quản lý đối với các nghiệp vụ chuyên môn, phân tích và đánh giá quản lý nhà nước trong lĩnh vực y tế trong thời gian qua. - Các kết quả nghiên cứu cho thấy ở Việt Nam vấn đề quản lý nhà nước về y tế, nhất là y tế tư nhân đã và đang được quan tâm hơn trong nghiên cứu cũng như trong thực tiễn. Các nghiên cứu đã có những tư tưởng, đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả quản lý dịch vụ khám, chữa bệnh của các cơ sở y tế tư nhân nhưng các quan điểm được rút ra từ đánh giá của bản thân tác giả, nhiều nội dung còn có sự khác biệt, chưa có sự thống nhất. 1.1.3. Khoảng trống nghiên cứu Hiện nay, chưa có nhiều công trình nghiên cứu khoa học nghiên cứu chuyên sâu về quản lý dịch vụ khám chữa bệnh của các cơ sở y tế tư nhân nói chung, trên địa bàn thành phố Hà Nội nói riêng. Đặc biệt các quy định về công 7
tác đảm bảo chất lượng khám, chữa bệnh tại các phòng khám tư nhân còn thiếu dẫn đến công tác quản lý còn nhiều hạn chế. Trên địa bàn thành phố vẫn tồn tại nhiều cơ sở khám, chữa bệnh không giấy phép, vì chạy theo lợi nhuận mà quảng cáo dịch vụ không đủ khả năng thực hiện, không có đánh giá và công nhận chất lượng dịch vụ. Trong đại dịch Covid-19, chính quyền gặp nhiều vướng mắc trong phân công, huy động các cơ sở khám chữa bệnh tư nhân tham gia vào công tác chống dịch một phần cũng do hoạt động quản lý dịch vụ tại các cơ sở khám chữa bệnh tư nhân còn chưa được quan tâm đúng mức. Do vậy, việc tiếp tục nghiên cứu làm rõ cơ sở lý luận, thực trạng và đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý dịch vụ khám, chữa bệnh của các cơ sở y tế tư nhân trên địa bàn thành phố Hà Nội hiện nay là hết sức cần thiết. 1.2. Cơ sở lý luận về quản lý dịch vụ khám chữa bệnh của các cơ sở y tế tư nhân 1.2.1. Các khái niệm 1.2.1.1. Khái niệm về quản lý Hiện nay có rất nhiều khái niệm về quản lý, cùng với sự phát triển của kinh tế, xã hội, sự mở rộng của các hình thức kinh doanh thì nhận thức và lý giải của con người về khái niệm quản lý ngày càng trở nên phong phú. Xuất phát từ góc độ tìm hiểu khác nhau mà khái niệm quản lý được nhiều học giả trong và ngoài nước đưa ra giải thích, một số khái niệm chủ yếu có thể kể đến như: Theo Hard Koont và cộng sự (1993): “Quản lý là xây dựng và duy trì một môi trường tốt giúp con người hoàn thành một cách hiệu quả mục tiêu đã định”. Theo Phan Huy Đường (2017): “Quản lý nói chung là sự tác động có tổ chức, có mục đích của chủ thể quản lý lên đối tượng quản lý và khách thể quản lý nhằm sử dụng có hiệu quả các nguồn lực để đạt được các mục tiêu đặt ra trong sự vận động của sự vật” Mặc dù các định nghĩa được nhìn nhận từ nhiều góc độ, nhưng tất cả tác 8
giả đều thống nhất về cốt lõi của khái niệm quản lý, đó là trả lời cho câu hỏi: ai quản lý? (Chủ thể quản lý); Quản lý ai? Quản lý cái gì? (Khách thể quản lý); Quản lý như thế nào? (Phương thức quản lý); Quản lý bằng cái gì? (Công cụ quản lý); Quản lý để làm gì? (Mục tiêu quản lý). Có thể nói, quản lý là sự tác động có ý thức để chỉ huy, điều khiển, hướng dẫn các quá trình xã hội và hành vi hoạt động của con người để đạt tới mục đích của người quản lý và phù hợp với quy luật khách quan. Quản lý vừa là khoa học, vừa là nghệ thuật và là một tất yếu khách quan của quá trình xã hội hóa sản xuất. 1.2.1.2. Khái niệm về dịch vụ Theo Philip Kotler (2012): “dịch vụ là bất kỳ hoạt động hay lợi ích nào mà chủ thể này có thể cung cấp cho chủ thể kia. Trong đó đối tượng cung cấp nhất định phải mang tính vô hình và không dẫn đến bất kỳ quyền sở hữu một vật nào cả. Còn việc sản xuất dịch vụ có thể hoặc không cần gắn liền với một sản phẩm vật chất nào”. Dịch vụ cũng là một khái niệm có nhiều cách định nghĩa, C. Mác cho rằng: “Dịch vụ là con đẻ của nền kinh tế sản xuất hàng hóa, khi mà kinh tế hàng hóa phát triển mạnh, đòi hỏi một sự lưu thông thông suốt, trôi chảy, liên tục để thỏa mãn nhu cầu ngày càng cao đó của con người thì dịch vụ ngày càng phát triển”. Vậy với định nghĩa trên, C. Mác đã chỉ ra nguồn gốc ra đời và sự phát triển của dịch vụ, kinh tế hàng hóa càng phát triển thì dịch vụ càng phát triển mạnh, hoặc khi kinh tế càng phát triển thì vai trò của dịch vụ ngày càng quan trọng. Ngày nay dịch vụ đã trở thành đối tượng nghiên cứu của nhiều ngành khác nhau: từ kinh tế, luật, hành chính đến khoa học quản lý. Do vậy mà có nhiều khái niệm về dịch vụ theo nghĩa rộng hẹp khác nhau, đồng thời cách hiểu về nghĩa rộng và nghĩa hẹp cũng khác nhau. Cách hiểu thứ nhất: 9