Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Quản lý nhà nước về hoạt động huy động vốn tại các Ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh Bắc Giang

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:133

Thêm vào BST

Báo xấu

27
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn nghiên cứu có mục tiêu chung là đề xuất giải pháp góp phần tăng cường quản lý nhà nước về hoạt động huy động vốn tại các NHTM trên địa bàn tỉnh Bắc Giang. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Quản lý nhà nước về hoạt động huy động vốn tại các Ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh Bắc Giang

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH NGUYỄN THỊ THU TRANG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ HOẠT ĐỘNG HUY ĐỘNG VỐN TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BẮC GIANG LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ THÁI NGUYÊN - 2020
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH NGUYỄN THỊ THU TRANG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ HOẠT ĐỘNG HUY ĐỘNG VỐN TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BẮC GIANG NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ Mã số: 8.34.04.10 LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN BÍCH HỒNG NGUYỄN BÍCH HỒNG THÁI NGUYÊN - 2020
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng Luận văn thạc sĩ kinh tế: “Quản lý nhà nước về hoạt động huy động vốn tại các ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh Bắc Giang” được hoàn thành là công trình nghiên cứu độc lập của bản thân cùng với sự giúp đỡ tận tình của giảng viên hướng dẫn TS. Nguyễn Bích Hồng.TS. Các số liệu, trích dẫn trong luận văn có nguồn gốc cụ thể, rõ ràng và trung thực. Kết quả nghiên cứu này chưa từng được công bố trong những công trình được nghiên cứu từ trước đến nay. Thái Nguyên, tháng 02 năm 2020 Tác giả luận văn Nguyễn Thị Thu Trang
ii LỜI CẢM ƠN Trong suốt quá trình nghiên cứu, học tập và thực hiện đề tài, tôi đã nhận được rất nhiều sự giúp đỡ vô cùng quý báu của tập thể và các cá nhân. Trước tiên, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến giảng viên hướng dẫn khoa học - TS. Nguyễn Bích Hồng, người đã rất tận tình hướng dẫn, chỉ bảo cho tôi trong suốt thời gian thực hiện luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu Nhà trường cùng các thầy, cô giáo Trường Đại học Kinh tế & Quản trị Kinh doanh - Đại học Thái Nguyên đã nhiệt tình giảng dạy cho tôi thật nhiều kiến thức hữu ích, tạo nền tảng lý luận cần thiết cho việc thực hiện đề tài. Tôi cũng xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ và tạo điều kiện của Ngân hàng Nhà nước Chi nhánh tỉnh Bắc Giang đã giúp tôi tham khảo và thu thập các số liệu để hoàn thành luận văn. Cuối cùng, tôi xin gửi lời tri ân sâu sắc đến gia đình, bạn bè đã luôn hỗ trợ và động viên tinh thần, sát cánh cùng tôi trong suốt quá trình học tập và rèn luyện. Mặc dù tôi đã rất cố gắng để hoàn thiện luận văn của mình, tuy nhiên sẽ không tránh khỏi những thiếu sót và hạn chế. Tôi rất mong nhận được nhiều ý kiến đóng góp của quý thầy cô và các bạn. Thái Nguyên, tháng 02 năm 2020 Tác giả luận văn Nguyễn Thị Thu Trang
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................. i LỜI CẢM ƠN .................................................................................................. ii MỤC LỤC ....................................................................................................... iii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT .................................................................... vii DANH MỤC BẢNG BIỂU ............................................................................ ix DANH MỤC HÌNH VẼ .................................................................................. x MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu............................................................... 1 2. mục tiêu nghiên cứu ...................................................................................... 2 3. đối tượng và phạm vi nghiên cứu.................................................................. 3 4. ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ....................................................... 3 5. kết cấu của đề tài ........................................................................................... 4 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TẾ CỦA QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ HOẠT ĐỘNG HUY ĐỘNG VỐN TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI...................................................................... 5 1.1. Cơ sở lý luận của quản lý nhà nước về hoạt động huy động vốn tại các ngân hàng thương mại ................................................................................................ 5 1.1.1.Những vấn đề chung về ngân hàng trung ương ....................................... 5 1.1.2. Những vấn đề chung về ngân hàng thương mại ..................................... 9 1.1.3. Huy động vốn của ngân hàng thương mại ............................................ 15 1.1.4. Quản lý nhà nước về hoạt động huy động vốn tại các ngân hàng thương mại ................................................................................................................... 22 1.2. Cơ sở thực tiễn của quản lý nhà nước về hoạt động huy động vốn tại các ngân hàng thương mại ..................................................................................... 38 1.2.1. Kinh nghiệm quản lý nhà nước về hoạt động huy động vốn tại các NHTM của một số NHNN chi nhánh Tỉnh.................................................................. 38 1.2.2. Bài học cho Ngân hàng Nhà nước chi nhánh tỉnh Bắc Giang .............. 41
iv CHƯƠNG 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ........................................ 43 2.1. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................. 43 2.2. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 43 2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin ............................................................ 43 2.2.2. Phương pháp tổng hợp và xử lý thông tin ............................................. 46 2.2.3. Phương pháp phân tích thông tin .......................................................... 47 2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ................................................................... 47 2.3.1. Nhóm chỉ tiêu phản ánh thực trạng huy động vốn tại các NHTM trên địa bàn tỉnh Bắc Giang .......................................................................................... 47 2.3.2. Nhóm chỉ tiêu phản ánh tình hình quản lý nhà nước về hoạt động huy động vốn tại các NHTM ở Bắc Giang ............................................................ 49 2.3.3. Nhóm chỉ tiêu phản ánh các nhân tố ảnh hưởng tới công tác quản lý nhà nước về hoạt động huy động vốn tại các NHTM ở Bắc Giang ...................... 50 CHƯƠNG 3. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ HOẠT ĐỘNG HUY ĐỘNG VỐN TẠI CÁC NHTM TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BẮC GIANG ........................................................................................................... 51 3.1. Tổng quan về ngân hàng nhà nước tỉnh Bắc Giang ................................. 51 3.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển............................................................ 51 3.1.2. Cơ cấu tổ chức....................................................................................... 52 3.1.3. Các nhiệm vụ cơ bản ............................................................................. 55 3.2. Tình hình huy động vốn tại các NHTM trên địa bàn tỉnh Bắc Giang ..... 56 3.2.1. Những nét cơ bản về các NHTM trên địa bàn tỉnh Bắc Giang ............. 56 3.2.2. Kết quả hoạt động kinh doanh của các NHTM trên địa bàn tỉnh Bắc Giang ......................................................................................................................... 58 3.2.3. Thực trạng hoạt động huy động vốn tại các NHTM trên địa bàn tỉnh Bắc Giang ............................................................................................................... 59 3.3. Thực trạng quản lý nhà nước về hoạt động huy động vốn tại các nhtm trên địa bàn tỉnh bắc giang ..................................................................................... 64
v 3.3.1. Lập kế hoạch huy động vốn cho các NHTM trên địa bàn .................... 64 3.3.2. Công tác xây dựng, phổ biến, triển khai các văn bản quy phạm pháp luật, chủ trương, chính sách của Nhà nước có liên quan đến hoạt động huy động vốn của NHTM....................................................................................................... 70 3.3.3. Tổ chức thi hành và quản lý nhà nước về hoạt động huy động vốn tại các NHTM ............................................................................................................. 73 3.3.4. Công tác thanh tra, giám sát hoạt động huy động vốn tại các NHTM . 76 3.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động quản lý nhà nước về huy động vốn tại các ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh bắc giang .............................. 82 3.4.1. Các nhân tố khách quan ........................................................................ 83 3.4.2. Các nhân tố chủ quan ............................................................................ 88 3.5. Đánh giá chung về công tác quản lý nhà nước về hoạt động huy động vốn tại các nhtm trên địa bàn tỉnh bắc giang.......................................................... 91 3.5.1. Kết quả đạt được ................................................................................... 91 3.5.2. Hạn chế.................................................................................................. 93 3.5.3. Nguyên nhân hạn chế ............................................................................ 95 CHƯƠNG 4. MỘT SỐ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ HOẠT ĐỘNG HUY ĐỘNG VỐN TẠI CÁC NHTM TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BẮC GIANG ..................................................................... 97 4.1. Quan điểm, định hướng chung về quản lý nhà nước vớihoạt động huy động vốn của các nhtm trên địa bàn tỉnh trong thời gian tới ................................... 97 4.1.1. Quan điểm về quản lý nhà nước với hoạt động huy động vốn của các NHTM trên địa bàn tỉnh trong thời gian tới .................................................... 97 4.1.2. Định hướng chung về quản lý nhà nước với hoạt động huy động vốn của các NHTM trên địa bàn tỉnh trong thời gian tới ............................................. 98 4.2. Giải pháp tăng cường quản lý nhà nước vềhoạt động huy động vốn tại các nhtm trên địa bàn tỉnh bắc giang ..................................................................... 99
vi 4.2.1. Nâng cao chất lượng hoạt động xây dựng kế hoạch và giao chỉ tiêu huy động vốn cho các NHTM trên địa bàn tỉnh................................................... 100 4.2.2. Hoàn thiện công tác thanh tra, giám sát hoạt động huy động vốn của các NHTM ........................................................................................................... 101 4.2.3. Phát triển nguồn nhân lực thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước với hoạt động huy động vốn của các NHTM .............................................................. 104 4.2.4. Đổi mới cơ sở vật chất phục vụ hoạt động quản lý huy động vốn tại các NHTM ........................................................................................................... 107 4.3. Một số kiến nghị..................................................................................... 108 4.3.1. Kiến nghị với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam................................... 108 4.3.2. Kiến nghị với UBND tỉnh Bắc Giang ................................................. 111 KẾT LUẬN .................................................................................................. 112 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................... 114 PHỤ LỤC ..................................................................................................... 117
vii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT NH Ngân hàng NHTM Ngân hàng thương mại NHTMNN Ngân hàng thương mại Nhà nước NHTMCP Ngân hàng thương mại cổ phần NHTW Ngân hàng trung ương NHNN Ngân hàng Nhà nước TCKT Tổ chức kinh tế TCTD Tổ chức tín dụng QTDNN Quỹ tín dụng nhân dân KKH Không kỳ hạn CKH Có kỳ hạn TGTT Tiền gửi thanh toán TSCĐ Tài sản cố định UTĐT Ủy thác đầu tư DPRR Dự phòng rủi ro GDP Tổng sản phẩm quốc nội Agribank Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam MB Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội BIDV Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam Vietinbank Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam Vietcombank Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam DongA Bank Ngân hàng thương mại cổ phần Đông Á OceanBank Ngân hàng Đại Dương Techcombank Ngân hàng thương mại cổ phần Kỹ thương Việt Nam VPBank Ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam Thịnh Vượng MSB Ngân hàng thương mại cổ phần Hàng Hải Việt Nam
viii NCB Ngân hàng thương mại cổ phần Quốc dân LPB Ngân hàng Bưu điện Liên Việt ACB Ngân hàng thương mại cổ phần Á Châu BacABank Ngân hàng thương mại cổ phần Bắc Á HDBank Ngân hàng thương mại cổ phần Phát triển nhà TP HCM NHCSXH Ngân hàng Chính sách xã hội BG Bắc Giang UBND Ủy ban nhân dân CN Chi nhánh CSTT Chính sách tiền tệ QLNN Quản lý nhà nước NSNN Ngân sách nhà nước KTTT Kinh tế thị trường
ix DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1: Thống kê số lao động tại các NHTM tham gia công tác lãnh đạo chỉ đạo và tham gia hoạt động huy động vốn trên địa bàn tỉnh Bắc Giang ......................................................................................................... 44 Bảng 2.2: Thang đánh giá Likert .................................................................... 46 Bảng 3.1: Số lượng các NHTM trên địa bàn tỉnh Bắc Giang ......................... 56 Bảng 3.2: Tổng tài sản của các NHTM trên địa bàn tỉnh Bắc Giang ............. 57 Bảng 3.3: Kết quả kinh doanh (doanh thu – chi phí ) của các NHTM tại tỉnh Bắc Giang (2017-2019)................................................................... 58 Bảng 3.4: Tình hình huy động vốn tại các ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh Bắc Giang (tỷ đồng) ................................................................ 60 Bảng 3.5: Huy động vốn tại các NHTM ở Bắc Giang phân theo loại hình sở hữu................................................................................................... 63 Bảng 3.6: Quy mô khách hàng gửi tiềntại các NHTM trên địa bàn tỉnh Bắc Giang (2017-2019) .......................................................................... 64 Bảng 3.7: Kế hoạch tăng trưởng doanh số huy động vốn cho các NHTM tại Bắc Giang ............................................................................................... 66 Bảng 3.8: Kết quả điều tra đánh giá về sự phù hợp của công tác lập kế hoạch đối với hoạt động huy động vốn tại các NHTM trên địa bàn tỉnh .. 70 Bảng 3.9: Kết quả điều tra đánh giá về công tác phổ biến triển khai các văn bản chỉ đạo của NHNN tỉnh Bắc Giang tới các NHTM ........................ 72 Bảng 3.10: Kết quả điều tra đánh giá về sự phù hợp/ cần thiết của các bộ phận thuộc NHNN tỉnh Bắc Giang tham gia quản lý nhà nước về hoạt động huy động vốn tại các NHTM .......................................................... 75 Bảng 3.11: Thanh tra hoạt động huy động của các NHTM Bắc Giang giai đoạn 2017-2019 ....................................................................................... 80 Bảng 3.12: Đánh giá tác động của môi trường pháp lý tới quản lý nhà nước về hoạt động huy động vốn tại các NHTM trên địa bàn Bắc Giang ... 83
x Bảng 3.13: Đánh giá tác động của môi trường kinh tế vĩ mô tới quản lý NN về hoạt động huy động vốn tại các NHTM trên địa bàn Bắc Giang ... 85 Bảng 3.14: Đánh giá tác động của sự phối hợp giữa các cơ quan quản lý NN có liên quan đến hoạt động quản lý huy động vốn tại các NHTM ...... 86 Bảng 3.15: Đánh giá tác động của nhận thức của các NHTM về vai trò của quản lý nhà nước về hoạt động huy động vốn tại các NHTM................. 87 Bảng 3.16: Đánh giá mức độ quan trọng, then chốt của năng lực, trình độ và đạo đức của cán bộ, lãnh đạo quản lý đối với hoạt động huy động vốn tại các NHTM ................................................................................. 89 Bảng 3.17: Đánh giá tác động của điều kiện thực hiện hoạt động quản lý nhà nước về huy động vốn tại các NHTM ............................................ 90 DANH MỤC HÌNH VẼ Hình 3.1: Sơ đồ cơ cấu tổ chức NHNN Chi nhánh tỉnh Bắc Giang ............... 53 Hình 3.2: Biểu đồ tổng số vốn huy động tại các NHTM ở tỉnh Bắc Giang.... 61 Hình 3.3: Sơ đồ hệ thống thanh tra ngân hàng................................................ 77
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu Trong hơn 20 năm tái lập (từ 1997-2019), Bắc Giang đã có những bước tiến vượt bậc trong phát triển kinh tế - xã hội. Tính đến hết năm 2019, tình hình kinh tế - xã hội của tỉnh Bắc Giang đã đạt được những kết quả quan trọng và toàn diện trên tất cả các lĩnh vực. Tốc độ tăng tổng sản phẩm trên địa bàn ước đạt 16,17%; riêng khu vực nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản giảm ước đạt 95,71% so với cùng kỳ; khu vực công nghiệp và xây dựng tăng trưởng vượt bậc đã góp phần chuyển dịch mạnh cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động; hoạt động thương mại, dịch vụ phát triển đa dạng, du lịch tạo bước đột phá,…(UBND tỉnh Bắc Giang, 2019). Trong thành công về phát triển kinh tế của Bắc Giang không thể không kể đến vai trò của ngành ngân hàng. Tốc độ tăng trưởng nguồn vốn tại Bắc Giang năm 2019 đạt khoảng 9,5%, tín dụng 14% với tỷ lệ nợ xấu chỉ dưới 1%. Kết quả này có đóng góp không nhỏ của các NHTM với việc cân đối giữa nguồn vốn và tăng trưởng tín dụng tốt đã tạo điều kiện thúc đẩy phát triển kinh tế vùng, ổn định lãi suất, phát triển hoạt động tài chính của tỉnh. Trên địa bàn tỉnh Bắc Giang, tính đến thời điểm 31/12/2019, có chi nhánh của 15 NHTM đang đồng thời hoạt động và cạnh tranh gay gắt trong hoạt động huy động vốn từ dân cư địa phương (NHNN chi nhánh tỉnh Bắc Giang, 2019). Với sự cạnh tranh gay gắt, các NHTM trên địa bàn tỉnh không ngừng đưa ra các cơ chế chính sách nội ngành nhằm thu hút nguồn tiền gửi, làm cho công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động huy động vốn đối với các ngân hàng này càng phức tạp hơn. Do đó, việc nghiên cứu lý luận và thực tiễn hoạt động quản lý nhà nước về huy động vốn tại các NHTM trên địa bàn tỉnh là một yêu cầu cấp thiết. Tại Việt Nam hiện nay, có rất nhiều công trình nghiên cứu liên quan đến hoạt động quản lý nhà nước với các NHTM, bao gồm: (1) Luận án Tiến sĩ “Quản lý nhà nước đối với hoạt động tín dụng của các ngân hàng thương mại
2 ở Việt Nam”, của tác giả Lê Ngọc Lân, Học viện Khoa học Xã hội, năm 2011 đã hệ thống hóa lý luận cơ bản về quản lý nhà nước đối với hoạt động tín dụng của các NHTM; khái quát thực trạng và đưa ra những giải pháp đối với NHNN Việt Nam trong việc quản lý hoạt động tín dụng của các NHTM; (2) Luận án Tiến sĩ “Quản lý nhà nước đối với các ngân hàng thương mại Việt Nam trong giai đoạn hiện nay” của tác giả Trịnh Thị Thủy, Học viện Hành chính Quốc gia, năm 2015 đã luận giải một cách toàn diện hệ thống lý thuyết về quản lý nhà nước đối với NHTM, từ đó chỉ ra xu hướng tất yếu phải đổi mới quản lý nhà nước đối với các NHTM trong bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay; Luận văn Thạc sĩ “Tăng cường quản lý của Ngân hàng Nhà nước đối với hoạt động của các ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên”, của tác giả Mông Thị Thùy, Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh Thái Nguyên, năm 2017 cũng đã cung cấp thông tin về thực trạng quản lý của NHNN cấp tỉnh đối với hoạt động của các NHTM trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên …Tuy nhiên, trong các công trình nghiên cứu đã công bố, vấn đề quản lý nhà nước về hoạt động huy động vốn tại các NHTM chưa được tìm hiểu chi tiết cả về nội dung lý luận và thực tiễn. Xuất phát từ thực tế trên, tôi lựa chọn nghiên cứu đề tài “Quản lý nhà nước về hoạt động huy động vốn tại các Ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh Bắc Giang”, với mong muốn đề xuất được một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng quản lý nhà nước về hoạt động huy động vốn, góp phần thúc đẩy hoạt động kinh doanh của các NHTM cũng như phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Bắc Giang. 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu chung Luận văn nghiên cứu có mục tiêu chung là đề xuất giải pháp góp phần tăng cường quản lý nhà nước về hoạt động huy động vốn tại các NHTM trên địa bàn tỉnh Bắc Giang. 2.2. Mục tiêu cụ thể
3 Thứ nhất, hệ thống hóa và làm rõ các vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến quản lý nhà nước về hoạt động huy động vốn tại các NHTM. Thứ hai, đánh giá thực trạng về quản lý nhà nước về hoạt động huy động vốn của các NHTM trên địa bàn tỉnh Bắc Giang, phân tích các nhân tố ảnh hưởng và chỉ ra những kết quả đạt được, những hạn chế và nguyên nhân của hạn chế. Thứ ba, đề xuất một số giải pháp tăng cường quản lý nhà nước về hoạt động huy động vốn của các NHTM trên địa bàn tỉnh Bắc Giang. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Công tác quản lý nhà nước về hoạt động huy động vốn của các NHTM trên địa bàn tỉnh Bắc Giang. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi về không gian: Nghiên cứu được thực hiện trên địa bàn tỉnh Bắc Giang. - Phạm vi về thời gian: Số liệu nghiên cứu từ năm 2017 đến năm 2019. - Phạm vi về nội dung: Nghiên cứu quản lý nhà nước về hoạt động huy động vốn tại các NHTM ở cấp tỉnh; phân tích, đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về hoạt động huy động vốn của các NHTM trên địa bàn tỉnh Bắc Giang trong giai đoạn 2017 - 2019. 4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài Đề tài góp phần làm sáng tỏ và hệ thống hoá những vấn đề lý luận cơ bản về quản lý nhà nước về hoạt động huy động vốn của các NHTM. Trên cơ sở phân tích kinh nghiệm thực tiễn về quản lý nhà nước về hoạt động huy động vốn của các NHTM tại một số tỉnh thành, đề tài rút ra những bài học kinh nghiệm thực tiễn cho tỉnh Bắc Giang, cung cấp các thông tin cần thiết về thực trạng quản lý nhà nước về hoạt động huy động vốn giai đoạn 2017 – 2019, qua đó đề xuất phương hướng và các giải pháp thiết thực nhằm góp phần
4 tăng cường công tác quản lý nhà nước về hoạt động huy động vốn của các NHTM trên địa bàn tỉnh Bắc Giang. 5. Kết cấu của đề tài Ngoài phần mở đầu và kết luận, phụ lục, tài liệu tham khảo, danh mục viết tắt, danh mục bảng, luận văn được kết cấu thành 4 chương: Chương 1. Cơ sở lý luận và kinh nghiệm thực tế của quản lý nhà nước về hoạt động huy động vốn tại các NHTM Chương 2. Phương pháp nghiên cứu Chương 3. Thực trạng quản lý nhà nước về hoạt động huy động vốn tại các NHTM trên địa bàn tỉnh Bắc Giang Chương 4. Một số giải pháp tăng cường quản lý nhà nước về hoạt động huy động vốn tại các NHTM trên địa bàn tỉnh Bắc Giang
5 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TẾ CỦA QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ HOẠT ĐỘNG HUY ĐỘNG VỐN TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1. Cơ sở lý luận của quản lý nhà nước về hoạt động huy động vốn tại các ngân hàng thương mại 1.1.1. Những vấn đề chung về ngân hàng trung ương 1.1.1.1. Khái niệm về ngân hàng trung ương Ngân hàng Trung ương (NHTW) có nguồn gốc từ ngân hàng phát hành, cho đến đầu thế kỷ XX, ngân hàng phát hành vẫn thuộc sở hữu tư nhân. Từ sau Chiến tranh thế giới thứ II, do đúc kết những bài học kinh nghiệm từ việc chống đỡ cuộc Đại suy thoái năm 1929-1933 cũng như sự phát triển của các học thuyết kinh tế về sự cần thiết của quản lý nhà nước đối với nền kinh tế, các nhà lãnh đạo chính trị đã nhận thức được tầm quan trọng phải thành lập một NHTW đóng vai trò quản lý lưu thông tiền tệ, tín dụng và hoạt động của hệ thống ngân hàng thống nhất trong một nền kinh tế. Các NHTW được thành lập hoặc bằng cách quốc hữu hóa các ngân hàng phát hành hiện có hoặc thành lập mới thuộc sở hữu nhà nước. Ở các nước tư bản có hệ thống ngân hàng lâu đời thì thành lập NHTW bằng cách quốc hữu hóa ngân hàng phát hành thông qua mua lại cổ phần của các ngân hàng này rồi bổ nhiệm người điều hành (Anh, Pháp,...). Ở một số nước, Nhà nước chỉ nắm cổ phần khống chế hoặc vẫn để thuộc sở hữu tư nhân nhưng Nhà nước bổ nhiệm người điều hành (Nhật, Mỹ,...). NHTW là cơ quan đặc trách quản lý hệ thống tiền tệ quốc gia và chịu trách nhiệm thi hành CSTT. Mục đích hoạt động của NHTW là ổn định giá trị của tiền tệ, ổn định cung tiền, kiểm soát lãi suất, cứu các NHTM có nguy cơ đổ vỡ, đảm bảo sự ổn định và an toàn của hệ thống ngân hàng. Như vậy, NHTW là một định chế công cộng, có thể độc lập hoặc trực thuộc Chính phủ; thực hiện chức năng độc quyền phát hành tiền, là ngân hàng của các ngân hàng, ngân hàng của Chính
6 phủ và chịu trách nhiệm trong việc quản lý nhà nước về các hoạt động tiền tệ, tín dụng và ngân hàng (Nguyễn Văn Tiến, 2009). Tại Việt Nam, NHTW chính là Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Việt Nam. Luật NHNN năm 2010 quy định: - “NHNN Việt Nam là cơ quan trực thuộc Chính phủ, là cơ quan quản lý đầu ngành ban hành thông tư quy định chi tiết thi hành luật của Quốc hội, pháp lệnh của Uỷ ban thường vụ Quốc hội, nghị định của Chính phủ, quyết định của Thủ tướng Chính phủ; thay mặt Chính phủ thực hiện chức năng quản lý đối với hoạt động của các NHTM; các bộ, ngành, địa phương có liên quan trong phạm vi luật pháp quy định cũng thực hiện các nhiệm vụ liên quan đến QLNN đối với hoạt động của các NHTM” - NHNN Việt Nam là cơ quan ngang bộ của Chính phủ, là Ngân hàng trung ương của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam. - NHNN là pháp nhân, có vốn pháp định thuộc sở hữu nhà nước, có trụ sở chính tại Thủ đô Hà Nội. - NHNN thực hiện chức năng quản lý nhà nước về tiền tệ, hoạt động ngân hàng và ngoại hối; thực hiện chức năng của Ngân hàng trung ương về phát hành tiền, ngân hàng của các tổ chức tín dụng và cung ứng dịch vụ tiền tệ cho Chính phủ. 1.1.1.2. Chức năng của ngân hàng trung ương NHTW là cơ quan thuộc bộ máy nhà nước, có chức năng phát hành giấy bạc ngân hàng và thực hiện quản lý nhà nước về hoạt động tiền tệ, tín dụng - ngân hàng, với mục tiêu cơ bản là đảm bảo ổn định và an toàn trong hoạt động hệ thống ngân hàng. NHTW thực hiện chức năng quản lý không chỉ đơn thuần bằng các luật lệ, các biện pháp hành chính, mà còn thông qua các nghiệp vụ mang tính kinh doanh, tuy nhiên các hoạt động kinh doanh chỉ là phương tiện để quản lý, tự nó không phải là mục đích sinh lời. Các chức năng cơ bản của một NHTW bao gồm:
7  Ngân hàng độc quyền phát hành tiền: toàn bộ việc phát hành tiền được tập trung vào NHTW theo thiết chế nhà nước độc quyền phát hành tiền. NHTW không chỉ độc quyền phát hành tiền tệ mà còn quản lý và điều tiết lượng tiền cung ứng, thực hiện chính sách tiền tệ, đảm bảo ổn định giá trị nội tệ;  Ngân hàng của các ngân hàng trung gian: NHTW thực hiện công việc tái chiết khấu hối phiếu đối với các ngân hàng, cấp vốn thông qua cho vay đối với các tổ chức này. NHTW là trung tâm thanh toán của hệ thống ngân hàng, mở tài khoản tiền gửi và bảo quản dự trữ tiền tệ cho các ngân hàng.  Ngân hàng của Chính phủ: NHTW thuộc sở hữu nhà nước; NHTW ban hành các văn bản pháp quy theo thẩm quyền của mình về tiền tệ, tín dụng, thanh toán, ngoại hối và ngân hàng; kiểm tra thực hiện các văn bản pháp luật có liên quan; bảo quản dự trữ quốc gia về ngoại hối, các chứng từ có giá; cung cấp tín dụng và tạm ứng cho NSNN trong những trường hợp cần thiết; thay mặt nhà nước quản lý các hoạt động tiền tệ – tín dụng và thanh toán đối nội, đối ngoại của đất nước; thay mặt Chính phủ ký kết các hiệp định tiền tệ, tín dụng và thanh toán với nước ngoài và tham gia với cương vị là thành viên của một số tổ chức tài chính – tiền tệ quốc tế.  Quản lý nhà nước: NHTW là cơ quan quản lý và điều tiết hoạt động của hệ thống ngân hàng nhằm bảo đảm sự ổn định tiền tệ và an toàn cho hoạt động hệ thống nhằm thực hiện các mục tiêu kinh tế vĩ mô của đất nước. Tại Việt Nam, các chức năng của NHNN được quy định tại Nghị định 16/2017/NĐ-CP (Chính phủ, 2017) bao gồm: - Quản lý nhà nước về tiền tệ: Xây dựng chỉ tiêu lạm phát hàng năm để trình Chính phủ, sử dụng các công cụ thực hiện chính sách tiền tệ quốc gia; ổn định hệ thống tiền tệ, tài chính; thực hiện quản lý nhà nước về phòng, chống rửa tiền theo quy định của pháp luật về phòng, chống rửa tiền;… - Quản lý nhà nước về hoạt động của các tổ chức tín dụng: Cấp, sửa đổi, bổ sung, thu hồi giấy phép thành lập và hoạt động của các tổ chức tín dụng,
8 giấy phép thành lập chi nhánh ngân hàng nước ngoài, giấy phép thành lập văn phòng đại diện của tổ chức tín dụng nước ngoài, tổ chức nước ngoài khác có hoạt động ngân hàng; cấp, thu hồi giấy phép hoạt động cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán cho tổ chức không phải là ngân hàng; cấp, thu hồi giấy phép hoạt động cung ứng dịch vụ thông tin tín dụng cho các tổ chức; chấp thuận việc mua, bán, chia, tách, hợp nhất, sáp nhập và giải thể tổ chức tín dụng theo quy định của pháp luật; quyết định áp dụng biện pháp xử lý đặc biệt đối với tổ chức tín dụng vi phạm nghiêm trọng các quy định của pháp luật về tiền tệ và ngân hàng, gặp khó khăn về tài chính, có nguy cơ gây mất an toàn cho hệ thống ngân hàng;… - Quản lý nhà nước về ngoại hối: Quản lý ngoại hối và hoạt động ngoại hối trong các giao dịch vãng lai, giao dịch vốn, sử dụng ngoại hối trên lãnh thổ Việt Nam; hoạt động kinh doanh, cung ứng dịch vụ ngoại hối và các giao dịch khác liên quan đến ngoại hối; hoạt động ngoại hối khu vực biên giới theo quy định của pháp luật; quản lý dự trữ ngoại hối Nhà nước theo quy định của pháp luật; mua bán ngoại hối trên thị trường trong nước vì mục tiêu chính sách tiền tệ quốc gia; mua, bán ngoại hối với ngân sách nhà nước, các tổ chức quốc tế và các nguồn khác; mua, bán ngoại hối trên thị trường quốc tế và thực hiện giao dịch ngoại hối khác theo quy định của pháp luật; công bố tỷ giá hối đoái; quyết định chế độ tỷ giá hối đoái, cơ chế điều hành tỷ giá hối đoái; cấp, thu hồi văn bản chấp thuận kinh doanh, cung ứng dịch vụ ngoại hối cho tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài và các tổ chức khác theo quy định của pháp luật; quản lý ngoại hối đối với hoạt động đầu tư nước ngoài vào Việt Nam và đầu tư của Việt Nam ra nước ngoài theo quy định của pháp luật; quản lý hoạt động kinh doanh vàng theo quy định của pháp luật; thực hiện quản lý hoạt động cho vay, thu hồi nợ nước ngoài, bảo lãnh cho người không cư trú của tổ chức tín dụng và tổ chức kinh tế theo quy định của pháp luật.…