Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Quản lý vốn vay từ ngân hàng chính sách xã hội đối với thanh niên nông thôn trên địa bàn tỉnh Lào Cai

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:132

Thêm vào BST

Báo xấu

24
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn đề xuất giải pháp tăng cường hiệu quả quản lý sử dụng vốn vay từ ngân hàng chính sách xã hội đối với thanh niên nông thôn tỉnh Lào Cai tỉnh Lào Cai nhằm đáp ứng tốt hơn mục tiêu xóa đói giảm nghèo, đảm bảo an sinh xã hội.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Quản lý vốn vay từ ngân hàng chính sách xã hội đối với thanh niên nông thôn trên địa bàn tỉnh Lào Cai

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH PHẠM ĐỨC MINH QUẢN LÝ VỐN VAY TỪ NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ HỘI ĐỐI VỚI THANH NIÊN NÔNG THÔN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH LÀO CAI LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ THÁI NGUYÊN - 2020
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH PHẠM ĐỨC MINH QUẢN LÝ VỐN VAY TỪ NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ HỘI ĐỐI VỚI THANH NIÊN NÔNG THÔN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH LÀO CAI NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ Mã số: 8 34 04 10 LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Người hướng dẫn khoa học: T.S Đàm Thanh ThủyTS. Đàm Thanh Thủy THÁI NGUYÊN - 2020
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn “Quản lý vốn vay từ ngân hàng chính sách xã hội đối với thanh niên nông thôn trên địa bàn tỉnh Lào Cai” là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi. Tài liệu, số liệu trong đề tài hoàn toàn trung thực và chưa được sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Các thông tin sử dụng trong đề tài đã được chỉ rõ nguồn gốc, các tài liệu tham khảo được trích dẫn đầy đủ, mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn. Tác giả đề tài Phạm Đức Minh
ii LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành bản đề tài này ngoài sự cố gắng, nỗ lực của bản thân, tôi luôn nhận được sự giúp đỡ tận tình của nhiều cá nhân và tập thể. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến T.S Đàm Thanh Thủy, người đã tận tình chỉ bảo, hướng dẫn giúp đỡ tôi thực hiện và hoàn thành đề tài này. Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu, Phòng Đào tạo cũng như các khoa chuyên môn, phòng ban của Trường Đại học Kinh tế và Quản trị Kinh doanh đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu tại trường. Tôi xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ nhiệt tình của ngân hàng chính sách xã hội tỉnh Lào Cai; cấp ủy, chính quyền, Đoàn thanh niên và các tổ chức xã hội các xã, phường, thị trấn của các huyện, thị, thành đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong việc thu thập số liệu thứ cấp, sơ cấp và các thông tin hữu ích phục vụ nghiên cứu và hoàn thiện luận văn tốt nghiệp. Xin cảm ơn gia đình, bạn bè và đồng nghiệp đã giúp đỡ, động viên tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn tốt nghiệp. Lào Cai, ngày 01 tháng 12 năm 2020 Tác giả Phạm Đức Minh
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................. i LỜI CẢM ƠN .................................................................................................. ii MỤC LỤC ....................................................................................................... iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT .......................................................... vii DANH MỤC CÁC BẢNG ........................................................................... viii DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ.......................................................... ix MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết và lý do chọn đề tài ................................................................ 1 2. Mục tiêu nghiên cứu ...................................................................................... 2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................. 3 4. Ý nghĩa khoa học của luận văn ..................................................................... 3 5. Bố cục của luận văn ........................................................................................ 4 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ VỐN VAY TỪ NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ HỘI ĐỐI VỚI THANH NIÊN NÔNG THÔN .................................................................................................. 5 1.1. Cơ sở lý luận về quản lý vốn vay từ ngân hàng chính sách xã hội đối với thanh niên nông thôn........................................................................................... 5 1.1.1. Một số khái niệm cơ bản............................................................................ 5 1.1.2. Quản lý vốn vay ...................................................................................... 8 1.1.3. Nội dung quản lý vốn vay đối với thanh niên nông thôn ...................... 20 1.1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý vốn vay từ Ngân hàng Chính sách xã hội đối với thanh niên nông thôn ................................................................... 26 1.2. Cơ sở thực tiễn về quản lý sử dụng vốn vay từ Ngân hàng Chính sách xã hội với thanh niên nông thôn........................................................................... 29 1.2.1. Kinh nghiệm quản lý vốn vay của Ngân hàng Chính sách xã hội một số tỉnh lân cận ...................................................................................................... 29 1.2.2. Bài học kinh nghiệm trong quản lý sử dụng vốn vay của Ngân hàng
iv chính sách xã hội đối với thanh niên nông thôn tỉnh Lào Cai ........................ 39 Chương 2 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................................................ 41 2.1. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................. 41 2.2. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................ 41 2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin ............................................................ 41 2.2.2. Phương pháp xử lý và tổng hợp dữ liệu ................................................ 44 2.2.3. Phương pháp phân tích thông tin .......................................................... 44 2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ................................................................... 46 2.3.1. Nhóm chỉ tiêu phản ánh kết quả hoạt động của Ngân hàng Chính sách xã hội ............................................................................................................... 46 2.3.2. Nhóm chỉ tiêu phản ánh kết quả sử dụng vốn vay của thanh niên nông thôn .................................................................................................................. 46 Chương 3 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ VỐN VAY TỪ NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ HỘI ĐỐI VỚI THANH NIÊN NÔNG THÔN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH LÀO CAI .......................................................................... 49 3.1. Chi nhánh Ngân hàng chính sách xã hội tỉnh Lào Cai ............................. 49 3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển ........................................................ 49 3.1.2. Cơ cấu tổ chức của Chi nhánh Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh Lào Cai ................................................................................................................... 51 3.2. Thanh niên và Thanh niên Nông thôn tỉnh Lào Cai................................. 53 3.3. Thực trạng quản lý vốn vay từ Ngân hàng Chính sách xã hội đối với thanh niên nông thôn trên địa bàn tỉnh Lào Cai .............................................. 56 3.3.1. Mối quan hệ giữa Ngân hàng Chính sách xã hội và Đoàn thanh niên trong công tác quản lý vốn vay ....................................................................... 56 3.3.2. Công tác lập kế hoạch vay vốn từ nguồn ủy thác của Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh Lào Cai ........................................................................................... 63 3.3.3. Công tác tổ chức thực hiện cho thanh niên vay vốn từ nguồn ủy thác của Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh Lào Cai .............................................. 66
v 3.3.4. Công tác kiểm tra, giám sát quá trình sử dụng vốn của thanh niên nông thôn ......................................................................................................................... 75 3.3.5. Đánh giá công tác quản lý sử dụng nguồn vay vốn ủy thác qua phân tích số liệu điều tra, phỏng vấn .............................................................................. 80 3.4. Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý sử dụng vốn vay từ Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh Lào Cai .............................................................. 86 3.4.1. Các yếu tố chủ quan .............................................................................. 86 3.4.2. Các yếu tố khách quan .......................................................................... 89 3.5. Đánh giá thực trạng quản lý sử dụng vốn vay từ Ngân hàng Chính sách Xã hội đối với thanh niên nông thôn trên địa bàn tỉnh Lào Cai ...................... 91 3.5.1. Những kết quả đạt được ........................................................................ 91 3.5.2. Ưu điểm ................................................................................................. 94 3.5.3. Một số hạn chế, tồn tại .......................................................................... 95 Chương 4 GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ VỐN VAY TỪ NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH ĐỐI VỚI THANH NIÊN NÔNG THÔN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH LÀO CAI .................................................................................... 98 4.1. Quan điểm, định hướng, mục tiêu quản lý vốn vay từ Ngân hàng Chính sách xã hội đối với thanh niên nông thôn tỉnh Lào Cai .................................. 98 4.1.1. Quan điểm quản lý vốn vay từ Ngân hàng Chính sách xã hội đối với thanh niên nông thôn tỉnh Lào Cai .................................................................. 98 4.1.2 Định hướng quản lý vốn vay từ Ngân hàng Chính sách xã hội đối với thanh niên nông thôn tỉnh Lào Cai .................................................................. 98 4.1.3 Mục tiêu quản lý vốn vay từ Ngân hàng Chính sách Xã hội đối với thanh niên nông thôn tỉnh Lào Cai .................................................................. 99 4.2. Đề xuất giải pháp tăng cường quản lý vốn vay từ Ngân hàng Chính sách xã hội đối với thanh niên nông thôn trên địa bàn tỉnh Lào Cai ...................... 99 4.2.1. Tăng cường công tác phối hợp quản lý nguồn vốn ủy thác của Ngân hàng Chính sách xã hội giữa các bên liên quan .............................................. 99
vi 4.2.2. Hoàn thiện công tác lập kế hoạch vay vốn từ nguồn ủy thác của Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh Lào Cai ............................................................ 102 4.2.3. Hoàn thiện công tác thực hiện vay vốn từ nguồn ủy thác của Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh Lào Cai ..................................................................... 103 4.2.4. Hoàn thiện công tác kiểm tra, giám sát việc vay vốn từ nguồn ủy thác của Ngân hàng chính sách xã hội tỉnh Lào Cai ............................................. 108 4.2.5. Một số giải pháp khác ......................................................................... 109 4.3. Đề xuất, kiến nghị .................................................................................. 111 4.3.1. Đối với Ngân hàng chính sách xã hội ................................................. 111 4.3.2. Đối với Đoàn thanh niên ..................................................................... 111 4.3.3. Đối với UBND các cấp ....................................................................... 111 KẾT LUẬN .................................................................................................. 113 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................... 116 PHỤ LỤC ..................................................................................................... 118
vii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BCH : Ban Chấp hành BQL : Ban quản lý CT-XH : Chính trị - xã hội HĐQT : Hội đồng quản trị KHKT : Khoa học kỹ thuật NHCSXH : Ngân hàng Chính sách xã hội NHNo&PTNT Việt : Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam Nam TK&VV : Tổ Tiết kiệm và vay vốn UBND : Ủy ban nhân dân
viii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 3.1: Tình hình Thanh niên tỉnh Lào Cai ..........................................................54 Bảng 3.2: Bảng kế hoạch vay vốn ủy thác theo chương trình cho vay của Ngân hàng chính sách xã hội .....................................................................................64 Bảng 3.3. Tình hình thực hiện kế hoạch vốn vay theo mục đích sử dụng vốn vay ủy thác do Đoàn Thanh niên quản lý ............................................................65 Bảng 3.4: Tổng hợp số tổ TK&VV qua các năm phân Tổ chức CT -XH quản lý của Ngân hàng chính sách xã hội tỉnh Lào Cai ................................................66 Bảng 3.5: Tổng hợp số tổ TK&VV do Đoàn thanh niên quản lý .............................67 Bảng 3.6: Kết quả đánh giá xếp loại Tổ TK&VV từ năm 2017 đến năm 2019 ..............69 Bảng 3.7: Kết quả thực hiện ủy thác phân theo các tổ chức CT - XH quản lý .........71 Bảng 3.8: Bảng tổng hợp số tổ TK&VV do Đoàn thanh niên quản lý phân theo địa bàn Từ năm 2017 đến năm 2019 .............................................................72 Bảng 3.9: Kết quả thực hiện hoạt động ủy thác vay vốn ...............................................73 Bảng 3.10. Dư nợ vốn vay do đoàn thanh niên quản lý theo các chương trình vay từ năm 2017 đến năm 2019 ...................................................................................74 Bảng 3.11. Kết quả công tác kiểm tra, giám sát cấp tỉnh, từ năm 2017 đến năm 2019 .................................................................................................................77 Bảng 3.12. Kết quả công tác kiểm tra, giám sát cấp huyện, từ năm 2017 đến năm 2019 .........................................................................................................79 Bảng 3.13. Kết quả công tác kiểm tra, giám sát cấp xã, từ năm 2017 đến năm 2019.........79 Bảng 3.14a: Ý kiến hộ vay vốn ưu đãi về các quy định cho vay ..............................81 Bảng 3.14b: Ý kiến hộ vay vốn ưu đãi về các quy định cho vay ..............................82 Bảng 3.15. Tổng hợp tình hình dư nợ xấu vốn vay ủy thác do Đoàn thanh niên quản lý từ năm 2017 đến năm 2019 .................................................................83 Bảng 3.16. Tỷ lệ số hộ vay vốn trả lời việc kiểm tra, giám sát và hỗ trợ sau khi cho vay vốn của NHCSXH huyện do Đoàn Thanh niên quản lý ...................84 Bảng 3.17. Đánh giá của cán bộ quản lý các cấp về hoạt động điều hành Quản lý sử dụng vốn vay của NHCSXH do Đoàn Thanh niên quản lý .....................85
ix Bảng 3.18: Kết quả hoạt động nhận ủy thác của Đoàn thanh niên với Ngân hàng chính sách xã hội từ năm 2017 đến năm 2019 ........................................91 Bảng 3.19. Tỷ lệ hộ vay vốn trả lời về sự thay đổi sau khi vay vốn do Đoàn Thanh niên quản lý..............................................................................................93 DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ Sơ đồ 1.1. Sơ đồ quy trình cho vay đối với thanh niên thôn thôn ............................. 21 Sơ đồ 3.1. Sơ đồ cơ cấu tổ chức bộ máy chi nhánh NHCSXH tỉnh Lào Cai ............ 53 Sơ đồ 3.2. Sơ đồ sự phối hợp trong quản lý sử dụng vốn vay từ NHCSXH Tỉnh Lào Cai ............................................................................................................ 57 Biểu đồ 3.1. Biểu đồ tổng hợp số tổ TK&VV theo Tổ chức CT-XH nhận ủy thác . 67 Biểu đồ 3.2: Biểu đồ tổng hợp Tổ TK&VV theo địa bàn quản lý từ năm 2017 đến năm 2019 ................................................................................................. 68 Biểu đồ 3.3. Biểu đồ chất lượng các tổ Tiết kiệm và Vay vốn năm 2019......................... 70 Biểu đồ 3.4. Biểu đồ chất lượng các tổ TK&VV phân theo tổ chức CT- XH quản lý năm 2019 ................................................................................................. 70
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết và lý do chọn đề tài Ngày nay, nhân loại đã bước sang thế kỷ 21 và đã đạt được nhiều thành tựu vượt bậc trên nhiều lĩnh vực, đặc biệt là khoa công học công nghệ. Tuy nhiên nạn nghèo đói vẫn tồn tại như một thách thức lớn đối với sự phát triển của mỗi quốc gia nói riêng và đối với nền văn minh nhân loại nói chung. Chính vì vậy mà nghèo đói và chống nghèo đói luôn là trọng tâm hàng đầu của các quốc gia. Ở Việt Nam, sau hơn 80 năm đấu tranh chống giặc ngoại xâm chiến tranh đã làm cho cơ sở hạ tầng của nước ta bị tàn phá nặng nề, nền kinh tế trở nên kiệt quệ, sản xuất nông nghiệp lạc hậu đình đốn, sản xuất công nghiệp nhỏ lẻ, manh mún chưa phát triển. Theo kết quả năm 1992 tỷ lệ dân số nghèo là 45,7%, đến năm 2019 tỷ lệ này giảm còn dưới 4%. Để đạt được kết quả đó, Đảng và Nhà nước ta đã thực hiện nhiều chính sách nhằm xóa đói giảm nghèo. Mỗi chính sách xóa đói giảm nghèo đều nhằm cụ thể những mục tiêu riêng, hỗ trợ một khu vực riêng, một đối tượng hay nhóm nhỏ đối tượng nào đó, tuy nhiên, đều có những điểm chung là giải quyết nguyên nhân dẫn đến gia tăng đói nghèo, cải thiện môi trường, trợ giúp dân thoát nghèo, từ đó giảm tỷ lệ nghèo đói. Cùng với cả nước, toàn tỉnh Lào Cai trong thời gian qua đã thực hiện nhiều chính sách, chương trình xóa đói, giảm nghèo cho người dân. Trong đó, chính sách ưu đãi cho thanh niên nông thôn vay vốn từ ngân hàng chính sách xã hội để phát triển kinh tế là một phần quan trọng trong chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững của tỉnh Lào Cai. Trong thời gian qua các cấp bộ Đoàn đã có những nỗ lực trong công tác quản lý hoạt động nhận uỷ thác, đặc biệt là việc tăng cường công tác kiểm tra, giám sát hoạt động nhận uỷ thác đối với các xã, phường, thị trấn, Tổ tiết kiệm và vay vốn; việc chỉ đạo các Huyện, Thị, Thành đoàn tích cực tham mưu với cấp uỷ và chính quyền địa phương tạo điều kiện cho tổ chức Đoàn ở cơ sở được nhận uỷ thác. Hiện nay, tổng dư nợ uỷ thác do Tỉnh đoàn Lào Cai đang quản lý là 688,559 triệu đồng
2 với 546 Tổ tiết kiệm và vay vốn và 16.353 hộ vay (Số liệu tính đến 29/02/2020). Chính sách này đã tạo điều kiện cho lực lượng lao động trẻ nông thôn tỉnh Lào Cai và các đối tượng chính sách khác tiếp cận nguồn vốn tín dụng ưu đãi của Nhà nước để cải thiện và từng bước nâng cao điều kiện sống, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong việc tham gia phát triển kinh tế gia đình và tại địa phương. Tuy nhiên, trong quá trình sử dụng vốn vay của thanh niên nông thôn thời gian qua cho thấy hiệu quả sử dụng vốn của một bộ phận thanh niên còn chưa cao, tình trạng xâm tiêu vốn, vốn không có khả năng thu hồi vẫn tồn tại, tổng dư nợ vốn vay do Đoàn thanh niên quản lý còn thấp so với nhu cầu của thanh niên. Vì vậy, làm thế nào để quản lý vốn vay từ ngân hàng chính sách xã hội cho thanh niên nông thôn một cách hiệu quả theo đúng mục đích, để giúp thanh niên phát triển kinh tế, góp phần xóa đói, giảm nghèo, tạo việc làm cho thanh niên nông thôn là một vấn đề đang được các cấp bộ Đoàn và tuổi trẻ toàn tỉnh quan tâm. Hiểu rõ những lỗ hổng trong việc quản lý sử dụng vốn vay. Vì vậy tôi chọn đề tài: “Quản lý vốn vay từ ngân hàng chính sách xã hội đối với thanh niên nông thôn trên địa bàn tỉnh Lào Cai” làm đề tài nghiên cứu của mình. 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu chung Đề xuất giải pháp tăng cường hiệu quả quản lý sử dụng vốn vay từ ngân hàng chính sách xã hội đối với thanh niên nông thôn tỉnh Lào Cai tỉnh Lào Cai nhằm đáp ứng tốt hơn mục tiêu xóa đói giảm nghèo, đảm bảo an sinh xã hội. 2.2. Mục tiêu cụ thể - Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý vốn vay từ ngân hàng chính sách xã hội đối với thanh niên nông thôn; - Phân tích, đánh giá thực trạng và xác định các yếu tố ảnh hưởng đến
3 quản lý sử dụng vốn vay từ Ngân hàng Chính sách xã hội đối với thanh niên nông thôn tỉnh Lào Cai. - Đề xuất giải pháp tăng cường quản lý sử dụng vốn vay từ ngân hàng chính sách xã hội đối với thanh niên nông thôn tỉnh Lào Cai. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu - Đề tài tập trung nghiên cứu thực trạng và đề xuất giải pháp về quản lý sử dụng vốn vay từ ngân hàng chính sách xã hội đối với thanh niên nông thôn trên địa bàn tỉnh Lào Cai. - Đối tượng khảo sát là các hộ thanh niên nông thôn đại diện cho các tổ tiết kiệm và vay vốn do Đoàn thanh niên quản lý. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Về thời gian: Số liệu được thu thập và sử dụng phân tích từ năm 2017 đến năm 2019. - Về không gian: Đề tài được nghiên cứu trên địa bàn tỉnh Lào Cai. - Về nội dung: Đề tài nghiên cứu công tác quản lý sử dụng vốn vay từ ngân hàng chính sách xã hội đối với thanh niên nông thôn trên địa bàn tỉnh Lào Cai. Luận văn tập trung vào nghiên cứu các vấn đề cốt lõi bao gồm: lập kế hoạch vốn vay, thực hiện cho vay vốn; công tác kiểm tra, giám sát quá trình sử dụng vốn của thanh niên nông thôn trên địa bàn tỉnh Lào Cai và đề xuất giải pháp tăng cường quản lý sử dụng vốn vay từ ngân hàng chính sách xã hội đối với thanh niên nông thôn trên địa bàn tỉnh Lào Cai. 4. Ý nghĩa khoa học của luận văn - Về lý luận: Luận văn làm tài liệu tham khảo đối với ngân hàng chính sách xã hội tỉnh Lào Cai, Ban Thường vụ Tỉnh đoàn Lào Cai để đánh giá thực tế hiệu quả công tác cho vay ủy thác, những điều còn hạn chế trong công tác quản lý sử
4 dụng vốn vay của thanh niên nông thôn, để từ đó có thể sử dụng một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn vay. Luận văn còn là tài liệu tham khảo đối với sinh viên, học viên cao học và những nghiên cứu có liên quan. - Về thực tiễn Luận văn nghiên cứu hiệu quả thực tiễn trong việc sử dụng vốn vay từ Ngân hàng chính sách xã hội đến việc phát triển kinh tế của thanh niên nông thôn tại tỉnh Lào Cai. Từ đó đề xuất các giải pháp phù hợp để nâng cao hiệu quả vay vốn. 5. Bố cục của luận văn Ngoài phần mở đầu và kết luận, phụ lục luận văn gồm 4 chương, cụ thể như sau: Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý vốn vay từ ngân hàng chính sách xã hội đối với thanh niên nông thôn Chương 2: Phương pháp nghiên cứu Chương 3: Thực trạng quản lý vốn vay từ ngân hàng chính sách xã hội đối với thanh niên nông thôn trên địa bàn tỉnh Lào Cai Chương 4: Giải pháp tăng cường hiệu quả quản lý vốn vay từ ngân hàng chính sách xã hội đối với thanh niên nông thôn trên địa bàn tỉnh Lào Cai.
5 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ VỐN VAY TỪ NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ HỘI ĐỐI VỚI THANH NIÊN NÔNG THÔN 1.1. Cơ sở lý luận về quản lý vốn vay từ ngân hàng chính sách xã hội đối với thanh niên nông thôn 1.1.1. Một số khái niệm cơ bản 1.1.1.1. Thanh niên Thanh niên là khái niệm được sử dụng nhiều trong công tác cũng như trong cuộc sống hàng ngày với nhiều cách hiểu khác nhau. Tùy theo trường hợp, có khi thanh niên dùng để chỉ một con người cụ thể, có khi lại dùng để chỉ tính cách, phong cách trẻ trung của người nào đó, có khi lại dùng để chỉ cả một lớp người trẻ tuổi. Thanh niên còn là đối tượng nghiên cứu của nhiều ngành khoa học; tùy theo góc độ tiếp cận của mỗi ngành mà người ta đưa ra các định nghĩa khác nhau về thanh niên. Về mặt sinh học, thanh niên được coi là một giai đoạn phát triển trong cuộc đời con người, bởi từ đây các em bước sang một giai đoạn mới để trở thành người lớn, người trưởng thành. Các nhà tâm lý học thường nhìn nhận thanh niên gắn với các đặc điểm tâm lý lứa tuổi và coi đó là yếu tố cơ bản để phân biệt với các lứa tuổi khác. Từ góc độ xã hội học, thanh niên lại được nhìn nhận là một giai đoạn xã hội hóa - thời kỳ kết thúc của tuổi thơ phụ thuộc chuyển sang xác lập vai trò cá nhân qua các hoạt động độc lập với tư cách đầy đủ của một công dân, là một trong các chủ thể của các quan hệ xã hội. Các nhà kinh tế học lại nhấn mạnh thanh niên với góc độ là một lực lượng lao động xã hội hùng hậu, là nguồn lực bổ sung cho đội ngũ những người lao động trên các lĩnh vực sản xuất…
6 Đặc điểm chung về mặt sinh học của thanh niên là giai đoạn kết thúc tuổi thiếu niên, đạt tới đỉnh cao của sự trưởng thành. Đây là giai đoạn quan trọng nhất trong sự phát triển của cá thể con người. Xác định giai đoạn này thường được biểu hiện một cách tập trung ở việc xác định độ tuổi thanh niên. Tùy thuộc vào trình độ phát triển kinh tế - xã hội, đặc điểm của từng thời đại lịch sử, các yếu tố truyền thống của từng quốc gia, dân tộc…mà quy định về độ tuổi thanh niên có sự khác nhau giữa các quốc gia. Hiện nay, hầu hết các nước trên thế giới quy định độ tuổi thanh niên bắt đầu từ 15 tuổi; nhưng tuổi kết thúc có khác nhau khá nhiều. Có nước quy định là 25 tuổi (hầu hết các nước phương Tây), có nước quy định là 30 tuổi (Philippin, Hà Quốc…), nước khác lại quy định là 35 tuổi (Ấn Độ, Maldives…), Trung Quốc là 28 tuổi… Ở nước ta, “Thanh niên là công dân Việt Nam từ 16 tuổi đến 30 tuổi” (Luật số 53/2005/QH11 của Quốc hội: Luật Thanh niên). Với những đặc tính của thanh niên, Nghị quyết Hội nghị lần thứ 7 Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa X về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đã khái quát: “Thanh niên là lực lượng xã hội to lớn, một trong những nhân tố quan trọng quyết định tương lai, vận mệnh dân tộc; là lực lượng chủ yếu trên nhiều lĩnh vực, đảm nhiệm những công việc đòi hỏi hy sinh, gian khổ, sức khỏe và sáng tạo. Thanh niên là độ tuổi sung sức nhất về thể chất và phát triển trí tuệ, luôn năng động, sáng tạo, muốn khẳng định mình. Song do còn trẻ, thiếu kinh nghiệm nên thanh niên cần được sự giúp đỡ, chăm lo của các thế hệ đi trước và toàn xã hội…”. Bên cạnh những mặt tích cực, Nghị quyết cũng chỉ rõ “Một bộ phận thanh niên sống thiếu lý tưởng, giảm sút niềm tin, ít quan tâm tới tình hình đất nước, thiếu ý thức chấp hành pháp luật, sống thực dụng, xa rời truyền thống văn hóa dân tộc. Học vấn của một bộ phận thanh niên nhất là thanh niên nông thôn, thanh niên dân tộc thiểu số còn thấp; nhiều thanh niên thiếu kiến thức và kỹ năng hội nhập quốc tế. Tính độc lập, chủ động,
7 sáng tạo, năng lực thực hành sau đào tạo của thanh niên còn yếu, chưa đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Tình trạng tội phạm và tệ nạn xã hội trong thanh niên đang gia tăng và diễn biến ngày càng phức tạp. Tỷ lệ thanh niên nhiễm HIV/AIDS còn cao” (Đảng Cộng sản Việt Nam, 2008). 1.1.1.2. Thanh niên nông thôn Theo Luật thanh niên: Thanh niên Việt Nam được xác định là công dân Việt Nam có độ tuổi từ 16 đến 30 (Luật số 53/2005/QH11 của Quốc hội: Luật Thanh niên). Tuỳ theo môi trường hoạt động, đặc điểm nghề nghiệp người ta chia thanh niên thành các nhóm đối tượng khác nhau: Thanh niên công nhân, thanh niên nông thôn, thanh niên trong lực lượng vũ trang. Như vậy có thể hiểu thanh niên nông thôn là những người thanh niên sinh sống ở khu vực nông thôn (Văn Tùng, 2010). 1.1.1.3. Ngân hàng chính sách xã hội Ngân hàng chính sách xã hội là một tổ chức tín dụng với hoạt động chủ yếu là phục vụ người nghèo và các chính sách kinh tế, chính trị và xã hội đặc biệt của mỗi quốc gia. Mục tiêu chính của các NHCSXH không phải là lợi nhuận trong kinh doanh mà là hỗ trợ tối đa về vốn cho các đối tượng là người nghèo không đủ điều kiện tín dụng đảm bảo. Chính vì thế, NHCSXH không phải là một ngân hàng thương mại và không đáp ứng các tiêu chí về kinh doanh thương mại. NHCSXH là một pháp nhân, có con dấu, có tài sản và hệ thống giao dịch từ trung ương đến địa phương, vốn điều lệ ban đầu là 5.000 tỷ đồng, thời hạn hoạt động là 99 năm. Ngày 11/3/2003, NHCSXH chính thức được thành lập đi vào hoạt động. (Trần Duy Đông, 2019) 1.1.1.4. Cho vay ủy thác Ủy thác cho vay là việc bên ủy thác giao vốn cho bên nhận ủy thác để thực hiện cho vay đối với khách hàng theo quy định của Luật các tổ chức tín dụng và các quy định của pháp luật có liên quan; bên ủy thác phải trả phí ủy
8 thác cho vay cho tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài nhận ủy thác cho vay. Ủy thác cho vay là việc bên nhận ủy thác nhận vốn của bên ủy thác để thực hiện cho vay đối với khách hàng theo quy định của Luật các tổ chức tín dụng và các quy định của pháp luật có liên quan; bên nhận ủy thác cho vay được hưởng phí ủy thác cho vay do bên ủy thác trả. (Ngân hàng chính sách xã hội, 2007) 1.1.1.5. Tổ tiết kiệm và vay vốn Tổ Tiết kiệm và vay vốn (TK&VV) là tổ chức do các tổ chức chính trị - xã hội hoặc cộng đồng dân cư tự nguyện thành lập trên địa bàn hành chính của xã và được UBND cấp xã chấp thuận bằng văn bản. Tổ TK&VV tập hợp hộ nghèo, hộ cận nghèo và các đối tượng chính sách khác có nhu cầu vay vốn Ngân hàng Chính sách xã hội để sản xuất, kinh doanh, tạo việc làm, cải thiện đời sống; cùng tương trợ, giúp đỡ lẫn nhau trong sản xuất, kinh doanh và đời sống; cùng giám sát nhau trong việc vay vốn, sử dụng vốn vay và trả nợ ngân hàng, các tổ viên trong Tổ TK&VV giúp đỡ nhau từng bước có thói quen thực hành tiết kiệm để tạo lập nguồn vốn tự có và quen dần với sản xuất hàng hoá, hoạt động tín dụng và tài chính, tạo điều kiện thuận lợi cho tổ viên trong việc vay vốn và trả nợ ngân hàng. (Ngân hàng chính sách xã hội Việt Nam Website: http://www.vbsp.org.vn/) 1.1.2. Quản lý vốn vay 1.1.2.1. Khái niệm 1.1.2.1.1. Quản lý vốn ủy thác Quản lý vốn vay ủy thác là quá trình tổ chức thực hiện, kiểm tra, kiểm soát các công việc thực hiện cho vay vốn tín dụng ưu đãi đến với người nghèo của các tổ chức chính trị mà NHCSXH đã ký hợp đồng ủy thác nhằm hiện thực hoá những mục tiêu của chính sách tín dụng ưu đãi người nghèo trong thực tế cuộc sống, góp phần thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội bền
9 vững gắn với giảm nghèo đói, từng bước xóa bỏ đói nghèo, đảm bảo ổn định và công bằng xã hội. 1.1.2.1.2. Quản lý vốn vay đối với thanh niên nông thôn Quản lý vốn vay là quá trình tổ chức thực hiện, kiểm tra, kiểm soát kiểm soát các công việc thực hiện cho vay nguồn vốn từ ngân hàng chính sách xã hội thực hiện cho vay đối với đối tượng là thanh niên nông thôn. Các nội dung ủy thác quản lý gồm: a. Công tác tuyên truyền, vận động - Thực hiện tuyên truyền chủ trương, chính sách của Đảng và Chính phủ về chính sách tín dụng ưu đãi và các chương trình tín dụng đối với hộ nghèo và các đối tượng chính sách khác... - Vận động việc thành lập TK&VV theo đúng Quy chế về tổ chức và hoạt động của Tổ TK&VV ban hành theo Quyết định số 15/QĐ-HĐQT ngày 05/3/2013 của Hội đồng quản trị NHCSXH. - Vận động, đôn đốc Ban quản lý Tổ TK&VV tham dự đầy đủ các phiên giao dịch của NHCSXH; hướng dẫn tổ viên Tổ TK&VV giao dịch với NHCSXH. - Vận động tổ viên chấp hành Quy ước hoạt động của Tổ TK&VV, thực hành tiết kiệm; giúp đỡ nhau, cùng chia sẻ kinh nghiệm trong việc sử dụng vốn vay đúng mục đích, có hiệu quả, góp phần nâng cao đời sống, thực hiện trả nợ, trả lãi đúng kỳ hạn đã cam kết với Ngân hàng. - Vận động, khuyến khích các tổ viên Tổ TK&VV tham gia các hoạt động khác của NHCSXH. - Tổ chức tập huấn hoặc phối hợp với NHCSXH tập huấn nghiệp vụ ủy thác cho cán bộ Đoàn và Ban quản lý Tổ TK&VV. b. Kiểm tra, giám sát hoạt động của Tổ TK&VV, Ban Quản lý Tổ và tổ viên Tổ TK&VV - Giám sát toàn diện các hoạt động của Tổ TK&VV theo đúng Quy chế