Luận văn Thạc sĩ Quản lý văn hóa: Quản lý hoạt động của Trung tâm Văn hóa - Thông tin, Thể thao và Du lịch huyện Lang Chánh, tỉnh Thanh Hóa

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:112

Thêm vào BST

Báo xấu

9
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Quản lý hoạt động của Trung tâm Văn hóa - Thông tin, Thể thao và Du lịch huyện Lang Chánh, tỉnh Thanh Hóa" xem xét, đánh giá thực trạng công tác quản lý các hoạt động tại Trung tâm Văn hóa - Thông tin, Thể thao và Du lịch huyện Lang Chánh, tỉnh Thanh Hóa. Trên cơ sở đó, bài viết đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả quản lý các hoạt động ở Trung tâm trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý văn hóa: Quản lý hoạt động của Trung tâm Văn hóa - Thông tin, Thể thao và Du lịch huyện Lang Chánh, tỉnh Thanh Hóa

UBND TỈNH THANH HÓA BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC VĂN HÓA, THỂ THAO VÀ DU LỊCH THANH HÓA Lê Thị Thiết QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA TRUNG TÂM VĂN HÓA - THÔNG TIN, THỂ THAO VÀ DU LỊCH HUYỆN LANG CHÁNH, TỈNH THANH HÓA LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ VĂN HÓA Thanh Hóa, 2023
UBND TỈNH THANH HÓA BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC VĂN HÓA, THỂ THAO VÀ DU LỊCH THANH HÓA Lê Thị Thiết QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA TRUNG TÂM VĂN HÓA - THÔNG TIN, THỂ THAO VÀ DU LỊCH HUYỆN LANG CHÁNH, TỈNH THANH HÓA Chuyên ngành: Quản lý văn hóa Mã số: 8229042 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ VĂN HÓA Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Hà Đình Hùng Thanh Hóa, 2023
i LỜI CAM ĐOAN Tôi tên là Lê Thị Thiết, tôi thực hiện chọn đề tài: “Quản lý hoạt động của Trung tâm Văn hóa - Thông tin, Thể thao và Du lịch huyện Lang Chánh, tỉnh Thanh Hóa” để làm Đề tài Luận văn tốt nghiệp chuyên ngành Thạc sĩ Quản lý văn hóa dưới sự hướng dẫn khoa học của TS. Hà Đình Hùng. Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi trong thời gian qua. Tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm nếu có sự không trung thực về thông tin sử dụng trong công trình nghiên cứu này. Tác giả luận văn Lê Thị Thiết
ii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................. i MỤC LỤC ........................................................................................................ ii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ...................................................................... v DANH MỤC BIỂU ĐỒ .................................................................................. vi MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ........................................................................ 1 2. Tổng quan tài liệu nghiên cứu............................................................... 2 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................ 4 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu......................................................... 4 5. Phương pháp nghiên cứu ...................................................................... 5 6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài .............................................. 5 7. Bố cục Luận văn ................................................................................... 6 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA TRUNG TÂM VĂN HÓA, THÔNG TIN, THỂ THAO VÀ DU LỊCH HUYỆN LANG CHÁNH VÀ TỔNG QUAN ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU .. 7 1.1. Một số khái niệm liên quan ................................................................ 7 1.1.1. Quản lý ............................................................................................ 7 1.1.3. Khái niệm Trung tâm văn hóa ...................................................... 12 1.2. Các văn bản pháp lý liên quan đến quản lý hoạt động văn hóa ....... 13 1.2.1. Văn bản của Trung ương............................................................... 13 1.2.2. Văn bản của địa phương ............................................................... 18 1.3. Khái quát về huyện Lang Chánh và Trung tâm VH,TT,TT&DL huyện Lang Chánh, tỉnh Thanh Hóa ....................................................... 20 1.3.1. Khái quát về huyện Lang Chánh ................................................... 20 1.3.2. Khái quát về Trung tâm VH,TT,TT&DL huyện Lang Chánh ...... 24 Tiểu kết chương 1 ................................................................................... 29
iii Chƣơng 2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA TRUNG TÂM VĂN HÓA, THÔNG TIN, THỂ THAO VÀ DU LỊCH HUYỆN LANG CHÁNH, TỈNH THANH HÓA........................................ 30 2.1. Bộ máy tổ chức và chức năng, nhiệm vụ ......................................... 30 2.1.1. Bộ máy tổ chức ............................................................................. 30 2.1.2. Chức năng, nhiệm vụ .................................................................... 31 2.1.3. Cơ chế phối hợp quản lý ............................................................... 33 2.2. Thực trạng công tác quản lý các hoạt động của Trung tâm VH,TT,TT&DL huyện Lang Chánh ....................................................... 34 2.2.1. Công tác triển khai thực hiện và ban hành các văn bản pháp lý ... 34 2.2.2. Hoạt động thông tin - tuyên truyền ............................................... 40 2.2.3. Quản lý hoạt động thư viện ........................................................... 43 2.2.4. Hoạt động thể dục thể thao ........................................................... 47 2.2.5. Công tác phát thanh truyền hình ................................................... 49 2.2.6. Tổ chức và quản lý hoạt động Câu lạc bộ ..................................... 51 2.2.7. Tổ chức sự kiện, biểu diễn nghệ thuật, hoạt động văn hóa, văn nghệ .. 53 2.2.8. Hướng dẫn nghiệp vụ tại cơ sở ..................................................... 56 2.2.9. Giám sát, kiểm tra và thi đua, khen thưởng .................................. 57 2.3. Đánh giá hiệu quả công tác quản lý hoạt động của Trung tâm VH,TT,TT&DL huyện Lang Chánh ....................................................... 58 2.3.1. Ưu điểm......................................................................................... 58 2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân ............................................................... 63 Tiểu kết chương 2 ................................................................................... 65 Chƣơng 3. PHƢƠNG HƢỚNG, GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA TRUNG TÂM VĂN HÓA, THÔNG TIN, THỂ THAO VÀ DU LỊCH LANG CHÁNH, TỈNH THANH HÓA .... 66 3.1. Phương hướng công tác quản lý hoạt động văn hóa ........................ 66
iv 3.2. Các giải pháp nâng cao hiệu quả công tác tổ chức quản lý hoạt động của Trung tâm VH,TT,TT&DL huyện Lang Chánh............................... 71 3.2.1. Nhóm giải pháp về tổ chức hoạt động .......................................... 71 3.2.2. Nhóm giải pháp về cơ chế quản lý, xây dựng chính sách và kiện toàn bộ máy quản lý ................................................................................ 73 3.2.3. Nhóm giải pháp về đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ ............................ 74 Tiểu kết chương 3 ................................................................................... 78 KẾT LUẬN .................................................................................................... 79 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 81 PHỤ LỤC ....................................................................................................... 85
v DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ CBCNVC Cán bộ công nhân viên chức CLB Câu lạc bộ CP Chính phủ CT-TU Chỉ thị Trung ương GDNN Giáo dục nghề nghiệp HĐND Hội đồng nhân dân KDL Khu du lịch KH Kế hoạch LLVT Lực lượng vũ trang NĐ Nghị định NĐ-CP Nghị định chính phủ NTM Nông thôn mới PGS Phó Giáo sư QĐ Quyết định TDTT Thể dục thể thao THCS Trung học cơ sở THPT Trung học phổ thông UBND Ủy ban nhân dân VĐV Vận động viên VH,TT,TT &DL Văn hóa, thông tin, thể thao và du lịch
vi DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1: Số đầu sách đang lưu hành tại Trung tâm VH,TT,TT&DL huyện Lang Chánh từ 2019 đến 2023 ........................................ 45 Biểu đồ 2.2: Các hoạt động thể dục, thể thao tại Trung tâm VH,TT,TT&DL huyện Lang Chánh từ 2019-2023 ................... 47 Biểu đồ 2.3: Số chương trình phát thanh được sản xuất từ tại Trung tâm VH,TT,TT&DL huyện Lang Chánh từ 2019 - 2023 ................. 50 Biểu đồ 2.4: Số câu lạc bộ được thành lập tại Trung tâm VH,TT,TT&DL huyện Lang Chánh từ 2019 đến 2023 ........................................ 52 Biểu đồ 2.5: Số hoạt động văn hóa, văn nghệ, thông tin, thể dục, thể thao từ 2019-2023 tại Trung tâm VH,TT,TT&DL huyện Lang Chánh từ 2019 – 2023 ................................................................................. 53
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Đảng ta đã chỉ rõ “Văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, là mục tiêu, động lực của sự phát triển kinh tế, xã hội”. Quản lý Nhà nước về Văn hóa là một trong những nhiệm vụ quan trọng của quản lý Nhà nước, được Đảng và Nhà nước ta hết sức coi trọng. Chính vì thế, rất nhiều Nghị quyết quan trọng về Văn hóa đã được ban hành như: Nghị quyết Trung ương 5, 8 của Đảng; Nghị quyết Trung ương khóa X, XI, XII và gần đây nhất là Nghị quyết Đại hội XIII [11]. Đến nay, sinh hoạt các hoạt động văn hóa, thông tin, thể thao và du lịch đã trở thành nhu cầu không thể thiếu trong đời sống tinh thần của Nhân dân. Các hoạt động văn hóa, xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở đã được ngành Văn hóa thường xuyên quan tâm, chỉ đạo, tổ chức, thực hiện và hướng dẫn thường xuyên. Thực tế đã chứng minh, những năm qua các cấp huyện, thị xã là một bộ phận, công cụ quan trọng trong công cuộc vận động Nhân dân, các hoạt động văn hóa, thông tin, thể thao và du lịch của Đảng và Nhà nước. Đồng thời, là nơi hưởng thụ, tiêu dùng và sáng tạo văn hóa của nhân dân; hạt nhân đào tạo, hướng dẫn các hoạt động văn hóa, thông tin, thể thao và du lịch cấp huyện, thị; thúc đẩy hiệu quả việc thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế, xã hội của địa phương. Trung tâm VH,TT,TT&DL huyện Lang Chánh, tỉnh Thanh Hóa là thiết chế văn hóa có bề dày lịch sử, đạt nhiều thành tích trong hoạt động văn hóa cơ sở, là Trung tâm của các hoạt động văn hóa chính trị của huyện và các vùng lân cận. Trong những năm qua, hệ thống không ngừng được thiết lập, hoàn thiện và củng cố, chú trọng cập nhật nội dung hoạt động của hệ thống Nhà văn hóa, phục vụ tốt nhu cầu hưởng thụ các hoạt động văn hóa, thể thao, thông tin và du lịch của nhân dân, tổ chức bộ máy quản lý, vận hành theo
2 nguyên tắc chuyên môn hóa. Công tác này đã, đang đạt được những kết quả tích cực, góp phần giữ vững bản sắc văn hóa dân tộc, tạo môi trường văn hóa lành mạnh, tạo nền tảng và động lực phát triển kinh tế địa phương. Nhưng bên cạnh đó, trong những năm gần đây, hoạt động quản lý văn hóa, thông tin, thể thao và du lịch trên địa bàn huyện Lang Chánh cũng gặp không ít khó khăn, thách thức, còn bộ lộ những hạn chế và tồn tại. Việc giải quyết những khó khăn, hạn chế nêu trên, đòi hỏi phải có quy hoạch tổng thể, chính sách, chiến lược phát triển đúng đắn. Tự hào là một người con sinh ra, lớn lên tạị địa phương, nhận thức được tầm quan trọng của Trung tâm trong công tác quản lý các hoạt động tại địa phương, tôi đã chọn đề tài “Quản lý hoạt động tại Trung tâm Văn hóa – Thông tin, Thể thao và Du lịch huyện Lang Chánh, tỉnh Thanh Hóa” làm Đề tài Luận văn tốt nghiệp chương trình đào tạo Thạc sĩ Quản lý văn hóa của mình. Tôi hy vọng rằng, kết quả nghiên cứu của tôi có thể góp phần nâng cao hiệu quả quản lý của Trung tâm VH,TT,TT&DL trên địa bàn huyện, đóng góp một phần nhỏ cho sự phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội tại địa phương, hiện thực hóa tương lai của huyện Lang Chánh trong mục tiêu phát triển toàn diện, mạnh mẽ và bền vững, sớm đưa huyện từng bước thoát nghèo, hòa mình vào sự phát triển chung của tỉnh và đất nước. 2. Tổng quan tài liệu nghiên cứu Hiện nay, các công trình nghiên cứu về quản lý hoạt động của các Trung tâm Văn hóa, thông tin, thể thao và Du lịch còn khá ít. Vấn đề xây dựng thiết chế và hoạt động văn hóa ở các Trung tâm còn nhiều ý kiến khác nhau, chưa thống nhất. Thực tế cho thấy, hoạt động của các Trung tâm chưa phong phú, đáp ứng nhu cầu hoạt động văn hóa, nhu cầu thưởng thức văn hóa của Nhân dân. Dưới đây là một số tài liệu và bài viết liên quan: Quản lý văn hóa Việt Nam trong quá trình đổi mới và hội nhập quốc tế, của Phan Hồng Giang, Bùi Hoài Sơn đồng chủ biên. Nội dung tài liệu giới
3 thiệu những quan điểm chung về quản lý văn hóa trong bối cảnh đất nước ta đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới và hội nhập quốc tế, giới thiệu kinh nghiệm quản lý văn hóa của một số nước và đánh giá thực trạng quản lý văn hóa trên thế giới Việt Nam đã đề ra ngay từ đầu công cuộc đổi mới (1986) phương hướng và giải pháp hoàn thiện, nâng cao hiệu quả, đổi mới và hội nhập quốc tế của quản lý văn hóa thế giới. Quản lý hoạt động văn hóa của tập thể tác giả Phan Văn Tú, Nguyễn Văn Hy, Hoàng Sơn Cương, Lê Thị Hiền, Trần Thị Diện, nhóm tác giả đề cập đến các vấn đề quản lý chủ yếu như: Chính sách quản lý, hoạt động văn hóa, nội dung hoạt động và xây dựng quản lý văn hóa đời sống văn hóa cơ sở hiện nay. Lấy xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở là chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước; phát triển sâu rộng và nâng cao chất lượng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc là một trong những nhiệm vụ trọng tâm. Luận văn Thạc sĩ Quản lý văn hóa của tác giả Bùi Thị Thu Phương ở trường Đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung ương với đề tài: “Quản lý hoạt động văn hóa của Trung tâm văn hóa tỉnh Sơn La” trong luận văn tác giả đã trình bày một số vấn đề chung và thực trạng quản lý hoạt động của Trung tâm văn hóa tỉnh Sơn La hiện nay. Từ đó đề ra một số giải pháp, phương hướng nhằm nâng cao hiệu quả cho quản lý các hoạt động của Trung tâm. Qua những điều trên có thể thấy, học tập, hội thảo... Các bài viết trên chỉ đề cập chung đến vấn đề quản lý hoạt động Trung tâm mà chưa đề cập chi tiết đến quản lý tác nghiệp. Cơ sở đó là Trung tâm văn hóa của nước ta hiện nay. Tuy nhiên, hệ thống thiết chế trung tâm văn hóa, du lịch văn hóa ở các nơi có những đặc điểm riêng, cần nghiên cứu cụ thể hơn để nâng cao hiệu quả hoạt động văn hóa. Đối với huyện miền núi Lang Chánh, tính đến thời điểm hiện tại, chưa có nghiên cứu nào về vấn đề này. Chính vì vậy, tác giả mạnh dạn đề xuất và nghiên cứu công tác quản lý các hoạt động tại Trung tâm VH,TT,TT&DL huyện Lang Chánh, tỉnh Thanh Hóa. Hy vọng rằng kết quả
4 nghiên cứu của bài viết này có thể cung cấp một cái nhìn cụ thể, khách quan và đầy đủ hơn về hoạt động văn hóa ở Trung tâm VH,TT,TT&DL huyện Lang Chánh, tỉnh Thanh Hóa. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Bài báo này xem xét, đánh giá thực trạng công tác quản lý các hoạt động tại Trung tâm VH,TT,TT&DL huyện Lang Chánh, tỉnh Thanh Hóa. Trên cơ sở đó, bài viết đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả quản lý các hoạt động ở Trung tâm trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Hệ thống hóa những vấn đề lý luận về quản lý, hoạt động quản lý và thiết chế văn hóa, từ đó cung cấp cơ sở khoa học và lý luận cho việc nghiên cứu các vấn đề liên quan đến quản lý sự kiện. Trung tâm VH,TT,TT&DL huyện Lang Chánh, tỉnh Thanh Hóa. Khảo sát, phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động Quản lý hoạt động văn hóa tại Trung tâm VH,TT,TT&DL huyện Lang Chánh, tỉnh Thanh Hóa. Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả Quản lý hoạt động của Trung tâm VH,TT,TT&DL huyện Lang Chánh, tỉnh Thanh Hóa. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận văn là: Hoạt động Quản lý hoạt động tại Trung tâm VH,TT,TT&DL huyện Lang Chánh, tỉnh Thanh Hóa. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Luận văn tập trung khảo sát hoạt động quản lý hoạt động tại Trung tâm VH,TT,TT&DL huyện Lang Chánh, tỉnh Thanh Hóa từ khi Trung tâm VH,TT,TT&DL huyện Lang Chánh được thành lập và đi vào hoạt động cho đến hiện nay.
5 5. Phƣơng pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu chính sau: Phân tích tổng hợp: Trên cơ sở tìm hiểu các công trình nghiên cứu, các tài liệu, các báo cáo khoa học, về quản lý hoạt động của Trung tâm Văn hóa tác giả tổng hợp phân tích đưa vào luận văn của mình. Phương pháp khảo sát thực địa - tác giả sử dụng thao tác: + Phỏng vấn sâu: Các cán bộ văn hóa, người dân tham gia, người tổ chức các hoạt động về nguyện vọng, nhu cầu tham gia các hoạt động văn hóa. + Quan sát, tham dự việc tổ chức các hoạt động do TTVH TT&DL tổ chức để có cơ sở đánh giá thực trạng về công tác tổ chức. + So sánh để thấy được điểm mạnh, điểm yếu, sự khác biệt để hoàn thiện hơn trong công tác tổ chức các hoạt động văn hóa sau này. + Miêu tả, chụp ảnh, phỏng vấn, thu thập các tài liệu về nhu cầu sinh hoạt văn hóa của cư dân trên địa bàn huyện, đội ngũ cán bộ, cơ sở vật chất, trang thiết bị và quản lý hoạt động tại Trung tâm Văn hóa -Thông tin, Thể thao và Du lịch huyện Lang Chánh, nhằm phân tích thực trạng công tác tổ chức và quản lý hoạt động tại Trung tâm VH,TT,TT&DL huyện Lang Chánh, tỉnh Thanh Hóa. Ngoài ra để thực hiện tốt sự nghiên cứu cho luận văn của mình tác giả còn sử dụng phương pháp tiếp cận liên ngành về văn hóa. 6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài 6.1. Về mặt khoa học Đề tài bước đầu khái quát được những vấn để mang tính lý luận về quản lý các hoạt động và khái quát được hoạt động tại Trung tâm VH,TT,TT&DL huyện Lang Chánh, tỉnh Thanh Hóa. Đánh giá được thực trạng quản lý hoạt động và để xuất một số nhóm giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động tại Trung tâm VH,TT,TT&DL huyện Lang Chánh, tỉnh Thanh Hóa trong thời gian tới.
6 6.2. Về mặt thực tiễn Kết quả nghiên cứu của đề tài có thể làm tài liệu tham khảo cho các nhà quản lý, các cán bộ đang công tác, làm việc tại Trung tâm VH,TT,TT&DL trên cả nước nói chung và huyện Lang Chánh nói riêng. 7. Bố cục Luận văn Ngoài các phần Mở đầu, Kết luận, Phụ lục và Tài liệu tham khảo, nội dung luận văn bao gồm 03 chương như sau: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động của Trung tâm VH,TT,TT&DL huyện Lang Chánh và tổng quan địa bàn nghiên cứu Chương 2: Thực trạng công tác quản lý hoạt động của Trung tâm VH,TT,TT&DL huyện Lang Chánh, tỉnh Thanh Hóa Chương 3: Phương hướng, giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động của Trung tâm VH,TT,TT&DL huyện Lang Chánh, tỉnh Thanh Hóa
7 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA TRUNG TÂM VĂN HÓA, THÔNG TIN, THỂ THAO VÀ DU LỊCH HUYỆN LANG CHÁNH VÀ TỔNG QUAN ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU 1.1. Một số khái niệm liên quan 1.1.1. Quản lý Thuật ngữ “quản lý” thường được hiểu theo nhiều cách khác nhau tùy theo các quan điểm khoa học và phương pháp của các nhà nghiên cứu. Quản lý là đối tượng nghiên cứu của nhiều ngành khoa học xã hội và tự nhiên. Mỗi lĩnh vực khoa học đều có định nghĩa riêng về quản lý và nó ngày càng phát triển sâu rộng trong mọi hoạt động của đời sống xã hội. Có nhiều định nghĩa khác nhau về quản lý, và trong Từ điển bách khoa Việt Nam, động từ quản lý được định nghĩa là: "Quản lý bao gồm hai yếu tố, và "quản lý" là một hình thức lưu giữ thông tin, “Lý” là tổ chức và điều khiển các hoạt động theo những yêu cầu nhất định. Có thể thấy công việc “quản lý” là việc thực hiện hai quá trình, chúng có quan hệ mật thiết với nhau [20]. Trong Từ điển tiếng Việt, “quản lý” được hiểu là tổ chức, kiểm soát hoạt động của một số đơn vị, cơ quan; theo dõi, trông nom, chú ý” [25]. Quản lý là một quá trình trong đó chủ thể quản lý tác động lên đối tượng quản lý một cách có mục đích, có kế hoạch và thực hiện các mục tiêu đã đặt ra của tổ chức một cách hiệu quả nhất. C.Mác cho rằng: Mọi lao động xã hội hoặc tập thể trực tiếp được thực hiện trên quy mô lớn hơn ít nhiều đều cần có sự quản lý để phối hợp các hoạt động cá nhân và thực hiện các chức năng khác. Sự vận động của các cơ quan riêng lẻ của sinh vật. Nhạc công tự điều khiển, nhưng dàn nhạc phải có nhạc trưởng [3, tr 23].
8 Từ quan niệm trên của C.Mác, cho thấy: quản lý là nhằm phối hợp các lao động đơn lẻ để đạt được cái thống nhất của toàn bộ quá trình sản xuất. Ở đây C.Mác đã tiếp cận khái niệm quản lý từ góc độ mục đích của quản lý. Theo Giáo trình quản lý hành chính Nhà nước: Quản lý nhà nước là sự tác động có tổ chức, có chuẩn mực của quyền lực nhà nước vào các quá trình xã hội và hoạt động của con người nhằm duy trì và phát triển các quan hệ xã hội và trật tự pháp luật. Pháp luật là pháp luật để Nhà nước thực hiện chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa [19, tr 4]. Từ cơ sở trên có thể thấy rằng quản lý Nhà nước là hoạt động mang bản chất của quyền lực Nhà nước, và quyền lực Nhà nước được sử dụng để điều chỉnh các quan hệ xã hội. Quản lý Nhà nước được coi là hoạt động chức năng của Nhà nước trong quản lý xã hội, có thể coi là hoạt động chức năng đặc biệt. 1.1.2. Quản lý văn hóa Nguồn gốc phát triển loài người là lao động của cá nhân và lao động chung C. Mác đã khẳng định: Tất cả mọi lao động xã hội trực tiếp hay lao động chung nào tiến hành trên quy mô tương đối lớn, thì ít nhiều cũng cần đến một sự chỉ đạo để điều hòa những hoạt động cá nhân và thực hiện những chức năng chung phát sinh từ sự vận động của toàn bộ cơ chế sản xuất... Một người độc tấu vĩ cầm tự mình điều khiển lấy mình, còn một dàn nhạc thì cần phải có nhạc trưởng [3]. Từ đó, C.Mác đề cao vai trò của người lãnh đạo, người chỉ đạo mọi hoạt động của cá nhân để tạo nên tập thể chung. Làm việc cùng nhau đòi hỏi phải có tổ chức và đoàn kết để tạo ra sức mạnh và đạt được mục tiêu chung. Trong lịch sử phát triển của loài người đã xuất hiện một hình thức lao động đặc thù, đó là
9 tổ chức điều khiển con người thực hiện các hoạt động theo những yêu cầu nhất định, loại hình lao động này được gọi là quản lý. Vì vậy, quản lý là một hoạt động xã hội xuất phát từ tính chất cộng đồng, dựa trên sự phân phối và hợp tác để hoàn thành một công việc nhằm đạt được mục tiêu chung. Mặc dù quản lý là một thuộc tính tất yếu liên quan đến xã hội, nhưng chỉ khi xã hội phát triển đến một mức độ nhất định thì quản lý mới được tách thành hai chức năng độc lập của lao động xã hội; dần dần hình thành các tập thể, tổ chức, thiết chế chuyên môn hóa hoạt động quản lý - Hệ thống quản lý (chủ thể quản lý). Theo Henry Fayol (1886 -1925), là người đầu tiên tiếp cận quản lý theo quy trình và là người có tầm ảnh hưởng to lớn trong lịch sử tư tưởng quản lý từ thời kỳ cận - hiện đại tới nay, ông đã định nghĩa “kế hoạch, tổ chức, phân bổ, chỉ đạo và kiểm soát những nỗ lực của cá nhân, bộ phận và các nguồn lực vật chất khác của tổ chức nhằm đạt được mục tiêu đã đề ra” [23, tr 18]. Như Harold Koontz đã từng nói: “Quản lý là nghệ thuật chỉ đạo, điều hành, phối hợp và định hướng hoạt động của những người khác nhằm đạt được mục tiêu đã đề ra” [18] . Trong những năm gần đây, nước ta cũng đã xuất bản nhiều công trình nghiên cứu và giáo trình quản lý trình bày rõ khái niệm quản lý. Định nghĩa về quản lý trong “Từ điển giáo dục học” là: “Quản lý là hành vi có ý thức, có hướng của chủ thể quản lý trong tổ chức đối với đối tượng quản lý nhằm làm cho tổ chức hoạt động và đạt được mục tiêu của tổ chức”. Quản lý là sự tác động có tổ chức, có mục đích của chủ thể quản lý lên đối tượng quản lý nhằm đạt được những mục tiêu nhất định trong điều kiện luôn biến đổi của môi trường và quy luật phát triển của xã hội. Hay như tác giả Nguyễn Minh Đạo đã nhận xét: “Quản lý là sự chỉ huy, điều khiển, tác động nhằm chỉ đạo, điều
10 khiển, định hướng các quá trình xã hội và hoạt động của con người nhằm đạt được mục tiêu đã đề ra” [16]. Từ những khái niệm này, quản lý là khi mọi người kết hợp với nhau. Là quá trình tạo ra sức mạnh liên kết lại hoạt động của các cá nhân trong một tổ chức nhằm đạt được mục tiêu chung. Đối tượng chủ yếu và trực tiếp của quản lý là mối quan hệ giữa các cá nhân trong và ngoài tổ chức. Cơ quan chủ yếu tác động đến con người, thông qua đó con người tác động đến các yếu tố vật chất và phi vật chất khác như tài chính, cơ sở vật chất, công nghệ, thông tin, hệ thống… dẫn đến kết quả và kết thúc toàn bộ hoạt động. Người cán bộ quản lý muốn làm tốt công tác quản lý thì phải nắm vững nguyên tắc, đường lối, chính sách pháp luật của Đảng và Nhà nước. Ngoài ra, nhà quản lý cũng cần có cái nhìn tổng thể, khách quan, vận dụng khéo léo, linh hoạt kinh nghiệm quan sát được và kiến thức tích lũy được. Vậy quản lý văn hóa là gì? PGS Bùi Quang Thanh cho rằng khái niệm quản lý văn hóa trong xã hội hiện đại được hiểu là công việc của Nhà nước, được thực hiện thông qua việc ban hành các quy định, chính sách, tổ chức thực hiện, kiểm tra, giám sát việc thực hiện pháp luật. Văn học thuộc lĩnh vực văn hóa, đồng thời góp phần phát triển kinh tế - xã hội của địa phương và đất nước [37]. Nhìn vào thực tiễn, không khó để nhận thấy, quản lý văn hóa còn được hiểu là sự tác động chủ quan vào cơ cấu công dân, trao quyền cho cá nhân và sự quản lý của các chủ thể quản lý (Đảng, Nhà nước, đoàn thể, cơ quan nhà nước…) dưới nhiều hình thức và hình thức khác nhau. Các phương pháp: (quản lý có trách nhiệm) hướng đối tượng (sự tham gia và cấu thành của mọi thành phần/nhân tố của đời sống văn hóa) nhằm đạt được mục tiêu mong muốn (đảm bảo văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, nâng cao vị thế quốc
11 gia, nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân)mọi người. Quản lý văn hóa là sự tác động có định hướng của hàng loạt cơ quan, tổ chức vào hoạt động văn hóa nhằm xây dựng văn hóa, xây dựng đời sống văn hóa, sản xuất sản phẩm văn hóa, cung ứng dịch vụ văn hóa, đáp ứng nhu cầu của con người. Có thể thấy, quản lý văn hóa thực chất là quản lý phát triển văn hóa, lấy đời sống văn hóa, hoạt động văn hóa và sự vận hành của các giá trị văn hóa làm đối tượng quản lý và mục tiêu cao nhất của quản lý là phát triển văn hóa và con người. Ngược lại, quản lý văn hóa kém sẽ làm phức tạp hóa công tác quản lý đối với sự phát triển của toàn xã hội. Vì vậy, định hướng quản lý văn hóa ngày càng phải được coi là nhiệm vụ cụ thể, lâu dài trong quá trình phát triển đất nước. Trong quản lý văn hóa ở nước ta hiện nay, quản lý Nhà nước về văn hóa là một bộ phận cơ bản, quan trọng, có vai trò định hướng, quy phạm và tác động cực kỳ quan trọng đến sự phát triển, nhân văn hóa và xây dựng chủ trương văn hóa. Vì quản lý Nhà nước về văn hóa là quản lý Nhà nước đối với toàn bộ nền văn hóa, mọi hoạt động văn hóa của dân tộc được thể hiện trong hiến pháp, cơ chế, chính sách thông qua quyền lực Nhà nước, nhằm bảo đảm sự phát triển bền vững của văn hóa dân tộc. Các Văn kiện của Đảng chỉ rõ mọi hoạt động văn hóa phải nhằm thúc đẩy sự phát triển toàn diện của con người Việt Nam. Như Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII cũng đã khẳng định: “Mục đích của mọi hoạt động văn hóa là nhằm bồi dưỡng con người Việt Nam phát triển về mọi mặt chính trị, tư tưởng, trí tuệ, đạo đức, thể chất, sáng tạo, có ý thức tập thể, nhân ái, khoan dung, kính trọng, thương yêu” [15]. Để đạt được mục đích cao cả này, mọi hoạt động văn hóa trong xã hội phải tận dụng và phát huy mọi giá trị văn hóa. Vì vậy, điều này đòi hỏi chủ thể
12 quản lý phải có những chủ trương, chính sách, chương trình hợp lý để thúc đẩy các hoạt động văn hóa phát triển đúng hướng, đạt mục tiêu đề ra, đạt hiệu quả cao nhất. 1.1.3. Khái niệm Trung tâm văn hóa Trung tâm Văn hóa là một thiết chế văn hóa, là cơ quan trực thuộc UBND huyện, là ngành dọc của Sở Văn hóa, Thể Thao và Du lịch, có tư cách pháp nhân, con dấu, tài khoản riêng, có trụ sở, kinh phí hoạt động theo quy định của Pháp luật. Trung tâm Văn hóa là một thiết chế thu hút tối đa các hoạt động văn hóa ở cơ sở. Là một thiết chế tổng hợp, tại đây có thể xây dựng sân khấu ngoài trời, nhà thi đấu, có một số phòng ốc dành cho các hoạt động khác như thư viện, phòng truyền thống, phòng họp, trụ sở cơ quan. Ngoài ra còn có sân bãi để tổ chức các hoạt động chính trị, thể thao và vui chơi giải trí. Là nơi diễn ra các hoạt động nghệ thuật, giao lưu văn hóa, hội thảo nhằm nâng cao chất lượng hoạt động văn hóa, tuyên truyền tại chỗ và cơ sở, sưu tầm, lưu giữ, giới thiệu di sản Văn hóa dân tộc. Đẩy mạnh công tác xã hội hóa các hoạt động văn hóa. Từng bước đáp ứng được nhu cầu hưởng thụ và sáng tạo nghệ thuật của nhân dân. Duy trì và phát triển, nâng cao chất lượng phong trào văn hóa, văn nghệ quần chúng, hệ thống nhà văn hóa, câu lạc bộ, nghiên cứu thể nghiệm các mô hình, mẫu hình, phương pháp công tác nhà văn hóa. Tên Trung tâm Văn hóa - Thể thao có thể và đã được thay đổi thành nhiều tên khác nhau như: Trung tâm Văn hóa, Câu lạc bộ, Trung tâm Văn hóa Thông tin, Trung tâm Thể thao... Nói một cách đơn giản, Trung tâm là một địa điểm, nơi mọi người đến vì một nhu cầu, sở thích nào đó, là nơi tập trung, sinh hoạt văn hóa, vui chơi giải trí chủ yếu để giao lưu, tiếp xúc lẫn nhau.