Luận văn Thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Nâng cao năng lực cạnh tranh tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần An Bình- chi nhánh Hà Nội

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:118

Thêm vào BST

Báo xấu

10
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Nâng cao năng lực cạnh tranh tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần An Bình- chi nhánh Hà Nội" được hoàn thành với mục tiêu nhằm phân tích làm rõ thực trạng nâng cao năng lực cạnh tranh tại Ngân hàng TMCP An Bình- chi nhánh Hà Nội, chỉ ra những ưu điểm và hạn chế từ đó có giải pháp khắc phục; Đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh tại Ngân hàng TMCP An Bình- chi nhánh Hà Nội.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Nâng cao năng lực cạnh tranh tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần An Bình- chi nhánh Hà Nội

TRƢỜNG ĐẠI HỌC CÔNG ĐOÀN NGUYỄN THU HUYỀN NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN AN BÌNH - CHI NHÁNH HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH MÃ SỐ: 8.340101 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. HÀ VĂN SỸ HÀ NỘI, NĂM 2022
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn của tôi với đề tài “Nâng cao năng lực cạnh tranh tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần An Bình- chi nhánh Hà Nội” là công trình nghiên cứu độc lập do tác giả thực hiện dưới sự hướng dẫn của TS. Hà Văn Sỹ. Luận văn chưa được công bố trong bất cứ công trình nghiên cứu nào. Các số liệu, nội dung được trình bày trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng, hợp lệ và đảm bảo tuân thủ các quy định về bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ. Tôi xin chịu trách nhiệm về toàn bộ nội dung của luận văn thạc sĩ. Tác giả luận văn Nguyễn Thu Huyền
LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập và làm luận văn thạc sỹ tại trường Đại học Công đoàn, bên cạnh sự nỗ lực của bản thân, tôi đã được sự giảng dạy và hướng dẫn nhiệt tình của các thầy cô giáo. Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới TS. Hà Văn Sỹ người đã tận tình, chu đáo hướng dẫn tôi trong suốt quá trình tôi học tập, nghiên cứu để tôi hoàn thành đề tài. Kết quả nghiên cứu là sự nỗ lực hết mình của tôi trong học tập và nghiên cứu tuy nhiên, tôi rất mong nhận được những góp ý từ những nhà khoa học để tiếp tục bổ sung và hoàn thiện đề tài hơn nữa. Xin chân thành cảm ơn
MỤC LỤC Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục Danh mục các chữ viết tắt Danh mục bảng, biểu, sơ đồ MỞ ĐẦU.............................................................................................................. 1 1. Tính cấp thiết của đề tài .................................................................................. 1 2. Tổng quan về đề tài nghiên cứu ...................................................................... 2 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................... 4 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu................................................................... 4 5. Phương pháp nghiên cứu................................................................................. 5 6. Đóng góp của đề tài nghiên cứu...................................................................... 5 7. Kết cấu nội dung luận văn............................................................................... 6 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI .................................................................... 7 1.1. Một số khái niệm cơ bản............................................................................ 7 1.1.1. Cạnh tranh của ngân hàng thương mại ..................................................... 7 1.1.2. Năng lực cạnh tranh của ngân hàng thương mại....................................... 8 1.1.3. Nâng cao năng lực cạnh tranh của ngân hàng thương mại ..................... 10 1.2. Nội dung nâng cao năng lực cạnh tranh của ngân hàng thƣơng mại ......... 10 1.2.1. Nâng cao sức cạnh tranh của sản phẩm .................................................. 10 1.2.2. Mở rộng thị phần và kênh phân phối ...................................................... 12 1.2.3. Nâng cao sức cạnh tranh của các nguồn lực ........................................... 14 1.2.4. Củng cố và phát triển thương hiệu .......................................................... 17 1.3. Các tiêu chí đánh giá năng lực cạnh tranh của ngân hàng thƣơng mại18 1.3.1. Năng lực tài chính ................................................................................... 18 1.3.2. Chất lượng nguồn nhân lực ..................................................................... 24 1.3.3. Điều kiện cơ sở vật chất, kỹ thuật, trình độ công nghệ thông tin ........... 24
1.3.4. Tính đa dạng của sản phẩm dịch vụ ........................................................ 25 1.3.5. Thị phần và hệ thống phân phối .............................................................. 25 1.3.6. Năng lực quản trị điều hành ngân hàng .................................................. 26 1.3.7. Danh tiếng, uy tín và khả năng hợp tác................................................... 26 1.4. Các nhân tố ảnh hƣởng đến năng lực cạnh tranh của ngân hàng thƣơng mại ....................................................................................................... 27 1.4.1. Các nhân tố bên trong ngân hàng thương mại ........................................ 27 1.4.2. Các nhân tố bên ngoài ngân hàng thương mại ........................................ 29 1.5. Kinh nghiệm nâng cao năng lực cạnh tranh của một số Ngân hàng và bài học rút ra đối với Ngân hàng thƣơng mại cổ phần An Bình- chi nhánh Hà Nội ................................................................................................... 34 1.5.1. Kinh nghiệm của một số ngân hàng thương mại .................................... 34 1.5.2. Bài học rút ra đối với Ngân hàng thương mại cổ phần An Bình- chi nhánh Hà Nội .................................................................................................... 38 Tiểu kết chƣơng 1 ............................................................................................ 40 Chƣơng 2. THỰC TRẠNG NĂNG LỰC CẠNH TRANH TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN AN BÌNH- CHI NHÁNH HÀ NỘI ........................ 41 2.1. Khái quát về Ngân hàng thƣơng mại cổ phần An Bình- chi nhánh Hà Nội ..................................................................................................................... 41 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển .......................................................... 41 2.1.2. Một số đặc điểm có ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh ....................... 43 2.1.3. Kết quả hoạt động kinh doanh giai đoạn 2019 -2020 ............................. 47 2.2. Thực trạng nâng cao năng lực cạnh tranh của Ngân hàng thƣơng mại cổ phần An Bình- chi nhánh Hà Nội ...................................................... 51 2.2.1. Nâng cao sức cạnh tranh của sản phẩm .................................................. 52 2.2.2. Mở rộng thị phần và kênh phân phối ...................................................... 56 2.2.3. Nâng cao năng lực cạnh tranh của các nguồn lực ................................... 57 2.2.4. Củng cố và phát triển thương hiệu .......................................................... 68
2.3. Đánh giá thực trạng nâng cao năng lực cạnh tranh tại Ngân hàng thƣơng mại cổ phần An Bình ......................................................................... 71 2.3.1. Kết quả đạt được ..................................................................................... 71 2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân ......................................................................... 71 Tiểu kết chƣơng 2 ............................................................................................ 75 Chƣơng 3. GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN AN BÌNH- CHI NHÁNH HÀ NỘI ............... 76 3.1. Mục tiêu, phƣơng hƣớng nâng cao năng lực cạnh tranh tại Ngân hàng thƣơng mại cổ phần An Bình- chi nhánh Hà Nội ............................... 76 3.1.1. Mục tiêu................................................................................................... 76 3.1.2. Phương hướng ......................................................................................... 77 3.2. Một số giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của Ngân hàng thƣơng mại cổ phần An Bình- chi nhánh Hà Nội ........................................ 78 3.2.1. Củng cố và tăng cường phát triển thương hiệu ....................................... 78 3.2.2. Xây dựng chiến lực tăng trưởng tiền gửi không kỳ hạn (Casa) .............. 80 3.2.3. Phát triển sản phẩm, dịch vụ ngân hàng hiện đại.................................... 82 3.2.4. Nâng cao năng lực tài chính .................................................................... 85 3.2.5. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực ..................................................... 91 3.2.6. Nâng cao năng lực quản trị ngân hàng .................................................... 94 3.2.7. Hiện đại hoá cơ sở vật chất, kỹ thuật, công nghệ ngân hàng .................. 96 Tiểu kết chƣơng 3 ............................................................................................ 99 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................... 100 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................... 100 PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT CBNV : Cán bộ, nhân viên NH : Ngân hàng NHTM : Ngân hàng thương mại NHNN : Ngân hàng nhà nước SXKD : Sản xuất kinh doanh TCTC : Tổ chức tài chính TCTD : Tổ chức tín dụng
DANH MỤC BẢNG, BIỂU, SƠ ĐỒ Bảng Bảng 2.1. Kết quả hoạt động kinh doanh giai đoạn 2019 -2020........................ 47 Bảng 2.2. Hoạt động huy động vốn của ABBANK giai đoạn 2019-2020......... 47 Bảng 2.3. Hoạt động huy động tín dụng của ABBANK giai đoạn 2019-2020 .... 49 Bảng 2.4. Hoạt động dịch vụ của ABBANK giai đoạn 2019-2020 ................... 50 Bảng 2.5: Mạng lưới kênh phân phối truyền thống của các ngân hàng (2018- 2020) .................................................................................................. 57 Bảng 2.6. Quy mô tài sản của ABBANK so với các ngân hàng........................ 58 Bảng 2.7. Quy mô vốn chủ sở hữu của ABBANK so với các ngân hàng ......... 59 Bảng 2.8: Chất lượng tín dụng của ABBANK và các ngân hàng năm 2020 ..... 60 Bảng 2.9: Các chỉ tiêu khả năng sinh lời của ABBANK và các ngân hàng ...... 61 Bảng 2.10: Cơ cấu lao động theo trình độ chuyên môn của ABBANK (2018 - 2020) .................................................................................................. 62 Bảng 2.11: Vốn đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng của ABBANK (2018 -2020) .. 65 Biểu đồ Biểu đồ 2.1: Quy mô tài sản của ABBANK so với các ngân hàng ................... 58 Biểu đồ 2.2: Vốn chủ sở hữu của ABBANK so với các ngân hàng .................. 59 Biểu đồ 2.3: Hệ số an toàn (CAR) của ABBANK so với các ngân hàng .......... 60 Sơ đồ Sơ đồ 2.1: Cơ cấu bộ máy tổ chức của ABBANK............................................. 43
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Việt Nam đang có tổng cộng 118 tổ chức tín dụng thành viên, chia làm 4 nhóm: Ngân hàng thương mại Nhà nước, Ngân hàng Thương mại cổ phần, Ngân hàng liên doanh và Ngân hàng nước ngoài; Công ty tài chính; Ngân hàng hợp tác xã (quỹ tín dụng nhân dân), trong đó có 7 ngân hàng thương mại cổ phần nhà nước và 28 ngân hàng thương mại cổ phần…. Sự cạnh tranh ngày càng trở nên mạnh mẽ và quyết liệt hơn khi có sự xuất hiện của các ngân hàng thương mại của nước ngoài sau khi Việt Nam gia nhập WTO. Đứng trước thực trạng đó, hệ thống ngân hàng Việt Nam cần phải cải tổ cơ cấu một cách mạnh mẽ để trở thành hệ thống ngân hàng đa dạng về hình thức, có khả năng cạnh tranh cao, hoạt động an toàn và hiệu quả, huy động tốt các nguồn vốn trong xã hội và mở rộng đầu tư đáp ứng như cầu phát triển đất nước. Cùng với việc gia nhập WTO, ngành ngân hàng của Việt Nam đứng trước một vận mệnh mới, đó là sự tự do hoá và mở cửa. Mức độ cạnh tranh ngày một cao sẽ khiến cho các ngân hàng phải tìm cách phát huy lợi thế so sánh của mình để tồn tại và phát triển. Để đối mặt với những ngân hàng nước ngoài với tiềm lực kinh tế cùng với các kinh nghiệm quản lý và khả năng cung cấp dịch vụ tốt hơn và chuyên nghiệp hơn, hệ thống các ngân hàng thương mại Việt Nam không còn con đường nào khác là phải xây dựng được cho mình một mô hình ngân hàng hoạt động theo chuẩn mực quốc tế nhưng vẫn phát huy được bản sắc của mình. Ngân hàng TMCP An Bình- chi nhánh Hà Nội (ABBANK) là một trong những ngân hàng lớn của hệ thống ngân hàng thương mại (NHTM) Việt Nam, chiếm thị phần đáng kể đối với nhiều sản phẩm chủ chốt: tín dụng, huy động, thanh toán quốc tế, kinh doanh ngoại tệ, thẻ… Mặc dù vậy, ABBANK cũng đang phải đương đầu với áp lực cạnh tranh gay gắt. Do đó, nâng cao năng lực cạnh tranh là yêu cầu cấp bách đặt ra đối với ABBANK.
2 Xuất phát từ những lý do trên, tác giả quyết định lựa chọn đề tài: “Nâng cao năng lực cạnh tranh tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần An Bình- chi nhánh Hà Nội” làm luận văn tốt nghiệp của mình, với mong muốn ngân hàng sẽ phát triển bền vững trong xu thế hội nhập hiện nay. 2. Tổng quan về đề tài nghiên cứu Nâng cao năng lực cạnh tranh của hệ thống NHTM đã được một số tác giả tiếp cận ở các góc độ, phạm vi, đối tượng nghiên cứu khác nhau. Một số công trình nghiên cứu tiêu biểu liên quan đến đề tài này trong thời gian vừa qua có thể kể đến: Tác giả Đặng Thị Nhàn (2017) với đề tài: “Phát triển thị trường tài chính Việt Nam trong xu thế hội nhập thị trường tài chính quốc tế”, Luận án tiến sỹ. Đề tài dựa trên cơ sở phân tích, đánh giá thực trạng phát triển, mức độ hội nhập quốc tế hiện nay của thị trường tài chính Việt Nam, đề xuất các giải pháp để phát triển thị trường tài chính Việt Nam, trong đó có nâng cao năng lực cạnh tranh của các ngân hàng thương mại trong thời gian tới đáp ứng các yêu cầu của việc hội nhập vào thị trường tài chính quốc tế,… Tác giả Đỗ Thị Lan Hương (2014) với đề tài: “Nâng cao năng lực cạnh tranh của ngân hàng thương mại cổ phần ngoại thương Việt Nam”, Luận án tiến sĩ. Tác giả đã tập trung vào nghiên cứu, phân tích năng lực cạnh tranh của một ngân hàng thương mại, chỉ ra điểm khác biệt của ngân hàng thương mại cổ phần ngoại thương Việt Nam so với các ngân hàng thương mại cổ phần khác. Từ đó đề xuất các giải pháp để nâng cao năng lực cạnh tranh của ngân hàng thương mại cổ phần ngoại thương Việt Nam tầm nhìn đến 2020. Tác giả Đỗ Thị Tố Quyên (2012) với đề tài: “Đầu tư nâng cao năng lực cạnh tranh của ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam”, Luận án tiến sĩ. Trong nội dung Luận án của mình tác giả tập trung vào nghiên cứu góc độ đầu tư cho nâng cao năng lực cạnh tranh của một NHTM. Luận án trên góc độ chuyên ngành kinh tế đầu tư. Vietcombank có những đặc điểm khác so với VIB và các NHTM cổ phần khác.
3 Tác giả Nguyễn Hữu Nghĩa (2009) với đề tài: “Chiến lược phát triển dịch vụ ngân hàng giai đoạn (2010 – 2020) - Tư duy mới về quản lý và phát triển dịch vụ ngân hàng”, đề tài nghiên cứu khoa học của Vụ Chiến lược phát triển ngân hàng - Ngân hàng Nhà nước Việt Nam. Đề tài này đã đưa ra quan niệm về vị trí, vai trò dịch vụ ngân hàng để định vị hợp lý dịch vụ ngân hàng trong hệ thống dịch vụ và một số giải pháp cơ bản phát triển và nâng cao năng lực cạnh tranh của các nhà cung ứng dịch vụ ngân hàng (các ngân hàng thương mại) như nhóm giải pháp hoàn thiện khuôn khổ thể chế; nhóm giải pháp tăng cường năng lực điều hành chính sách tiền tệ, tỷ giá, lãi suất, quản lý ngoại hối và giám sát hoạt động ngân hàng của NHNN,… Tác giả Lê Ngọc Đăng Khoa (2018) với đề tài: “Nâng cao năng lực cạnh tranh của Ngân Hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín” – Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh. Với mục tiêu tìm ra giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của Sacombank, tác giả đã tiến hành nghiên cứu để đánh giá năng lực cạnh tranh và đưa ra các giải pháp để giúp Sacombank nâng cao năng lực cạnh tranh trong tương lai. Tác giả Nguyễn Đình Thiện (2020) với đề tài: “Năng lực cạnh tranh của Chi nhánh Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Thăng Long trong điều kiện hiện nay” – Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh đã làm rõ câu trả lời về việc cạnh tranh như thế nào, cạnh tranh với ai và cạnh tranh khi nào, ở đâu và quan trọng hơn nữa là phân tích lý do vì sao cần nâng cao năng lực cạnh tranh để đưa ra giải pháp phù hợp. Nhìn chung, trong các công trình nêu trên các tác giả đều đã nêu lên được năng lực cạnh tranh của ngân hàng trong những giai đoạn mà mình đã nghiên cứu. Đồng thời mỗi tác giả cũng đưa ra được các biện pháp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của ngân hàng mà mình lựa chọn nghiên cứu. Bên cạnh đó các tác giả cũng đưa ra những tiêu chí đánh giá khả năng cạnh tranh của ngân hàng, nghiên cứu đưa ra những kết quả hoạt động kinh doanh để so sánh bước phát triển của ngân hàng qua mỗi giai đoạn để có thể so sánh năng
4 lực cạnh tranh với những ngân hàng khác. Trong mỗi giai đoạn khác nhau thì mỗi ngân hàng lại có những chiến lược cũng như những biện pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của mình phù hợp với tình hình phát triển kinh tế hiện nay. Trong thời gian qua, chưa có đề tài nào đi sâu nghiên cứu về nâng cao năng lực cạnh tranh tại một ngân hàng cụ thể như Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam. Do đó, đề tài mà tác giả lựa chọn nghiên cứu trên đây là đề tài mới có ý nghĩa cả về lý luận và thực tiễn. 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục tiêu nghiên cứu Đề xuất giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của Ngân hàng TMCP An Bình. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục tiêu nghiên cứu trên, đề tài tập trung hoàn thành các nhiệm vụ nghiên cứu sau: - Hệ thống hóa cơ sở lý luận về cạnh tranh và năng lực cạnh tranh của Ngân hàng. - Phân tích làm rõ thực trạng nâng cao năng lực cạnh tranh tại Ngân hàng TMCP An Bình- chi nhánh Hà Nội, chỉ ra những ưu điểm và hạn chế từ đó có giải pháp khắc phục. - Đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh tại Ngân hàng TMCP An Bình- chi nhánh Hà Nội. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. i tượng nghi n cứu Đối tượng nghiên cứu của luận văn là nâng cao năng lực cạnh tranh tại ngân hàng thương mại. 4.2. Phạm vi nghi n cứu - Về m t hông gian: Phân tích Ngành ngân hàng nói chung, Ngân hàng TMCP An Bình- chi nhánh Hà Nội nói riêng và các đối thủ cạnh tranh trực tiếp trong ngành.
5 - Về m t thời gian: Từ năm 2018 đến năm 2020 và đề xuất giải pháp đến năm 2025. - Về m t nội dung: Tập trung nghiên cứu năng lực cạnh tranh của Ngân Hàng TMCP An Bình – chi nhánh Hà Nội. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu truyền thống của khoa học kinh tế là phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, kết hợp giữa lôgíc và lịch sử. Ngoài ra luận văn còn sử dụng các phương pháp khác nhằm tạo một phương pháp tiếp cận phù hợp với đối tượng và mục tiêu nghiên cứu bao gồm: - Phương pháp phân tích: Phân tích các dữ liệu thu thập được nhằm làm rõ các hoạt động nâng cao năng lực cạnh tranh của tại Ngân hàng TMCP An Bình- chi nhánh Hà Nội. - Phương pháp tổng hợp: Tổng hợp các kết quả phân tích để có một khái quát tổng thể về các hoạt động nâng cao năng lực cạnh tranh tại Ngân hàng TMCP An Bình- chi nhánh Hà Nội. - Phương pháp thống ê: Thống kê, thu thập các số liệu sơ cấp, thứ cấp liên quan đến nâng cao năng lực cạnh tranh nói chung và tại Ngân hàng TMCP An Bình – chi nhánh Hà Nội nói riêng. - Phương pháp dữ liệu sơ cấp: Thu thập bao gồm thông tin về tình hình sử dụng sản phẩm của khách hàng, kỳ vọng của họ với sản phẩm, sự đánh giá của họ về những thuộc tính của sản phẩm cà dịch vụ đi kèm, … - Phương pháp dữ liệu thứ cấp: Thu nhập các số liệu, thông tin về ngành Ngân hàng nói chung và Ngân hàng TMCP An Bình nói riêng đã được công bố. 6. Đóng góp của đề tài nghiên cứu Về lý luận: Luận văn hệ thống hóa nội dung cơ bản năng lực cạnh tranh và các chỉ tiêu đánh giá năng lực cạnh tranh của ngân hàng thương mại.
6 Về thực tiễn: Luận văn phân tích, đánh giá được thực trạng năng lực cạnh tranh của Ngân hàng TMCP An Bình- chi nhánh Hà Nội giai đoạn 2018 -2020. Từ đó đề xuất một số giải pháp và khuyến nghị để nâng cao năng lực cạnh tranh của Ngân hàng TMCP An Bình- chi nhánh Hà Nội tầm nhìn đến 2025. 7. Kết cấu nội dung luận văn Ngoài mở đầu, kết luận và, Danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của luận văn được kết cấu thành 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về nâng cao năng lực cạnh tranh tại Ngân hàng thương mại. Chương 2: Thực trạng năng lực cạnh tranh tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần An Bình- chi nhánh Hà Nội. Chương 3: Giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần An Bình- chi nhánh Hà Nội.
7 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI 1.1. Một số khái niệm cơ bản 1.1.1. Cạnh tranh của ngân hàng thương mại Cạnh tranh là tất yếu của thương trường. Cạnh tranh là sự so sánh, đối chứng sức mạnh cơ bản của các doanh nghiệp. Những đe doạ, thách thức hay cơ hội của doanh nghiệp chủ yếu có được từ quá trình đối kháng của sức mạnh này. Cạnh tranh là một hiện tượng kinh tế - xã hội phức tạp, do cách tiếp cận khác nhau nên có rất nhiều quan niệm khác nhau về cạnh tranh. Các Mác đã đưa ra khái niệm về cạnh tranh tư bản như sau: “Cạnh tranh tư bản là sự ganh đua, sự đấu tranh gay gắt giữa các nhà tư bản nhằm giành giật những điều kiện thuận lợi trong sản xuất và tiêu thụ hàng hoá để đạt lợi nhuận siêu ngạch”. Cạnh tranh là đấu tranh để giành lấy thị trường tiêu thụ hàng hóa và dịch vụ bằng những biện pháp ứng dụng những tiến bộ khoa học kỹ thuật, kinh tế, chính trị, tâm lý... để tạo ra nhiều lợi thế nhất, tạo ra nhiều sản phẩm mới với năng suất và hiệu quả cao nhất. Trong một ngành kinh doanh, mọi điều kiện bên ngoài là bình đẳng, sau một chu kỳ nhất định, ai giành được thị phần lớn nhất, có lợi nhuận cao nhất, phát triển một cách bền vững nhất thì người đó giành chiến thắng trong cạnh tranh. Tuy nhiên, trong cạnh tranh sẽ phát sinh ra người có khả năng cạnh tranh mạnh hoặc yếu hay sản phẩm có khả năng cạnh tranh mạnh hoặc yếu. Để có thể chiến thắng trong cạnh tranh thì các chủ thể cạnh tranh cần phải có khả năng cạnh tranh, mà khả năng cạnh tranh đó chính là sức cạnh tranh hay năng lực cạnh tranh. Theo quan điểm của nhà kinh tế học P.Samuelson thì: “Cạnh tranh là sự ình địch giữa các doanh nghiệp với nhau để giành hách hàng, thị trường” [14]
8 Theo từ điển bách khoa của Việt Nam thì: “Cạnh tranh trong inh doanh là hoạt động ganh đua giữa những người sản xuất hàng hoá, giữa các thương nhân, các nhà inh doanh trong nền inh tế thị trường, chi phối bởi quan hệ cung cầu nhằm giành các điều iện sản xuất, tiêu thụ và thị trường có lợi nhất [9]. Trong nền kinh tế thị trường, ngân hàng là một loại doanh nghiệp đặc biệt, nhằm “mua” và “bán” một lợi ích có liên quan tới tài chính song không tồn tại dưới dạng vật chất. Đã là doanh nghiệp thì khái niệm cạnh tranh của doanh nghiệp cũng đúng cho các NHTM. Trên quan điểm này, cạnh tranh của NHTM được hiểu là một quá trình mà trong đó các doanh nghiệp đấu tranh, ganh đua nhau, tìm mọi biện pháp (cả nghệ thuật inh doanh lẫn thủ đoạn) để thoả mãn nhu cầu của hách hàng tối đa, thông qua đó đạt được các mục tiêu inh tế chủ yếu của mình như lợi nhuận, thị phần và vị thế inh doanh. 1.1.2. Năng lực cạnh tranh của ngân hàng thương mại Theo Diễn đàn kinh tế thế giới (WEF) thì năng lực cạnh tranh được hiểu là khả năng, năng lực mà doanh nghiệp có thể duy trì vị trí của nó một cách lâu dài trên thị trường cạnh tranh, đảm bảo thực hiện một tỉ lệ lợi nhuận ít nhất bằng tỉ lệ đòi hỏi tài trợ cho những mục tiêu của doanh nghiệp, đồng thời đạt được những mục tiêu doanh nghiệp đặt ra [16]. Theo Michael Porter: “Năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp là tổng hợp khả năng nắm giữ và chiếm lĩnh thị trường của chủ thể tham gia hoạt động sản xuất kinh doanh để đạt được hiệu quả tối ưu trong một môi trường kinh doanh cụ thể”[14] Theo Warner, Trung tâm kinh tế quốc tế Australia, thì năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp được hiểu là năng lực tồn tại và phát triển mà không cần sự hỗ trợ của Nhà nước. Theo Van Duren thì năng lực cạnh tranh của NHTM được hiểu là năng lực tìm kiếm lợi nhuận và duy trì thị phần trên các thị trường trong và ngoài nước [16].
9 Như vậy, trên thực tế đang tồn tại rất nhiều quan niệm về năng lực cạnh tranh, song tựu trung lại, có 4 vấn đề cơ bản sau: Một là, trong điều kiện kinh tế thị trường, phải lấy yêu cầu của khách hàng là chuẩn mực đánh giá sức cạnh tranh của doanh nghiệp. Bởi lẽ yêu cầu của khách hàng vừa là mục tiêu, vừa là động lực của sản xuất, kinh doanh. Cùng một loại sản phẩm, các nhóm khách hàng khác nhau sẽ có những nhu cầu rất khác nhau. Hai là, yếu tố cơ bản tạo nên sức mạnh trong việc lôi kéo khách hàng phải là thực lực của doanh nghiệp. Thực lực này chủ yếu được tạo thành từ những yếu tố nội tại của doanh nghiệp và được thể hiện ở uy tín của doanh nghiệp. Ba là, khi nói tới năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp luôn hàm ý so sánh với doanh nghiệp hữu quan (các đối thủ cạnh tranh) cùng hoạt động trên thị trường. Muốn tạo nên sức mạnh thực thụ, doanh nghiệp phải tạo nên lợi thế so sánh với các đối thủ cạnh tranh. Nhờ có lợi thế này, doanh nghiệp có thể giữ được khách hàng của mình và lôi kéo khách hàng của đối thủ cạnh tranh. Bốn là, các biểu hiện sức cạnh tranh của doanh nghiệp có quan hệ ràng buộc lẫn nhau. Một doanh nghiệp có sức cạnh tranh mạnh khi có khả năng thoả mãn đầy đủ nhất tất cả những yêu cầu của khách hàng. Song khó có doanh nghiệp nào đạt được điều này vì thường có lợi thế về mặt này lại yếu thế về mặt khác. Bởi vậy, việc đánh giá đúng đắn những mặt mạnh và mặt yếu của doanh nghiệp có ý nghĩa quan trọng đối với việc tìm giải pháp tăng năng lực cạnh tranh. NHTM là doanh nghiệp, nhưng hoạt động ngân hàng là loại hình kinh doanh đặc biệt, đó là kinh doanh tiền tệ và các dịch vụ tài chính có liên quan. Như vậy, năng lực cạnh tranh của hệ thống NHTM là sự tổng hợp tất cả hả năng của ngân hàng đáp ứng được nhu cầu hách hàng về việc cung cấp các sản phẩm, dịch vụ ngân hàng có chất lượng cao, đa dạng và phong phú, tiện ích và thuận lợi, có tính độc đáo so với các sản phẩm, dịch vụ cùng loại trên thị trường, tạo ra được lợi thế cạnh tranh,
10 làm tăng lợi nhuận hàng năm của các ngân hàng, tạo được uy tín, thương hiệu và vị thế cao trên thị trường, có hả năng chống đỡ và vượt qua những biến động bất lợi của môi trường inh doanh. “Năng lực cạnh tranh của NHTM là hả năng ngân hàng tạo ra được lợi thế cạnh tranh, có năng suất và chất lượng cao hơn đối thủ cạnh tranh, chiếm lĩnh thị phần lớn hơn, tạo ra lợi nhuận cao và phát triển bền vững” [17] 1.1.3. Nâng cao năng lực cạnh tranh của ngân hàng thương mại Từ những cơ sở lý luận về “Năng lực cạnh tranh”, có thể thấy việc nâng cao năng lực cạnh tranh của NHTM được hiểu là xây dựng các giải pháp trên cơ sở: - Nắm được năng lực cốt lõi của chính trong chuỗi giá trị để khai thác, tối đa hóa giá trị và giá trị gia tăng của sản phẩm dịch vụ thông qua tính khác biệt của sản phẩm dịch vụ so với NH khác nhằm tạo lợi thế cạnh tranh. - Nâng cao sức cạnh tranh là xây dựng các giải pháp với lộ trình cụ thể làm tăng hiệu quả của từng yếu tố trực tiếp cũng như các yếu tố bổ trợ trong chuỗi giá trị. - Xác định điểm mạnh, điểm yếu và lợi thế của NHTM cũng như những thuận lợi, khó khăn của môi trường là luận cứ đề ra các giải pháp thích hợp để phát triển. 1.2. Nội dung nâng cao năng lực cạnh tranh của ngân hàng thƣơng mại 1.2.1. Nâng cao sức cạnh tranh của sản phẩm Cạnh tranh bằng sản phẩm bao hàm sự đa dạng của sản phẩm, sự khác biệt hóa của sản phẩm so với đối thủ cạnh tranh, tính năng và giá trị sản phẩm mang lại cho khách hàng, đáp ứng nhu cầu về hiệu quả tài chính và sự hài lòng của khách hàng. Cạnh tranh bằng sản phẩm là hình thức cạnh tranh đa dạng, tinh vi và được đánh già là hiệu quả, bền vững nhất, thể hiện qua các nội dung: Cạnh tranh bằng sản phẩm là hình thức cạnh tranh đa dạng, tinh vi và được đánh giá là hiệu quả, bền vững nhất, thể hiện qua các nội dung:
11 - Đa dạng hóa sản phẩm: kinh tế càng phát triển, nhu cầu của khách hàng về các dịch vụ ngân hàng ngày càng đa dạng. Các đối tượng khách hàng khác nhau lại có nhu cầu về sản phẩm khác nhau. Do đó, các ngân hàng ngày càng triển khai nhiều sản phẩm hơn nhằm thỏa mãn tối đa các nhu cầu khách hàng, thu hút nhiều đối tượng khách hàng. Để đa dạng hóa các sản phẩm các ngân hàng cần tìm hiểu nhu cầu thị hiếu khách hàng, phân khúc khách hàng từ đó đưa ra các sản phẩm, dịch vụ phù hợp với từng đối tượng khách hàng trong các phân khúc khác nhau. - Khác biệt hóa sản phẩm: Khi các ngân hàng đều cố gắng đưa ra một danh mục các sản phẩm dịch vụ đa dạng để đáp ứng các nhu cầu của khách hàng thì việc khác biệt hóa sản phẩm là một chiến lược cạnh tranh sáng suốt và hiệu quả. Khác biệt hóa sản phẩm tạo dấu ấn riêng cho sản phẩm của mỗi ngân hàng, thậm chí ngân hàng có thể tạo khác biệt đến từng khách hàng thông qua cách thức nhận biết nhu cầu khách hàng, cách thức tiếp cận và phục vụ chăm sóc khách hàng. Khác biệt hóa sản phẩm là cách thức hiệu quả nhất để khuyến khích sự trung thành của khách hàng. Cạnh tranh bằng khác biệt hóa sản phẩm thường đi cùng với chiến lược khách hàng trọng tâm, vì khi hướng vào một nhóm đối tượng khách hàng nhất định, việc tạo ra các khác biệt cho sản phẩm sẽ thỏa mãn cao nhất nhu cầu của khách hàng. - Gia tăng tính năng, tiện ích, chất lượng của sản phẩm: Nhằm tạo cho khách hàng thấy thỏa mãn, yên tâm, hài lòng khi sử dụng dịch vụ, ngân hàng không ngừng cải tạo chất lượng dịch vụ để dịch vụ tốt hơn, nhanh hơn, an toàn hơn và tạo thêm các giá trị gia tăng cho sản phẩm. Khách hàng khi sử dụng sản phẩm dịch vụ ngân hàng sẽ thường xuyên so sánh sản phẩm giữa các ngân hàng. Việc tạo ra các sản phẩm thuận tiện, an toàn, mang lại nhiều lợi ích hơn so với sản phẩm của các ngân hàng khác sẽ giúp ngân hàng thu hút khách hàng, do đó gia tăng thị phần và lợi nhuận. - Gia tăng chất lượng phục vụ, chăm sóc hách hàng: bản thân các sản phẩm ngân hàng là dịch vụ, do đó chất lượng phục vụ, chăm sóc khách hàng
12 là một phần của sản phẩm. Chất lượng phục vụ thể hiện ở thái độ, tác phong, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng bán hàng của nhân viên ngân hàng. Trong nhiều trường hợp sản phẩm, dịch vụ như nhau, nếu ngân hàng nào có chất lượng phục vụ, chăm sóc khách hàng tốt hơn sẽ tạo ra năng lực cạnh tranh tốt hơn. Để có thể cạnh tranh thông qua sản phẩm, mỗi ngân hàng phải đầu tư cho nâng cấp công nghệ, đầu tư cho hoạt động nghiên cứu, nâng cao trình độ cho đội ngũ cán bộ, xây dựng văn hóa kinh doanh, văn hóa doanh nghiệp. 1.2.2. Mở rộng thị phần và kênh phân ph i 1.2.2.1. Mở rộng thị phần Chỉ tiêu về thị phần của một ngân hàng thể hiện phần thị trường, số lượng khách hàng mà Ngân hàng cung ứng dịch vụ hay chiếm lĩnh được bao nhiêu phần trăm trong toàn hệ thống, nó thể hiện ở mạng lưới chi nhánh, số tiền huy động, cho vay, số lượng và chủng loại dịch vụ do ngân hàng cung cấp cho thị trường chiếm bao nhiêu trong tổng toàn bộ hệ thống ngân hàng. Thị phần hoạt động là tiêu chí để đánh giá sức mạnh cạnh tranh của một ngân hàng. Nếu thị phần của một ngân hàng chỉ bằng hoặc thấp hơn thị phần của ngân hàng đối thủ nghĩa là lợi thế cạnh tranh sẽ thuộc về đối thủ (ngân hàng khác), và ngược lại. Thông qua thị phần của ngân hàng thương mại, các nhà đầu tư, các khách hàng có thể đánh giá được quy mô hoạt động của ngân hàng, đánh giá được chất lượng dịch vụ, uy tín của ngân hàng để từ đó quyết định có đầu tư, giao dịch hay sử dụng dịch vụ của ngân hàng không. Một ngân hàng thương mại được đánh giá là có sức cạnh tranh cao khi nó có thị phần hoạt động lớn và đang được mở rộng. Người ta đánh giá thị phần hoạt động của ngân hàng thương mại thông qua các chỉ tiêu: - Thị phần huy động vốn: Vốn tự có của ngân hàng thương mại chủ yếu được dùng để mua sắm tài sản cố định, hiện đại hoá công nghệ. Do đó, huy động vốn là nghiệp vụ quan trọng và là tiền đề để thực hiện nghiệp vụ cấp tín dụng và các nghiệp vụ khác của ngân hàng thương mại. Ngân hàng thương