Luận văn Thạc sĩ Tài chính Ngân hàng: Các nhân tố ảnh hưởng đến nguy cơ phá sản của các Ngân hàng thương mại cổ phần tại Việt Nam: vận dụng mô hình Z – Score

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:102

Thêm vào BST

Báo xấu

1
lượt xem 0
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn "Các nhân tố ảnh hưởng đến nguy cơ phá sản của các Ngân hàng thương mại cổ phần tại Việt Nam: vận dụng mô hình Z – Score" nhằm xác định và đo lường mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến rủi ro phá sản của các NHTM Việt Nam với hệ số Z – Score; từ kết quả nghiên cứu đề xuất các hàm ý cho các NHTM nhằm hạn chế nguy cơ phá sản trong tương lai.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Tài chính Ngân hàng: Các nhân tố ảnh hưởng đến nguy cơ phá sản của các Ngân hàng thương mại cổ phần tại Việt Nam: vận dụng mô hình Z – Score

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH VŨ NGUYỄN NGỌC TUYỀN CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN NGUY CƠ PHÁ SẢN CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN TẠI VIỆT NAM: VẬN DỤNG MÔ HÌNH Z – SCORE LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Tài chính Ngân hàng Mã số: 8 34 02 01 Thành phố Hồ Chí Minh - Năm 2024
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH VŨ NGUYỄN NGỌC TUYỀN CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN NGUY CƠ PHÁ SẢN CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN TẠI VIỆT NAM: VẬN DỤNG MÔ HÌNH Z – SCORE Chuyên ngành: Tài chính Ngân hàng Mã số: 8 34 02 01 LUẬN VĂN THẠC SĨ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS. PHẠM THỊ TUYẾT TRINH Thành phố Hồ Chí Minh – Năm 2024
i LỜI CAM ĐOAN Tôi tên là Vũ Nguyễn Ngọc Tuyền là học viên cao học chuyên ngành Tài chính – Ngân hàng Trường ĐH Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh. Cam đoan đề tài “Các nhân tố ảnh hưởng đến nguy cơ phá sản của các Ngân hàng thương mại cổ phần tại Việt Nam: vận dụng mô hình Z – Score”. Với sự hướng dẫn khoa học của PGS. TS. Phạm Thị Tuyết Trinh thì luận văn này là công trình của riêng tôi, không có sự sao chép về nội dung hay số liệu. Toàn bộ nội dung được trích dẫn nguồn đáng tin cậy. Đồng thời, luận văn này chưa công bố tại bất cứ cơ sở giáo dục nào. Tôi xin cam đoan và chịu trách nhiệm với cam đoan này. TP. Hồ Chí Minh, ngày tháng năm 2024 Người cam đoan Vũ Nguyễn Ngọc Tuyền
ii LỜI CẢM ƠN Trước hết tôi xin bày tỏ sự tri ân sâu sắc đến người hướng dẫn của tôi là PGS. TS. Phạm Thị Tuyết Trinh, trong quá trình hoàn thành luận văn này Cô đã chỉ dẫn, định hướng và cho tôi những góp ý chân thành, sâu sắc và xác đáng để tôi hoàn thành được công trình tốt nhất. Tiếp đó, tôi xin gửi lời cảm ơn đến tập thể Thầy/Cô của Khoa Sau Đại học đã hỗ trợ tôi tốt nhất trong quá trình học và làm luận văn. Cuối cùng xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè, người thân và đồng nghiệp yêu quý đã động viên và giúp tôi hoàn thành luận văn thuận lợi nhất. Trân trọng cám ơn !
iii TÓM TẮT LUẬN VĂN Tên đề tài: Các nhân tố ảnh hưởng đến nguy cơ phá sản của các Ngân hàng thương mại cổ phần tại Việt Nam: vận dụng mô hình Z – Score. Nội dung luận văn: Luận văn đã tiến hành tổng hợp các cơ sở lý thuyết liên quan đến nguy cơ phá sản của các NHTM, chỉ tiêu đo lường rủi ro này là hệ số Z – Score và các nhân tố lý thuyết ảnh hưởng đến nó. Đồng thời, lược khảo các nghiên cứu thực nghiệm để xác định các khoảng trống nghiên cứu nhằm đề xuất mô hình và giả thuyết nghiên cứu cho các NHTMCP Việt Nam. Các biến số được sử dụng để xem xét sự ảnh hưởng đó là quy mô ngân hàng; tỷ lệ vốn chủ sở hữu; tỷ suất sinh lời; tăng trưởng tín dụng; tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng; tỷ lệ chi phí hoạt động; tỷ lệ an toàn vốn; tăng trưởng tiền gửi huy động; đa dạng hóa thu nhập; tăng trưởng kinh tế; tỷ lệ lạm phát; sở hữu nhà nước; đại dịch Covid - 19; tái cấu trúc. Ngoài ra, để đại diện cho hiệu quả kinh doanh tại ngân hàng thì luận văn sử dụng chỉ tiêu ROA. Thông qua việc thu thập dữ liệu của 24 NHTMCP trong giai đoạn 2014 – 2023 và xử lý số liệu với STATA 14.0 thì kết quả nghiên cứu được kết luận đó là các biến số tỷ suất sinh lời ROA, tăng trưởng tín dụng, tăng trưởng kinh tế, sở hữu Nhà nước, tái cấu trúc có ảnh hưởng tích cực đến hệ số Z – Score, hay ảnh hưởng tiêu cực đến nguy cơ phá sản của các NHTMCP Việt Nam. Các biến số quy mô ngân hàng, tỷ lệ vốn chủ sở hữu, tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng, tỷ lệ lạm phát ảnh hưởng tiêu cực. Ngoài ra, tỷ lệ chi phí hoạt động, hệ số an toàn vốn, tăng trưởng tiền gửi tiết kiệm và đa dạng hóa thu nhập không có ý nghĩa thống kê ảnh hưởng đến Z – Score. Từ các kết quả nghiên cứu này thì luận văn tiến hành đề xuất các hàm ý quản trị liên quan đến nhân tố ảnh hưởng đến nguy cơ phá sản tại các NHTMCP Việt Nam nhằm hạn chế phá sản trong tương lai. Từ khóa: Nguy cơ phá sản, quy mô ngân hàng, sở hữu Nhà nước, tái cấu trúc, vĩ mô nền kinh tế.
iv ABSTRACT Title: Factors affecting the risk of bankruptcy of commercial banks in Vietnam: Applying the Z - Score model. Content: The thesis has synthesized theoretical foundations related to the risk of bankruptcy of commercial banks, the indicator for measuring this risk is the Z - Score coefficient and theoretical factors affecting It. At the same time, review empirical studies to identify research gaps to propose research models and hypotheses for Vietnamese joint stock commercial banks. The variables used to consider that influence are bank size; equity ratio; profitability ratio; credit growth; credit risk reserve ratio; operating expense ratio; capital adequacy ratio; growth in mobilized deposits; diversify income; economic growth; inflation rate; state ownership; Covid - 19 pandemic; reconstruct. In addition, to represent business efficiency at the bank, the thesis uses the ROA indicator. Through data collection of 24 joint stock commercial banks in the period 2014 - 2023 and data processing with STATA 14.0, the research results were concluded that the variables ROA, credit growth, growth Economy, state ownership, restructuring have a positive impact on the Z - Score coefficient, or a negative impact on the bankruptcy risk of Vietnamese joint stock commercial banks. The variables bank size, equity ratio, credit risk provision ratio, and inflation rate have negative effects. In addition, operating expense ratio, capital adequacy ratio, savings deposit growth and income diversification do not have a statistically significant effect on Z - Score. From these research results, the thesis proposes management implications related to factors affecting the risk of bankruptcy at Vietnamese joint stock commercial banks in order to limit bankruptcy in the future. Keywords: Bankruptcy risk, bank size, state ownership, restructuring, macroeconomics.
v MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................... ii TÓM TẮT LUẬN VĂN .............................................................................................. iii ABSTRACT ................................................................................................................. iv DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ....................................................................................... x DANH MỤC BẢNG BIỂU ......................................................................................... xi DANH MỤC HÌNH VẼ SƠ ĐỒ ................................................................................ xii CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI .......................................................................... 1 1.1. Lý do chọn đề tài .................................................................................................. 1 1.2. Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................................. 2 1.2.1. Mục tiêu tổng quát ......................................................................................... 2 1.2.2. Mục tiêu cụ thể............................................................................................... 3 1.3. Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................................... 3 1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................ 3 1.5. Phương pháp nghiên cứu ...................................................................................... 4 1.6. Đóng góp của đề tài .............................................................................................. 4 1.7. Kết cấu của luận văn............................................................................................. 5 TÓM TẮT CHƯƠNG 1 ............................................................................................... 6 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU .................. 7 2.1. Lý thuyết về rủi ro phá sản của ngân hàng thương mại ....................................... 7 2.1.1. Rủi ro tại ngân hàng thương mại ................................................................... 7
vi 2.1.2. Phá sản tại ngân hàng thương mại ................................................................. 8 2.1.4. Chỉ tiêu đo lường rủi ro phá sản tại các ngân hàng thương mại .................. 10 2.2. Lý thuyết liên quan đến rủi ro phá sản của các ngân hàng thương mại ............. 12 2.2.1. Lý thuyết trung gian tài chính ...................................................................... 12 2.2.2. Lý thuyết danh mục đầu tư hiện đại............................................................. 13 2.2.3. Lý thuyết tính kinh tế theo quy mô .............................................................. 14 2.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro phá sản của các ngân hàng thương mại ....... 15 2.3.1. Các nhân tố bên trong ngân hàng thương mại ............................................. 15 2.3.1.1. Nhóm nhân tố phản ảnh về mức độ an toàn vốn................................ 15 2.3.1.2. Nhóm các nhân tố phản ánh chất lượng tài sản có ........................... 16 2.3.1.3. Nhóm nhân tố phản ánh năng lực quản lý của ngân hàng thương mại. ............................................................................................................ 18 2.3.1.4. Nhóm nhân tố phản ánh khả năng sinh lời của ngân hàng thương mại ............................................................................................................ 19 2.3.2. Các nhân tố bên ngoài ngân hàng ................................................................ 20 2.3.2.1. Tốc độ tăng trưởng kinh tế ................................................................. 20 2.3.2.2. Tỷ lệ lạm phát ..................................................................................... 21 2.4. Tình hình nghiên cứu.......................................................................................... 23 2.4.1. Các nghiên cứu nước ngoài.......................................................................... 23 2.4.2. Các nghiên cứu trong nước .......................................................................... 24 2.4.3. Khoảng trống nghiên cứu............................................................................. 29 TÓM TẮT CHƯƠNG 2 ............................................................................................. 30 CHƯƠNG 3: MÔ HÌNH VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ........................... 31
vii 3.1. Mô hình và giả thuyết nghiên cứu ...................................................................... 31 3.1.1. Mô hình nghiên cứu đề xuất ........................................................................ 31 3.1.2. Giả thuyết nghiên cứu .................................................................................. 36 3.1.2.1. Quy mô ngân hàng ............................................................................. 36 3.1.2.2. Tỷ lệ vốn chủ sở hữu .......................................................................... 36 3.1.2.3. Tỷ suất sinh lời ................................................................................... 36 3.1.2.4. Tăng trưởng tín dụng ......................................................................... 37 3.1.2.5. Tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng ........................................................... 37 3.1.2.6. Tỷ lệ chi phí hoạt động ....................................................................... 37 3.1.2.7. Tỷ lệ an toàn vốn ................................................................................ 38 3.1.2.8. Tăng trưởng tiền gửi huy động .......................................................... 38 3.1.2.9. Đa dạng hóa thu nhập ........................................................................ 38 3.1.2.10. Tốc độ tăng trưởng kinh tế ................................................................. 39 3.1.2.11. Tỷ lệ lạm phát ..................................................................................... 39 3.1.2.12. Sở hữu Nhà nước ................................................................................ 39 3.1.2.13. Đại dịch Covid 19 .............................................................................. 40 3.1.2.14. Tái cấu trúc ........................................................................................ 40 3.2. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................... 40 3.2.1. Quy trình thực hiện nghiên cứu ................................................................... 40 3.2.2. Mẫu nghiên cứu và phương pháp thu thập số liệu ....................................... 41 3.2.3. Phương pháp xử lý số liệu ........................................................................... 42 TÓM TẮT CHƯƠNG 3 ............................................................................................. 44
viii CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN................................. 45 4.1. Thống kê mô tả mẫu nghiên cứu và phân tích tương quan của các biến số trong mô hình nghiên cứu ...................................................................................................... 45 4.1.1. Tình hình của hệ số Z – Score của các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam giai đoạn 2014 – 2023 ..................................................................................... 45 4.1.2. Thống kê mô tả mẫu nghiên cứu.................................................................. 46 4.1.3. Sự tương quan giữa các biến số độc lập trong mô hình nghiên cứu ............ 49 4.2. Kết quả tính toán từ mô hình hồi quy đa biến .................................................... 49 4.2.1. Kết quả các mô hình hồi quy ....................................................................... 49 4.2.2. Kiểm định và khắc phục khuyết tật của mô hình REM ............................... 51 4.3. Kiểm định giả thuyết thống kê và thảo luận kết quả nghiên cứu ....................... 53 4.3.1. Kiểm định giả thuyết thống kê ..................................................................... 53 4.3.2. Thảo luận kết quả nghiên cứu ...................................................................... 54 TÓM TẮT CHƯƠNG 4 ............................................................................................. 59 CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ HÀM Ý CHÍNH SÁCH ......................................... 60 5.1. Kết luận............................................................................................................... 60 5.2. Hàm ý chính sách ............................................................................................... 60 5.2.1. Đối với quy mô ngân hàng ........................................................................... 60 5.2.2. Đối với đòn bẩy tài chính ............................................................................. 61 5.2.3. Đối với tỷ suất sinh lời ................................................................................. 62 5.2.4. Đối với tăng trưởng tín dụng ....................................................................... 63 5.2.5. Đối với tăng trưởng tiền gửi ........................................................................ 63 5.2.6. Đối với tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng ......................................................... 64
ix 5.2.7. Đối với tỷ lệ lạm phát .................................................................................. 65 5.3. Hạn chế và hướng nghiên cứu tiếp theo ............................................................. 65 5.3.1. Hạn chế nghiên cứu...................................................................................... 65 5.3.2. Hướng nghiên cứu tiếp theo ......................................................................... 66 TÓM TẮT CHƯƠNG 5 ............................................................................................. 66 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................................ i PHỤ LỤC 1: DỮ LIỆU THU THẬP ......................................................................... vi PHỤ LỤC 2: KẾT QUẢ TÍNH TOÁN ................................................................... xvi
x DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt Nguyên nghĩa HĐKD Hoạt động kinh doanh NHTM Ngân hàng thương mại NHTMCP Ngân hàng thương mại cổ phẩn RRTD Rủi ro tín dụng VCSH Vốn chủ sở hữu
xi DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1: Tóm tắt các nghiên cứu liên quan ................................................................ 26 Bảng 3.1: Mô tả các biến số đề xuất trong mô hình nghiên cứu .................................. 32 Bảng 4.1: Thống kê mô tả ............................................................................................ 46 Bảng 4.2: Kết quả hồi quy các mô hình Pooled OLS, FEM và REM ......................... 49 Bảng 4.3: Kết quả kiểm định các hiện tượng khuyết tật của mô hình REM ............... 51 Bảng 4.4: Kết quả ước lượng mô hình bằng phương pháp FGLS ............................... 52 Bảng 4.5: Kết quả tổng hợp.......................................................................................... 53
xii DANH MỤC HÌNH VẼ SƠ ĐỒ Hình 2.1: Các nhân tố ảnh hưởng đến Z – Score của NHTM ...................................... 22 Hình 4.1: Tình hình hệ số Z – Score của các NHTMCP Việt Nam giai đoạn từ năm 2014 – 2023 .................................................................................................................. 45
1 CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI 1.1. Lý do chọn đề tài Hoạt động của hệ thống ngân hàng thương mại (NHTM) được xem như mạch máu chính của nền kinh tế, bởi đặc điểm chính của ngành ngân hàng là kinh doanh về lĩnh vực tiền tệ, trực tiếp phân phối và sử dụng vốn, đồng thời làm trung gian thanh toán tạo điều kiện cho luồng vốn luân chuyển góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Đồng thời, NHTM tại Việt Nam là định chế tài chính trung gian quan trọng bậc nhất khi là một kênh hữu hiệu thực thi chính sách tiền tệ nhằm mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô và bảo đảm an sinh xã hội. Tuy nhiên, bản chất của hoạt động ngân hàng luôn tiềm ẩn nhiều rủi ro như: rủi ro thanh khoản, rủi ro tỷ giá, rủi ro lãi suất, rủi ro tín dụng hay thậm chí dẫn đến rủi ro phá sản. Các nguy cơ bất ổn tài chính của các NHTM có thể dẫn đến sự sụp đổ không chỉ là một ngân hàng/hệ thống ngân hàng riêng lẻ mà kéo theo cả hệ thống tài chính gây ảnh hưởng lớn đến nền kinh tế quốc gia. Đặc biệt khi Việt Nam đã gia nhập WTO từ năm 2007, nền kinh tế mở cửa đồng nghĩa với việc ngành Ngân hàng cũng hội nhập với nền tài chính toàn cầu, đây là nền tảng quan trọng, động lực mạnh mẽ để phát triển và tăng trưởng ngành Ngân hàng Việt Nam. Điều này cũng mang lại thách thức lớn cho việc quản lý, các chiến lược dài hạn và khả năng nhận diện được các dấu hiệu bất lợi ảnh hưởng tiêu cực đến tình hình tài chính của các NHTM tại Việt Nam. Sau khi trải qua cuộc khủng hoảng tài chính những năm 2007 – 2008, các NHTM Việt Nam bị ảnh hưởng nghiêm trọng, bộc lộ ra nhiều điểm yếu về năng lực như ổn định mức an toàn vốn, nợ xấu tăng cao, rủi ro thanh khoản cao,… Việc tái cấu trúc các NHTM tại Việt Nam diễn ra mạnh mẽ từ năm 2010 bằng cách áp dụng một loạt các biện pháp giám sát theo các tiêu chuẩn hướng dẫn của Hiệp định Basel như tăng tỷ lệ vốn bắt buộc, thắt chặt tỷ lệ an toàn vốn, đảm bảo an toàn thanh khoản, xử lý các khoản nợ xấu giúp các Ngân hàng hoạt động an toàn và lành mạnh hơn. Trong quá trình tái cấu trúc đó tại Việt Nam mặc dù chưa ghi nhận trường hợp Ngân hàng tuyên bố phá sản hay giải thể nào nhưng một số ngân hàng bị mua với giá 0 đồng hay hỗ trợ tái cấu
2 trúc cho thấy rủi ro mất khả năng thanh khoản, khánh kiệt tài chính có thể xảy ra bất cứ lúc nào nếu không sớm được nhận diện. Hiện nay các công trình nghiên cứu trong nước và nước ngoài của các nhóm tác giả Agarwal và cộng sự (2018); Nguyễn Trần Hải Hà và Phan Gia Quyền (2018); Đặng Văn Dân (2019) chủ yếu tập trung vào các nhân tố ảnh hưởng đến nguy cơ phá sản của NHTM như quy mô ngân hàng, tốc độ tăng trưởng tín dụng, nợ xấu hay tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng. Tuy nhiên, Abbas và cộng sự (2021) có đề cập đến vấn đề liên quan đến hiệu quả quản lý chi phí hoạt động tại NHTM cũng là một trong những vấn đề then chốt để các ngân hàng đối mặt với nguy cơ giảm lợi nhuận hoặc khó khăn chồng chất nếu kinh doanh không hiệu quả. Mặt khác, các nghiên cứu đã bỏ qua tác động của đại dịch Covid – 19 đến nguy cơ phá sản của NHTM, trong khi với hoàn cảnh dịch bệnh thì tình hình kinh tế chung của thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng đều rất khó khăn. Để phục vụ việc xem xét và đánh giá các chỉ tiêu đo lường phù hợp nhằm kiến nghị xây dựng các chính sách giúp ổn định tình hình tài chính của các NHTM tại Việt Nam nói chung, nghiên cứu này muốn vận dụng mô hình hệ số nguy cơ phá sản Z – Score của Altman (1968) để đánh giá các nhân tố tác động đến rủi ro phá sản của NHTM tại Việt Nam dựa trên các thông tin được công bố và/hoặc niêm yết của các đối tượng nghiên cứu. Về hệ số Z - Score của Altman (1968) được sử dụng để dự báo về rủi ro phá sản rất phổ biến trong các nghiên cứu tại nhiều quốc gia. Với ý nghĩa đó, tác giả đã chọn và nghiên cứu đề tài: “Các nhân tố ảnh hưởng đến nguy cơ phá sản của các Ngân hàng thương mại cổ phần tại Việt Nam: Vận dụng mô hình Z – Score” làm đề tài luận văn thạc sĩ của mình. 1.2. Mục tiêu nghiên cứu 1.2.1. Mục tiêu tổng quát Vận dụng mô hình Z – Score để phân tích và xác định các nhân tố tác động đến nguy cơ phá sản của các NHTM tại Việt Nam. Từ đó đề xuất các hàm ý nhằm cảnh báo sớm
3 và hạn chế xảy ra nguy cơ phá sản của NHTM trong thời gian tới. 1.2.2. Mục tiêu cụ thể Các mục tiêu cụ thể được chi tiết hóa từ mục tiêu tổng quát như sau: Thứ nhất, tiến hành đo lường rủi ro phá sản của NHTM thông qua mô hình Z – Score. Thứ hai, xác định và đo lường mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến rủi ro phá sản của các NHTM Việt Nam với hệ số Z – Score. Thứ ba, từ kết quả nghiên cứu đề xuất các hàm ý cho các NHTM nhằm hạn chế nguy cơ phá sản trong tương lai. 1.3. Câu hỏi nghiên cứu Để hoàn thành các mục tiêu nghiên cứu cụ thể thì luận văn cần trả lời được các câu hỏi nghiên cứu như sau: Thứ nhất, rủi ro phá sản của NHTM Việt Nam đo lường qua mô hình Z-Score như thế nào? Thứ hai, với thước đo là Z – Score thì các nhân tố nào ảnh hưởng đến rủi ro phá sản của các NHTM Việt Nam? Mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đó như thế nào? Thứ ba, các hàm ý nào được đề xuất cho các NHTM nhằm hạn chế nguy cơ phá sản trong tương lai? 1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: Rủi ro phá sản và các nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro phá sản của các NHTM. Phạm vi nghiên cứu: Về không gian: Luận văn sẽ tiến hành thu thập dữ liệu thứ cấp của 24 NHTMCP Việt Nam (không bao gồm các NHTM với 100% vốn sở hữu nước ngoài, chi nhánh NHTM nước ngoài đặt tại Việt Nam). Nguyên nhân tác giả lựa chọn số lượng ngân hàng này là
4 vì tổng tài sản của số NHTMCP này chiếm trên 75% của hệ thống, đồng thời dữ liệu của các NHTMCP này được công bố đầy đủ trên các phương tiện truyền thông đại chúng thuận tiện cho việc thu thập. Về thời gian: Luận văn sẽ thu thập dữ liệu của các NHTMCP Việt Nam từ năm 2014 – 2023 (10 năm). Nguyên nhân tác giả lựa chọn giai đoạn này để nghiên cứu vì có nhiều biến động và sự thay đổi, cụ thể là trong năm 2015 – 2016 NHNN Việt Nam có sự tái cơ cấu về tín dụng để hạn chế nợ xấu gia tăng phát sinh từ giai đoạn trước, suy thoái kinh tế năm 2018 và đại dịch Covid 19 trong hai năm 2020 – 2021 ảnh hưởng xấu đến thị trường nói chung và ngành ngân hàng nói riêng. 1.5. Phương pháp nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu chính được sử dụng trong luận văn vẫn là nghiên cứu định lượng, nhằm giải quyết được hai mục tiêu đó là đo lường Z – Score và các yếu tố ảnh hưởng đến nó tại các NHTM Việt Nam. Từ đó đề xuất các hàm ý chính sách. Với phương pháp nghiên cứu định lượng thì cần thiết nhất là thu thập dữ liệu thứ cấp của các NHTMCP Việt Nam trong giai đoạn 2014 – 2023 và thiết kế dạng bảng. Từ dữ liệu đó tiến hành xử lý thông qua phần mềm thống kê STATA 14.0 để cho ra các kết quả. Sau đó, luận văn sẽ thống kê mô tả đặc điểm của các biến số, thực hiện hồi quy với các mô hình như Pooled OLS, FEM, REM. Dựa trên các mô hình hồi quy sẽ thực hiện hàng loạt các kiểm định như Hausman, F – test để lựa chọn mô hình phù hợp, từ đó kiểm định sự xuất hiện các khuyết tật và khắc phục chúng với phương pháp FGLS để có được kết quả hồi quy cuối cùng. Với kết quả đó tạo cơ sở để kết luận các giả thuyết nghiên cứu và đề xuất các hàm ý chính sách cho các NHTM Việt Nam nhằm hạn chế nguy cơ phá sản. 1.6. Đóng góp của đề tài Kết quả của luận văn này cung cấp bằng chứng thực nghiệm về các nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro phá sản của các NHTM Việt Nam. Ngoài ra, cũng sẽ cung cấp kết quả về tác
5 động của các nhân tố vĩ mô, đặc biệt là đại dịch Covid 19 đến rủi ro phá sản của các NHTM trong giai đoạn 2020 – 2021. Ngoài ra, kết quả nghiên cứu này có thể làm cơ sở tiếp nối cho các nghiên cứu tiếp theo có cùng lĩnh vực quan tâm. 1.7. Kết cấu của luận văn Luận văn có kết cấu 5 chương và nội dung tổng quát từng chương như sau: Chương 1: Giới thiệu đề tài Trong chương này luận văn sẽ trình bày lý do lựa chọn đề tài, mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu cần được hoàn thành. Từ đó chỉ ra đối tượng và phạm vi nghiên cứu cho luận văn. Đồng thời, chương này cũng trình bày tổng quát về phương pháp nghiên cứu để giải quyết các mục tiêu và trả lời các câu hỏi nghiên cứu. Cuối cùng, chương cũng chỉ ra được mặt đóng góp về thực tiễn của luận văn này. Chương 2: Cơ sở lý thuyết và tình hình nghiên cứu Trong chương này luận văn sẽ tiến hành tổng hợp các lý thuyết nền tảng liên quan đến rủi ro phá sản của NHTM với thước đo Z – Score cũng như tiêu chí đo lường, các nhân tố ảnh hưởng đến nguy cơ phá sản tại các NHTM. Đồng thời lược khảo các nghiên cứu liên quan và thông qua nhận xét các khoảng trống nghiên cứu. Chương 3: Mô hình và phương pháp nghiên cứu Trong chương này luận văn sẽ dựa trên các các khoảng trống nghiên cứu từ chương 2 để đề xuất mô hình và giả thuyết nghiên cứu áp dụng cho bối cảnh các NHTM Việt Nam. Sau đó, chương này sẽ trình bày về phương pháp đo lường biến, lấy mẫu và thu thập dữ liệu. Cuối cùng chương này sẽ trình bày các phương pháp tính toán và ý nghĩa của các hệ số tính toán. Chương 4: Kết quả nghiên cứu và thảo luận Trong chương này luận văn sẽ dựa trên dữ liệu thứ cấp thu thập đánh giá ban đầu về tình hình nguy cơ phá sản tại các NHTM trong giai đoạn 2014 – 2023. Sau đó sẽ tiến
6 hành thống kê mô tả, xem xét sự tương quan của các biến số trong mô hình nghiên cứu. Tiếp đó, thực hiện hồi quy dữ liệu cho ra kết quả các mô hình tương ứng và kiểm định sự phù hợp, các khuyết tật và khắc phục chúng để cho ra kết quả cuối cùng. Từ kết quả đó sẽ kết luận giả thuyết nghiên cứu và thảo luận đối sánh kết quả này với các nghiên cứu liên quan. Chương 5: Kết luận và hàm ý Trong chương này luận văn sẽ kết luận tóm tắt các kết quả đã đạt được, đánh giá lại mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến nguy cơ phá sản của các NHTM Việt Nam. Từ đó tạo ra cơ sở để đề xuất các hàm ý khả thi cho các NHTM Việt Nam để hạn chế nguy cơ phá sản thông qua việc điều chỉnh các nhân tố ảnh hưởng tới nó. TÓM TẮT CHƯƠNG 1 Chương 1 trình bày lý do lựa chọn đề tài, mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu cần được hoàn thành. Từ đó chỉ ra đối tượng và phạm vi nghiên cứu cho luận văn. Đồng thời, chương này cũng trình bày tổng quát về phương pháp nghiên cứu để giải quyết các mục tiêu và trả lời các câu hỏi nghiên cứu. Cuối cùng, chương cũng chỉ ra được mặt đóng góp về thực tiễn của luận văn này.