Luận văn Thạc sĩ Tài chính Ngân hàng: Cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam Chi nhánh huyện Lệ Thủy Quảng Bình

Chia sẻ: Mucong999 Mucong999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:103

Thêm vào BST

Báo xấu

29
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của đề tài là trên cơ sở mô tả, phân tích, đánh giá thực trạng cho vay khách hàng cá nhân tại Agribank chi nhánh huyện Lệ Thủy Quảng Bình, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm mở rộng cho vay khách hàng cá nhân trong thời gian đến.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Tài chính Ngân hàng: Cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam Chi nhánh huyện Lệ Thủy Quảng Bình

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA TRƢƠNG HẢI NAM CHO VAY KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM- CHI NHÁNH HUYỆN LỆ THỦY QUẢNG BÌNH LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG QUẢNG BÌNH - NĂM 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA TRƢƠNG HẢI NAM CHO VAY KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM- CHI NHÁNH HUYỆN LỆ THỦY QUẢNG BÌNH LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG QUẢNG BÌNH - NĂM 2019
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của riêng tôi. Các số liệu và kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn là hoàn toàn trung thực và có nguồn gốc rõ ràng. Học viên Trƣơng Hải Nam
Lời Cảm Ơn Lời đầu tiên tôi trân trọng cám ơn đến quý thầy cô giáo đã giảng dạy trong suốt khóa học tại Học viện. Những kiến thức mà tôi đã nhận được góp phần vào việc thực hiện khóa luận đồng thời nó sẽ theo tôi trong suốt quá trình làm việc sau này. Đặc biệt, tôi chân thành cám ơn giảng viên hướng dẫn Nguyễn Mạnh Hùng đã tận tình chỉ dẫn phương pháp nghiên cứu và giúp tôi sắp xếp ý tưởng của mình để hoàn thiện luận văn này. Tôi cũng muốn gửi lời cám ơn đến các anh chị đồng nghiệp và khách hàng thân thiết của Agribank chi nhánh huyện Lệ Thủy Quảng Bình đã tham gia thực hiện cuộc khảo sát làm tư liệu nghiên cứu cho đề tài của tôi. Cuối cùng, tôi chân thành cám ơn gia đình và bạn bè đã hỗ trợ và động viên trong suốt quá trình nghiên cứu. Học viên Trương Hải Nam
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT CHỮ VIẾT DIỄN GIẢI TẮT Agribank Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam CBTD Cán bộ tín dụng CN Chi nhánh CVKHCN Cho vay khách hàng cá nhân DS Doanh số DSCV Doanh số cho vay DSTN Doanh số thu nợ ĐVT Đơn vị tính GT Giá trị GTCG Giấy tờ có giá KH Khách hàng KHCN Khách hàng cá nhân NHNN Ngân hàng nhà nước NHTM Ngân hàng thương mại NHNo&PTNT Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn NXB Nhà xuất bản TCTD Tổ chức tín dụng TDNH Tín dụng ngân hàng TMCP Thương mại cổ phần TSĐB Tài sản đảm bảo TT Tỷ trọng TĐTT Tốc độ tăng trưởng WTO Tổ chức thương mại thế giới
MỤC LỤC MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1 1. Tính cấp thiết của đề tài luận văn ........................................................................1 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn ............................................2 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn ....................................................................3 4. Đối tượng phạm vi nghiên cứu của luận văn .......................................................3 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn .............................4 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn ...........................................................4 7. Kết cấu của luận văn ............................................................................................5 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHO VAY KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI ............................................................6 1.1. Tổng quan về tín dụng Ngân hàng ................................................................6 1.1.1. Khái niệm và bản chất của tín dụng .............................................. 6 1.1.2. Khái niệm và đặc điểm của tín dụng ngân hàng ............................ 9 1.2. Cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng Thương mại...........................13 1.2.1. Khái niệm cho vay khách hàng cá nhân ...................................... 13 1.2.2. Đặc điểm cho vay khách hàng cá nhân ........................................ 13 1.2.3. Vai trò của cho vay khách hàng cá nhân ..................................... 15 1.3. Mở rộng cho vay khách hàng cá nhân .........................................................17 1.3.1. Khái quát về mở rộng quy mô tín dụng ngân hàng đối với KHCN 18 1.3.2. Các chỉ tiêu đánh giá khả năng cho vay KHCN của NHTM ........ 21 1.3.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng cho vay KHCN của NHTM 25 1.4. Kinh nghiệm về cho vay khách hàng các nhân trên địa bàn huyện Lệ Thủy và bài học kinh nghiệm chi Agibank - Chi nhánh huyện Lệ Thủy Quảng Bình. ............................................................................................................................29 1.4.1. Một số kinh nghiệm thực tiễn ..................................................... 29 1.4.2. Bài học kinh nghiệm đối với Agribank chi nhánh huyện Lệ Thủy Quảng Bình ......................................................................................... 31 KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 ........................................................................................32
CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG CHO VAY KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN TẠI AGRIBANK CHI NHÁNH HUYỆN LỆ THỦY QUẢNG BÌNH .......................33 2.1. Giới thiệu về Agribank và Agribank chi nhánh huyện Lệ Thủy Quảng Bình .33 2.1.1. Hệ thống Agribank ..................................................................... 33 2.1.2.Tổng quan về Agribank chi nhánh huyện Lệ Thủy Quảng Bình. ... 35 2.1.3. Chức năng nhiệm vụ của Chi nhánh ............................................ 36 2.1.4. Cơ cấu tổ chức và bộ máy quản lý .............................................. 37 2.1.5. Đặc điểm đội ngũ lao động của Chi nhánh .................................. 40 2.2. Thực trạng cho vay khách hàng cá nhân tại chi Agribank chi nhánh huyện Lệ Thủy Quảng Bình giai đoạn 2015-2017. .......................................................54 2.2.1. Phân loại cho vay khách hàng cá nhân theo thời gian giai đoạn 2015-2017 ........................................................................................... 54 2.2.2. Cho vay khách hàng cá nhân theo mục đích vay vốn giai đoạn 2015- 2017 .......................................................................................... 58 2.2.3. Cho vay khách hàng cá nhân theo tính chất đảm bảo tiền vay giai đoạn 2015- 2017 .................................................................................. 61 2.2.4. Số lượng khách hàng vay vốn hộ sản xuất ................................. 64 2.2.5. Tình hình nợ quá hạn đối với cho vay khách hàng cá nhân .......... 65 2.3. Đánh giá chung tình hình cho vay KHCN tại Agribank chi nhánh huyện Lệ Thủy Quảng Bình ...............................................................................................67 2.3.1. Kết quả đạt được ........................................................................ 67 2.3.2. Những mặt tồn tại ...................................................................... 68 2.3.3. Một số nguyên nhân chính của những tồn tại trên ....................... 70 CHƢƠNG 3: ĐỊNH HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP NHẰM MỞ RỘNG CHO VAY KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM – CHI NHÁNH HUYỆN LỆ THỦY QUẢNG BÌNH .........................................................................................................72 3.1. Định hướng và mục tiêu phát triển kinh doanh của Agribank đến năm 2020. 72 3.1.1. Tư tưởng chỉ đạo ........................................................................ 72
3.1.2. Định hướng phát triển kinh doanh của Agribank. ........................ 72 3.1.3. Định hướng của Agribank đối với tín dụng cá nhân .................... 73 3.1.4. Định hướng mở rộng cho vay KHCN tại Agribank chi nhánh huyện Lệ Thủy Quảng Bình ........................................................................... 74 3.2. Giải pháp nhằm mở rộng cho vay KHCN tại Agribank chi nhánh huyện Lệ Thủy Quảng Bình ...............................................................................................76 3.2.1. Giải pháp nhằm tăng trưởng nguồn vốn ...................................... 76 3.2.2. Giải pháp nhằm mở rộng cho vay KHCN .................................... 77 3.3. Một số kiến nghị .........................................................................................86 3.3.1 Kiến nghị với Chính phủ ............................................................ 86 3.3.2 Kiến nghị với Ngân hàng Nhà nước ............................................. 88 3.3.3 Kiến nghị với Agribank .............................................................. 88 KẾT LUẬN ..............................................................................................................90 TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................92
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Tình hình lao động của Chi nhánh qua 3 năm 2015 -2017 ......................40 Bảng 2.2: Tình hình huy động vốn tại Agribank chi nhánh huyện Lệ Thủy Quảng Bình giai đoạn 2015-2017 .......................................................................42 Bảng 2.3: Tình hình dư nợ tại Agribank chi nhánh huyện Lệ Thủy Quảng Bình giai đoạn 2015-2017 .......................................................................................46 Bảng 2.4: Kết quả hoạt động kinh doanh của Agribank chi nhánh huyện Lệ Thủy Quảng Bình giai đoạn 2015-2017 ............................................................50 Bảng 2.5 Tình hình cho vay khách hàng cá nhân theo thời gian giai đoạn 2015- 2017 .........................................................................................................56 Bảng 2.6: Tình hình cho vay KHCN theo mục đích vay vốn tại Agribank chi nhánh huyện Lệ Thủy Quảng Bình giai đoạn 2015-2017 ..................................59 Bảng 2.7: Tình hình cho vay KHCN theo tính chất bảo đảm tiền vay giai đoạn 2015-2017 ................................................................................................63 Bảng 2.8: Tình hình hộ sản xuất vay vốn giai đoạn 2015 - 2017 .............................64 Bảng 2.9: Tình hình nợ quá hạn đối với khách hàng cá nhân ...................................66
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, HÌNH Sơ đồ 2.1: Sơ đồ cơ cấu tổ chức của chi nhánh Agribank chi nhánh huyện Lệ Thủy Quảng Bình ............................................................................................38 Hình 1.1: Sơ đồ vận động của giá trị vốn tín dụng .....................................................7 Hình 1.2: Sơ đồ quy trình tín dụng ...........................................................................12
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài luận văn Từ ngày đất nước đổi mới, đặc biệt là sau khi chính thức gia nhập Tổ chức thương mại thế giới (WTO) vào năm 2007 đã tạo ra làn sóng lớn trên thị trường tài chính. Làn sóng đó đã mang đến những thay đổi không nhỏ trong hệ thống các Ngân hàng thương mại (NHTM) cũng như đóng góp quan trọng cho sự phát triển kinh tế, xã hội đất nước. Đặc biệt, trong bối cảnh kinh tế thế giới được dự báo là phát triển chậm lại, kinh tế trong nước sẻ chịu nhiều tác động, ngành ngân hàng là công cụ đắc lực hỗ trợ Nhà nước trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Hoạt động của NHTM khá đa dạng, bao trùm trên nhiều lĩnh vực. Tuy nhiên tín dụng là hoạt động chủ yếu và quan trọng nhất, chiếm tỷ trọng cao nhất trong việc tạo ra giá trị thặng dư của hầu hết các NHTM và đây cũng là hoạt động tiềm ẩn nhiều rủi ro, nếu không có những chiến lược, phương án kinh doanh đúng đắn sẽ mang lại nhiều thiệt hại cho ngành ngân hàng cũng như ảnh hưởng xấu đến sự phát triển kinh tế của đất nước. Ngày nay, trong hoạt động tín dụng của NHTM, cho vay khách hàng cá nhân là một mục tiêu nhiều Ngân hàng (NH) hướng đến bởi lẽ khi xã hội ngày càng phát triển, không chỉ có các công ty, doanh nghiệp cần vốn để mở rộng sản xuất kinh doanh mà khách hàng cá nhân cũng có nhu cầu vay và sử dụng vốn hơn bao giờ hết. Tuy doanh số cho vay đối với khách hàng cá nhân nhìn chung chưa chiếm tỷ trọng lớn nhưng thị phần khách hàng cá nhân là một nguồn khai thác dồi dào và khá bền vững đối với các NHTM. Quy trình cho vay đối với khách hàng cá nhân cũng tương đối đơn giản so với cho vay các tổ chức, doanh nghiệp,...Cho vay khách hàng cá nhân không chỉ mang lại thu nhập cho Ngân hàng mà còn giúp các NHTM phân tán rủi ro. Chính vì vậy các NHTM quan tâm đến cho vay đối với khách hàng cá nhân là yêu cầu tất yếu và phù hợp với xu hướng kinh doanh bán lẻ hiện nay.
2 Agribank chi nhánh huyện Lệ Thủy Quảng Bình là một Chi nhánh (CN) trực thuộc Agribank chi nhánh tỉnh Quảng Bình, đóng trên địa bàn của một huyện phía Nam của tỉnh, trong thời gian qua, hoạt động tín dụng đã đáp ứng được phần lớn yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Tuy các sản phẩm dịch vụ tiền vay của Chi nhánh cũng rất đa dạng bao gồm nhiều loại hình khác nhau nhưng cho vay khách hàng cá nhân để phát triển sản xuất kinh doanh hoặc phục vụ nhu cầu đời sống là một trong những sản phẩm mũi nhọn, chiếm tỷ phần lớn trong tổng dư nợ và tạo ra phần lớn thu nhập cho Agribank chi nhánh huyện Lệ Thủy Quảng Bình. Hoạt động cho vay cá nhân tại Chi nhánh có nhiều khởi sắc qua các năm, mang lại phần lớn lợi nhuận cho đơn vị, tuy nhiên vẫn chưa tương xứng với tiềm năng sẵn có của Chi nhánh cũng như của địa phương. Cho vay khách hàng cá nhân tại đơn vị vẫn còn nhiều mặt tồn tại cần phải khắc phục và tháo gỡ để thời gian tới gặt hái được nhiều thành quả hơn góp phần phát triển kinh tế xã hội trên địa bàn đồng thời xây dựng Agribank Phong Điền ngày một lớn mạnh hơn. Xuất phát từ những vấn đề trên, qua thực tiễn tại Agribank chi nhánh huyện Lệ Thủy Quảng Bình, tác giả chọn đề tài:“Cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam Chi nhánh huyện Lệ Thủy Quảng Bình” làm đề tài Luận văn Thạc sĩ Tài chính – Ngân hàng là cấp thiết và phù hợp với chuyên ngành cũng như tình hình thực tế tại Agribank chi nhánh huyện Lệ Thủy Quảng Bình. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Những đề tài trước tại Chi nhánh đã nghiên cứu những khía cạnh khác nhau như mở rộng hoạt động cho vay đối với khách hàng hộ sản xuất, nâng cao hiệu quả trong hoạt động có vay cá nhân, phân tích tình hình hoạt động kinh doanh, nâng cao hiệu quả hoạt động huy động vốn. Tác giả chọn đề tài này không trùng lặp với những công trình đã được công bố trước đây. Gần với đề tài đang nghiên cứu, ở các đơn vị khác cũng đã công bố các đề tài sau:  Cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam Chi nhánh huyện Phong Điền tỉnh Thừa Thiên Huế.
3  Cho vay hộ sản xuất tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam Chi nhánh huyện Quảng Ninh Quảng Bình.  Cho vay hộ sản xuất tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam Chi nhánh tỉnh Quảng Bình. Các đề tài trên đã nghiên cứu khá sâu về tín dụng đối với hộ sản xuất, cá nhân nhưng chủ yếu đi sâu vào nâng cao chất lượng cho vay, quản trị rủi ro trong hoạt động chứ chưa đi sâu vào nghiên cứu các biện pháp nhằm mở rộng hoạt động cho vay cá nhận. Trong các đề tài trên vai trò, quy mô hoạt động cho vay khách hàng cá nhân chiếm vai trò, vị trí nhỏ trong hoạt động của chi nhánh. Trên cơ sở đó tác giả tiếp tục nghiên cứu đề tài này ở địa bàn mới, với những khác biệt mới về vị trí địa lý, điều kiện kinh tế xã hội, định hướng riêng trong hoạt động cho vay khách hàng cá nhân (KHCN), từ đó giải quyết những vấn đề mà các đề tài trên chưa thực hiện. Ngoài ra trong đề tài này, số liệu dùng để phân tích được lấy từ năm 2015 đến năm 2017, vì vậy, hoàn toàn có cơ sở để cho rằng đề tài này được thực hiện mà không trùng lặp và là công trình nghiên cứu độc lập của tác giả. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn  Mục đích Mục đích của đề tài là trên cơ sở mô tả, phân tích, đánh giá thực trạng cho vay khách hàng cá nhân tại Agribank chi nhánh huyện Lệ Thủy Quảng Bình, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm mở rộng cho vay khách hàng cá nhân trong thời gian đến.  Nhiệm vụ  Hệ thống hóa vấn đề lý luận thực tiễn liên quan đến cho vay KHCN  Mô tả, phân tích, đánh giá thực trạng cho vay KHCN tại Agribank chi nhánh huyện Lệ Thủy Quảng Bình giai đoạn từ năm 2015 đến 2017.  Đề xuất giải pháp nhằm mở rộng cho vay KHCN tại Agribank chi nhánh huyện Lệ Thủy Quảng Bình. 4. Đối tƣợng phạm vi nghiên cứu của luận văn  Đối tượng nghiên cứu: cho vay KHCN và khảo sát sự hài lòng của khách hàng về dịch vụ cho vay KHCN tại Agribank chi nhánh huyện Lệ Thủy Quảng Bình.
4  Phạm vi điều tra  Phạm vi không gian: Agribank chi nhánh huyện Lệ Thủy Quảng Bình  Phạm vi thời gian: + Đối với dữ liệu thứ cấp: Số liệu được thu thập từ năm 2015-2017. 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn  Phương pháp luận Đề tài dựa trên cơ sở phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử Mac- Lênin kết hợp với lý luận về ngân hàng đó là các khái niệm lý thuyết liên quan đến dịch vụ tín dụng trong hệ thống ngân hàng thương mại.  Phương pháp nghiên cứu Số liệu liên quan trong luận văn được thu thập từ các báo cáo qua các năm của Agribank chi nhánh huyện Lệ Thủy Quảng Bình như: Báo cáo tổng kết, báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, báo cáo tài chính, báo cáo phân loại nợ và trích lập, xử lý dự phòng rủi ro, báo cáo tổng kết của Agribank chi nhánh tỉnh Quảng Bình cũng như các tư liệu nghiên cứu hiện có về cho vay KHCN đã được đăng tải trên các báo, tạp chí và trên Internet… Ngoài ra một số luận văn của những người đi trước cũng được sử dụng làm nguồn tài liệu tham khảo quý giá và đã được kế thừa một cách hợp lý trong luận văn. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn  Về lý luận: Nêu được những vấn đề cơ bản về dịch vụ cho vay KHCN của NHTM  Về thực tiễn: Trên cơ sở lý luận khoa học và thực tiễn mô hình cho vay KHCN tại các NHTM trên địa bàn tỉnh Quảng Bình đã cho chúng ta nhận định được tầm quan trọng của việc cho vay KHCN và hộ gia đình trong thời đại ngày nay. Việc nghiên cứu của đề tài nhằm đưa ra những giải pháp nhằm mở rộng hoạt động cho vay KHCN tại Agribank chi nhánh huyện Lệ Thủy Quảng Bình là rất cần thiết. Qua đó giúp chi nhánh tăng trưởng tín dụng, giảm thiểu rủi ro và phục vụ một cách linh hoạt, đáp ứng tốt nhất nhu cầu khách hàng.
5 7. Kết cấu của luận văn Căn cứ những vấn đề trên bố cục của đề tài gồm: Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tham khảo, luận văn được kết cấu thành 03 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về cho vay khách hàng cá nhân của các Ngân hàng thương mại. Chương 2: Thực trạng cho vay khách hàng cá nhân tại Agribank chi nhánh huyện Lệ Thủy Quảng Bình Chương 3: Định hướng và một số giải pháp, kiến nghị nhằm mở rộng cho vay vay khách hàng cá nhân tại Agribank chi nhánh huyện Lệ Thủy Quảng Bình
6 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHO VAY KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI 1.1. T ng quan về tín dụng Ng n hàng 1.1.1. Khái niệm và bản chất của tín dụng 1.1.1.1. Khái niệm tín dụng Tín dụng là một phạm trù kinh tế và cũng là một phạm trù lịch sử. Sự xuất hiện, tồn tại và phát triển của nó gắn với nền kinh tế hàng hóa – tiền tệ. Tín dụng phản ánh mối quan hệ kinh tế giữa 2 loại chủ thể: người có vốn dư thừa và người cần được bù đắp nhu cầu vốn tạm thời thiếu, trên cơ sở sự tin tưởng lẫn nhau và trên nguyên tắc có hoàn trả lại cả vốn và lãi. [3,16] Theo các tác giả cuốn giáo trình “Lý thuyết tiền tệ và ngân hàng” (Học viện Ngân hàng), tín dụng được định nghĩa như sau: “Tín dụng là quan hệ chuyển nhượng tạm thời một lượng giá trị (dưới hình thức tiền tệ hoặc hiện vật) từ người sở hữu sang người sử dụng để sau một thời gian nhất định thu hồi về một lượng giá trị lớn hơn lượng giá trị ban đầu”. Hoặc theo các tác giả cuốn sách “Tiền tệ ngân hàng” (Đại học Ngân hàng TP.HCM), khái niệm tín dụng được nêu ra như sau: “Tín dụng là quan hệ chuyển nhượng tạm thời một lượng giá trị (dưới hình thức tiền tệ hoặc hiện vật) từ chủ thể sở hữu sang chủ thể sử dụng trên cơ sở phải có sự hoàn trả một lượng giá trị lớn hơn ban đầu”. [2] Phân tích cụ thể hơn về nội dung của các định nghĩa, khái niệm tín dụng nêu trên, có thể nhận thấy rằng, nhìn bề ngoài, tín dụng được biểu hiện là sự vận động của vốn (hay gọi chung là giá trị vốn tín dụng), bao gồm vốn bằng tiền / và hiện vật, giữa hai loại chủ thể: người có vốn và người cần vốn. Trong mối quan hệ này, người có vốn chuyển giao tạm thời quyền sử dụng giá trị vốn tín dụng cho vay KHCN người cần vốn, trong một khoảng thời gian nhất định, trên cơ sở sự tin tưởng, tín nhiệm lẫn nhau và trên nguyên tắc có hoàn trả lại cả vốn ban đầu và kèm theo phần giá trị gia tăng (lãi). [3,23]
7 Có thể thấy rõ hơn bản chất của tín dụng thông qua sơ đồ phân tích sự vận động của giá trị vốn tín dụng lần lượt qua 3 giai đoạn: giai đoạn cho vay KHCN vay, sử dụng vốn vay và hoàn trả. (1) Cho vay Giá trị vốn tín dụng (2) Sử dụng vốn vay CHỦ THỂ CHỦ THỂ ĐI VAY CHO VAY (3)Hoàn trả Giá trị vốn tín dụng + Lãi Nguồn: Sổ tay tín dụng Agribank Hình 1.1: Sơ đồ vận động của giá trị vốn tín dụng Cụ thể như sau: - Giai đoạn 1, cho vay: người cho vay chuyển giao tạm thời quyền sử dụng giá trị vốn tín dụng cho người vay; - Giai đoạn 2, sử dụng vốn vay: người vay toàn quyền sử dụng giá trị vốn tín dụng vào những mục đích đã được dự kiến trước (sản xuất, kinh doanh, tiêu dung …); - Giai đoạn 3, hoàn trả: kết thúc thời gian sử dụng giá trị vốn tín dụng như đã thỏa thuận, người vay phải hoàn trả lại đầy đủ giá trị vốn tín dụng ban đầu và kèm theo khoản lãi theo cam kết. Tóm lại: Điểm căn bản để phân biệt bản chất của quan hệ tín dụng với các quan hệ tài chính tiền tệ khác ở chỗ: Một là: trong quan hệ tín dụng chỉ có sự chuyển giao quyền sử dụng đối với vốn tiền tệ và hiện vật, chứ không có sự chuyển giao quyền sở hữu chúng; Hai là: chỉ chuyển giao tạm thời, có nghĩa là chỉ có thời hạn nhất định; Ba là: người được sử dụng vốn phải trả một khoản lãi. Đó cũng chính là cái giá phải trả cho quyền được sử dụng vốn vay.
8 1.1.1.2. Các phương thức cho vay: Theo Thông tư số 39/2016/TT-NHNN ngày 30/12/2016 - Cho vay từng lần: Mỗi lần cho vay, tổ chức tín dụng và khách hàng thực hiện thủ tục cho vay và ký kết thỏa thuận cho vay. - Cho vay hợp vốn: Là việc có từ hai tổ chức tín dụng trở lên cùng thực hiện cho vay đối với khách hàng để thực hiện một phương án, dự án vay vốn. - Cho vay lưu vụ: Là việc tổ chức tín dụng thực hiện cho vay đối với khách hàng để nuôi trồng, chăm sóc các cây trồng, vật nuôi có tính chất mùa vụ theo chu kỳ sản xuất liền kề trong năm hoặc các cây lưu gốc, cây công nghiệp có thu hoạch hàng năm. Theo đó, tổ chức tín dụng và khách hàng thỏa thuận dư nợ gốc của chu kỳ trước tiếp tục được sử dụng cho chu kỳ sản xuất tiếp theo nhưng không vượt quá thời gian của 02 chu kỳ sản xuất liên tiếp. - Cho vay theo hạn mức: Tổ chức tín dụng xác định và thỏa thuận với khách hàng một mức dư nợ cho vay tối đa được duy trì trong một khoảng thời gian nhất định. Trong hạn mức cho vay, tổ chức tín dụng thực hiện cho vay từng lần. Một năm ít nhất một lần, tổ chức tín dụng xem xét xác định lại mức dư nợ cho vay tối đa và thời gian duy trì mức dư nợ này. - Cho vay theo hạn mức cho vay dự phòng: Tổ chức tín dụng cam kết đảm bảo sẵn sàng cho khách hàng vay vốn trong phạm vi mức cho vay dự phòng đã thỏa thuận. Tổ chức tín dụng và khách hàng thỏa thuận thời hạn hiệu lực của hạn mức cho vay dự phòng nhưng không vượt quá 01 (một) năm. - Cho vay theo hạn mức thấu chi trên tài khoản thanh toán: Tổ chức tín dụng chấp thuận cho khách hàng chi vượt số tiền có trên tài khoản thanh toán của khách hàng một mức thấu chi tối đa để thực hiện dịch vụ thanh toán trên tài khoản thanh toán. Mức thấu chi tối đa được duy trì trong một khoảng thời gian tối đa 01 (một) năm. - Cho vay quay vòng: Tổ chức tín dụng và khách hàng thỏa thuận áp dụng cho vay đối với nhu cầu vốn có chu kỳ hoạt động kinh doanh không quá 01 (một) tháng, khách hàng được sử dụng dư nợ gốc của chu kỳ hoạt động kinh doanh trước cho chu kỳ kinh doanh tiếp theo nhưng thời hạn cho vay không vượt quá 03 (ba) tháng.
9 - Cho vay tuần hoàn (rollover): Tổ chức tín dụng và khách hàng thỏa thuận áp dụng cho vay ngắn hạn đối với khách hàng với điều kiện: + Đến thời hạn trả nợ, khách hàng có quyền trả nợ hoặc kéo dài thời hạn trả nợ thêm một khoảng thời gian nhất định đối với một phần hoặc toàn bộ số dư nợ gốc của khoản vay; + Tổng thời hạn vay vốn không vượt quá 12 tháng kể từ ngày giải ngân ban đầu và không vượt quá một chu kỳ hoạt động kinh doanh; + Tại thời điểm xem xét cho vay, khách hàng không có nợ xấu tại các tổ chức tín dụng; + Trong quá trình cho vay tuần hoàn, nếu khách hàng có nợ xấu tại các tổ chức tín dụng thì không được thực hiện kéo dài thời hạn trả nợ theo thỏa thuận. - Các phương thức cho vay khác được kết hợp các phương thức cho vay trên, phù hợp với điều kiện hoạt động kinh doanh của tổ chức tín dụng và đặc điểm của khoản vay. 1.1.2. Khái niệm và đặc điểm của tín dụng ngân hàng 1.1.2.1. Khái niệm tín dụng ngân hàng Tín dụng ngân hàng là quan hệ giao dịch về tài sản (tiền /và hiện vật) giữa một bên là ngân hàng (hay các định chế tài chính trung gian) đóng vai trò người cho vay và một bên là các chủ thể khác trong nền kinh tế - xã hội, đóng vai trò người đi vay. NHTM là một định chế tài chính trung gian, kinh doanh trên lĩnh vực tiền tệ. Vì thế, để có thể đóng vai trò người cho vay, trước hết ngân hàng đã là người đi vay. Chính vì vậy, đi sâu tìm hiểu về tín dụng ngân hàng, ta có thể thấy rõ thuật ngữ tín dụng ngân hàng (TDNH) chính là sự biểu hiện hai mặt thống nhất trong một hoạt động. Cụ thể là khi sử dụng thuật ngữ TDNH cũng có nghĩa là một mặt nói tới hoạt động huy động vốn (nghiệp vụ tài sản Nợ), đồng thời mặt khác nói tới hoạt động cho vay (nghiệp vụ tài sản Có) của NHTM. [4],[8]. 1.1.2.2. Đặc điểm của tín dụng ngân hàng Thứ nhất, chủ thể tham gia gồm một bên là ngân hàng và bên còn lại là các chủ thể khác trong nền kinh tế như các doanh nghiệp, hộ gia đình, cá nhân,… Một trong những chức năng hết sức quan trọng của NHTM là trung gian tín dụng. Với