Luận văn Thạc sĩ Tài chính Ngân hàng: Cho vay khách hàng doanh nghiệp lớn tại ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Huế

Chia sẻ: Vica999 Vica999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:110

Thêm vào BST

Báo xấu

149
lượt xem 26
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của luận văn nhằm hệ thống hóa một số lý luận cơ bản về hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp lớn tại ngân hàng thương mại để làm cơ sở cho việc thực hiện nghiên cứu. Đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp lớn tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Huế trong 5 năm tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Tài chính Ngân hàng: Cho vay khách hàng doanh nghiệp lớn tại ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Huế

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………./………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN VŨ LONG CHO VAY KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP LỚN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM - CHI NHÁNH HUẾ LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………./………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN VŨ LONG CHO VAY KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP LỚN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM - CHI NHÁNH HUẾ LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG Chuyên ngành: TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG Mã số: 60 34 02 01 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS.NGUYỄN XUÂN KHOÁT THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của tôi, được hoàn thành sau quá trình học tập và nghiên cứu thực tiễn, dưới sự hướng dẫn của PGS.TS. Nguyễn Xuân Khoát. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng. Các lập luận, phân tích, đánh giá được đưa ra trên quan điểm cá nhân sau khi nghiên cứu. Luận văn không sao chép, không trùng lặp với bất kỳ nghiên cứu khoa học đã được công bố nào. Học viên Nguyễn Vũ Long
Để hoàn thành luận văn thạc sĩ này, trước hết, tôi xin gởi lời cảm ơn đến quý thầy cô giáo đang công tác Học viện Hành Chính Quốc Gia đã trang bị kiến thức cho tôi trong suốt thời gian học tập tại trường. Đặc biệt tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc tới PGS.TS.Nguyễn Xuân Khoát đã trực tiếp hướng dẫn tận tình giúp tôi hoàn thành luận văn. Tôi xin gởi lời cảm ơn chân thành đến ban lãnh đạo, cán bộ Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Huế đặc biệt là các anh chị phòng Khách hàng doanh nghiệp đã nhiệt tình giúp đỡ tôi trong việc cung cấp các số liệu, văn bản tài liệu,… tạo mọi điều kiện thuận lợi giúp tôi hoàn thành luận văn thạc sĩ của mình. Cuối cùng, tôi muốn gửi lời cảm ơn đến gia đình và bạn bè đã luôn sát cánh, động viên, giúp đỡ tôi trong suốt thời gian qua. Học viên Nguyễn Vũ Long
MỤC LỤC Trang Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục Danh mục các chữ viết tắt Danh mục các bảng Danh mục các sơ đồ Danh mục các biểu đồ MỞ ĐẦU .............................................................................................................................1 1. Lý do chọn đề tài luận văn ................................................................................1 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn .......................................2 3. Mục đích nghiên cứu của luận văn...................................................................3 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn ..............................................3 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn ........................4 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn ........................................................5 7. Kết cấu của luận văn .........................................................................................5 Chương 1. CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ HOẠT ĐỘNG CHO VAY KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP LỚN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ...............6 1.1. Tổng quan về hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp lớn tại ngân hàng thương mại ............................................................................................6 1.1.1. Khái quát về khách hàng doanh nghiệp lớn .................................... 6 1.1.2. Hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp lớn .......................... 8 1.2. Các hình thức cho vay khách hàng doanh nghiệp lớn ...............................15 1.2.1. Cho vay ngắn hạn đối với doanh nghiệp lớn ................................ 15 1.2.2. Cho vay trung, dài hạn đối với doanh nghiệp lớn......................... 18 1.2.3. Rủi ro trong cho vay khách hàng doanh nghiệp lớn ..................... 21
1.2.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp lớn ...................................................................................... 25 1.3. Một số bài học kinh nghiệm về hoàn thiện hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp lớn của một số ngân hàng tại Việt Nam..............................31 1.3.1. Tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam ............................ 31 1.3.2. Tại Ngân hàng TMCP Quân đội ................................................... 31 1.3.3. Bài học rút ra cho Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam – chi nhánh Huế ........................................................... 33 Tóm tắt chương 1.............................................................................................................33 Chương 2. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG CHO VAY KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP LỚN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM - CHI NHÁNH HUẾ ..........................................34 2.1. Khái quát về Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Huế .............................................................................................34 2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Huế ........................... 34 2.1.2. Cơ cấu tổ chức và chức năng, nhiệm vụ của các phòng, ban ....... 36 2.1.3. Tình hình tài sản và nguồn vốn ..................................................... 39 2.1.4. Tình hình hoạt động kinh doanh ................................................... 42 2.2. Thực trạng hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp lớn tại Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Huế ......48 2.2.1. Quy trình cho vay khách hàng doanh nghiệp lớn tại Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Huế ... 48 2.2.2. Các hình thức cho vay đối với khách hàng doanh nghiệp lớn tại Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Huế ..................................................................................... 55 2.2.3 Tình hình cho vay đối với khách hàng doanh nghiệp lớn tại Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Huế ......... 56
2.3. Đánh giá thực trạng hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp tại Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Huế..........70 2.3.1. Đánh giá kết quả đã đạt được ........................................................ 70 2.3.2. Một số hạn chế và nguyên nhân .................................................... 71 Tóm tắt chương 2 ..........................................................................................................75 Chương 3. PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG CHO VAY KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP LỚN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM - CHI NHÁNH HUẾ .............................................................................76 3.1. Phương hướng về phát triển hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp lớn ....................................................................................................76 3.1.1. Phương hướng chung .................................................................... 76 3.1.2. Phương hướng về phát triển hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp lớn tại Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Huế ................................................................... 77 3.2. Hệ thống giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp lớn tại Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Huế ..................................................................................78 3.2.1. Nhóm giải pháp về nâng cao hiệu quả cho vay khách hàng doanh nghiệp lớn ..................................................................................... 78 3.2.2. Nhóm giải pháp về quản trị rủi ro ................................................. 84 3.2.3. Nhóm giải pháp về phát triển, mở rộng hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp lớn .................................................................. 89 3.3. Kiến nghị.......................................................................................................94 3.3.1. Đối với các cơ quan quản lý có liên quan ..................................... 94 3.3.2. Đối với Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam95 Tóm tắt chương 3.............................................................................................................96 KẾT LUẬN.......................................................................................................................97 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................................98
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT CBTD Cán bộ tín dụng HĐTD Hợp đồng tín dụng NHNN Ngân hàng Nhà nước NHTM Ngân hàng thương mại TCTD Tổ chức tín dụng TMCP Thương mại cổ phần TSBĐ Tài sản bảo đảm TSCĐ Tài sản cố định TSLĐ Tài sản lưu động VCB Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam VCB Huế Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Huế
DANH MỤC CÁC BẢNG Trang Bảng 2.1: Tình hình tài sản và nguồn vốn tại VCB Huế giai đoạn 2014 - 2016 .................................................................................. 40 Bảng 2.2: Tổng huy động vố n của VCB Huế giai đoạn 2014 - 2016 .......... 42 Bảng 2.3: Cơ cấ u dư nơ ̣ của VCB Huế giai đoạn 2014 - 2016 .................... 43 Bảng 2.4: Tình hình hoạt động kinh doanh của VCB Huế giai đoạn 2014 - 2016 .................................................................................. 47 Bảng 2.5: Cơ cấ u khách hàng doanh nghiê ̣p lớn theo quy mô của VCB Huế .. 56 Bảng 2.6: Dư nợ cho vay doanh nghiệp lớn theo thời hạn tại VCB Huế ..... 58 Bảng 2.7: Dư nợ cho vay doanh nghiệp lớn theo thành phần kinh tế tại VCB Huế ...................................................................................... 60 Bảng 2.8: Dư nợ cho vay doanh nghiệp lớn theo ngành kinh tế tại VCB Huế ... 63 Bảng 2.9: Dư nợ cho vay doanh nghiệp lớn theo hình thức bảo đảm tại VCB Huế ...................................................................................... 64 Bảng 2.10: Tình hình dư nợ cho vay tại VCB Huế giai đoạn 2014 - 2016 .... 66 Bảng 2.11: Cơ cấu loại nợ của khách hàng doanh nghiệp lớn tại VCB Huế giai đoạn 2014 - 2016................................................................... 69
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ Trang Sơ đồ 2.1: Sơ đồ tổ chức bộ máy quản lý của NHTMCP Ngoại Thương Việt Nam – chi nhánh Huế ............................................................ 38 Sơ đồ 2.2: Quy trình cấp tín dụng ................................................................... 49 Sơ đồ 2.3: Quy trình kiểm tra hồ sơ rút vốn vay............................................. 52 Sơ đồ 2.4: Quy trình kiểm tra sử dụng vốn vay .............................................. 53
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Trang Biểu đồ 2.1: Tổng thu nhập, tổng chi phí, lợi nhuận tại VCB Huế ............... 45 Biểu đồ 2.2: Cơ cấ u khách hàng doanh nghiê ̣p theo quy mô của VCB Huế .... 57 Biểu đồ 2.3: Dư nợ cho vay doanh nghiệp lớn theo thời hạn tại VCB Huế.... 58 Biểu đồ 2.4: Dư nợ cho vay doanh nghiệp theo thành phần kinh tế tại VCB Huế .. 61 Biểu đồ 2.5: Dư nợ cho vay doanh nghiệp lớn theo ngành kinh tế tại VCB Huế năm 2016 ........................................................................... 64 Biểu đồ 2.6: Dư nợ cho vay doanh nghiệp lớn theo hình thức bảo đảm tại VCB Huế ................................................................................... 65 Biểu đồ 2.7: Tình hình dư nợ cho vay tại VCB Huế giai đoạn 2014 - 2016 . 66
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài luận văn Cùng với sự phát triển toàn cầu, Việt Nam đã thực sự mở cửa và nỗ lực không ngừng để khẳng định vị thế của mình trên trường quốc tế. Nền kinh tế Việt Nam đang tăng trưởng và hoạt động ngân hàng cũng đang ngày càng phát triển cùng với sự phát triển của nền kinh tế đất nước. Hoạt động cho vay có vai trò đặc biệt quan trọng đối với nền kinh tế, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng vốn trong toàn xã hội, thúc đẩy quá trình đổi mới và phát triển kinh tế, đưa nền kinh tế nước ta nhanh chóng hội nhập với nền kinh tế khu vực và thế giới. Những năm vừa qua là những năm mà nền kinh tế của toàn thế giới gặp rất nhiều khó khăn, nhiều ngân hàng phải sát nhập hay cắt giảm nhân sự để có thể vượt qua cơn khủng hoảng. Bên cạnh những cơ hội thì xu thế khu vực hóa, toàn cầu hóa cũng đặt ra cho các ngân hàng thương mại nhiều thách thức đòi hỏi các ngân hàng phải nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh để bắt kịp với sự phát triển của ngành ngân hàng ở các nước trên thế giới. Hoạt động cho vay, đặc biệt là đối với khách hàng doanh nghiệp lớn là hoạt động đem lại lợi nhuận lớn nhất đối với mỗi ngân hàng. Do vậy, để có thể cạnh tranh được với các ngân hàng khác trong và ngoài nước cũng như nâng cao hiệu quả và đem lại lợi nhuận lớn nhất, mỗi ngân hàng phải tập trung phát triển hoạt động này. Năm 2017, nền kinh tế Việt Nam nói chung và hoạt động ngân hàng nói riêng sẽ tiếp tục phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức. Kinh tế thế giới dự báo vẫn còn nhiều bất ổn; trong nước, lạm phát giảm tốc song vẫn đứng ở mức cao, sản xuất kinh doanh tiếp tục khó khăn. Có rất nhiều vấn đề lớn đặt ra cho ngành ngân hàng như thanh khoản của các Tổ chức tín dụng chưa vững chắc, nợ xấu và rủi ro tín dụng có xu hướng tăng,... Rủi ro trong hoạt động ngân hàng có xu hướng tập trung vào danh mục các khoản cho vay. Do vậy,
2 việc quyết định cho vay đối với một doanh nghiệp là rất quan trọng, cần được cân nhắc kỹ lưỡng, ước lượng khả năng rủi ro và sinh lời. Là một trong những ngân hàng hàng đầu Việt Nam, trong những năm qua, Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Huế đã không ngừng đổi mới và phát huy những thế mạnh của mình để phù hợp với xu thế hội nhập và sự phát triển của nền kinh tế. Hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp lớn ở VCB Huế đã và đang rất được chú trọng. Mục tiêu cần hướng đến của các NHTM nói chung và VCB Huế nói riêng trong thời gian tới là phải hoàn thiện và phát triển hoạt động cho vay, tạo cho hoạt động này một vị thế vững chắc và phát huy hơn nữa những lợi ích của nó. Với ý nghĩa và tầm quan trọng đó, tác giả chọn đề tài "Cho vay khách hàng doanh nghiệp lớn tại ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Huế" là xuất phát từ thực tiễn và có tính cấp thiết. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Trong giai đoạn hiện nay, nền kinh tế nước ta đang gặp nhiều khó khăn và thử thách nên đòi hỏi phải có những chính sách vĩ mô hợp lý và quan điểm kinh doanh của các TCTD cần có những định hướng nhất định. Đã có một số đề tài nghiên cứu về hoạt động cho vay đối với khách hàng doanh nghiệp như: - “Mở rộng cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa tại chi nhánh Ngân hàng Đầu tư & Phát triển Thừa Thiên Huế” của tác giả Đặng Thị Vân Anh. - “Nâng cao chất lượng cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa tại ngân hàng TMCP Nam Việt chi nhánh Thừa Thiên Huế” của tác giả Lê Thủy Phượng - “Nâng cao chất lượng tín dụng tại ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Huế” của tác giả Lê Sĩ Thái. - “Giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng doanh nghiệp tại Ngân hàng Đầu Tư và Phát Triển Việt Nam chi nhánh tỉnh Đồng Nai” của tác giả Lê Thị Mai Trâm
3 Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại, việc nghiên cứu một cách chi tiết về hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp lớn tại Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Huế vẫn chưa được công bố tại các công trình nghiên cứu nào. 3. Mục đích nghiên cứu của luận văn - Hệ thống hóa một số lý luận cơ bản về hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp lớn tại ngân hàng thương mại để làm cơ sở cho việc thực hiện nghiên cứu. - Phân tích thực trạng hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp lớn tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Huế trong giai đoạn 2014 - 2016, xác định những mặt đạt được và những mặt còn hạn chế. - Đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp lớn tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Huế trong 5 năm tới. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn - Đối tượng nghiên cứu: Đề tài tập trung nghiên cứu về hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp lớn tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Huế - Phạm vi nghiên cứu: + Về không gian: Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Huế. + Về thời gian: Số liệu được thu thập tại các phòng ban của Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Huế giai đoạn từ năm 2014 đến năm 2016. + Về nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu về hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp lớn tại Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh
4 Huế để từ đó đưa ra những giải pháp nhằm phát triển hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp lớn, từng bước hoàn thiện và nâng cao hơn nữa hiệu quả của hoạt động này. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn Dựa trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử. Trong luận văn tác giả có bổ sung các phương pháp sau: - Phương pháp nghiên cứu tài liệu Thông qua việc tổng hợp, đọc các giáo trình, sách, báo, văn bản pháp luật, tiền khóa luận v.v… để rút ra những vấn đề cơ bản liên quan đến đối tượng nghiên cứu và đơn vị thực tập. Những vấn đề lý luận và thực tiễn này có ý nghĩa cho việc hình thành nên những vấn đề nghiên cứu. - Phương pháp thu thập số liệu Đề tài nghiên cứu dựa trên việc thu thập các số liệu thứ cấp (hay còn gọi là dữ liệu thứ cấp) là những dữ liệu được thu thập từ những nguồn sẵn có và đã qua ít nhất một lần tổng hợp, xử lý. Mục đích của phương pháp này là để có được những số liệu phục vụ cho việc nghiên cứu và đảm bảo cho số liệu thu thập được là đáng tin cậy. - Phương pháp xử lý số liệu + Công cụ xử lý: Excel + Cách thức xử lý: Dựa vào số liệu của ngân hàng, tính toán các chỉ số phản ánh quy mô, tỷ trọng, tốc độ tăng trưởng của đối tượng nghiên cứu. Biểu thị, trình bày số liệu bằng các bảng biểu, đồ thị. Từ đó, ta có thể thấy được sự biến động số liệu qua mỗi năm, nhằm phục vụ cho việc phân tích, đánh giá.
5 - Phương pháp phân tích số liệu Đề tài sử dụng phương pháp so sánh các chỉ số để tìm xu hướng vận động của các con số, giá trị, tìm các hiện tượng nổi bật, từ đó rút ra các nhận xét xung quanh thực trạng của đối tượng nghiên cứu. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn Trên cơ sở nghiên cứu khái quát lý luận, thực trạng hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp lớn tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Huế, luận văn đã kiến nghị hệ thống các giải pháp nhằm nâng cao hơn nữa hiệu quả hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp lớn, từ đó mở rộng quy mô tín dụng một cách an toàn tại VCB Huế. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn có 3 chương: Chương 1: Cơ sở khoa học về hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp lớn tại Ngân hàng thương mại. Chương 2: Thực trạng hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp lớn tại Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Huế. Chương 3: Phương hướng và giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp lớn tại Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Huế.
6 Chương 1 CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ HOẠT ĐỘNG CHO VAY KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP LỚN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1. Tổng quan về hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp lớn tại ngân hàng thương mại 1.1.1. Khái quát về khách hàng doanh nghiệp lớn 1.1.1.1. Khái niệm doanh nghiệp lớn Theo điều 4, luật doanh nghiệp 2014 quy định: “Doanh nghiệp là tổ chức có tên riêng, có tài sản, có trụ sở giao dịch, được đăng ký thành lập theo quy định của pháp luật nhằm mục đích kinh doanh.” [22] Hiện nay ở Việt Nam chưa có quy định cụ thể về khái niệm cùng những tiêu chí chuẩn để xác định doanh nghiệp quy mô lớn mà chỉ có quy định về doanh nghiệp vừa và nhỏ. Dựa trên phương pháp loại trừ căn cứ theo quy định tại Nghị định số 56/2009/NĐ-CP ngày 30 tháng 6 năm 2009 của Chính Phủ về trợ giúp phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa, về mặt lý thuyết có thể đưa ra khái niệm về doanh nghiệp lớn như sau: Doanh nghiệp lớn là doanh nghiệp không thuộc diện doanh nghiệp nhỏ và vừa. Doanh nghiệp lớn gồm những cơ sở kinh doanh đã đăng ký kinh doanh theo quy định pháp luật, có quy mô tổng nguồn vốn (tổng nguồn vốn tương đương tổng tài sản được xác định trong bảng cân đối kế toán của doanh nghiệp) hoặc số lao động bình quân năm, cụ thể như sau: Bảng 1.1: Tiêu chí xác định doanh nghiệp lớn ở Việt Nam Quy mô Doanh nghiệp lớn Khu vực Tổng nguồn vôn Số lao động 1. Công nghiệp và xây dựng; Trên 100 tỷ đồng Trên 300 người Nông, lâm nghiệp và thủy sản 2. Thương mại và dịch vụ Trên 50 tỷ đồng Trên 100 người
7 Tùy theo khu vực hoạt động, doanh nghiệp chỉ cần thỏa mãn một trong hai điều kiện về lao động hoặc tổng nguồn vốn như nêu trên thì được xác định là doanh nghiệp lớn. Căn cứ vào định nghĩa này thì doanh nghiệp lớn có những đặc điểm sau: - Là đơn vị kinh tế có quy mô lớn, hoạt động trên thương trường, có trụ sở giao dịch ổn định, có tài sản giá trị lớn; có thể có nhiều chi nhánh, công ty con đặt ở trong và ngoài nước. - Đã được đăng ký kinh doanh. - Có hoạt động kinh doanh, có khối lượng và giá trị giao dịch lớn, có đội ngũ lao động lớn, chuyên sâu về nhiều lĩnh vực. - Có nhiều tác động đến xã hội như nộp nhiều vào ngân sách nhà nước, tạo ra nhiều công ăn việc làm,… 1.1.1.2. Các loại hình doanh nghiệp lớn Căn cứ vào Luật Doanh nghiệp 2014 thì hình thức pháp lý của các loại hình doanh nghiệp lớn ở Việt Nam bao gồm: - Công ty trách nhiệm hữu hạn (bao gồm công ty trách nhiệm hữu hạn hai thành viên trở lên và công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên): là doanh nghiệp mà các thành viên trong công ty chịu trách nhiệm về các khoản nợ và nghĩa vụ tài sản khác của công ty trong phạm vi số vốn điều lệ của công ty. - Công ty cổ phần: là doanh nghiệp mà vốn điều lệ của công ty được chia thành nhiều phần bằng nhau gọi là cổ phần. Cá nhân hay tổ chức sở hữu cổ phần của doanh nghiệp được gọi là cổ đông và chịu trách nhiệm về các khoản nợ và các nghĩa vụ tài sản khác trong phạm vi số vốn đã góp vào doanh nghiệp. - Công ty hợp danh: là doanh nghiệp trong đó có ít nhất hai thành viên là chủ sở hữu của công ty, cùng kinh doanh dưới một cái tên chung (gọi là thành viên hợp danh). Thành viên hợp doanh phải là cá nhân và chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình về các nghĩa vụ của công ty. Ngoài ra trong công ty hợp danh còn có các thành viên góp vốn.
8 - Doanh nghiệp tư nhân: là doanh nghiệp do một cá nhân làm chủ và tự chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình về mọi hoạt động của doanh nghiệp. Mỗi cá nhân chỉ được quyền thành lập một doanh nghiệp tư nhân. - Các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài được thành lập theo Luật đầu tư 2014 chưa đăng kí lại hay chuyển đổi theo quy định. 1.1.2. Hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp lớn 1.1.2.1. Khái niệm về cho vay a. Định nghĩa cho vay: “Cho vay là hình thức cấp tín dụng, theo đó bên cho vay giao hoặc cam kết giao cho khách hàng một khoản tiền để sử dụng vào mục đích xác định trong một thời gian nhất định theo thỏa thuận với nguyên tắc có hoàn trả cả gốc và lãi.” [18] Khái niệm về cho vay được thể hiện trên các mặt cơ bản sau: - Có sự chuyển giao quyền sử dụng một lượng giá trị từ người này sang người khác. - Sự chuyển giao này mang tính tạm thời. - Khi hoàn lại lượng giá trị đã chuyển giao cho người sở hữu phải kèm theo một lượng giá trị tăng thêm gọi là lợi tức. b. Một số khái niệm khác trong cho vay: - Thời hạn cho vay: “là khoảng thời gian được tính từ khi khách hàng bắt đầu nhận vốn vay cho đến thời điểm trả hết nợ gốc và lãi vốn vay đã được thỏa thuận trong hợp đồng tín dụng giữa tổ chức tín dụng và khách hàng.” [14, tr.8] - Kỳ hạn trả nợ: là khoảng thời gian trong thời hạn cho vay đã được thỏa thuận giữa TCTD và khách hàng mà tại cuối mỗi khoảng thời gian đó khách hàng phải trả một phần hoặc toàn bộ vốn vay cho TCTD. - Hạn mức tín dụng: là mức dư nợ vay tối đa được duy trì trong một thời hạn nhất định mà TCTD và khách hàng thỏa thuận trong hợp đồng tín dụng.
9 - Dự án đầu tư, phương án sản xuất, kinh doanh, dịch vụ hoặc dự án đầu tư, phương án phục vụ đời sống: “là tập hợp những đề xuất về nhu cầu vốn, cách thức sử dụng vốn, kết quả tương ứng thu được trong một khoảng thời gian xác định đối với hoạt động cụ thể để sản xuất kinh doanh, dịch vụ, đầu tư phát triển hoặc phục vụ đời sống.” [14, tr.8] 1.1.2.2. Khái niệm cho vay khách hàng doanh nghiệp lớn Từ khái niệm cho vay và khái niệm về doanh nghiệp, có thể định nghĩa về cho vay khách hàng doanh nghiệp lớn như sau: Cho vay doanh nghiệp lớn là một hình thức cấp tín dụng, theo đó ngân hàng giao cho đối tượng khách hàng doanh nghiệp lớn một khoản tiền để sử dụng vào mục đích và thời gian nhất định theo thỏa thuận, với nguyên tắc hoàn trả cả gốc và lãi. 1.1.2.3. Đặc điểm hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp lớn - Nhìn chung, khách hàng vay vốn của ngân hàng phải đảm bảo các nguyên tắc: + Cung cấp đầy đủ hồ sơ pháp lý: Giấy đăng ký kinh doanh, Điều lệ hoạt động, chứng nhận phòng chống chữa cháy, đảm bảo vệ sinh môi trường, chứng chỉ hành nghề và các giấy phép liên quan khác theo quy định pháp luật. + Sử dụng vốn đúng mục đích đã thoả thuận trong hợp đồng tín dụng. + Nguyên tắc hoàn trả nợ gốc và lãi vốn vay đúng thời hạn đã thoả thuận trong hợp đồng tín dụng. - Quy trình cho vay khách hàng doanh nghiệp lớn của hầu hết các NHTM đều phải theo một quy trình cho vay, thu nợ nhất định. Thông thường gồm các bước sau: Bước 1: Lập hồ sơ đề nghị vay; Bước 2: Phân tích tín dụng; Bước 3: Quyết định cấp tín dụng cho vay;