Luận văn Thạc sĩ Tài chính Ngân hàng: Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của Công ty Trách nhiệm hữu hạn Trường Tiến Lợi

Chia sẻ: Mucong999 Mucong999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:128

Thêm vào BST

Báo xấu

23
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của đề tài là trên cơ sở lý luận và thực tiễn về vấn đề hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của doanh nghiệp, luận văn phải làm rõ thực trạng và đề xuất những 3 giải pháp kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của doanh nghiệp.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Tài chính Ngân hàng: Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của Công ty Trách nhiệm hữu hạn Trường Tiến Lợi

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA ĐẬU THANH HẢI NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN KINH DOANH CỦA CÔNG TY TRÁCH NHIỆM HỮU HẠN TRƢỜNG TIẾN LỢI LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2016 i
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA ĐẬU THANH HẢI NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN KINH DOANH CỦA CÔNG TY TRÁCH NHIỆM HỮU HẠN TRƢỜNG TIẾN LỢI LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG Chuyên ngành : Tài chính – Ngân hàng Mã số: 60 34 02 01 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN HOÀNG HIỂN THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2016 ii
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi do thầy giáo, Tiến sỹ Nguyễn Hoàng Hiển trực tiếp giúp đỡ và hƣớng dẫn. Các nội dung, tƣ liệu, tài liệu đƣợc sử dụng trong luận văn có cơ sở thực tiễn và xuất xứ rõ ràng. Tôi cũng xin cam đoan rằng những kết quả nghiên cứu, những nỗ lực trong quá trình triển khai thực hiện đề tài cũng nhƣ những nội dung đƣợc nêu trong đề tài tại Công ty TNHH Trƣờng Tiến Lợi là có thật và chƣa từng đƣợc công bố trong bất kỳ một tài liệu khoa học nào. Thừa Thiên Huế, ngày 27 tháng 9 năm 2016 Tác giả luận văn Đậu Thanh Hải iii
LỜI CẢM ƠN Em xin chân thành cảm ơn thầy giáo hƣớng dẫn khoa học, Tiến sỹ Nguyễn Hoàng Hiển đã tận tình hƣớng dẫn, giúp đỡ em trong quá trình hoàn thành luận văn thạc sỹ này. Em xin chân thành cảm ơn các thầy giáo, cô giáo của Học viện Hành chính Quốc gia đã nhiệt tình, giúp đỡ và hỗ trợ em trong quá trình học tập và nghiên cứu. Tôi cũng xin cảm ơn sự quan tâm tạo điều kiện giúp đỡ của đồng nghiệp công tác tại Sở Kế hoạch - Đầu tƣ, Sở Tài chính, Văn phòng Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Bình, các Tập đoàn, công ty tại Quảng Bình: Tập đoàn XDTH Trƣờng Thịnh, Sơn Hải, Công ty Thế Thịnh, lãnh đạo Công ty TNHH Trƣờng Tiến Lợi .v.v. đã giúp đỡ tôi có đƣợc những tài liệu quý trong quá trình nghiên cứu. Xin cảm ơn lãnh đạo Sở Nội vụ tỉnh Quảng Bình và gia đình, các bạn bè, đồng nghiệp đã quan tâm động viên, chia sẻ trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thiện bản luận văn này. Một lần nữa, xin trân trọng cảm ơn! Thừa Thiên Huế, ngày 27 tháng 9 năm 2016 Tác giả luận văn Đậu Thanh Hải iv
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ....................................................................................................................... iv DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT .................................................................................viii DANH MỤC CÁC BẢNG ................................................................................................... ix MỞ ĐẦU ............................................................................................................................... 1 Chƣơng 1: CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ VỐN KINH DOANH VÀ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN KINH DOANH CỦA CÁC CÔNG TY TRÁCH NHIỆM HỮU HẠN.................. 6 1.1. Tổng quan về vốn kinh doanh của doanh nghiệp và công ty Trách nhiệm hữu hạn ...... 6 1.1.1. Khái niệm về vốn kinh doanh ...................................................................................... 6 1.1.2. Đặc trƣng của vốn kinh doanh ..................................................................................... 7 1.1.3. Vai trò vốn kinh doanh ................................................................................................ 9 1.1.4. Phân loại vốn kinh doanh........................................................................................... 10 1.1.5. Nguồn hình thành vốn kinh doanh trong doanh nghiệp............................................. 15 1.1.6. Vốn kinh doanh của các Công ty Trách nhiệm hữu hạn ............................................ 20 1.1.7. Một số giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của các Công ty Trách nhiệm hữu hạn ..................................................................................................................... 20 1.2. Hiệu quả sử dụng vốn của các Công ty Trách nhiệm hữu hạn ..................................... 21 1.2.1. Quan điểm về hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của các Công ty Trách nhiệm hữu hạn ........................................................................................................................................ 21 1.2.2. Sự cần thiết nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh trong Công ty Trách nhiệm hữu hạn ................................................................................................................................ 22 1.2.3. Hệ thống các chỉ tiêu phản ánh hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh ............................ 24 1.3. Các nhân tố ảnh hƣởng đến hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của các Công ty Trách nhiệm hữu hạn ..................................................................................................................... 28 1.3.1. Những nhân tố khách quan ........................................................................................ 28 1.3.2. Những nhân tố chủ quan ............................................................................................ 30 1.4. Kinh nghiệm đánh giá hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh ở một số doanh nghiệp và bài học cho Công ty Trách nhiệm hữu hạn Trƣờng Tiến Lợi .................................................... 33 1.4.1. Kinh nghiệm đánh giá hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của Công ty Trách nhiệm hữu hạn Tập đoàn Sơn Hải .................................................................................................. 33 v
1.4.2. Kinh nghiệm đánh giá của Tập đoàn Trƣờng Thịnh .................................................. 34 TÓM TẮT CHƢƠNG 1......................................................................................................... 35 Chƣơng 2: ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN KINH DOANH CỦA CÔNG TY TRÁCH NHIỆM HỮU HẠN TRƢỜNG TIẾN LỢI ............................................... 36 2.1. Tổng quan về Công ty Trách nhiệm hữu hạn Trƣờng Tiến Lợi ................................... 36 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của công ty .......................................................... 36 2.1.2. Chức năng nhiệm vụ của công ty............................................................................... 37 2.1.3. Đặc điểm sản phẩm và tổ chức sản xuất kinh doanh của Công ty ............................. 37 2.1.4. Những thuận lợi và khó khăn của công ty ................................................................. 39 2.1.5. Tình hình tài chính và kết quả kinh doanh của Công ty ............................................ 41 2.2. Các nhân tố ảnh hƣởng đến hoạt động sử dụng vốn kinh doanh của Công ty Trách nhiệm hữu hạn Trƣờng Tiến Lợi ......................................................................................... 45 2.3. Phân tích hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của Công ty Trách nhiệm hữu hạn Trƣờng Tiến Lợi ............................................................................................................................... 47 2.3.1. Tình hình vốn kinh doanh và nguồn vốn kinh doanh của công ty ............................. 47 2.3.2. Hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của công ty .......................................................... 53 2.3.3. Phân tích thực trạng hiệu quả sử dụng vốn lƣu động ................................................ 58 2.3.4. Phân tích thực trạng hiệu quả sử dụng vốn cố định ................................................... 66 2.3.5. Phân tích khả năng thanh toán lãi nợ vay .................................................................. 72 2.3.6. Phân tích thực trạng hiệu quả sử dụng lao động ........................................................ 73 2.3.7. Đánh giá thực trạng hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của Công ty Trách nhiệm hữu hạn Trƣờng Tiến Lợi ............................................................................................................ 76 2.4. Ý nghĩa của việc đánh giá hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của Công ty Trách nhiệm hữu hạn Trƣờng Tiến Lợi .................................................................................................... 80 TÓM TẮT CHƢƠNG 2......................................................................................................... 82 Chƣơng 3: ĐỊNH HƢỚNG VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN KINH DOANH CỦA CÔNG TY TRÁCH NHIỆM HỮU HẠN TRƢỜNG TIẾN LỢI ............................................................................................................................ 83 3.1. Định hƣớng phát triển của Công ty Trách nhiệm hữu hạn Trƣờng Tiến Lợi ............... 83 3.1.1. Bối cảnh trong nƣớc và quốc tế ................................................................................. 83 3.1.2. Định hƣớng và mục tiêu phát triển của công ty trong thời gian tới ........................... 86 vi
3.2. Những giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của Công ty Trách nhiệm hữu hạn Trƣờng Tiến Lợi .................................................................................................... 87 3.2.1. Nhóm giải pháp chung nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của Công ty ..... 88 3.2.2. Nhóm giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lƣu động ........................................ 94 3.2.3. Nhóm giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn cố định .......................................... 98 3.3. Một số kiến nghị, đề xuất............................................................................................ 103 3.3.1. Về phía Nhà nƣớc .................................................................................................... 103 3.3.2. Đối với chủ đầu tƣ ................................................................................................... 105 TÓM TẮT CHƢƠNG 3....................................................................................................... 108 KẾT LUẬN........................................................................................................................ 109 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................... 111 PHỤ LỤC .......................................................................................................................... 113 vii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Giải nghĩa CPXDCB: Chi phí xây dựng cơ bản SXKD: Sản xuất kinh doanh TNHH: Trách nhiệm hữu hạn TSCĐ: Tài sản cố định TSDH: Tài sản dài hạn TSLĐ: Tài sản lƣu động TSNH: Tài sản ngắn hạn VCĐ: Vốn cố định VCSH: Vốn chủ sở hữu VKD: Vốn kinh doanh VLĐ: Vốn lƣu động viii
DANH MỤC CÁC BẢNG Số hiệu bảng Tên bảng Trang BẢNG 2.1. Báo cáo kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh các năm 2013 – 2015. 42 BẢNG 2.2. Tình hình biến động quy mô và cơ cấu vốn kinh doanh. 48 BẢNG 2.3. Tình hình biến động quy mô và cơ cấu nguồn vốn kinh doanh. 51 BẢNG 2.4. Hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của công ty qua các năm. 54 BẢNG 2.5. Quy mô và cơ cấu vốn lƣu động. 59 BẢNG 2.6. Tốc độ luân chuyển vốn lƣu động. 62 BẢNG 2.7. Tỷ suất lợi nhuận vốn lƣu động. 65 BẢNG 2.8. Quy mô và cơ cấu vốn cố định. 67 BẢNG 2.9. Hiệu quả sử dụng vốn cố định. 70 BẢNG 2.10 Khả năng thanh toán lãi vay 72 BẢNG 2.11 Đặc điểm, cơ cấu lao động trong Công ty 73 BẢNG 2.12 Phân tích hiệu quả sử dụng lao động 75 ix
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài luận văn Khủng hoảng kinh tế thế giới diễn ra vào năm 2008 đã gây ảnh hƣởng nghiêm trọng đối với nền kinh tế của nhiều nƣớc trên thế giới, thậm chí đến nay nhiều quốc gia vẫn đang phải nỗ lực hết mình vật lộn với những khó khăn mà nó để lại. Với cơ sở lý luận về vốn kinh doanh là một trong những điều kiện đầu tiên và quan trọng nhất để các doanh nghiệp có thể thực hiện đƣợc các hoạt động sản xuất kinh doanh của mình, đòi hỏi các doanh nghiệp phải sử dụng vốn sao cho có hiệu quả trong điều kiện thị trƣờng cạnh tranh gay gắt nhƣ hiện nay. Trong thực tiễn, việc sử dụng vốn kinh doanh của doanh nghiệp vẫn còn một số hạn chế, biểu hiện nhƣ việc quản lý, sử dụng vốn chủ sở hữu còn bất cập, xác định cơ cấu vốn chƣa hợp lý, phân bổ vốn nơi thừa nơi thiếu, dẫn đến lƣợng vốn kinh doanh của doanh nghiệp còn bị sử dụng một cách lãng phí, kém hiệu quả. Trƣớc tình hình đó, vấn đề nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của các doanh nghiệp đƣợc nhà quản lý hết sức quan tâm, bởi đây chính là vấn đề then chốt nhằm đảm bảo cho sự tồn tại và nâng cao lợi ích của doanh nghiệp. Trong điều kiện hiện nay, để có thể đứng vững và phát triển, đòi hỏi mỗi doanh nghiệp phải tự khẳng định với nhiều quyết sách đúng, trong đó việc sử dụng vốn kinh doanh của mình sao cho phù hợp và đem lại lợi ích cao nhất cho doanh nghiệp đóng một vai trò không nhỏ. Với mong muốn đóng góp một phần kiến thức của bản thân trong nhận định tình hình kinh tế nói chung để từ đó phân tích, đề ra những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của công ty TNHH Trƣờng 1
Tiến Lợi đã trở thành động lực thúc đẩy để bản thân chọn đề tài “Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của Công ty Trách nhiệm hữu hạn Trƣờng Tiến Lợi” để nghiên cứu, hoàn thiện luận văn thạc sĩ của mình. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài. Qua tìm hiểu, tác giả tìm thấy một số luận văn thạc sĩ viết về đề tài nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh nhƣ sau: - Luận văn thạc sĩ: “Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của Công ty cổ phần xây dựng điện VNECO 8” của Hà Thị Kim Duyên, học viên trƣờng Đại học Kinh tế Quốc dân, năm 2011. - Luận văn thạc sĩ: “Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh tại tổng công ty cổ phần bảo hiểm bƣu điện” của Luyện Thị Thanh Hà, Học viện Công nghệ bƣu chính viễn thông, năm 2013. - Luận văn thạc sĩ: “ Giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn tại tập đoàn FPT” của Trần Thị Huyền Trang, Học viên Tài chính, năm 2013. Các luận văn nói trên đều nghiên cứu về đề tài nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của doanh nghiệp nói chung. Tuy nhiên, giai đoạn hiện nay nền kinh tế đã có những phát triển mới khác với hoàn cảnh thực hiện các luận văn nói trên. Do đó, vấn đề nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh cũng có những nét đặc trƣng khác nhau với tình hình mỗi doanh nghiệp khác nhau và tại các giai đoạn phát triển khác nhau của thị trƣờng, nhất là tại Quảng Bình. Chính vì vậy, tác giả chọn đề tài trên là không trùng lặp với những công trình đã công bố. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn - Mục đích: Trên cơ sở lý luận và thực tiễn về vấn đề hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của doanh nghiệp, luận văn phải làm rõ thực trạng và đề xuất những 2
giải pháp kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của doanh nghiệp. + Về mặt lý luận: Nghiên cứu, góp phần hoàn thiện lý luận về nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của các doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp xây lắp nói riêng trong điều kiện nền kinh tế vận hành theo cơ chế thị trƣờng định hƣớng xã hội chủ nghĩa. + Về mặt thực tiễn: Đánh giá đúng hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh trong 3 năm, từ năm 2013 đến năm 2014, 2015; đề xuất những giải pháp chủ yếu mang tính hệ thống và khả thi nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của Công ty TNHH Trƣờng Tiến Lợi. - Nhiệm vụ: + Về lý luận: Nghiên cứu lý luận về nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của các doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp xây lắp nói riêng trong điều kiện nền kinh tế vận hành theo cơ chế thị trƣờng định hƣớng xã hội chủ nghĩa. + Về thực trạng và đánh giá thực trạng: Khảo sát, phân tích số liệu thực tế về thực trạng hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh tại công ty TNHH Trƣờng Tiến Lợi. Từ đó đánh giá những kết quả đạt đƣợc và những hạn chế trong sử dụng vốn kinh doanh của công ty. + Về giải pháp và kiến nghị: Trên cơ sở đánh giá thực trạng để rút ra giải pháp, kiến nghị, đề xuất để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh cho công ty trong thời gian tới. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn - Đối tượng nghiên cứu: Hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của Công ty TNHH Trƣờng Tiến Lợi (Có địa chỉ tại: 82 Lý Thƣờng Kiệt, Thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình). 3
Đối tƣợng nghiên cứu về lý luận của đề tài là lý luận về nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của các doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp xây lắp nói riêng. - Phạm vi nghiên cứu: Không gian nghiên cứu: Đề tài đƣợc nghiên cứu tại công ty TNHH Trƣờng Tiến Lợi. Thời gian nghiên cứu: Nghiên cứu hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của công ty TNHH Trƣờng Tiến Lợi trong giai đoạn 2013-2015. 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn - Phương pháp luận: Dựa trên phƣơng pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử làm phƣơng pháp luận cơ bản. - Phương pháp nghiên cứu: + Về định tính: sử dụng phƣơng pháp thăm dò, thu thập dữ liệu qua nghiên cứu tình huống, phỏng vấn, quan sát, mô tả định tính về tình hình sử dụng vốn kinh doanh của Công ty. + Về định lƣợng: Thu thập số liệu, hệ thống, thống kê khảo cứu, tính toán và phân tích số liệu thực tế về sử dụng vốn kinh doanh của Công ty. Trên cơ sở số liệu lƣợng hóa các chỉ tiêu để nhận xét ý nghĩa của các số liệu định lƣợng thu thập đƣợc. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn Với đề tài “Giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của Công ty Trách nhiệm hữu hạn Trƣờng Tiến Lợi”, tác giả mong muốn đƣa ra những giải pháp khoa học và phù hợp với đặc thù sản xuất kinh doanh tại Công ty TNHH Trƣờng Tiến Lợi. - Phân tích, đánh giá và rút ra những nhận xét, kết luận mang tính tổng kết thực tiễn về thực trạng hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của Công ty 4
TNHH Trƣờng Tiến Lợi. Nêu rõ nguyên nhân và những vấn đề cần phải giải quyết. - Đề xuất một hệ thống các giải pháp đồng bộ có cơ sở khoa học và thực tiễn nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của Công ty TNHH Trƣờng Tiến Lợi. 7. Kết cấu của luận văn Căn cứ vào các vấn đề trên, bố cục của đề tài ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn đƣợc kết cấu gồm 3 chƣơng: Chƣơng 1: Cơ sở khoa học về vốn kinh doanh và hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của các Công ty Trách nhiệm hữu hạn. Chƣơng 2: Đánh giá hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của Công ty Trách nhiệm hữu hạn Trƣờng Tiến Lợi. Chƣơng 3: Định hƣớng và một số giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của Công ty Trách nhiệm hữu hạn Trƣờng Tiến Lợi. 5
Chương 1: CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ VỐN KINH DOANH VÀ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN KINH DOANH CỦA CÁC CÔNG TY TRÁCH NHIỆM HỮU HẠN 1.1. Tổng quan về vốn kinh doanh của doanh nghiệp và công ty Trách nhiệm hữu hạn 1.1.1. Khái niệm về vốn kinh doanh Vốn có vai trò hết sức quan trọng đến sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp nói riêng và nền kinh tế nói chung. Do vậy, từ trƣớc đến nay có rất nhiều quan niệm về vốn, ở mỗi một hoàn cảnh kinh tế khác nhau thì có những quan niệm khác nhau về vốn. Dƣới góc độ các yếu tố sản xuất, vốn là giá trị đem lại giá trị thặng dƣ, là đầu vào của quá trình sản suất. Nhận định trên về vốn có tầm khái quát lớn vì nó bao hàm đầy đủ bản chất và vai trò của vốn. Bản chất của vốn là giá trị, mặc dù nó đƣợc thể hiện dƣới nhiều hình thức khác nhau: tài sản cố định, nguyên vật liệu, tiền công... Tuy nhiên, do hạn chế về trình độ phát triển của nền kinh tế, khái niệm trên chỉ bó hẹp về vốn trong khu vực sản xuất vật chất và cho rằng chỉ có quá trình sản xuất mới tạo ra giá trị thặng dƣ cho nền kinh tế. P.A.Samuelson, đại diện tiêu biểu của học thuyết tăng trƣởng kinh tế hiện đại, coi đất đai và lao động là các yếu tố ban đầu sơ khai còn vốn và hàng hoá chỉ là kết quả của sản xuất. Vốn bao gồm các loại hàng hoá lâu bền đƣợc sản xuất ra và đƣợc sử dụng nhƣ các đầu vào hữu ích trong quá trình sản xuất sau đó. Một số hàng hoá vốn có thể tồn tại trong vài năm, trong khi đó một số khác có thể tồn tại trong một thế kỷ hoặc lâu hơn. Đặc điểm cơ bản nhất của hàng hoá vốn thể hiện ở chỗ chúng vừa là sản phẩm đầu ra vừa là 6
yếu tố đầu vào trong sản xuất. Về bản chất vốn là phƣơng pháp sản xuất gián tiếp tốn thời gian. David Begg trong cuốn “Kinh tế học” ông đã đƣa ra hai định nghĩa về vốn là: Vốn hiện vật và vốn tài chính của doanh nghiệp. Vốn hiện vật là dự trữ các hàng hoá đã sản xuất ra để sản xuất các hàng hoá khác. Vốn tài chính là các giấy tờ có giá và tiền mặt của doanh nghiệp. Nhƣ vậy, đã có sự đồng nhất vốn với tài sản của doanh nghiệp trong định nghĩa của David Begg. Mặt khác, để tiến hành hoạt động sản xuất kinh doanh các doanh nghiệp đều phải có các yếu tố cơ bản là tƣ liệu lao động, đối tƣợng lao động và sức lao động. Trong điều kiện nền kinh tế thị trƣờng, để có đƣợc các yếu tố đó doanh nghiệp phải bỏ ra một số vốn tiền tệ nhất định, phù hợp với quy mô và điều kiện kinh doanh của doanh nghiệp. Số vốn tiền tệ ứng trƣớc để đầu tƣ mua sắm, hình thành tài sản cần thiết cho hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp đƣợc gọi là vốn kinh doanh của doanh nghiệp. Vốn kinh doanh của doanh nghiệp là toàn bộ số tiền ứng trƣớc mà doanh nghiệp bỏ ra để đầu tƣ hình thành các tài sản cần thiết cho hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Nói cách khác, vốn kinh doanh của doanh nghiệp là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ tài sản hữu hình và tài sản vô hình đƣợc đầu tƣ vào kinh doanh nhằm mục đích sinh lời. [19, tr. 25] 1.1.2. Đặc trưng của vốn kinh doanh Để quản lý và sử dụng vốn kinh doanh trong doanh nghiệp một cách hợp lý và hiệu quả đòi hỏi nhà quản trị cần nhận thức đúng đắn và đầy đủ các đặc trƣng của vốn kinh doanh trong hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Vốn kinh doanh trong doanh nghiệp có các đặc trƣng cơ bản sau: Thứ nhất: Vốn kinh doanh đƣợc biểu hiện bằng một lƣợng giá trị thực tế của các tài sản hữu hình và vô hình dùng để sản xuất ra một lƣợng giá trị 7
thực các sản phẩm khác. Vốn chính là biểu hiện về mặt giá trị của các loại tài sản nhƣ: máy móc thiết bị, nguyên vật liệu, hàng hoá, bằng phát minh sáng chế, lợi thế kinh doanh... trong hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Do đó, không thể có vốn mà không có tài sản hoặc ngƣợc lại. Song, chỉ những tài sản có giá trị và giá trị sử dụng phục vụ cho quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp mới đƣợc coi là vốn. Thứ hai: Vốn kinh doanh phải vận động sinh lời, đạt đƣợc mục tiêu kinh doanh của doanh nghiệp. Ban đầu vốn đƣợc biểu hiện bằng một lƣợng tiền nhất định nhƣng để tiền trở thành vốn thì chúng ta phải đƣa chúng vào hoạt động sản xuất kinh doanh. Trong quá trình vận động vốn kinh doanh tồn tại dƣới nhiều hình thức vật chất khác nhau và trở về hình thái biểu hiện ban đầu sau một vòng tuần hoàn. Thứ ba: Vốn kinh doanh phải đƣợc tập trung tích tụ thành một lƣợng nhất định mới có thể phục vụ cho quá trình sản xuất kinh doanh. Điều này đòi hỏi doanh nghiệp phải biết tận dụng và khai thác mọi nguồn vốn có thể huy động để đầu tƣ vào hoạt động kinh doanh của mình. Thứ tƣ: Vốn kinh doanh có giá trị về mặt thời gian, nhất là trong nền kinh tế thị trƣờng nhƣ hiện nay thì điều này thể hiện rất rõ, vốn của doanh nghiệp luôn chịu ảnh hƣởng của các nhân tố nhƣ lạm phát, sự biến động của giá cả, tiến bộ khoa học kỹ thuật... nên giá trị của vốn kinh doanh tại các thời điểm khác nhau là khác nhau. Thứ năm: Vốn kinh doanh phải gắn với chủ sở hữu. Mỗi loại vốn bao giờ cũng gắn với một chủ sở hữu nhất định. Ngƣời sử dụng vốn chƣa chắc đã là ngƣời sở hữu vốn, do có sự tách biệt giữa quyền sở hữu vốn và quyền sử dụng vốn. Điều này đòi hỏi mỗi ngƣời sử dụng vốn phải có trách nhiệm với đồng vốn mình nắm giữ và sử dụng. 8
Thứ sáu: Vốn kinh doanh đƣợc coi là một hàng hóa đặc biệt, tức là vốn kinh doanh cũng có sự thống nhất giữa hai thuộc tính là giá trị và giá trị sử dụng. 1.1.3. Vai trò vốn kinh doanh Vốn là một phạm trù kinh tế, là điều kiện tiên quyết cho bất cứ doanh nghiệp, ngành nghề kinh tế kỹ thuật, dịch vụ nào trong nền kinh tế. Để tiến hành hoạt động kinh doanh đƣợc, doanh nghiệp cần phải nắm giữ một lƣợng vốn nhất định nào đó. Số vốn này thể hiện giá trị toàn bộ tài sản và các nguồn lực của doanh nghiệp trong hoạt động kinh doanh. Vốn kinh doanh có vai trò quyết định trong việc thành lập, hoạt động và phát triển của doanh nghiệp. Cụ thể: - Vốn kinh doanh của các doanh nghiệp có vai trò quyết định trong việc thành lập, hoạt động, phát triển của từng loại hình doanh nghiệp theo luật định. Nó là điều kiện tiên quyết, quan trọng nhất cho sự ra đời, tồn tại và phát triển của các doanh nghiệp. Tuỳ theo nguồn của vốn kinh doanh, cũng nhƣ phƣơng thức huy động vốn mà doanh nghiệp có tên là công ty cổ phần, công ty trách nhiệm hữu hạn, doanh nghiệp tƣ nhân, doanh nghiệp nhà nƣớc, doanh nghiệp liên doanh… - Vốn kinh doanh là một trong số những tiêu thức để phân loại quy mô của doanh nghiệp, xếp loại doanh nghiệp vào loại lớn, nhỏ hay trung bình và là một trong những tiềm năng quan trọng để doanh nghiệp sử dụng hiệu quả các nguồn lực hiện có và tƣơng lai về sức lao động, nguồn cung ứng hàng hoá, mở rộng và phát triển thị trƣờng, mở rộng lƣu thông hàng hoá. Bởi vậy các doanh nhân thƣờng ví “buôn tài không bằng dài vốn”. - Trong cơ chế kinh doanh mới, trong điều kiện mở rộng quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong sản suất kinh doanh. Vốn kinh doanh bao giờ cũng là cơ sở, là tiền đề để doanh nghiệp tính toán hoạch định các chiến lƣợc và kế 9
hoạch kinh doanh. Nó cũng là chất keo để chắp nối, kết dính các quá trình và quan hệ kinh tế và đồng thời nó cũng là “dầu nhờn” bôi trơn cho cỗ máy kinh tế vận động có hiệu quả. - Vốn kinh doanh của doanh nghiệp là yếu tố giá trị, nó chỉ phát huy đƣợc tác dụng khi bảo tồn đƣợc và tăng lên đƣợc sau mỗi chu kỳ kinh doanh. Nếu vốn không đƣợc bảo toàn và tăng lên sau mỗi chu kỳ kinh doanh thì vốn đã bị thiệt hại, đó là hiện tƣợng mất vốn. Sự thiệt hại lớn sẽ dẫn đến doanh nghiệp mất khả năng thanh toán sẽ làm cho doanh nghiệp bị phá sản, tức là vốn kinh doanh đã bị sử dụng một cách lãng phí, không hiệu quả. - Vốn kinh doanh là điều kiện duy trì sản xuất, đổi mới thiết bị công nghệ, mở rộng sản xuất và nâng cao chất lƣợng sản phẩm, tăng thu nhập cho ngƣời lao động. Đồng thời, vốn kinh doanh có vai trò nhƣ một đòn bẩy, thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp phát triển, là điều kiện để tạo lợi thế cạnh tranh, khẳng định vai trò của doanh nghiệp trên thị trƣờng. - Vốn kinh doanh là công cụ phản ánh và đánh giá quá trình vận động của tài sản, kiểm tra, giám sát quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp thông qua các chỉ tiêu tài chính. Qua đó, nhà quản trị doanh nghiệp biết đƣợc thực trạng kinh doanh, đánh giá hiệu quả sản xuất kinh doanh, phát hiện các tồn tại, tìm ra nguyên nhân và đƣa ra các biện pháp khắc phục. 1.1.4. Phân loại vốn kinh doanh Có nhiều giác độ khác nhau để xem xét vốn sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Đôi khi nó đƣợc khắc hoạ trong luật kinh tế nhƣ là vốn pháp định và vốn điều lệ. Một số khác theo nhu cầu nghiên cứu đứng trên giác độ hình thành vốn lại thể hiện vốn gồm có vốn đầu tƣ ban đầu, vốn bổ sung, vốn liên doanh và vốn đi vay. Sở dĩ tồn tại nhiều cách tiếp cận khác nhau là xuất phát từ sự khác nhau về triển vọng hay quan điểm sử dụng. Với bài luận văn này, tác giả sử dụng quan điểm làm quyết định về vốn qua con mắt quản trị 10
vốn ở công ty sản xuất. Với quan điểm đó, vốn đƣợc xem xét trên giác độ đặc điểm luân chuyển của vốn. Quan tâm đến vấn đề này chúng ta cần chú ý đến vốn cố định và vốn lƣu động. 1.1.4.1. Vốn cố định * Khái niệm và đặc điểm vốn cố định: Vốn cố định là một bộ phận của vốn kinh doanh, vốn cố định là toàn bộ số tiền ứng trƣớc mà doanh nghiệp bỏ ra để đầu tƣ hình thành nên các TSCĐ dùng cho các hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Nói cách khác, vốn cố định là biểu hiện bằng tiền của các TSCĐ trong doanh nghiệp. Tài sản cố định của doanh nghiệp là những tƣ liệu lao động chủ yếu, có giá trị lớn và thời gian sử dụng lâu dài, tham gia vào nhiều chu kì sản xuất kinh doanh nhƣng vẫn giữ nguyên hình thái vật chất ban đầu, đồng thời giá trị của nó đƣợc chuyển dịch dần từng phần vào giá trị của sản phẩm trong các chu kì sản xuất. [19, tr. 29] Theo quy định hiện hành ở nƣớc ta các tƣ liệu lao động đƣợc coi là TSCĐ phải có giá trị từ 30 triệu đồng và thời gian sử dụng từ 1 năm trở lên. Các tƣ liệu lao động không đủ các tiêu chuẩn trên đƣợc gọi là các công cụ lao động nhỏ, đƣợc mua sắm bằng nguồn vốn lƣu động của doanh nghiệp. Với những tiêu chuẩn nhƣ vậy thì hoàn toàn bình thƣờng với đặc điểm hình thái vật chất của tài sản cố định giữ nguyên trong thời gian dài. Tài sản cố định thƣờng đƣợc sử dụng nhiều lần, tham gia vào nhiều chu kỳ sản xuất và chỉ tăng lên khi có xây dựng cơ bản mới hoặc mua sắm. Qua quá trình sử dụng, tài sản cố định hao mòn dần dƣới hai dạng là hao mòn hữu hình và hao mòn vô hình. Hao mòn vô hình chủ yếu do tiến bộ khoa học công nghệ mới và năng suất lao động xã hội tăng lên quyết định. Hao mòn hữu hình phụ thuộc vào mức độ sử dụng khẩn trƣơng tài sản cố định và các điều kiện ảnh hƣởng tới độ bền lâu của tài sản cố định nhƣ chế độ quản lý sử dụng, bảo dƣỡng, 11