intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Luận văn Thạc sĩ: Vận dụng một số phương pháp dạy học tích cực trong dạy học môn Kỹ thuật điện tại Trường Cao đẳng nghề Kinh tế - Kỹ thuật Bắc Ninh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:116

Thêm vào BST
Báo xấu
57
lượt xem 8
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn Thạc sĩ "Vận dụng một số phương pháp dạy học tích cực trong dạy học môn Kỹ thuật điện tại Trường Cao đẳng nghề Kinh tế - Kỹ thuật Bắc Ninh" trình bày các nội dung chính sau: Hệ thống hóa lý luận về các phương pháp dạy học tích cực; Nghiên cứu và Vận dụng một số phương pháp dạy học tích cực nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy môn Kỹ thuật điện tại Trường Cao đẳng nghề Kinh tế - Kỹ thuật Bắc Ninh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ: Vận dụng một số phương pháp dạy học tích cực trong dạy học môn Kỹ thuật điện tại Trường Cao đẳng nghề Kinh tế - Kỹ thuật Bắc Ninh

  1. Luận văn thạc sĩ LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan, những gì mà tác giả viết trong luận văn này là do sự tìm hiểu, nghiên cứu của bản thân cùng với sự hướng dẫn tận tình của TS. Nguyễn Tiến Long. Mọi kết quả nghiên cứu cũng như ý tưởng của tác giả nếu có đều được trích dẫn nguồn gốc cụ thể. Luận văn này cho thời điểm hiện tại chưa được bảo vệ tại bất kỳ một Hội đồng bảo vệ luận văn thạc sĩ nào và chưa được công bố trên bất kỳ một phương tiện thông tin nào. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về những gì mà tôi đã cam đoan./. Hà Nội, ngày tháng 10 năm 2017 TÁC GIẢ Trần Mạnh Hùng 1
  2. Luận văn thạc sĩ LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên, tác giả xin gửi lời cảm ơn trân thành tới thầy TS. Nguyễn Tiến Long, Thầy đã trực tiếp hướng dẫn và dành nhiều thời gian, công sức giúp đỡ tác giả trong suốt thời gian nghiên cứu và hoàn thiệt đề tài luận văn. Tác giả cũng xin chân thành cảm ơn quý thầy cô Viện Sư phạm kỹ thuật, Viện Điện, Trường Đại học Bách khoa Hà Nội, đã tạo mọi điều kiện cho tác giả học tập, nghiên cứu và hoàn thiện luận văn đúng thời hạn. Qua đây tôi cũng xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, cán bộ, giáo viên các bạn đồng nghiệp và người học, sinh viên trường Cao đẳng nghề Kinh tế - Kỹ thuật Bắc Ninh đã giúp đỡ tôi nhiệt tình, tạo điều kiện trong quá trình công tác và quá trình tác giả thu thập thông tin để hoàn thiện luận văn này. Mặc dù đã có nhiều cố gắng, song do điều kiện về mặt thời gian cũng như hạn chế về kinh nghiệm cảu bản thân nên trong luận văn chắc chắn không tránh khỏi thiếu sót nhất định. Rất mong được sự đóng góp ý kiến của Hội đồng chấm luận văn và của các bạn đọc quan tâm đến đề tài của luận văn để tác giả có thể hoàn thiện đề tài luận văn. Xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày tháng 10 năm 2017 TÁC GIẢ Trần Mạnh Hùng 2
  3. Luận văn thạc sĩ MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... 1 LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ 2 DANH MỤC NHỮNG CHỮ VIẾT TẮT ................................................................ 6 PHẦN MỞ ĐẦU ...................................................................................................... 10 1. Lý do chọn đề tài ................................................................................................... 10 2. Mục đích của đề tài ............................................................................................... 11 3. Nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................................................ 11 4. Đối tượng nghiên cứu............................................................................................ 11 5. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu ........................................................................... 11 6. Giả thuyết khoa học .............................................................................................. 11 7. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................... 12 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận ............................................................. 12 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn .......................................................... 12 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC ................................................................................................................................... 13 1.1. Tổng quan lý luận về dạy học tích cực hiện nay ................................................ 13 1.1.1. Các phương pháp dạy học tích cực hiện nay. ................................................ 13 1.1.2. Đặc trưng của các phương pháp dạy học tích cực. ........................................ 16 1.1.3. Một số phương pháp dạy học tích cực cần phát triển..................................... 20 1.1.4. Điều kiện áp dụng phương pháp dạy học tích cực.......................................... 32 1.2. Ứng dụng công nghệ dạy học hiện đại trong dạy học tích cực. ......................... 35 1.2.1. Công nghệ dạy học hiện đại ............................................................................ 35 1.2.2. Phương tiện dạy học hiện đại và vai trò của nó trong dạy học tích cực ........ 37 1.2.3. Dạy học tương tác trong dạy học tích cực. ..................................................... 39 1.3. Đưa các phương pháp dạy học tích cực vào bài giảng điện tử. ......................... 44 1.3.1. Bài giảng điện tử ............................................................................................. 44 1.3.2. Quy trình thiết kế bài giảng điện tử. ............................................................... 47 1.3.3. Tiêu chí đánh giá bài giảng điện tử. ............................................................... 52 3
  4. Luận văn thạc sĩ Kết luận chương 1 ................................................................................................... 53 CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG DẠY MÔN KỸ THUẬT ĐIỆN TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ KINH TẾ - KỸ THUẬT BẮC NINH ................................. 54 2.1 Giới thiệu về trường Cao đẳng nghề Kinh tế - Kỹ thuật Bắc Ninh. ................... 54 2.2 Thực trạng cơ sở vật chất và đội ngũ giáo viên, giảng viên ............................... 57 2.2.1. Đội ngũ cán bộ giảng viên, giáo viên, công nhân viên của nhà trường ......... 57 2.2.2. Cơ sở vật chất trang thiết bị của trường ......................................................... 58 2.2.3. Qui mô đào tạo của nhà trường ...................................................................... 60 2.2.5. Kiểm định chất lượng ...................................................................................... 63 2.3. Thực trạng dạy học môn học Kỹ thuật điện tại trường Cao đẳng nghề Kinh tế - Kỹ thuật Bắc Ninh ..................................................................................................... 63 2.3.1. Đối với giáo viên, giảng viên .......................................................................... 64 2.3.2. Đối với học sinh sinh viên đang học tại trường .............................................. 70 2.2.3. Khả năng ứng dụng những kiến thức của môn Kỹ thuật điện vào thực tế. ..... 71 2.2.4. Đánh giá sự phù hợp của nội dung giảng dạy môn học Kỹ thuật điện với người học ................................................................................................................... 72 2.3.5. Cơ sở vật chất trang thiết bị phục vụ cho việc dạy học ngành ĐTCN tại trường Cao đẳng nghề Kinh tế - Kỹ thuật Bắc Ninh................................................. 74 Kết luận chương 2 ................................................................................................... 77 CHƯƠNG 3. VẬN DỤNG MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC VÀO DẠY HỌC MÔN KỸ THUẬT ĐIỆN TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ KINH TẾ - KỸ THUẬT BẮC NINH .................................................................... 79 3.1. Giới thiệu một số phần mềm ứng dụng để biên soạn và thiết kế bài giảng điện tử môn Kỹ thuật điện. ................................................................................................ 79 3.1.1. MS PowerPoint 2013. ..................................................................................... 79 3.1.2. Phần mềm Microsoft FrontPage 2003 SP3 .................................................... 82 3.1.3. Các phần mềm hỗ trợ khác. ............................................................................ 86 3.2. Vận dụng một số phương pháp dạy học tích cực trong dạy học môn Kỹ thuật điện tại trường Cao đẳng nghề Kinh tế - Kỹ thuật Bắc Ninh. ................................... 91 4
  5. Luận văn thạc sĩ 3.2.1. Giáo án lên lớp số 1. ....................................................................................... 91 3.2.2. Giáo án lên lớp số 2. (Phụ lục 6) .................................................................. 103 3.2.3. Giáo án lên lớp số 3. (Phụ lục 7) .................................................................. 103 3.3. Tổ chức thực nghiệm sư phạm tại trường Cao đẳng nghề Kinh tế - Kỹ thuật Bắc Ninh ......................................................................................................................... 103 3.3.1. Mục đích thực nghiệm. .................................................................................. 104 3.3.2. Đối tượng và địa bàn thực nghiệm................................................................ 104 3.3.3. Nội dung thực hiện. ....................................................................................... 104 3.3.4. Phương pháp và quy trình thực nghiệm ........................................................ 105 3.3.5. Tiến hành thực nghiệm .................................................................................. 106 3.3.6. Kết quả thực nghiệm ..................................................................................... 107 3.3.7. Ý kiến đánh giá của giáo viên và sinh viên tham thực nghiệm ..................... 110 3.3.8. Đánh giá chung ............................................................................................. 111 Kết luận chương 3 ................................................................................................. 113 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .............................................................................. 114 1. Kết luận. .............................................................................................................. 114 2. Kiến nghị. ............................................................................................................ 115 5
  6. Luận văn thạc sĩ DANH MỤC NHỮNG CHỮ VIẾT TẮT TT Ký hiệu Chữ viết tắt 1 PPDH Phương pháp dạy học 2 CNDH Công nghệ dạy học 3 PTDH Phương tiện dạy học 4 HSSV Học sinh, sinh viên 5 GV Giáo viên 6 BGĐT Bài giảng điện tử 7 PPDHKT Phương pháp dạy học kỹ thuật 8 KTĐ Kỹ thuật điện 9 TTC Tính tích cực 10 SGK Sách giáo khoa 11 THPT Trung học phổ thông 12 CNTT Công nghệ thông tin 13 ĐTCN Điện tử công nghiệp 14 CB Cán bộ 15 CĐN KT-KT Cao đẳng nghề Kinh tế - Kỹ thuật 16 GQVĐ Giải quyết vấn đề 6
  7. Luận văn thạc sĩ DANH MỤC HÌNH ẢNH Hình 1.1: Các thành phần của công nghệ dạy học (CNDH) ........................ 36 Hình 1.2: Cấu trúc tương tác trong dạy học .................................................. 43 Hình 1.4: Sơ đồ các bước xây dựng BGĐT .................................................. 52 Hình 2.1: Sơ chức bộ máy làm việc của nhà trường đồ cơ cấu tổ ............... 56 Hình 3.1: Màn hình sau khi khởi động chương trình. .................................. 80 Hình 3.2: Cửa sổ chương trình làm việc của bài giảng. .............................. 81 Hình 3.3: Các thanh công cụ chính .............................................................. 81 Hình 3.4: Màn hình khởi động Microsoft FrontPage 2003 SP3 - Phần mềm Tạo Website đơn giản, nhanh chóng ............................................................. 83 Hình 3.5: Giao diện chính của Microsoft FrontPage 2003 SP3 .................. 84 Hình 3.6: Màn hình thiết lập chính ............................................................... 85 Hình 3.7: Giao diện chính của Macromedia Flash ...................................... 87 Hình 3.8: Màn hình làm việc của Macromedia Flash .................................. 87 Hình 3.9: Giao diện chính của Snagit phần mềm chụp màn hình, quay video màn hình chuyên nghiệp................................................................................ 88 7
  8. Luận văn thạc sĩ DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1: So sánh đặc trưng của dạy học truyền thồng và dạy học mới ................. 20 Bảng 2.1: Bảng thống kê số liệu giáo viên, giảng viên (nguồn tại phòng Tổ chức Cán bộ và phòng Đào tạo nhà trường CĐN KT-KT Bắc Ninh) ............................... 58 Bảng 2.2: Bảng thống kê trình độ giáo viên, giảng viên ( nguồn tại phòng Tổ chức Cán bộ và phòng Đào tạo nhà trường CĐN KT-KT Bắc Ninh) ............................... 58 Bảng 2.3: Bảng thống kê số liệu đầu tư trang thiết bị đào tạo của trường (nguồn tại phòng Kế toán và phòng Đào tạo nhà trường CĐN KT-KT Bắc Ninh).................... 60 Bảng 2.4: Cơ cấu nghề và quy mô đào tạo nghề tại trường (nguồn tại phòng Đào tạo nhà trường CĐN KT-KT Bắc Ninh) .................................................................... 62 Bảng 2.5: Bảng điều tra thâm niên và tuổi đời giáo viên ngành Điện - Điện tử (Nguồn từ phòng TC-HC trường CĐN KT-KT Bắc Ninh) ........................................ 65 Bảng 2.6: Trình độ chuyên môn giáo viên nghề Điện - Điện tử (Nguồn từ phòng TC-HC trường CĐN KT-KT Bắc Ninh) .................................................................... 67 Bảng 2.7: Bảng điều tra trình độ sư phạm của đội ngũ giáo viên, giảng viên ngành Điện - Điện tử (Nguồn từ phòng TC-HC trường CĐN KT-KT Bắc Ninh) ................ 68 Bảng 2.8: Bảng điều tra giáo viên sử dụng phương tiện dạy học ........................... 68 Bảng 2.9: Kết quả điều tra mức độ sử dụng phương pháp dạy học tích cực .......... 69 Bảng 2.10: Điều tra về số lượng Học sinh, Sinh viên nghề Điện tử công nghiệp .... 70 Bảng 2.11: Kết quả điều tra khả năng ứng dụng môn học Kỹ thuật điện vào thực tế ................................................................................................................................... 71 Bảng 2.12: Kết quả điều tra sự phù hợp của nội dung giảng dạy ........................... 72 Bảng 2.13: Tổng hợp các xưởng, phòng học của ngành Điện-Điện tử ................... 75 Bảng 3.1: Các tình huống HSSV cần giải quyết ....................................................... 97 Bảng 3.2: Các câu hỏi trong giáo án số 08 .............................................................. 98 Bảng 3.3: Kết quả học tập ở PTTH của SV nghề ĐTCN Cao đẳng khóa 7 ........... 106 Bảng 3.4: Kết quả học tập ở buổi học thứ nhất ...................................................... 107 Bảng 3.5: Kết quả học tập ở buổi học thứ hai ........................................................ 108 Bảng 3.6: Kết quả học tập ở buổi học thứ ba ......................................................... 109 8
  9. Luận văn thạc sĩ DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2-1. Độ tuổi của đội ngũ giáo viên ngành Điện - Điện tử ........................... 65 Biểu đồ 2-2.Thâm niên giảng dạy của đội ngũ giáo viên ngành Điện - Điện tử ...... 65 Biểu đồ 2-3: Trình độ chuyên môn giáo viên ngành Điện - Điện tử......................... 67 Biểu đồ 2-4. Tỉ lệ trình độ sư phạm của đội ngũ giáo viên ....................................... 68 Biểu đồ 2-5. Tỉ lệ sử dụng phương tiện dạy học của giáo viên................................. 69 Biểu đồ 2-6. Mức độ sử dụng phương pháp dạy học tích cực .................................. 70 Biểu đồ 2-7. Sự thay đổi số lượng HSSV nghề ĐTCN .............................................. 71 Biểu đồ 2-8. Mức độ ứng dụng của môn học Kỹ thuật điện trong thực tế ................ 72 Biểu đồ 2-9. Mức độ phù hợp của nội dung môn học Kỹ thuật điện hiện nay .......... 73 9
  10. Luận văn thạc sĩ PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Đối với dạy học ngành kỹ thuật, kiến thức mang tính tổng quát và trừu tượng yêu cầu người học phải có tư duy tốt, do đó việc áp dụng các phương pháp dạy học cùng phương tiện dạy học phù hợp giúp người học vừa nắm vững lý thuyết vừa đạt được kĩ năng tốt với thời gian đào tạo tối ưu là vấn đề cần thiết. Tuy nhiên, thực tế hiện nay quá trình dạy học ngành kĩ thuật nói chung vẫn còn nhiều điểm chưa hợp lý, xuất phát từ cơ sở vật chất cũng như phương pháp dạy học đang được sử dụng tại trường Cao đẳng nghề Kinh tế - Kỹ thuật Bắc Ninh. Phần lớn trang thiết bị của nhà trường đã được hiện đại hóa và đưa vào khai thác, sử dụng trong giảng dạy kỹ năng thực hành cho HSSV với công nghệ tiên tiến. Nhưng bên cạnh đó, phương pháp dạy học vẫn mang nặng tính lý thuyết, chưa thực sự phát huy được tính tích cực và chủ động của người học. Điều này dẫn tới quá trình đào tạo nghề chưa đáp ứng yêu cầu của thực tế sản xuất. Trước những điểm hạn chế chung của quá trình dạy học ngành kĩ thuật, lãnh đạo trường Cao đẳng nghề Kinh tế - Kỹ thuật Bắc Ninh đã có những biện pháp để nâng cao chất lượng đào tạo tại trường như tiếp tục tư đầu trang thiết bị cơ sở vật chất, mở các khóa đào tạo nâng cao, bồi dưỡng trình độ giáo viên và bên cạnh đó, lãnh đạo nhà trường đặc biệt quan tâm tới đổi mới phương pháp giảng dạy tích cực hướng tới người học là trung tâm. Trong việc sử dụng công nghệ dạy học hiện đại ngày nay có rất nhiều quan điểm dạy học mới, mỗi quan điểm có những ưu điểm, nhược điểm cũng như cách ứng dụng riêng theo thực tế. Một trong những định hướng dạy học sao cho người học không chỉ biết mà còn phải tích cực, chủ động trong quá trình dạy học với quan điểm lấy người học làm trung tâm. Với quan điểm này, tác giả đã lựa chọn đề tài nghiên cứu: “Vận dụng một số phương pháp dạy học tích cực trong dạy học môn Kỹ thuật điện tại Trường Cao đẳng nghề Kinh tế - Kỹ thuật Bắc Ninh” nhằm nâng cao hiệu quả dạy và học trong môi trường học thực tế tại trường. 10
  11. Luận văn thạc sĩ 2. Mục đích của đề tài - Hệ thống hóa lý luận về các phương pháp dạy học tích cực. - Nghiên cứu và Vận dụng một số phương pháp dạy học tích cực nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy môn Kỹ thuật điện tại Trường Cao đẳng nghề Kinh tế - Kỹ thuật Bắc Ninh. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu - Xây dựng các cơ sở lý luận của đề tài - Nghiên cứu thực trạng giảng dạy môn Kỹ thuật điện cho các nghề không chuyên điện tại Trường Cao đẳng nghề Kinh tế - Kỹ thuật Bắc Ninh - Nghiên cứu cơ sở lý luận của một số phương pháp dạy học tích cực. - Thiết kế các bài giảng môn Kỹ thuật điện theo phương pháp dạy học tích cực đưa vào dạy học tại Trường Cao đẳng nghề Kinh tế - Kỹ thuật Bắc Ninh - Thực nghiệm và đánh giá. 4. Đối tượng nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của Luận văn là Quá trình dạy học theo các phương pháp dạy học tích cực. - Khách thể nghiên cứu: Khách thể nghiên cứu của Luận văn là Dạy học môn học Kỹ thuật điện cho sinh viên học Cao đẳng nghề không chuyên điện. 5. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu - Phạm vi nghiên cứu: Vận dụng một số phương pháp dạy học tích cực vào dạy học môn Kỹ thuật điện tại Trường Cao đẳng nghề Kinh tế - Kỹ thuật Bắc Ninh (nội dung, phương pháp, phương tiện, …) - Giới hạn nghiên cứu: Xây dựng 03 bài giảng vận dụng một số phương pháp dạy học tích cực vào giảng dạy môn Kỹ thuật điện trong Trường Cao đẳng nghề Kinh tế - Kỹ thuật Bắc Ninh 6. Giả thuyết khoa học Hiện nay chất lượng dạy học môn học Kỹ thuật điện của các nghề không chuyên điện ở trình độ cao đẳng ở Trường cao đẳng nghề kinh tế - kỹ thuật Bắc Ninh chưa cao do chưa vận dụng được những phương pháp dạy học tích cực vào quá trình 11
  12. Luận văn thạc sĩ dạy học. Nếu xây dựng bài giảng theo hướng áp dụng các phương pháp dạy học tích cực vào trong dạy học môn học Kỹ thuật điện sẽ nâng cao được chất lượng dạy học. 7. Phương pháp nghiên cứu Để giải quyết được một cách có hiệu quả các nhiệm vụ nghiên cứu trên, tác giả tiến hành sử dụng tổng hợp các nhóm phương pháp nghiên cứu sau: 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Thu thập các tài liệu, văn bản, sách, báo có liên quan đến dạy học tích cực, phân tích, tổng hợp, so sánh để hệ thống hoá cơ sở về lý luận về đào tạo nghề sử dụng các phương pháp dạy học tích cực. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi: Dùng phiếu hỏi để thăm dò ý kiến chuyên gia, đồng nghiệp và người học, sinh viên về thực trạng vận dụng các phương pháp dạy học ở trường và về hiệu quả của việc thực nghiệm sư phạm các bài học. - Phương pháp toạ đàm: Đàm thoại, thảo luận, trao đổi rút kinh nghiệm. - Phương pháp thực nghiệm sư phạm: Tổ chức thực nghiệm để minh chứng cho tính khả thi của giả thuyết khoa học đã đề ra trong việc áp dụng các phương pháp dạy học tích cực dạy học môn Kỹ thuật điện cho các nghề không chuyên điện ở trình độ cao đẳng tại Trường Cao đẳng nghề Kinh tế - Kỹ thuật Bắc Ninh sẽ nâng cao được chất lượng dạy học. 12
  13. Luận văn thạc sĩ CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC 1.1 . Tổng quan lý luận về dạy học tích cực hiện nay Cùng với xu hướng phát triển của thời đại về các lĩnh vực khoa học - công nghệ, sự bùng nổ về thông tin, Giáo dục - Đào tạo cũng có những bước phát triển mới. Trong những năm gần đây, Giáo dục - Đào tạo nước ta có nhiều đổi mới về nội dung và phương pháp. Để đáp ứng yêu cầu cung cấp nguồn nhân lực có đủ khả năng phục vụ cho xã hội phát triển trong tương lai, việc đổi mới phương pháp giảng dạy là một trong những yêu cầu bức thiết hiện nay. Phương pháp giảng dạy tích cực lấy người học làm trung tâm (Students- centered) là một trong những mục tiêu giáo dục được nhiều nhà giáo dục nghiên cứu, đúc kết từ thực tiễn và xây dựng thành những lý luận mang tính khoa học và hệ thống. 1.1.1. Các phương pháp dạy học tích cực hiện nay. a. Chủ trương, định hướng đổi mới phương pháp dạy học ở Việt Nam Định hướng đổi mới phương pháp dạy và học đã được xác định trong Nghị Quyết Trung ương 4 khóa VII (1 - 1993), Nghị Quyết Trung ương 2 khóa VIII (12 - 1996), được thể chế hóa trong Luật Giáo dục (12 - 1998 ), được cụ thể hóa trong các chỉ thị của Bộ Giáo dục và Đào tạo, đặc biệt là Chỉ thị số 15 (4 - 1999). Luật Giáo dục, điều 24.2, đã ghi: “Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của người học; phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho người học”. Luật Giáo dục nghề nghiệp năm 2014, điều 36.2 , đã ghi: “Phương pháp đào tạo trình độ trung cấp, trình độ cao đẳng phải kết hợp rèn luyện năng lực thực hành với trang bị kiến thức chuyên môn; phát huy tính tích cực, tự giác, năng động, khả năng làm việc độc lập, tổ chức làm việc theo nhóm; sử dụng phần mềm dạy học và tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, truyền thông trong dạy và học”. 13
  14. Luận văn thạc sĩ Cốt lõi của đổi mới dạy và học là hướng tới hoạt động học tập chủ động, chống lại thói quen học tập thụ động “tập trung vào phát huy tính tích cực của người học chứ không phải là tập trung vào phát huy tính tích cực của người dạy”. b. Tính tích cực học tập (ở phía người học) Tính tích cực (TTC) là một phẩm chất vốn có của con người, bởi vì để tồn tại và phát triển con người luôn phải chủ động, tích cực cải biến môi trường tự nhiên, cải tạo xã hội. Vì vậy, hình thành và phát triển TTC xã hội là một trong những nhiệm vụ chủ yếu của giáo dục. Tính tích cực học tập - về thực chất là TTC nhận thức, đặc trưng ở khát vọng hiểu biết, cố gắng trí lực và có nghị lực cao trong quá trình chiếm lĩnh tri thức. TTC nhận thức trong hoạt động học tập liên quan trước hết với động cơ học tập. Động cơ đúng tạo ra hứng thú, hứng thú là tiền đề của tự giác. Hứng thú và tự giác là hai yếu tố tạo nên tính tích cực. Tính tích cực sản sinh nếp tư duy độc lập. Suy nghĩ độc lập là mầm mống của sáng tạo. Ngược lại, phong cách học tập tích cực độc lập sáng tạo sẽ phát triển tự giác, hứng thú, bồi dưỡng động cơ học tập. TTC học tập thể hiện qua các cấp độ từ thấp lên cao như: - Bắt chước: gắng sức làm theo mẫu hành động của thầy, của bạn… - Tìm tòi: độc lập giải quyết vấn đề nêu ra, tìm kiếm cách giải quyết khác nhau về một số vấn đề… - Sáng tạo: tìm ra cách giải quyết mới, độc đáo, hữu hiệu. c. Phương pháp dạy học tích cực: Phương pháp dạy học tích cực (PPDH tích cực) xuất hiện ở các nước phương Tây từ đầu thế kỷ XX và phát triển mạnh từ nửa sau của thế kỷ, có ảnh hưởng sâu rộng tới các nước trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Đó là cách thức dạy học theo lối phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của người học. "Tích cực" trong PPDH - tích cực được dùng với nghĩa là hoạt động, chủ động, trái nghĩa với không hoạt động, thụ động chứ không dùng theo nghĩa trái với tiêu cực. PPDH tích cực hướng tới việc hoạt động hóa, tích cực hóa hoạt động nhận thức của người học, nghĩa là tập trung vào phát huy tính tích cực của người học chứ không 14
  15. Luận văn thạc sĩ phải là tập trung vào phát huy tính tích cực của người dạy, tuy nhiên để dạy học theo phương pháp tích cực thì giáo viên phải nỗ lực nhiều so với dạy theo phương pháp thụ động. Muốn đổi mới cách học phải đổi mới cách dạy. Cách dạy chỉ đạo cách học, nhưng ngược lại thói quen học tập của trò cũng ảnh hưởng tới cách dạy của thầy. Trong đổi mới phương pháp dạy học phải có sự hợp tác cả của thầy và trò, sự phối hợp nhịp nhàng hoạt động dạy với hoạt động học thì mới thành công. Giáo viên là người giữ vai trò hướng dẫn, gợi ý, tổ chức, giúp cho người học tự tìm kiếm, khám phá những tri thức mới theo kiểu tranh luận, hội thảo theo nhóm. Họ có vai trò là “trọng tài”, điều khiển tiến trình giờ dạy. PPDH này chú ý đến đối tượng người học, coi trọng việc nâng cao khả năng cho người học; nêu tình huống, kích thích hứng thú, suy nghĩ và phân xử các ý kiến đối lập của người học, từ đó hệ thống hóa các vấn đề, tổng kết bài giảng, khắc sâu những tri thức cần nắm vững. Như vậy, việc dùng thuật ngữ "Dạy và học tích cực" để phân biệt với "Dạy và học thụ động". d. Mối quan hệ giữa dạy và học, tích cực với dạy học lấy người học làm trung tâm. Dạy học lấy người học làm trung tâm còn có một số thuật ngữ tương đương như: dạy học tập trung vào người học, dạy học căn cứ vào người học, dạy học hướng vào người học… Các thuật ngữ này có chung một nội hàm là nhấn mạnh hoạt động học và vai trò của người học trong quá trình dạy học, khác với cách tiếp cận truyền thống lâu nay là nhấn mạnh hoạt động dạy và vai trò của giáo viên. Trong quá trình phát triển giáo dục cho thấy, trong nhà trường một thầy dạy cho một lớp đông học trò, cùng lứa tuổi và trình độ tương đối đồng đều thì giáo viên khó có điều kiện chăm lo cho từng người học nên đã hình thành kiểu dạy "thông báo - đồng loạt". Giáo viên quan tâm trước hết đến việc hoàn thành trách nhiệm của mình là truyền đạt cho hết nội dung quy định trong chương trình và giáo trình và các tài liệu khác, cố gắng làm cho mọi người học hiểu và nhớ những điều giáo viên giảng. Cách dạy này đẻ ra cách học tập thụ động, thiên về ghi nhớ, ít chịu suy nghĩ, cho nên đã hạn chế chất lượng, hiệu quả dạy và học, không đáp ứng yêu cầu phát triển năng 15
  16. Luận văn thạc sĩ động của xã hội hiện đại. Để khắc phục tình trạng này, các nhà sư phạm kêu gọi phải phát huy tính tích cực chủ động của người học, thực hiện "dạy học phân hóa" quan tâm đến nhu cầu, khả năng của mỗi cá nhân người học trong tập thể lớp. Phương pháp dạy học tích cực, dạy học lấy người học làm trung tâm ra đời từ bối cảnh đó. Trên thực tế, trong quá trình dạy học người học vừa là đối tượng của hoạt động dạy, lại vừa là chủ thể của hoạt động học. Thông qua hoạt động học, dưới sự chỉ đạo của thầy, người học phải tích cực chủ động cải biến chính mình về kiến thức, kĩ năng, thái độ, hoàn thiện nhân cách, không ai làm thay cho mình được. Vì vậy, nếu người học không tự giác chủ động, không chịu học, không có phương pháp học tốt thì hiệu quả của việc dạy sẽ rất hạn chế. Như vậy, khi đã coi trọng vị trí hoạt động và vai trò của người học thì đương nhiên phải phát huy tính tích cực chủ động của người học. Tuy nhiên, dạy học lấy người học làm trung tâm không phải là một phương pháp dạy học cụ thể [5]. Đó là một tư tưởng, quan điểm giáo dục, một cách tiếp cận quá trình dạy học chi phối tất cả quá trình dạy học về mục tiêu, nội dung, phương pháp, phương tiện, tổ chức, đánh giá… chứ không phải chỉ liên quan đến phương pháp dạy và học. 1.1.2. Đặc trưng của các phương pháp dạy học tích cực. a. Dạy và học thông qua tổ chức các hoạt động học tập của người học. Trong phương pháp dạy học tích cực, người học - đối tượng của hoạt động "dạy", đồng thời là chủ thể của hoạt động "học" - được cuốn hút vào các hoạt động học tập do giáo viên tổ chức và chỉ đạo, thông qua đó tự lực khám phá những điều mình chưa rõ chứ không phải thụ động tiếp thu những tri thức đã được giáo viên sắp đặt. Được đặt vào những tình huống của đời sống thực tế, người học trực tiếp quan sát, thảo luận, làm thí nghiệm, giải quyết vấn đề đặt ra theo cách suy nghĩ của mình, từ đó nắm được kiến thức kĩ năng mới, vừa nắm được phương pháp "làm ra" kiến thức, kĩ năng đó, không rập theo những khuôn mâu sẵn có, được bộc lộ và phát huy tiềm năng sáng tạo. 16
  17. Luận văn thạc sĩ b. Dạy và học chú trọng rèn luyện phương pháp tự học. Phương pháp tích cực xem việc rèn luyện phương pháp học tập cho người học không chỉ là một biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học mà còn là một mục tiêu trong dạy học. Trong xã hội hiện đại đang biến đổi nhanh - với sự thay đổi nhanh chóng về công nghệ thông tin, khoa học, kĩ thuật, công nghệ phát triển mạnh mẽ - thì không thể nhồi nhét vào đầu óc người học khối lượng kiến thức ngày càng nhiều. Phải quan tâm dạy cho người học phương pháp học ngay từ bậc Tiểu học và càng lên bậc học cao hơn càng phải được chú trọng. Trong các phương pháp học thì cốt lõi là phương pháp tự học [4][5]. Nếu rèn luyện cho người học có được phương pháp, kĩ năng, thói quen, ý chí tự học thì sẽ tạo cho họ lòng ham học, khơi dậy nội lực vốn có trong mỗi con người, kết quả học tập sẽ được nhân lên gấp bội. Vì vậy, ngày nay người ta nhấn mạnh mặt hoạt động học trong quá trình dạy học, nỗ lực tạo ra sự chuyển biến từ học tập thụ động sang tự học chủ động, đặt vấn đề phát triển tự học ngay trong trường phổ thông, không chỉ tự học ở nhà sau bài lên lớp mà tự học cả trong tiết học có sự hướng dẫn của giáo viên, giảng viên. c. Tăng cường học tập cá thể, phối hợp với học tập hợp tác. Trong một lớp học mà trình độ kiến thức, tư duy của người học không thể đồng đều tuyệt đối thì khi áp dụng phương pháp tích cực buộc phải chấp nhận sự phân hóa về cường độ, tiến độ hoàn thành nhiệm vụ học tập, nhất là khi bài học được thiết kế thành một chuỗi công tác độc lập. Áp dụng phương pháp tích cực ở trình độ càng cao thì sự phân hóa này càng lớn. Việc sử dụng các phương tiện dạy học hiện đại và áp dụng công nghệ thông tin trong nhà trường sẽ đáp ứng yêu cầu cá thể hóa hoạt động học tập theo nhu cầu và khả năng của mỗi người học. Tuy nhiên, trong học tập, không phải mọi tri thức, kĩ năng, thái độ đều được hình thành bằng những hoạt động độc lập cá nhân. Lớp học là môi trường giao tiếp thầy - trò, trò - trò, tạo nên mối quan hệ hợp tác giữa các cá nhân trên con đường 17
  18. Luận văn thạc sĩ chiếm lĩnh nội dung học tập [7]. Thông qua thảo luận, tranh luận trong tập thể, ý kiến mỗi cá nhân được bộc lộ, khẳng định hay bác bỏ, qua đó người học nâng mình lên một trình độ mới. Bài học vận dụng được vốn hiểu biết và kinh nghiệm sống của người thầy giáo. Học tập hợp tác làm tăng hiệu quả học tập, nhất là lúc phải giải quyết những vấn đề gay cấn, lúc xuất hiện thực sự nhu cầu phối hợp giữa các cá nhân để hoàn thành nhiệm vụ chung. Mô hình hợp tác trong xã hội đưa vào đời sống học đường sẽ làm cho các thành viên quen dần với sự phân công hợp tác trong lao động xã hội. d. Kết hợp đánh giá của thầy với tự đánh giá của trò. Trong dạy học, việc đánh giá người học không chỉ nhằm mục đích nhận định thực trạng và điều chỉnh hoạt động học của trò mà còn đồng thời tạo điều kiện nhận định thực trạng và điều chỉnh hoạt động dạy của thầy. Trước đây giáo viên giữ độc quyền đánh giá người học. Trong phương pháp tích cực, giáo viên phải hướng dẫn người học phát triển kĩ năng tự đánh giá để tự điều chỉnh cách học. Liên quan với điều này, giáo viên cần tạo điều kiện thuận lợi để người học được tham gia đánh giá lẫn nhau. Tự đánh giá đúng và điều chỉnh hoạt động kịp thời là năng lực rất cần cho sự thành đạt trong cuộc sống mà nhà trường phải trang bị cho người học. Theo hướng phát triển các phương pháp tích cực để đào tạo những con người năng động, sớm thích nghi với đời sống xã hội, thì việc kiểm tra, đánh giá không thể dừng lại ở yêu cầu tái hiện các kiến thức, lặp lại các kĩ năng đã học mà phải khuyến khích trí thông minh, óc sáng tạo trong việc giải quyết những tình huống thực tiễn của cuộc sống. Từ dạy và học thụ động sang dạy và học tích cực, giáo viên không còn đóng vai trò đơn thuần là người truyền đạt kiến thức, giáo viên trở thành người thiết kế, tổ chức, hướng dẫn các hoạt động độc lập hoặc theo nhóm nhỏ để người học tự lực chiếm lĩnh nội dung học tập, chủ động đạt các mục tiêu kiến thức, kĩ năng, thái độ theo yêu cầu của chương trình. Trên lớp, người học hoạt động là chính, giáo viên có vẻ nhàn nhã hơn nhưng trước đó, khi soạn giáo án, giáo viên đã phải đầu tư công sức, 18
  19. Luận văn thạc sĩ thời gian rất nhiều so với kiểu dạy và học thụ động mới có thể thực hiện bài lên lớp với vai trò là người gợi mở, xúc tác, động viên, cố vấn, trọng tài trong các hoạt động tìm tòi hào hứng, tranh luận sôi nổi của người học. Giáo viên phải có trình độ chuyên môn sâu rộng, có trình độ sư phạm lành nghề mới có thể tổ chức, hướng dẫn các hoạt động của người học mà nhiều khi diễn biến ngoài tầm dự kiến của giáo viên, giảng viên. Có thể so sánh đặc trưng của dạy học truyền thồng và dạy học mới như sau [12]: Dạy học truyền thồng Các mô hình dạy học mới Quan niệm Học là quá trình tiếp thu và lĩnh Học là quá trình kiến tạo; người hội, qua đó hình thành kiến thức, học tìm tòi, khám phá, phát hiện, kĩ năng, tư tưởng, tình cảm. luyện tập, khai thác và xử lý thông tin,… tự hình thành hiểu biết, năng lực và phẩm chất. Bản chất Truyền thụ tri thức, truyền thụ và Tổ chức hoạt động nhận thức chứng minh chân lí của giáo cho người học. Dạy người học viên. cách tìm ra chân lí. Mục tiêu Chú trọng cung cấp tri thức, kĩ Chú trọng hình thành các năng năng, kĩ xảo. Học để đối phó với lực (sáng tạo, hợp tác,…) dạy thi cử. Sau khi thi xong những phương pháp và kĩ thuật lao điều đã học thường bị bỏ quên động khoa học, dạy cách học. hoặc ít dùng đến. Học để đáp ứng những yêu cầu của cuộc sống hiện tại và tương lai. Những điều đã học cần thiết, bổ ích cho bản thân người học và cho sự phát triển xã hội. Nội dung Từ giáo trình + giáo viên Từ nhiều nguồn khác nhau: SGK, GV, các tài liệu khoa học phù hợp, thí nghiệm, thực tế…: gắn với: 19
  20. Luận văn thạc sĩ - Vốn hiểu biết, kinh nghiệm và nhu cầu của HS. - Tình huống thực tế, bối cảnh và môi trường địa phương - Những vấn đề người học quan tâm. Phương Các phương pháp diễn giảng, Các phương pháp tìm tòi, điều pháp truyền thụ kiến thức một chiều. tra, giải quyết vấn đề; dạy học tương tác. Hình thức tổ Cố định: Giới hạn trong 4 bức Cơ động, linh hoạt: Học ở lớp, ở chức tường của lớp học, giáo viên đối phòng thí nghiệm, ở hiện diện với cả lớp. trường, trong thực tế…, học cá nhân, học đôi bạn, học theo cả nhóm, cả lớp đối diện với giáo viên. Bảng 1.1: So sánh đặc trưng của dạy học truyền thồng và dạy học mới 1.1.3. Một số phương pháp dạy học tích cực cần phát triển a. Phương pháp đàm thoại * Cơ sở chung: Phương pháp đàm thoại là phương pháp hỏi đáp trong dạy học, trong đó giáo viên đặt ra câu hỏi, khích lệ và gợi mở để học sinh dựa vào kiến thức đã học mà trả lời nhằm rút ra những kiến thức mới hay củng cố hoặc kiểm tra [3]. Phương pháp đàm thoại (hỏi đáp có hiệu quả) là phương pháp mà giáo viên căn cứ vào nội dung bài học khéo léo đặt câu hỏi để học sinh căn cứ vào những điều đã biết về kiến thức, kinh nghiệm đã có của bản thân hoặc sau khi học sinh quan sát hình vẽ, xem phim, đọc tài liệu, nghe băng ghi âm, giáo viên đưa ra những câu hỏi nhằm sáng tỏ vấn đề, tìm ra những tri thức mới từ tài liệu đã học, nhằm củng cố, mở rộng, đào sâu những tri thức đã tiếp thu được hoặc nhằm tổng kết hệ thống hóa tri thức đã thu lượm được, kiểm tra, đánh giá việc nắm vững tri thức của học sinh. 20
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

LV.11: Bộ Luận Văn Tốt Nghiệp Chuyên Ngành Tài Chính Ngân Hàng
172 tài liệu
841 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
4=>1