Luận văn tốt nghiệp: Chăm sóc bệnh nhân sau phẫu thuật mổ xoang

ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Viêm mạn các xoang, còn gọi là viêm đa xoang mạn (VĐXM) là bệnh<br /> thường gặp trong chuyên khoa TMH.<br /> Theo Luboinski, ước chừng có 5% dân số Châu âu bị viêm xoang mạn.<br /> Theo Đào Xuân Tuệ tổng kết viêm xoang mạn trong 5 năm tại Viện Tai<br /> Mũi Họng Trung ương thì độ tuổi từ 16-50 chiếm 86,83%.<br /> Trước đây các phẫu thuật kinh điển nhằm mở vào xoang, lấy bỏ toàn bộ<br /> niêm mạc trong xoang, nạo sạch bệnh tích và dẫn lưu chất dịch tiết qua khe<br /> dưới được gọi là phẫu thuật tiết căn.<br /> Ngày nay với những hiểu biết mới về niêm mạc mũi xoang, lỗ thông mũi<br /> xoang, sinh lý bệnh viêm xoang và sự ra đời của NSMX người ta thấy rằng sự<br /> bít tắc của các lỗ thông mũi xoang dẫn đến rối loạn trong hoạt động của hệ<br /> thống lông chuyển và sự dẫn lưu tự nhiên của các xoang. Sự hiểu biết về sinh lí<br /> mũi xoang và sinh bệnh học của viêm xoang là cơ sở cho sự phát triển trong<br /> phương pháp chẩn đoán, chỉ định, kỹ thuật mổ xoang để bảo tồn chức năng sinh<br /> lý của xoang được gọi là phẫu thuật nội soi chức năng mũi xoang.<br /> Vào những năm 1970, khi Messerklinger W. (Áo) và Wingen công bố<br /> công trình của mình về phẫu thuật mũi xoang dưới sự dẫn dường của ống nội<br /> soi thì phẫu thuật nội soi chức năng mũi xoang mới thực sự ra đời. Nhờ những<br /> thành tựu về công nghệ sản xuất lăng kính và kỹ thuật truyền ảnh số phát minh<br /> ống nội soi cứng và nguồn sáng lạnh đã góp phần gia tăng độ chính xác các chi<br /> tiết của hố mổ cũng như nâng cao khả năng tiếp cận. Với ưu điểm nổi bật là nhẹ<br /> nhàng chính xác, PTNSMX đã được chấp nhận và nhanh chóng phát triển rộng<br /> khắp thế giới.<br /> Phẫu thuật nào cũng vậy, ngoài vai trò của người phẫu thuật viên, đứng<br /> đằng sau sự an toàn và thành công của nó có phần không nhỏ của người điều<br /> dưỡng luôn theo sát theo dõi từng diễn biến, phát hiện những triệu chứng bất<br /> thường phối hợp với BS điều trị, lập kế hoạch chăm sóc BN hợp lí.<br /> 7<br /> <br /> Chính vì vậy chúng tôi làm chuyên đề chăm sóc bệnh nhân sau phẫu<br /> thuật xoang nhằm 2 mục tiêu:<br /> 1. Mô tả khái quát bệnh viêm xoang và các biến chứng thường gặp sau<br /> PT xoang.<br /> 2. Lập kế hoạch chăm sóc cho bệnh nhân sau phẫu thuật xoang<br /> <br /> 8<br /> <br /> Thang Long University Library<br /> <br /> I: TỔNG QUAN<br /> 1.1.<br /> <br /> VÀI NÉT KHÁI QUÁT:<br /> 1.1.1 Trên thế giới:<br /> NSMX chẩn đoán lần đầu tiên được thực hiện vào năm 1901 bởi<br /> <br /> Hirchrmann ông đã cải tiến ống soi bàng quang của Nitze để khám hốc mũi và<br /> NSXH qua ổ răng. Năm 1925, Maltz phát hiện NS xoang là một phương pháp<br /> chẩn đoán bệnh lý XH, ông đã mô tả kỹ thuật vào XH để nội soi bằng 2 đường<br /> qua khe dưới và qua hố nanh. Năm 1951 Hopkins đã tìm ra phương thức<br /> truyền ánh sáng lạnh trong ống dài thay thế cho hệ thống kính hội tụ của Nitze.<br /> ông đã dùng ống soi xoang mà ông ghép nhiều thấu kính để truyền ánh sáng.<br /> Trong những năm 60 - 70 của thế kỷ 20, sự phát triển vượt bậc của công nghệ<br /> chế tạo dụng cụ quang học đã tạo tiền đề cho nội soi phát triển mạnh mẽ, từ<br /> chẩn đoán đến phẫu thuật nội soi. Cho đến năm l967 Messerklinger Ở áo,<br /> Wigand ở Đức đã đề xuất và hoàn thiện đầy đủ kỹ thuật phẫu thuật nội soi mũi<br /> xoang.<br /> Năm 1972, Hellmich phát triển kỹ thuật nội soi xoang hàm bằng 2 đường<br /> phối hợp qua hố nanh và qua khe dưới. Đến năm 1978 khi Messerklinger (áo)<br /> và Terrier (Thuỵ Sỹ ) cùng độc lập công bố các công trình của mình về phẫu<br /> thuật mũi-xoang dưới sự dẫn đường của ống nội soi thì phẫu thuật nội soi chức<br /> năng mũi xoang mới thực sự ra đời và nhanh chóng phát triển trên toàn thế giới.<br /> Ở Hoa Kỳ, cho đến năm 1984 phẫu thuật mới được D.W.Kennedy áp dụng và<br /> phát triển.<br /> 1.1.2. Ở Việt nam:<br /> Kỹ thuật phẫu thuật nội soi mũi xoang chỉ mới được áp dụng từ đầu thập<br /> kỷ 90 ở miền Nam và từ năm 1993 ở miền Bắc. Bùi Minh Đức đã nhấn mạnh<br /> vai trò của nội soi trong chẩn đoán các bệnh mũi - xoang. Ngô Ngọc Liễn, Võ<br /> Thanh Quang đã nêu rõ vai trò của phẫu thuật nội soi chức năng mũi xoang<br /> trong một số bệnh lý mũi xoang. Nguyễn Tấn Phong đã giới thiệu các kỹ thuật<br /> 9<br /> <br /> nội soi xoang hàm trong Phẫu thuật nội soi chức năng mũi xoang. Võ Văn<br /> Khoa cũng đã đề cập tới nội soi xoang hàm trong luận án tiến sỹ Ngiên chít đặc<br /> điểm lâm sàng, mô bệnh học trong viên xoang mạn tính. Nghiêm Thị Thu Hà<br /> trong luận văn thạc sỹ y học đã Nghiên cứu ứng dụng kỹ thuật nội soi trong<br /> chẩn đoán viêm xoang hàm mạn tính . Và Phạm Kiên Hữu trong luận văn tiến<br /> sỹ đã nghiên cứu PT NSMX qua 213 trương hợp mổ tại bệnh viên nhân dân Gia<br /> Định.<br /> 1.2.<br /> <br /> GIẢI PHẪU SINH LÝ :<br /> <br /> 1.2.1. Giải phẫu bình thường:<br /> 1.2.1.1.Giải phẫu xoang: [2], [6]<br /> <br /> Hình 1.1. Vị trí các xoang<br /> 1.2.1.1.a.Giải phẫu xoàng hàm.<br /> Xoang hàm là một hốc chiếm gần hết bề dầy của mỏm tháp xương hàm<br /> trên, có thể coi xoang hàm giống hình tháp 3 mặt, 1 đáy và 1 đỉnh.<br /> -<br /> <br /> Các mặt của xoang hàm:<br /> <br /> +<br /> <br /> Mặt trên: Tương ứng với sàn của ổ mắt. Chạy từ sau ra trước có<br /> <br /> rãnh và ống dưới ổ mắt.<br /> +<br /> <br /> Mặt trước: Lõm vào, lõm này tương ứng với hố nanh, ở phần trên<br /> <br /> của mặt này gồ lên tạo bởi ống trên ổ mắt, mặt này là mặt phẫu thuật trong<br /> các phẫu thuật xoang kinh điển.<br /> <br /> 10<br /> <br /> Thang Long University Library<br /> <br /> +<br /> <br /> Mặt sau: Là mặt chân bướm hàm liên quan tới hố chân bướm hàm,<br /> <br /> đi trong mặt này có dây thần kinh răng sau<br /> -<br /> <br /> Đáy xoang hàm:<br /> <br /> +<br /> <br /> Đáy xoang tương ứng với mặt ngoài của hốc mũi Đáy xoang chia<br /> <br /> làm hai phần: phần dưới và phần trên<br /> +<br /> <br /> Phần dưới: Mỏng được cấu tạo bởi mỏm hàm của xương cuốn<br /> <br /> dưới và mỏm hàm xương khẩu cái khớp lại với nhau.<br /> +<br /> <br /> Phần trên: Có lỗ thông của xoang hàm vùng tương ứng với các<br /> <br /> khuyết xương nằm giữa chân bám của xương cuốn dưới và mỏm móc chỉ có<br /> niêm mạc che phủ. Phần trên có ống lệ tị đi từ trên xuống.<br /> -<br /> <br /> Các bờ của đáy:<br /> <br /> +<br /> <br /> Bờ trên của đáy xoàng: chạy dọc theo bờ tỉ.có của xoang hàm. Nó<br /> <br /> gồ lên bởi 1 hoặc 2 chỗ lồi tròn tạo ra bởi những tế bào sàng hàm của mặt<br /> trong của xương hàm trên.<br /> +<br /> <br /> Bờ trước của đáy xoang: nằm ở phần đáy của một máng thẳng<br /> <br /> đang và sâu đôi khi rất hẹp nằm giữa đường gờ của ông lệ tị và mặt trước<br /> xoang hàm.<br /> +<br /> <br /> Bờ dưới: là một rãnh lõm mà đáy của rãnh chạy xuống dưới thấp<br /> <br /> hơn là sàng mũi. Bờ này liên quan với răng hàm nhỏ và hai răng hàm lớn. Ta<br /> hay gặp các chân của răng hàm lớn này tạo thành những phần lồi vào trong<br /> lòng xoang.<br /> -<br /> <br /> Đỉnh của xoang<br /> <br /> +<br /> <br /> Đỉnh của xoang thường kéo dài ra ngoài đến tận củ gò má của<br /> <br /> xương hàm.<br /> -<br /> <br /> Lỗ xoang hàm<br /> <br /> 11<br /> <br />