Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn khám phá khoa học ở trường mầm non Hồng Thái Tây

Chia sẻ: Bobietbo | Ngày: | Loại File: DOCX | Số trang:32

Thêm vào BST

Báo xấu

31
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của sáng kiến kinh nghiệm là sự phát triển của hệ thống mạng cùng với những tiện ích, ứng dụng phong phú đã tạo nên một cuộc cách mạng trong mọi người, mọi ngành và đặc biệt là giáo dục. Chính vì vậy ngay từ cấp học mầm non trẻ đã được làm quen với công nghệ thông tin như một phần của hoạt động giáo dục không thể thiếu (chuyên đề công nghệ thông tin). Không chỉ với người lớn mà đối với trẻ em mầm non thì công nghệ thông tin luôn mang lại nhiều điều kì thú và hữu ích trong việc tiếp thu kinh nghiệm sống.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn khám phá khoa học ở trường mầm non Hồng Thái Tây

Đề tài: MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÚP TRẺ 56 TUỔI HỌC TỐT MÔN KHÁM PHÁ KHOA HỌC Ở TRƯỜNG MẦM NON HỒNG THÁI TÂY I. PHẦN MỞ ĐẦU. 1. Lý do chọn đề tài. “Xung quanh ta có bao điều kì lạ, mà sao ta biết chẳng bao nhiêu”. Đó là một câu hát quen thuộc với mọi người. Câu hát đã nói lên thế giới xung quanh ta rất bao la rộng lớn. Nó bao gồm tất cả sự vật, hiện tượng, cây cỏ, con vật, các vấn đề về tự nhiên và xã hội. Chúng ta không thể đi đến tất cả mọi nơi, không thể tận mắt nhìn thấy hết thảy các sự vật, hiện tượng nhưng con người luôn có khát vọng muốn được khám phá, tìm hiểu thế giới xung quanh ta, đó chính là môi trường sống của con người. Nó lại là một kho tàng kiến thức vô tận ảnh hưởng tới sự tồn tại và phát triển của con người, cho nên con người luôn có nhu cầu khám phá thế giới xung quanh thông qua các hoạt động. Nhu cầu tìm hiểu, khám phá về thế giới xung quanh của con người đã xuất hiện ngay từ khi còn nhỏ. Từ khi trẻ ra đời đã muốn ngắm nhìn xung quanh như khi chỉ mới 2 tháng tuổi trẻ đã hứng thú đưa mắt nhìn theo những quả bóng bay xanh – đỏ treo trước mắt và tò mò đưa tay với. Càng lớn, nhu cầu đó càng tăng lên bằng việc bắt chước giọng điệu người lớn (thích mặc quần áo, đeo dép của mẹ…) làm những công việc của người lớn hay với trẻ 56 tuổi kinh nghiệm sống đã có trẻ liên tục hỏi những câu hỏi về thế giới xung quanh như “ Tại sao lại có trời? gió ở đâu đến? con sinh ra như thế nào? chính là lúc nhu cầu khám phá thế của trẻ còn ít, trẻ chưa tự khám phá về thế giới xung quanh nên người lớn phải giúp đỡ trẻ, phải tổ chức, hướng dẫn trẻ tham gia vào các hoạt động nhằm cho trẻ nhằm giúp trẻ tìm hiểu thế giới quanh trẻ và giúp trẻ tích lũy được kiến thức, kĩ năng về tự nhiên và xã hội, giúp trẻ được phát triển về các mặt: Đức – Trí Thể Mĩ Lao động. Thông qua việc tổ chức cho trẻ được hoạt động khám phá, trẻ sẽ được phát triển toàn diện các mặt, nhân cách được hình thành và phát triển. 1
Đây là mục đích hàng đầu của giáo dục nói chung và Giáo dục mầm non nói riêng khám phá khoa học là gì khám phá khoa học mầm non khám phá khoa học vũ trụ khám phá khoa học về môi trường xung quanh khám phá khoa học trẻ mầm non khám phá khoa học về nước khám phá khoa học trò chuyện về mùa hè khám phá khoa học tìm hiểu về nước khám phá khoa học vtv2. Nhắc đến“Trẻ mầm non khám phá khoa học”, chắc hẳn mọi người rất ngạc nhiên và tự hỏi trẻ mầm non chứ có phải học sinh cấp II, III đâu mà khám phá khoa học. Vì trong chúng ta luôn sẵn một ý nghĩ rằng khoa học là cái luôn cần đến nhiều tri thức và phải luôn sáng tạo ra những hoạt động, trò chơi cho trẻ khám phá. Thế nhưng, nếu suy nghĩ theo hướng khoa học? là tìm hiểu những kinh nghiệm trong cuộc sống hàng ngày dành cho trẻ mầm non. Và thí nghiệm khoa học dành cho trẻ em không phải là kiến thức khoa học mà qua đó trẻ học cách tìm hiểu về khoa học, biết suy đoán, phân tích và nêu kết quả theo suy nghĩ thì chúng ta sẽ nhận thấy khoa học không phải là cái gì đó quá khó và xa vời với trẻ Ở trường mầm non trẻ không chỉ được chăm sóc mà còn được thực hiện nhiều hoạt động khác nhau trong ngày. Trong đó hoạt động“Khám phá khoa học”có ý nghĩa quan trọng trong việc phát triển nhận thức cho trẻ. Hoạt động này nhằm thể hiện sự thích thú và đam mê khám phá sẽ nuôi dưỡng tình yêu thiên nhiên trong trẻ chứ không phải là những kiến thức khoa học mà trẻ thu lượm được. Đồng thời thông qua các hoạt động khám phá khoa học sẽ giúp cho trẻ dần hình thành và phát triển các kỹ năng quan sát, kỹ năng tư duy, phân tích, tổng hợp, khái quát và những đam mê được tìm hiểu khoa học. Để làm được như vậy thì các trò chơi thực nghiệm là không thể thiếu để trẻ được trải nghiệm và giải quyết tình huống một cách rất sáng tạo bằng tính tò mò bẩm sinh vốn luôn xuất hiện không ngừng trong cuộc sống hàng ngày, 2
nhận ra những quy luật trong quá trình sinh hoạt của con người. Việc vừa mang lại niềm vui và sự quan tâm về khoa học một cách tự nhiên, vừa chuẩn bị một nền tảng suy nghĩ khoa học đang trở thành một mục tiêu lớn trong ngành giáo dục khoa học mầm non. Hơn nữa, điều đó cũng giúp ích cho trẻ hình thành thái độ sống khoa học và tự mình tìm được phương pháp giải quyết vấn đề một cách sáng tạo. Tuy nhiên ở các trường mầm non hiện nay, việc tổ chức các hoạt động thử nghiệm giúp trẻ khám phá khoa học còn rất hạn chế. Một mặt do quá trình thực hiện các thí nghiệm khám phá khoa học rất phức tạp mất nhiều thời gian, bên cạnh đó việc tìm tài liệu, sách báo hướng dẫn các trò chơi thực nghiệm đơn giản và gần gũi với trẻ chưa phong phú. Từ những lý do trên, tôi đã trăn trở, suy nghĩ, tìm tòi, nghiên cứu và lựa chọn đề tài:“Một số biện pháp giúp trẻ 56 tuổi học tốt môn khám phá khoa học ở trường mầm non Hồng Thái Tây” 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài. Trong thời đại công nghệ thông tin hiện nay, sự phát triển của hệ thống mạng cùng với những tiện ích, ứng dụng phong phú đã tạo nên một cuộc cách mạng trong mọi người, mọi ngành và đặc biệt là giáo dục. Chính vì vậy ngay từ cấp học mầm non trẻ đã được làm quen với công nghệ thông tin như một phần của hoạt động giáo dục không thể thiếu (chuyên đề công nghệ thông tin). Không chỉ với người lớn mà đối với trẻ em mầm non thì công nghệ thông tin luôn mang lại nhiều điều kì thú và hữu ích trong việc tiếp thu kinh nghiệm sống. Hơn nữa trong việc giáo dục, truyền đạt kiết thức cho trẻ không phải sự vật hiện tượng nào cũng có sẵn để trẻ được trực tiếp tri giác, nhất là với hoạt động khám phá khoa học như tìm hiểu động vật sống dưới biển, quan sát máy bay, các hiện tượng tự nhiên hay chúng ta không thể có thời gian để chứng kiến những hiện tượng trong tự nhiên xảy ra như tìm hiểu về cách sinh 3
sản của một số loại vật nuôi, quá trình phát triển của cây chính vì vậy để trẻ được tìm hiểu thế giới xung quanh là một việc cần thiết. Là một giáo viên dạy trong nghề tôi luôn tìm những bài dạy thu hút sự tìm tòi khám phá của trẻ là rất quan trọng tôi thường xuyên sử dụng các bài giảng powerpoint, Elearning vào các tiết học. Tôi nhận thấy các tiết khám phá khoa học trẻ tỏ ra rất hào hứng, thích thú và cũng giúp trẻ nhận biết sự vật hiện tượng một cách rõ ràng hơn. + Là một xã miền núi, đông dân, trình độ dân trí không đồng đều, người dân chủ yếu sống bằng nghề nông, kinh tế còn gặp nhiều khó khăn, một số phụ huynh còn ít quan tâm đến trẻ, vốn hiểu biết về thế giới xung quanh chưa được chú trọng. + Các hoạt động trong trường, hoạt động ngoại khóa, chuyên đề, các buổi thao giảng các cô còn gặp nhiều hạn chế, chưa phát huy triệt để khả năng của mình, chưa dành nhiều thời gian đầu tư nên chất lượng chưa cao. Trong những năm học vừa qua, mặc dù ngành học đã đưa nội dung đổi mới hình thức giáo dục. Đặc biệt khi trẻ tham gia vào hoạt động ngoại khóa, trẻ vẫn chưa phát huy được tính sáng tạo độc lập chủ động của mình, trẻ chưa mạnh dạn khám phá, chưa thật sự hiểu biết nhiều về thế giới xung quanh mình có nhiều điều kỳ thú. Xuất phát từ nhận định trên tôi quyết định đi vào nghiên cứu tìm ra: “Một số biện pháp giúp trẻ 56 tuổi học tốt môn khám phá khoa học ở trường mầm non Hồng Thái Tây ” Khi tiến hành xây dựng đề tài này tôi đã được sự giúp đỡ quan tâm tận tình của Ban giám hiệu, các đồng nghiệp trong trường tạo điều khiện cho tôi áp dụng nghiên cứu và thử nghiệm. Trong quá trình nghiên cứu đề tài không tránh khỏi những thiếu xót kính mong hội đồng thi đua các cấp và các đồng nghiệp có những góp ý quý báu để đề tài được hoàn thiện hơn. 3. Đối tượng nghiên cứu. 4
Nghiên cứu “Một số biện pháp giúp trẻ 56 tuổi học tốt môn khám phá khoa học ở trường mầm non Hồng Thái Tây” được áp dụng tại lớp mẫu giáo 56 tuổi A2 trường mầm non Hồng Thái Tây Xã Hồng Thái Tây – Thị Xã Đông Triều Quảng Ninh. Chính vì thế tôi không những áp dụng những biện pháp vốn có trong trường, lớp, sách vở mà thường xuyên học hỏi từ đồng nghiệp, sách báo và đặc biệt là tôi rất quan tâm tới những sáng kiến kinh nghiệm về khám phá khoa học của những giáo viên trong thị xã. Tôi cũng nghiên cứu và áp dụng vào các tiết dạy của mình. Khi áp dụng sáng kiến vào trẻ tôi thật sự cảm nhận rõ vai trò riêng của từng sáng kiến. Mỗi sáng kiến lại như phần nào góp phần thêm vào sự hoàn thiện cho buổi học. 4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu. Phạm vi nghiên cứu “Một số biện pháp giúp trẻ 56 tuổi học tốt môn khám phá khoa học ở trường mầm non Hồng Thái Tây ” Từ ngày 1/9/2017 đến ngày 10/04/ 2018. 5. Phương pháp nghiên cứu. Để nghiên cứu đề tài này tôi sử dụng những biện pháp sau 5.1: Khảo sát khả năng khám phá khoa học của trẻ 5.2: Xây dựng kế hoạch thực hiện các trò chơi thực nghiệm giúp trẻ khám phá khoa học theo chủ đề 5.3: Xây dựng môi trường lớp học gây hứng thú cho trẻ tham gia thực hiện 5.4: Sưu tầm, sáng tạo trò chơi thực nghiệm và tổ chức có hiệu quả. 5.5: Phối kết hợp với phụ huynh để cùng giúp các con thực hành thí nghiệm khám phá khoa học đạt kết quả cao. II. PHẦN NỘI DUNG 1. Cơ sở lý luận. 5
Nhà tâm lý học lỗi lạc Jean Piaget đã giải thích tính ham hiểu biết của trẻ và khát vọng hành động của trẻ trong môi trường bởi quá trình tự điều chỉnh hay còn gọi là sự cân bằng. Trẻ từ 3 – 5 tuổi quá trình tư duy của trẻ có nhiều thay đổi từ giai đoạn cảm giác – vận động đến giai đoạn tư duy tiền thao tác, kèm theo tư duy tượng trưng để trẻ tìm hiểu các sự vật, hiện tượng xung quanh. Bên cạnh đó, đặc điểm phát triển nhận thức của trẻ mẫu giáo đó là: Thích các hoạt động chân tay và khám phá bằng các giác quan. Hay đặt câu hỏi nhưng không phải lúc nào cũng hiểu câu trả lời. Bắt đầu hiểu thí nghiệm là gì và trở nên có chủ định cũng như sáng tạo hơn trong việc khám phá. Thường dành nhiều thời gian và chú ý hơn vào các hoạt động mà trẻ thích. Thích chơi theo nhóm 5 – 6 trẻ và thích trao đổi trong nhóm nhỏ. Có thể làm một số thí nghiệm do cô hướng dẫn và có thể giải thích theo nhiều cách khác nhau. Bắt đầu đưa ra những dự đoán dựa trên những gì trẻ được trải nghiệm. Thích nghĩ ra các lời giải thích về những gì quan sát được, thường thêm các chi tiết tưởng tượng vào các sự việc. Có thể nắm bắt các khái niệm trừu tượng nhưng trẻ vẫn cần các sự việc có thực để giải thích các khái niệm đó. Trẻ bắt đầu suy nghĩ lập kế hoạch cho một hoạt động, chẳng hạn như nghĩ về việc gieo hạt trước khi trẻ thực hiện hành động thực tế. Chính vì vậy, được trực tiếp thí nghiệm với các vật mà mình đang học. 2. Thực trạng: *Thuận lợi: Được sự quan tâm chỉ đạo của ban giám hiệu nhà trường cũng như phòng giáo dục về các mặt phát triển giáo dục trong đó có lĩnh vực phát triển nhận thức: 6
Trường mầm non Hồng Thái Tây nằm trên địa bàn xã Hồng Thái Tây . trường có đầy đủ cơ sở vật chất để phục vụ các hoạt động chung của trường. Năm học 2011 2012 trường đón nhận danh hiệu“Trường mầm non đạt chuẩn Quốc gia” mức độ I. Trường có 13/13 lớp thực hiện chương trình giáo dục mầm non mới, các trang thiết bị phục vụ chăm sóc nuôi dưỡng và giáo dục hiện đại, giúp cho tôi có sự đổi mới về tư duy giảng dạy của mình, cập nhật kịp thời những quan điểm chỉ đạo của ngành về việc:“Lấy trẻ làm trung tâm” Năm học 2017 2018 Trường mầm non Hồng Thái Tây đã thực hiện chương trình giáo dục mầm non mới và hoạt động khám phá khoa học của trẻ ở trường cũng thường xuyên được thực hiện có hiệu quả. Trường mầm non Hồng Thái Tây luôn đạt danh hiệu“Trường tiên tiến” của thị xã và liên tục có giáo viên giỏi cấp thị xã. Bản thân tôi là giáo viên dạy giỏi cấp cơ sở trong nhiều năm và có tâm huyết với nghề, ham học hỏi, luôn cố gắng tìm tòi, sáng tạo trong giảng dạy để tìm ra các biện pháp gây hứng thú cho trẻ trong các hoạt động. Đồng nghiệp cùng phụ trách lớp là giáo viên dạy giỏi và nhiệt tình trong công việc. Ban giám hiệu và tổ chuyên môn nhà trường luôn tạo điều kiện cho giáo viên về mọi mặt và xây dựng mối quan hệ đoàn kết, thân ái trong tập thể giáo viên, nhân viên và đặc biệt là sự quan tâm thường xuyên tới cô và trẻ. Trẻ ở cùng độ tuổi, thông minh, nhanh nhẹn, có nề nếp. Phụ huynh nhiệt tình ủng hộ lớp nguyên vật liệu theo thông báo của giáo viên. Về cơ sở vật chất nhà trường khang trang, đẹp đẽ, đầy đủ điều kiện để tổ chức hoạt động khám phá khoa học. *Khó khăn: 7
Phương pháp mà giáo viên sử dụng để tổ chức cho trẻ khám phá khoa học chủ yếu là các phương pháp trực quan và dùng lời nên việc truyền thụ những kiến thức khoa học trừu tượng cho trẻ gặp nhiều khó khăn. Tài liệu, sách báo về các thí nghiệm khám phá khoa học cho trẻ còn hạn chế. Số trẻ nam đông hơn số trẻ nữ nên rất hiếu động trong các giờ hoạt động Trẻ mẫu giáo dễ tiếp thu nhưng thường dễ quên những kiến thức vừa học. * Mặt mạnh, mặt yếu. Nâng cao chất lượng Giáo dục nhận thức cho trẻ nói chung và nâng cao chất lượng“Một số biện pháp giúp trẻ 56 tuổi học tốt môn khám phá khoa học ở trường mầm non Hồng Thái Tây ”nói riêng, tôi thấy: Là một giáo viên để dạy tốt bộ môn khám phá khoa học thì cô phải nắm chắc nội dung chương trình, phương pháp bộ môn. Không ngừng học tập nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ. Tôi luôn học tập, sáng tạo, rèn luyện để thể hiện thật hấp dẫn và phù hợp với trẻ. Biết đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi của trẻ để có phương pháp dạy thích hợp. Tạo môi trường giáo dục khám phá phong phú. Sử dụng đồ dùng trực quan một cách có hiệu quả. Biết khai thác những nội dung, thông tin cần thiết để ứng dụng công nghệ thông tin vào trong giảng dạy. Linh hoạt sử dụng đa dạng hoá các hoạt động cho trẻ đỡ nhàm chán và làm tăng sự tích cực hoạt động của trẻ. Biết truyền đạt chính xác, hấp dẫn, truyền cảm để thu hút, hấp dẫn trẻ. 8
Thường xuyên cho trẻ đi trải nghệm theo các chủ đề mới ở mọi lúc, mọi nơi. Luôn khuyến khích, động viên, tạo cho trẻ niềm say mê hoạt động. Phối kết hợp với phụ huynh để trao đổi, thống nhất quan điểm giáo dục. Trong các tiết học khám phá khoa học tôi luôn thay đổi các thủ thuật để đưa các đối tượng ra cho trẻ quan sát và mối bài tuỳ thuộc vào đối tượng cho trẻ làm quen, tôi tìm cách vào bài khác nhau cũng có bài cho trẻ quan sát tri giác bằng vật thật, cũng có bài dùng tranh ảnh, băng hình, hoặc dùng câu đố để đưa ra giúp trẻ không bị nhàm chán lại dễ tiếp thu để trẻ ghi nhớ và chính xác hoá các biểu tượng của mình. Trên đây là một số kinh nghiệm trong việc nghiên cứu áp dụng'' Một số biện pháp giúp trẻ 56 tuổi học tốt môn khám phá khoa học ở trường mầm non Hồng Thái Tây''.Rất mong nhận được sự đánh giá góp ý của các cấp lãnh đạo và các bạn đồng nghiệp. Đầu năm học 20172018 dưới sự chỉ đạo và phân công của ban giám hiệu nhà trường tôi được giao nhiệm vụ chủ nhiệm lớp mẫu giáo 56 tuổi A2 với sĩ số là 37 cháu, để có được những giải pháp phù hợp. Bản thân không ngừng tự học bồi dưỡng về trình độ chuyên môn, tự rèn luyện thói quen luôn luôn học hỏi, luôn luôn vận động, sáng tạo và tích cực khi tổ chức cho trẻ mỗi giờ học, và gây hứng thú. Tham gia và dự các chuyên đề của trường, phòng giáo dục tổ chức các tiết dạy mang hình thức đổi mới. Thường xuyên cập nhật các thông tin trên đài, tivi hay internet. thực hiện việc đổi mới hình thức tổ chức tiết khám phá khoa học nhằm phát hiện các cháu mạnh dạn, tự tin, trả lời các câu hỏi của cô và khám phá nhiều điều mới lạ ở xung quanh bé qua các bài hát về chủ đề mà trẻ đã được học có nội dung liên quan đến công tác chăm sóc giáo dục mầm non . 9
Để kiểm tra và đánh giá sau các hoạt động là hết sức cần thiết vì chỉ có thế sau mỗi giờ dạy tôi mới biết mình cần rút ra những bài học gì? hình thức ra sao? đã gây được hứng thú cho trẻ không? cùng với việc đánh giá khả năng của trẻ khi tham gia các hoạt động sự hứng thú, hiểu bài, cảm nhận, khả năng diễn đạt... Đối với trẻ việc kiểm tra đánh giá là phải kịp thời để có sự thay đổi về phương pháp hay hình thức sao cho phù hợp với trẻ. *Phân tích đánh giá. Các hoạt động khám phá khoa học không còn tẻ nhạt, khô khan đối với trẻ mà trẻ tích cực tham gia hoạt động phát huy tính sáng tạo và khả năng tư duy khi khám phá khoa học cụ thể trẻ có tiến bộ rõ rệt trong từng hoạt động. Trẻ có kỹ năng quan sát, so sánh, phân loại tốt, hiểu biết rộng về tự nhiên cũng như xã hội Các bậc phụ huynh đã nhận thức rõ được tầm quan trọng của việc dạy trẻ làm quen với khám phá khoa học, cùng phối kết hợp với cô giáo tạo điều kiện cho trẻ được làm quen với khám phá khoa học đạt kết quả cao nhất, điều đó cũng đã góp phần nâng cao chất lượng giáo dục trẻ. Kết quả đạt được như sau: + Về phía trẻ Trước khi áp dụng các Sau khi áp dụng các phương pháp trên phương pháp (Số trẻ 37 trẻ) trên Số trẻ % Số trẻ % Trẻ chú ý vào nội dung 13/37 35% 34/37 92% Trẻ thích được nói lên ý 13/37 35% 33/37 89,1% kiến của mình. 10
Trẻ nắm được kiến thức 11/37 30% 35/37 94,5% +Về phía giáo viên Cô giáo cần có lòng say mê khám phá khoa học, mong muốn tìm hiểu về các sự vật hiện tượng lòng ham hiểu biết của cô giáo phải được thể hiện trong mọi hoạt động để làm gương cho trẻ lôi cuốn trẻ vào các hoạt động khám phá, tìm hiểu về khám phá khoa học Giáo viên có những kiến thức cơ bản về khoa học tự nhiên và khoa học xã hội, nắm vững nội dung chương trình và có kỹ năng sử dụng linh hoạt các phương pháp, luôn có ý thức trong việc đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức cho trẻ khám phá khoa học theo hướng tích cực các hoạt động của trẻ và lấy trẻ làm trung tâm. Cô luôn tạo cho trẻ môi trường học tập “ Học mà chơi, chơi mà học” luôn động viên kịp thời và giúp trẻ tập luyện thường xuyên cho trẻ được trải nghiệm khám phá và tạo các điều kiện tốt nhất để trẻ có khả năng tư duy và phát triển tốt. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa cô giáo và gia đình trong việc tổ chức cho trẻ thực hiện các hoạt động trong trường mầm non. Thu được những kết quả tích cực trên trẻ, tôi càng nỗ lực học hỏi, tìm hiểu và mong ứng dụng được nhiều hơn những tri thức về khoa học trong công tác giảng dạy của mình. Những điều kì thú trong khoa học vô cùng phong phú, song không phải bất cứ hiện tượng khoa học vui nào cũng có thể ứng dụng trong việc dạy trẻ mầm non. Việc lựa chọn cũng như thực hiện những thí nghiệm khoa học phải đảm bảo tính vừa sức, phù hợp với lứa tuổi và đặc biệt là đảm bảo an toàn cho trẻ. Qua đó giáo dục trẻ biết tự khám phá trong khả năng của mình, tránh những trường hợp tò mò hiếu động gây nên những hậu quả nghiêm trọng. Chính vì vậy mà trên đây tôi mới chỉ đưa ra được một số thí nghiệm nhỏ, mong có được sự góp ý của các cấp lãnh đạo và 11
các đồng nghiệp để phần sáng kiến kinh nghiệm của mình được hoàn thiện hơn. +Về phía phụ huynh Các bậc phụ huynh đã nhận thức rõ được tầm quan trọng của việc dạy trẻ làm quen với khám phá khoa học, tạo điều kiện cùng công tác với cô giáo để được làm quen với khám phá khoa học của trẻ đạt hiệu quả cao nhất, đó cũng đã góp phần nâng cao chất lượng môn cho trẻ làm quen với khám phá khoa học. * Nhận xét: Từ những kết quả mà tôi thu được trên trẻ sau một thời gian với các phương pháp trên tôi thấy rằng các trò chơi các phương pháp đã đem lại một kết quả tốt, phần đại đa số các trẻ đã bị cuốn hút và thật sự thấy hứng thú, háo hức mỗi khi đến với khám phá khoa học. Do vậy mà các trẻ rất tự tin khi phát biểu và nói lên ý kiến của mình. Chứng tỏ các phương pháp đã dần cụ thể hóa, trực quan hóa các kiến thức khoa học trìu tượng, giúp các trẻ tiếp thu dễ dàng hơn. Như vậy, kết quả thực nghiệm của tôi đã thành công và tạo được thêm cảm hứng cho tôi thiết kế thêm nhiều các phương pháp mới nhằm phục vụ tốt hơn cho việc giảng dạy. 3. Các giải pháp, biện pháp. 3.1: Mục tiêu của giải pháp, biện pháp. + Trẻ thích tìm hiểu và thích tìm hiểu về thế giới xung quanh trẻ có nhiều điều diễn ra tưởng chừng như đơn giản nhưng với trẻ là một điều kỳ diệu. + Việc trẻ được khám phá, được làm quen với môi trường xung quanh là một việc làm thiết thực, rất cần thiết và cần đưa đến có hệ thống từ độ tuổi nhà trẻ tới các lứa tuổi tiếp theo. + Dựa trên đặc điểm tâm lí, nhận thức của trẻ mẫu giáo nói chung và trẻ Mẫu giáo lớn nói riêng, các nhà tâm lí học, giáo dục học đã chỉ ra rằng, quá 12
trình tìm hiểu môi trường xung quanh được tổ chức mang tính chất khám phá, trải nghiệm theo phương thức “học mà chơi, chơi mà học”, là phù hợp hơn cả đối với trẻ. +Những phương pháp hay và hữu ích nhất giúp trẻ thỏa mãn được nhu cầu khám phá và tìm hiểu thế giới xung quanh, mai này biết đâu đó những “Mầm non” ấy sẽ tiếp tục là những nhà khoa học khám phá ra những điều kì vĩ hơn nữa. 3.2: Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp. 1, Khảo sát khả năng khám phá khoa học của trẻ Để giúp cho việc xây dựng các trò chơi thực nghiệm giúp trẻ khám phá khoa học hiệu quả, thực sự có chất lượng, đáp ứng được tình hình thực tế của lớp, phù hợp với khả năng của học sinh lớp mình thì đây là việc làm vô cùng quan trọng. Việc đánh giá chính xác thực trạng sự phát triển của trẻ về nhận thức sẽ giúp giáo viên hiểu rõ hơn về kiến thức, kỹ năng, thái độ của học sinh lớp mình về hoạt động khám phá khoa học. Rồi từ đó cô giáo sẽ biên soạn, hệ thống hóa và sáng tạo các trò chơi thử nghiệm để tổ chức khám phá khoa học cho trẻ phù hợp, các cô không cần quá coi trọng kiến thức thu được mà chú ý tới cảm nhận của trẻ tới cách khám phá như thế nào? Bắt đầu từ tháng 9, tôi đã lên kế hoạch khảo sát trẻ (Qua việc theo dõi các hoạt động trong ngày của trẻ, cùng với việc tổ chức cho trẻ tham gia một số hoạt động trải nghiệm khám phá khoa học để đánh giá trẻ) bao gồm các tiêu chí: Khả năng quan sát, khả năng so sánh, khả năng phân loại, khả năng giao tiếp, thao tác thực nghiệm, khả năng phán đoán, khả năng suy luận. Cụ thể, kết quả khảo sát đầu năm trẻ đạt được các mức độ sau: CÁC TIÊU CHÍ Khả Khả Khả Khả Thao Khả Khả năng năng năng năng năng tác năng suy luận quan so phân giao thử phán sát sánh loại tiếp 13
nghi đoán ệm Đ CĐ Đ CĐ Đ CĐ Đ CĐ Đ CĐ Đ CĐ Đ CĐ SỐ TRẺ 25 12 22 15 26 11 27 10 28 9 25 12 26 11 37 TỶ LỆ: 67,5 32,4 59,4 40,5 70,2 30 7,3 27 76 24,3 67,5 32,4 70,2 30 % 2, Xây dựng kế hoạch thực hiện các trò chơi thực nghiệm giúp trẻ khám phá khoa học theo chủ đề Trong nhiều năm công tác giảng dạy lớp mẫu giáo lớn 56 tuổi tôi luôn tìm tài liệu về khám phá khoa học để tìm hiểu và nghiên cứu thật kỹ những nội dung khám phá khoa học của mẫu giáo lớn 56 tuổi. Nhằm giúp trẻ mẫu giáo yêu thích và khám phá khoa học một cách hiệu quả nhất. Để làm được như vậy tôi cần phải xác định chính xác hơn mục đích, yêu cầu, cách thực hiện từng nội dung khám phá khoa học. Để từ đó, tôi sưu tầm, biên soạn và sáng tạo các trò chơi thực nghiệm thiết thực nhất, hiệu quả nhất đối với trẻ. Các trò chơi thực nghiệm mà cô xây dựng, biên soạn cần cung cấp cho trẻ những kiến thức khoa học đơn giản, dễ hiểu, phù hợp với khả năng nhận thức của trẻ, đồng thời nó cũng kích thích tính ham hiểu biết và tìm tòi của trẻ. Từ sự hứng thú của trẻ, kết hợp với các hiện tượng xảy ra trong các trò chơi thử nghiệm, trẻ cảm nhận về vẻ đẹp về thế giới xung quanh. Từ đó, trẻ nảy sinh tình yêu thiên nhiên, có hành động tốt để bảo vệ vật nuôi, cây trồng. Để phát triển niềm đam mê khoa học của trẻ, tôi nên khuyến khích các trẻ quan sát các sự vật( hiện tượng) ở xung quanh, để trẻ tự đặt câu hỏi và gợi mở giúp trẻ gần gũi những câu trả lời. Dựa vào đặc điểm và khả năng nhận thức của trẻ mẫu giáo 56 tuổi và kết quả khảo sát đầu đầu năm. Tôi đã tìm hiểu và nghiên cứu các tài liệu 14
về khám phá khoa học của nhà xuất bản giáo dục và nhà xuất bản Hà Nội bao gồm: + Trẻ mầm non khám phá khoa học (Viện nghiên cứu sư phạm – TS Hồ Lam Hồng ) + Các hoạt động khám phá khoa học của trẻ mầm non (Trần Thị Ngọc Trâm – Nguyễn Thị Nga) Bên cạnh đó, tôi cũng tìm hiểu thêm các thông tin, các tài liệu trên Internet, trong sách báo, đặc biệt là các sách báo của ngành liên quan đến vấn đề khám phá khoa học (Đặc biệt là các nội dung khám phá khoa học của chương trình giáo dục mầm non mới) rồi trao đổi với các bạn đồng nghiệp. Qua quá trình nghiên cứu tài liệu, tôi đã có thể nắm được chính xác, đầy đủ các nội dung, yêu cầu, cách tiến hành các trò chơi thực nghiệm giúp trẻ 5 – 6 tuổi khám phá khoa học. Và tôi đó thực hiện theo bảng kế hoạch xây dựng các góc chơi thực nghiệm theo chủ đề như sau: BẢNG KẾ HOẠCH XÂY DỰNG CÁC TRÒ CHƠI THỰC NGHIỆM THEO CHỦ ĐỀ TT Chủ đề ND thực hiện Các trò chơi thử nghiệm Sờ ,ngửi ,nếm và đoán tên Khám phá về một số Bản thân đồ vật 1 giác quan của cơ thể con (3 thử nghiệm ) Truyền tin người. Bé khám phá bản thân Cái nào nóng hơn Tổ chức hoạt động Vật chìm – vật nổi Gia đình 2 khám phá về đồ vật, chất Cái nào nặng hơn (4 thử nghiệm) liệu. Tại sao các đồ vật lại nóng lên Khám phá về nguyên Nghề nghiệp Hỗn hợp cát, vôi, xi măng vật liệu các nghề 3 (2 thử nghiệm) Đất như thế nào 15
Tổ chức khám phá khoa Sự chuyển động của cá Động vật 4 học về động vật, về sự Bóng hình các con vật (3 thử nghiệm) chuyển động Dấu chân con vật cưng Hoa nở như thế nào? Chọn lá Mầm và rễ Cây cần gì để lớn lên và Thực vật 5 Khám phá khoa học về phát triển. (8 thử nghiệm) thực vật. Vui cùng trái cây Hoa đổi màu Quan sát chồi non Sờ, Ngửi đoán tên quả 6 Cho trẻ khám phá về Đồ chơi chìm và nổi (thả Giao thông nguyên lý chìm nổi, thuyền.) ( 2 thử nghiệm) nguyên lý chuyển động Xe chạy nhanh chậm 7 Sủi bóng nước như thế Nước và nào? Các hiện tượng Khám phá khoa học về Hút và bắn nước tự nhiên nước và một số hiện Thổi không khí vào nước (10 thử nghiệm) tượng thiên nhiên, không Nước dâng lên như thế khí, ánh sáng nào? Làm thế nào có thể đi dưới trời nắng Gió có từ đâu Những đồ vật bay và không 16
bay Những chiếc chong chóng Ánh sáng đi như thế nào Các đám mây Việc nắm bắt được nội dung, yêu cầu, cách tiến hành trò chơi thực nghiệm sẽ giúp tôi biên soạn và sáng tạo thêm các trò chơi thử nghiệm khám phá khoa học cho trẻ mẫu giáo 56 tuổi lớp tôi phù hợp với nội dung giáo dục, linh hoạt trong việc lồng ghép vào trong chủ đề tương ứng giúp trẻ đạt được yêu cầu của quá trình học bộ môn khoa học 3, Xây dựng môi trường lớp học gây hứng thú cho trẻ tham gia thực hiện. Môi trường lớp học đẹp và sáng tạo là người giáo viên thứ 2 tổ chức và hướng dẫn trẻ chơi, trẻ hoạt động. Bởi môi trường hoạt động vừa để thoả mái nhu cầu vui chơi, giao tiếp, nhận thức, nhu cầu hoạt động cùng nhau của trẻ, vừa tạo cơ hội cho trẻ được chơi và hoạt động theo sở thích tích cực, độc lập, sáng tạo vận dụng những kỹ năng đó học vào các hoạt động khác, các tình huống trong các hoạt động. Việc xây dựng môi trường học và vui chơi cho trẻ sẽ là phương tiện, là điều kiện giúp trẻ hình thành các kỹ năng quan sát, phân tích, và những đam mê tìm hiểu khám phá. Chính vì vậy, khi vào đầu năm học mới tôi đó rất chú ý đến việc xây dựng môi trường lớp học, đặc biệt là góc khám phá “Bé với thiên nhiên” nhằm giúp trẻ khơi dậy tính tò mò, óc sáng tạo, những hiểu biết về các sự vật, hiện tượng xung quanh và giáo dục trẻ thái độ ứng xử đúng đắn với thiên nhiên, với xã hội. Đối với góc chơi“Bé với thiên nhiên”, tôi đó thiết kế những hình ảnh có màu sắc bắt mắt, nội dung sáng tạo, phù hợp, chứa đựng những nội dung học tập, giúp trẻ hoạt động khám phá một cách tích cực và hiệu quả 17
Góc chơi có rất nhiều hình ảnh kích thích tính tư duy tìm hiểu khám phá cho trẻ như quá trình về sự phát triển của cây giúp trẻ hình thành những hiểu biết về sự sinh trưởng và phát triển của cây xanh. Bảng pha màu giúp trẻ hiểu biết về cách pha trộn màu sắc từ hai màu hay ba màu có thể tạo ra màu mà trẻ yêu thích. Hay những hình ảnh mang tính chất giáo dục giúp trẻ có những thái độ đúng đắn với thiên nhiên và sự vật xung quanh. Để phát triển toàn diện nhận thức cho trẻ thông qua góc chơi thì ngoài những hình ảnh mang tính lý thuyết, giáo viên cần cho trẻ được thực hành để trẻ được trải nghiệm và giải quyết tình huống một cách sáng tạo.Trong những giờ hoạt động góc tôi thường xuyên chuẩn bị chu đáo các đồ dùng để trẻ được chơi và tham gia hoạt động thực tế nhằm đem lại niềm vui cho trẻ, giúp trẻ phát triển tư duy, óc sáng tạo và quan tâm hơn đến khoa học một cách tự nhiên. Kết quả, môi trường lớp học được xây dựng sáng tạo và hấp dẫn trẻ học sinh lớp tôi đã rất tích cực tham gia vào các hoạt động khám phá, qua đó vốn hiểu biết cho trẻ về thế giới xung quanh, phát huy khả năng tư duy sáng tạo. Trẻ lớp tôi luôn tò mò, tự đặt câu hởi về những sự vật, hiện tượng xung quanh với bạn, cô và người lớn. Các cháu còn biết tự tìm hiểu những điều trẻ chưa biết. 4, Sưu tầm, sáng tạo trò chơi thực nghiệm và tổ chức có hiệu quả. Thiên nhiên bao la rộng lớn là một hành tinh đầy ắp những bí mật khơi dậy trí tưởng tượng của trẻ thơ, chính vì vậy để khơi dậy cho trẻ niềm đam mê khám phá¸ khoa học giáo viên cần chú ý tới cảm nhận của trẻ và cách trẻ khám phá thế nào để nuôi dưỡng tình yêu thiên nhiên trong trẻ chứ không phải là những kiến thức trẻ thu lượm được. Bản thân tôi là người yêu thích bộ môn khám phá nên tôi và đồng nghiệp sưu tầm, sáng tạo trò chơi thực nghiệm, đặc biệt là các trò chơi thực nghiệm giúp trẻ phát triển lành mạnh hơn cả về thể chất và tình yêu, sự hiểu biết về sự vật hiện tượng, lòng nhân ái và khả năng tìm hiểu môi trường xung quanh. Khi sáng tạo các trò chơi 18
thực nghiệm giúp trẻ khám phá khoa học, tôi luôn lưu ý đến các yêu cầu đối với các trò chơi thử nghiệm như: những thử nghiệm tiến hành phải có sự thay đổi rõ ràng để giúp trẻ dễ nhận biết.Thử nghiệm không đòi hỏi điều kiện đặc biệt, dễ thực hiện, là những hiện tượng diễn ra trong cuộc sống. Những thử nghiệm không được gây thiệt hại cho vật làm thử nghiệm (Ví dụ: Làm chết cây, chết con vật). Không chọn thử nghiệm có thời gian quá lâu vì trẻ dễ quên mất những gì xảy ra ban đầu. Phải đảm bảo an toàn cho trẻ trong quá trình thử nghiệm (an toàn về dụng cụ, vật liệu). Kết quả, tôi cùng đồng nghiệp, tổ chuyên môn đã họp bàn và tổ chức một số trò chơi thực nghiệm dựa theo bảng xây dựng kế hoạch các chủ đề từ đầu năm học, giúp giáo viên dễ dàng lựa chọn đề tài, chuẩn bị đồ dùng và tổ chức hoạt động có hiệu quả. Cụ thể tôi đã sáng tạo và tổ chức một số trò chơi thực nghiệm giúp trẻ khám phá khoa học theo chủ đề như sau: 4.1. Chủ đề: Bản thân VD: Trò chơi thử nghiệm: Truyền tin * Mục đích: Trẻ biết được tác dụng của các giác quan thông qua trò chơi Trẻ biết phối hợp ăn ý với bạn trong nhóm * Chuẩn bị: 2 quả bóng bay Một số tranh về các giác quan * Cách tiến hành: Cho trẻ đầu hàng lên nhận bức tranh về các giác quan và về hàng truyền tin bằng cách áp sát quả bóng bay vào tai bạn đứng thứ hai và cứ như vậy cho tới trẻ cuối cùng. Trẻ cuối cùng sẽ đoán tên giác quan trong bức tranh mà cô yêu cầu * Giải thích và kết luận: 19
Quả bóng bay khi thổi to lên sẽ có khí ở bên trong. Vì vậy khi áp tai vào quả bóng bay sẽ nghe được tiếng vang của người nói ở bên vọng sang. 4.2. Chủ đề: Gia đình. VD: Trò chơi thử nghiệm: Vật chìm – vật nổi * Mục đích: Trau dồi óc quan sát, khả nang dự đoán và phân loại, giúp trẻ nhận biết các những chất liệu nổi chìm trong nước. * Chuẩn bị: 2 thùng đựng đầy nước 2 cái thìa inox (sắt, nhôm), 2 cái đĩa bằng sứ, 2 cái đĩa bằng inox 2 cái thìa bằng nhựa, 2 đĩa bằng nhựa * Cách tiến hành: Cho trẻ phỏng đoán đồ dùng chìm nổi và gắn kết quả vào bảng dự đoán Cho trẻ thả từng đồ dùng vào nước. Trẻ nêu nhận xét và giải thích lí do tại sao đồ dùng làm bằng chất liệu inox, sắt, bằng sứ lại chìm xuống dưới nước, còn đồ dùng làm bằng nhựa thì nổi trên mặt nước. Sau đó cho trẻ gắn kết quả vào bảng 4.3. Chủ đề : Nghề nghiệp VD: Trò chơi thử nghiệm: Hỗn hợp cát, vôi, xi măng * Mục đích Trẻ nhận biết được sự khác nhau của các nguyên vật liệu và sự thay đổi khi trộn các nguyên vật liệu đó lại với nhau. Nhận ra sự thay đổi khi đổ nước vào trộn thành một hỗn hợp chất nhão Biết được các nguyên vật liệu dùng để xây nhà * Chuẩn bị Một ít cát, vôi, xi măng đựng trong hộp 20