Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi làm quen với làn điệu dân ca hò khoan Lệ Thủy

Chia sẻ: Bobietbay | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:17

Thêm vào BST

Báo xấu

26
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của sáng kiến kinh nghiệm là nhiệm vụ của cấp học mầm non hiện nay nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ tốt hơn, trẻ mỗi ngày càng chăm ngoan, tích cực hơn. Bản thân giáo viên cũng vì thế mà hăng say công việc, yêu nghề mến trẻ.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi làm quen với làn điệu dân ca hò khoan Lệ Thủy

Đề tài: “Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi làm quen với làn điệu dân ca hò khoan Lệ Thủy” 1. PHẦN MỞ ĐẦU 1.1. Lí do chọn đề tài, sáng kiến, giải pháp: Là người con của quê hương Xứ Lệ, chắc hẳn ai cũng đã từng nghe qua những làn điệu hò khoan Lệ Thủy đắm say lòng người. Hò khoan Lệ Thủy là loại hình âm nhạc rất hấp dẫn, thu hút và có sức lan tỏa rất lớn. Tạo cho con người sự đoàn kết, yêu thương, gửi gắm tình yêu thiên nhiên, đất nước, con người và hướng tới tương lai qua những làn điệu hò khoan mộc mạc, dễ gần và dễ đi vào lòng người. Từ bao đời nay, hầu hết những câu hò đã được nâng niu, chắt lọc, giữ gìn được trau chuốt thêm, sáng tạo thêm, làm cho những làn điệu hò khoan ngày càng lung linh, ngày càng phong phú. Cứ đọc, cứ nghe về những làn điệu hò khoan mộc mạc sâu lắng ấy, ta cảm nhận được tâm hồn, tư tưởng, khát vọng của cha ông và cũng là khát vọng của chính mình. Nếu ai có dịp ghé thăm miền quê trù phú Lệ Thủy trong những ngày hội hò cổ truyền, chắc không khỏi cảm thấy rạo rực, xao xuyến tâm hồn khi được nghe những làn điệu hò khoan của những con người nơi đây cất lên. Sự kết hợp giữa giai điệu và lời hò có sức sống mạnh mẽ như muốn níu chân những người ở lại. Vì thế đưa hò khoan vào trường học để gìn giữ và phát huy là việc làm vô cùng cần thiết. Hò khoan là một nét văn hóa của người dân Quảng Bình nói chung, người dân Lệ Thủy nói riêng, là nhu cầu không thể thiếu được trong tư duy và sinh hoạt của nhân dân, nhất là ở vùng nông thôn Lệ Thủy. Người dân nông thôn quanh năm lao động vất vả, một nắng hai sương, vì vậy hò khoan được coi là yếu tố tạo ra sự thư giãn tinh thần, là sự biểu hiện cách ứng xử văn hóa với thiên nhiên, xã hội và cộng đồng. Con người có thể tìm thấy chính mình, sự hồn nhiên, sự hưng phấn nghệ thuật, những cảm xúc chất phác, trong sáng khi được giao lưu với nhau trong quá trình đối đáp hò khoan. Ở trường mầm non, việc cho trẻ 5-6 tuổi làm quen với làn điệu dân ca Hò khoan Lệ Thủy là một việc làm thiết thực, nó như là món ăn tinh thần không thể thiếu được đối với đời sống của trẻ. Những nốt nhạc trầm bổng, những giai điệu mượt mà vui tươi, trong trẻo của những làn điệu hò khoan sâu lắng như những dòng sữa ngọt ngào nuôi dưỡng cho tâm hồn trẻ thơ, góp phần hoàn thiện những giá trị cao đẹp về Chân - Thiện - Mỹ. Hơn thế, những làn điệu hò khoan sâu lắng 1
lay động lòng người ấy còn giúp cho trẻ có cái nhìn đúng đắn hơn về những giá trị văn hóa dân tộc, hình thành và nâng cao ý thức trân trọng, giữ gìn và bảo vệ giá trị di sản văn hóa hò khoan của cha ông ta để lại. Để bảo tồn và phát huy những giá trị di sản của hò khoan Lệ Thủy không chỉ là trách nhiệm của các cấp chính quyền địa phương mà phải là sự vào cuộc, chung tay, sự nỗ lực của toàn xã hội. Nguyên chủ tịch UBND huyện Lệ Thủy, đồng chí Lê Văn Bảo đã từng nhấn mạnh: “Nỗ lực để hò khoan Lệ Thủy được vinh danh đã khó, gìn giữ và phát huy giá trị đặc sắc của di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia này còn khó hơn”. Đối với ngành GD&ĐT Lệ Thủy, việc đưa hò khoan vào các trường học là một trong những nhiệm vụ quan trọng trong những năm gần đây. Trường mầm non trong toàn huyện nói chung, trường mầm non nơi tôi đang công tác nói riêng đã quán triệt: “Tầm nhìn, sứ mạng, giá trị cốt lõi của nhà trường là đưa hò khoan Lệ Thủy vào chương trình giáo dục mầm non nhằm khơi dậy niềm đam mê ca hát hò khoan của cô và trẻ”. Đó là một việc làm rất thiết thực và quan trọng của mỗi một giáo viên mầm non, góp phần giáo dục cho trẻ thị hiếu âm nhạc lành mạnh, phát huy trí tưởng tượng và khả năng sáng tạo của trẻ. Mặc dầu vậy, thực tế hiện nay cùng với thời gian, quê hương Lệ Thủy ngày càng phát triển, trong cuộc sống hiện đại với sự xuất hiện và chiếm ưu thế của các phương tiện truyền thông và Internet, vẫn thấy se lòng khi cứ thưa dần, vắng dần những làn điệu hò khoan Lệ Thủy trong những sinh hoạt văn hóa, văn nghệ ở các địa phương, các trường học, thay vào đó là những dòng nhạc hiện đại như nhảy dân vũ, cha cha cha... đã chiếm ưu thế. Những thế hệ nghệ nhân xưa dần mất đi, cùng với đó là nỗi lo về việc hò khoan đang có nguy cơ dần bị mai một. Khi không gian văn hóa dần biến mất, môi trường diễn xướng không còn, thì hò khoan đã thực sự đối mặt với nguy cơ thất truyền. Xuất phát từ những vấn đề trên, bằng lòng nhiệt huyết và trăn trở đã thôi thúc bản thân tôi luôn nổ lực, không ngừng học tập, suy nghĩ, nghiên cứu, làm thế nào đây để tìm ra những biện pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục cho trẻ đạt kết quả cao. Là một cô giáo mầm non tôi thực sự nghĩ rằng: Hò khoan Lệ Thủy giống như một bí quyết riêng giúp tôi thu hút trẻ, tạo ấn tượng đẹp khi trẻ tới trường, tới lớp. Đó cũng chính là lí do mà tôi đã mạnh dạn chọn đề tài: “Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi làm quen với làn điệu dân ca hò khoan Lệ Thủy” 2
với mong muốn góp phần gìn giữ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể của quê hương. 1.2. Điểm mới của đề tài, sáng kiến, giải pháp. Những năm học gần đây, toàn ngành đã và đang đang tiếp tục lồng ghép đưa hò khoan Lệ Thủy vào trường học dưới nhiều hình thức khác nhau như sinh hoạt câu lạc bộ hò khoan trong trường học, hội thi hò khoan cấp huyện nhằm không ngừng bảo tồn và phát huy những giá trị di sản của hò khoan Lệ Thủy trong trường học nói riêng và hò khoan Lệ Thủy nói chung. Trên thực tế, đề tài sáng kiến này đã có nhiều người nghiên cứu song ở mỗi trường, mỗi địa phương, lại mang một đặc điểm riêng. Do vậy các giải pháp đưa ra áp dụng cũng có thể không hoàn toàn giống nhau. Trong quá trình nghiên cứu đề tài, để đạt được mục đích đã đề ra, những người có tâm huyết với các làn điệu hò khoan là không thể thiếu để bảo tồn và phát huy các giá trị của Hò khoan Lệ Thủy trong thời đại mới. Và việc đưa hò khoan vào trường mầm non nhằm phát huy và bảo tồn là công việc hết sức mới mẻ nhưng thật sự hữu ích, cần thiết. Trong đó vai trò của người giáo viên phải nghiên cứu đưa ra những biện pháp hữu ích nhằm đưa hò khoan Lệ Thủy đến với trẻ 5-6 tuổi phải thực sự có hiệu quả và được nhân rộng. Tạo cơ hội cho trẻ tìm tòi, khám phá, phát hiện nhiều điều mới lạ và giúp trẻ tự tin, năng động, sáng tạo hơn. Đặc biệt đề tài này mang tính chất thiết thực và cụ thể, phù hợp với cuộc vận động “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”, đồng thời phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ của cấp học mầm non hiện nay nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ tốt hơn, trẻ mỗi ngày càng chăm ngoan, tích cực hơn. Bản thân giáo viên cũng vì thế mà hăng say công việc, yêu nghề mến trẻ. 1.3. Phạm vi áp dụng của đề tài, sáng kiến, giải pháp. Đề tài nghiên cứu “Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi làm quen với làn điệu dân ca hò khoan Lệ Thủy” được áp dụng trong trường mầm non nơi tôi đang công tác. Trong quá trình nghiên cứu đề tài này tôi đã vận dụng các biện pháp đưa vào quá trình chăm sóc và giáo dục trẻ mang lại hiệu quả cao. Đề tài được đồng nghiệp góp ý, bổ sung, được hội đồng chuyên môn đánh giá cao và khuyến khích cần nhân rộng đề tài. 2. PHẦN NỘI DUNG 2.1. Thực trạng của nội dung cần nghiên cứu. 3
Để lựa chọn được hệ thống các biện pháp có hiệu quả, ngay từ đầu năm học tôi đã tiến hành khảo sát khả năng nhận thức về các làn điệu hò khoan Lệ Thủy của trẻ 5-6 tuổi lớp tôi phụ trách, qua khảo sát thực tế kết quả đạt được như sau: * Khảo sát đầu năm học: TT Nội dung Số lượng Tỉ lệ % 1 Trẻ biết tên và biết hát một số làn điệu dân ca 8/43 18,6% hò khoan Lệ Thủy. 2 Trẻ hứng thú tham gia hoạt động tích cực. 23/43 53,5% 3 Trẻ có khả năng tự sáng tạo và minh họa theo 16/43 37,2% bài hát. Trẻ có hành vi thái độ tốt với Di sản Hò 14/43 32,5% 4 Khoan của quê hương. Qua kết quả khảo sát tôi nhận thấy phần lớn những làn điệu hò khoan hoàn toàn mới mẻ đối với trẻ, đa số trẻ chưa hứng thú, chưa có sự sáng tạo và chưa tích cực tham gia vào hoạt động nên trẻ chưa có hành vi và thái độ tốt với di sản hò khoan của quê hương. Nên tôi đã mạnh dạn đi sâu vào tìm hiểu và thực hiện một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi làm quen làn điệu dân ca hò khoan Lệ Thủy nhằm giúp trẻ đạt hiệu quả cao hơn. Khi tiến hành nghiên cứu đề tài này tôi đã gặp không ít những thuận lợi và khó khăn như sau: * Thuận lợi: Lớp tôi luôn nhận được sự quan, chỉ đạo trực tiếp sát sao của BGH nhà trường. Bản thân giáo viên có năng lực, khéo tay, nhiệt tình, yêu nghề, mến trẻ. Biết hát được một số làn điệu Hò khoan, đặc biệt luôn nhiệt huyết, yêu thích những làn điệu hò khoan Lệ Thủy. Trẻ nhanh nhẹn, khỏe mạnh, ngoan, yêu thích khi được tham gia vào các hoạt động, một số trẻ có năng khiếu về hát hò khoan Lệ Thủy. * Khó khăn: Sự sáng tạo về làm đồ dùng đồ chơi, trang trí môi trường lồng ghép các hình ảnh hò khoan ở góc nghệ thuật của giáo viên còn hạn chế. 4
Giáo viên chưa khơi dậy được lòng đam mê, sự tự tin, sáng tạo, yêu thích các làn điệu hò khoan Lệ Thủy ở trẻ. Đặc biệt giáo viên đứng cùng lớp không có năng khiếu về hát hò khoan Lệ Thủy, đó cũng là điều rất khó khăn trong việc phối hợp để đưa hò khoan vào dạy trẻ. Những người biết hát hò khoan ngày một ít đi, trong khi đó nhiều giáo viên không hào hứng và không có tâm huyết với các làn điệu Hò khoan. Trình độ nhận thức, tiếp thu các làn điệu hò khoan của trẻ không đồng đều, nhiều trẻ khả năng hát hò khoan còn hạn chế. Đa số trẻ chưa hứng thú và chưa hát đúng nhịp các làn điệu hò khoan ... * Nguyên nhân của thực trạng Qua khảo sát tôi tìm ra một số nguyên nhân dẫn tới tỷ lệ đạt được của các nội dung trên trẻ đạt được khá thấp đó là: Việc thiết kế, sáng tạo môi trường về hò khoan Lệ Thủy cho trẻ hoạt động chưa phong phú, cách bố trí góc nghệ thuật cho trẻ hoạt động chưa linh hoạt, chưa chú ý nhiều đến nội dung, chưa khai thác hiệu quả sử dụng các loại nhạc cụ, trang phục âm nhạc cho cô và trẻ hoạt động. Năng khiếu về nghệ thuật như hát hò khoan, vận động biểu diễn của giáo viên khi tổ chức các giờ hoạt động còn mang tính áp đặt, chưa chú trọng vào tâm lý trẻ, chưa tạo nhiều cơ hội để phát huy tính tích cực, sáng tạo, chủ động. Hai năm trở lại đây hội thi “Bé hát dân ca hò khoan Lệ Thủy” cấp trường cũng không tổ chức được do tình hình dịch bệnh covid -19 diễn ra phức tạp phải thực hiện giản cách khi đến trường. Sự ra đời và hoạt động của các câu lạc bộ hò khoan giữa cô và phụ huynh vẫn chưa mang lại nhiều hiệu quả to lớn như chúng ta mong muốn. Sự hoạt động không thường xuyên dẫn đến không hiệu quả, kinh phí để hoạt động không nhiều vì thiếu sự quan tâm của xã hội, phụ huynh, ban giám hiệu nhà trường. Sự xâm nhập và phát triển như vũ bão của dòng nhạc trẻ, nhạc vui nhộn với những hình ảnh minh họa vui mắt nên dễ cuốn hút, lôi cuốn trẻ hơn. Mặt khác xu hướng nhiều huynh hiện nay thích con nhảy nhót theo dòng hiện đại điều đó cũng làm lấn át đi những làn điệu, những câu hò khoan thấm đẫm tình người, tình quê hương vốn được cha ông ta sáng tạo nên. 5
Trước thực trạng đó, tôi đã tìm tòi, nghiên cứu, tìm ra một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi làm quen với làn điệu dân ca hò khoan Lệ Thủy cho trẻ mang lại hiệu quả cao. 2.2. Các biện pháp: Biện pháp 1: Sưu tầm, sáng tác, lựa chọn các làn điệu Hò khoan phù hợp với cô và trẻ. Như chúng ta đã biết việc cho trẻ nghe hát, cảm thụ âm nhạc có mang lại hiệu quả hay không tùy thuộc phần nhiều vào việc chọn bài phù hợp. Bởi vậy bản thân tôi luôn đặt ra chiến lược phải sưu tầm, sáng tác, truy cập các trang website về hò khoan để tìm hiểu sâu hơn, rộng hơn các làn điệu hò khoan thông qua các tài liệu mà cha ông ta truyền lại, thường xuyên nghe và xem nhiều các điệu hò do các nghệ nhân biểu diễn. Từ đó mới chắt lọc, thêm bớt tạo thành những làn điệu hoàn chỉnh, ngắn gọn, súc tích phù hợp, vừa sức với giọng hò của cô và trẻ, phù hợp với chủ đề với các ngày lễ hội, lời ca có ý nghĩa giáo dục cao. Lựa chọn các hoạt động làm quen với làn điệu Dân ca Hò khoan Lệ Thủy phải vừa sức với trẻ. Ví dụ: Bước đầu cho trẻ làm quen tôi lựa chọn những mái có tiết tấu nhanh, khỏe, vui nhộn... như hò mái xắp, hò hụi, lý ngựa ô... Sau đó nâng dần lên những mái chậm rãi, ngân dài thoải mái như hò mái nhì, sâu lắng lay động lòng người như mái chè, mái ruỗi... Lựa chọn những bài có lời ca phù hợp với chủ đề, phù hợp với các ngày lễ hội. Ví dụ: Vào đầu năm học chào mừng ngày hội đến trường của bé. Tôi chú ý lựa chọn bài hò khoan có lời ca, ca ngợi về trường lớp để đưa vào tập luyện cho trẻ biểu diễn. Chào mừng ngày nhà giáo Việt nam 20/11 thì lựa chọn lời ca, ca ngợi công ơn thầy cô giáo cho trẻ nghe. Một số làn điệu tôi sáng tác, sưu tầm được áp dụng như: * Mái xắp: Viết về mái trường (Cô hát trẻ xố - Cho trẻ làm quen vào các giờ nghe hát trong chương trình tháng 9): Hô khoan ơ hơ xin mời tất cả xố ơ hơ con (Ơi là hố) + Trường mầm non quê tôi là mái trường tương lai tươi sáng Tất cả vì chất lượng giáo dục mầm non (Hô khoan ơi là hố khoan ơi hò khoan) 6
Giáo dục kỹ năng trong cuộc sống hàng ngày để nâng cao tầm vóc cho trẻ (Ơi là hố) Ơ hơ ơ hờ…An toàn về thể chất sẽ nâng cao tinh ơ hơ thần (Ơi là hố) + Lấy trẻ làm trung tâm cho môi trường giáo dục An toàn trường học được chú trọng thường ơ hơ xuyên (Hô khoan ơi là hố khoan ơi hò khoan) Bữa ăn cho trẻ là trách nhiệm hàng đầu Đủ chất, ngon miệng mà phải giàu dinh dưỡng (Ơi là hố) Ơ hơ ơ hờ.. phải giàu dinh dưỡng để trẻ phát triển toàn là ơ hơ diện. + Khoan nhặt nhặt khoan lúc trầm lúc bổng Câu hò nghĩa tình làm xúc động lòng ơ hơ ta (Hô khoan ơi là hố khoan ơi hò khoan) Đi bốn phương trời xa mấy thì xa, vẫn đắm say câu hò xứ là ơ sở (Ơi là hố) Ơ hơ ơ hờ câu hò xứ sở càng nhớ mãi yêu thương quê là ơ nhà (Ơi là hố) * Lý ngựa ô: Ca ngợi mái trường Trường ta thắm tô thêm nghĩa tình quê hương Mái trường yêu thương hoa lá ngời sắc nắng Bề dày truyền thống thắp lửa tự hào. Cô trò luôn tâm huyết Say sưa nghiệp uơm mầm Cho bao mùa hoa trái ngọt thơm Cho mái trường luôn thắm mãi sắc xuân. * Hò hụi: Hụi bơ hò hụi (Là bơ hò hụi) Hết hụi ta hò khoan (Là hố là khoan) Trường em mái ngói đỏ tươi (Là hố là khoan) Bên đồng lúa chín (Là hô là khoan) Quyết tâm ta giữ gìn (Là hố là khoan) Yêu sao trường lớp chúng mình (Là hố là khoan) Thắm tình cô, nghĩa bạn (Là hô là khoan) 7
Sống chan hòa yêu thương (Là hố là khoan) Ngày mai tung cánh muôn phương (Là hố là khoan) Vẫn luôn ghi nhớ (Là hô là khoan) Mái trường mến yêu (Là hố là khoan...) Biện pháp 2: Tiến hành các bước cho trẻ nghe các làn điệu Hò khoan Lệ Thủy một cách phù hợp, theo hướng tạo hứng thú cho trẻ. Tiến hành các bước cho trẻ nghe hát là bước quan trọng nhất để thực hiện hóa nội dung nghe hát sau khi giáo viên đã thực hiện tốt việc chọn bài. Để có được một giờ hoạt động âm nhạc đạt kết quả cao, giúp trẻ làm quen với âm nhạc tốt hơn, giáo viên cần phải đầu tư, nghiên cứu kỹ nội dung bài dạy, chuẩn bị các đồ dùng, phương tiện dạy học phù hợp (đàn, các nhạc cụ gõ cho trẻ, các phương tiện nghe nhìn, tranh ảnh minh họa…), giáo viên phải hát chuẩn xác giai điệu, lời ca, điệu hò và hát có truyền cảm bài hát, phải biết sử dụng nhạc cụ…Từ những nền tảng kiến thức đó kết hợp với tính sáng tạo và linh hoạt trong phương pháp tổ chức, giảng dạy để dẫn dắt trẻ vào môi trường hoạt động âm nhạc một cách nhẹ nhàng, tự tin không gò bó. + Bước 1: Giới thiệu tên làn điệu Hò khoan Lệ Thủy nhẹ nhàng, linh hoạt. Tôi linh hoạt giới thiệu cho trẻ bằng nhiều hình thức: Câu đố, xem tranh ảnh sinh động trên máy chiếu, hài kịch, giới thiệu nội dung, cho trẻ nghe giai điệu đoán tên các mái hò...phải luôn “làm mới” không gò bó, không áp đặt trẻ... Ví dụ: Khi cho trẻ nghe giai điệu đoán tên các mái hò tôi yêu cầu trẻ lắng nghe và phát hiện ra trong giai điệu đó điệu hò nào là mới. Các con vừa lắng nghe giai điệu gì nào? Con phát hiện xem giai điệu Hò khoan hôm nay có gì khác với mọi hôm? + Bước 2: Cho trẻ nghe nhạc, nghe hát Hò khoan. Lần 1: Tôi giới thiệu toàn bộ tác phẩm một cách hoàn thiện, diễn cảm, giải nghĩa nội dung, tính chất của bài nghe hát giúp trẻ cảm thụ âm nhạc một cách tốt nhất. Lần 2: Thay đổi trang phục cho cô và trẻ phù hợp với làn điệu hò khoan, phối kết hợp sử dụng đồ dùng trực quan linh hoạt như: Phách tre, sáo, sanh, mọ, xắc xô, song loan... Sử dụng các loại chầm, chèo, giải lụa vừa tầm với trẻ khi minh họa cho động tác chèo thuyền, giã gạo. Trang phục của cô và trẻ cũng phải phù hợp với ngày lễ hội, không vướng víu mà phải vừa vặn với trẻ, màu sắc hài 8
hòa đẹp mắt …Qua quá trình tham gia hoạt động, trẻ thêm thấy tự hào và yêu quý truyền thống Hò Khoan và các ngày lễ hội của quê hương. Đặc biệt là tạo được không khí giao lưu giữa cô và trẻ không để trẻ cảm thấy bị lạc lỏng hay bị thụ động, sao cho trẻ được hòa mình vào thế giới của những làn điệu hò khoan, khi đó trẻ mới thật sự gắn kết và yêu thích. Ví dụ: Khi hò mái xắp: Hò cái (Cô) xướng lên phần mở đầu với tiết tấu nhanh, khỏe, vui tươi, rộn ràng. Hò cái dứt lời, thì ngay lập tức hò con (Trẻ) đồng loạt cùng xố. Câu thứ 2 đổi lại trẻ làm hò cái, cô làm hò con... Hò cái và hò con luôn luôn phối hợp ăn ý với nhau, phô diễn được tài năng tương tác, thúc đẩy và phát huy sự sáng tạo. Nghe hát là nội dung hoạt động âm nhạc tạo điều kiện cho trẻ được thưởng thức và làm quen những làn điệu dân ca Hò khoan Lệ Thủy, nhằm làm phong phú cho đời sống văn hóa của trẻ. Góp phần phát triển cảm xúc của trẻ đối với âm nhạc từ đó biết ghi nhớ tác phẩm, phân biệt nội dung, hình thành mối liên hệ giữa âm nhạc và cuộc sống. + Bước 3: Củng cố ấn tượng ghi nhớ tác phẩm. Mở máy chiếu hay video cho trẻ xem các bạn, anh chị, thầy cô, các nghệ nhân biểu diễn, trẻ vừa xem vừa ấn tượng, sẽ bắt chước, hưởng ứng, hóa trang vào nhân vật giúp trẻ tập trung và cảm thụ tốt hơn. Trong khi tổ chức hoạt động nghe hát hò khoan Lệ Thủy, giáo viên nên thường xuyên động viên, khuyến khích trẻ, tuyệt đối không chê trách trẻ mà phải tôn trọng trẻ, nhẹ nhàng sửa sai đối với những trẻ thực hiện chưa đúng, giáo viên phải chú ý quan sát, mức độ và khả năng hoạt động của trẻ, trẻ có hứng thú hoạt động hay không? Tìm hiểu nguyên nhân vì sao để có hướng giải quyết, tìm cách đưa trẻ hòa nhập với bạn bè, dần cho trẻ quan tâm, thích thú với các hoạt động âm nhạc hơn. Biện pháp 3: Tích hợp lồng ghép hò khoan Lệ Thủy thông qua các giờ học khác. Ở trường mầm non, trong mọi hoạt động, giáo viên đều có thể lồng ghép hoặc tích hợp với giáo dục âm nhạc. Đặc biệt là tích hợp lồng ghép các làn điệu Hò Khoan, căn cứ vào những bài đã học, những bài chưa học theo từng chủ đề, của bài dạy để có hướng tích hợp phù hợp nhất. Ví dụ: Khi dạy trẻ đọc thơ “Cô giáo của em”, tôi đã chuyển thể bài thơ thành các làn điệu hò khoan Lệ Thủy. Sau khi trẻ đã đọc thuộc thơ, để cũng cố lại 9
bài học cô và trẻ hát vang làn điệu hò khoan Lệ Thủy với tựa đề “Cô giáo của em” qua phần trình bày của cô và tất cả các con. Qua đó không những giúp trẻ yêu thích các làn điệu hò khoan hơn mà còn làm cho trẻ hứng thú hơn trong giờ học và làm tăng độ hưng phấn của trẻ ở những hoạt động tiếp theo. Hoặc trong giờ cho trẻ làm quen với môi trường xung quanh, khi cho trẻ tìm hiểu về ngày hội của cô giáo, giáo viên có thể sưu tầm qua trang mạng intenet những làn điệu Hò khoan ca ngợi về thầy cô giáo cho trẻ nghe. Qua đó hình thành cho trẻ tình cảm đối với thầy giáo, cô giáo, giáo dục trẻ ý thức giữ gìn các làn điệu Hò khoan của quê hương. Mọi tiết học đều có thể tích hợp giáo dục âm nhạc, giáo dục Hò khoan, ngoài việc ôn lại kiến thức cũ, làm quen kiến thức mới còn giúp cho giờ học nhẹ nhàng, hấp dẫn giúp trẻ thoải mái, hào hứng và sôi nổi trong giờ học. Biện pháp 4: Cho trẻ làm quen với làn điệu Dân ca Hò khoan Lệ Thủy ở mọi lúc mọi nơi. Việc cho trẻ nghe nhạc, nghe hát hò khoan Lệ Thủy được lồng ghép, thực hiện phù hợp với chế độ sinh hoạt cả ngày ở trường mầm non có ý nghĩa rất lớn, nhờ đó cuộc sống của trẻ thêm vui vẻ, hồn nhiên, trẻ hào hứng, phấn khởi mỗi khi đến trường. Thời điểm buổi sáng, khi cô đón trẻ là lúc cần tạo không khí vui vẻ, lôi cuốn trẻ đến trường lúc này âm nhạc có vai trò rất lớn, vì vậy phải lựa chọn một số làn điệu hò khoan phù hợp với chủ đề, có tính chất âm nhạc vui tươi, trong sáng… mở cho trẻ nghe, chẳng hạn như các bài: “Vang mãi điệu Hò khoan Lệ Thủy”, “Mái trường mến yêu”, “Những làn điệu em yêu” những mái hò vui tươi, nhộn nhịp như lý ngựa ô, hò hụi, hò mái xắp, sưu tầm những bài ca ngợi trường, lớp, ca ngợi quê hương đất nước… Sau các giờ học buổi sáng vào giờ trẻ ăn trưa, ngủ trưa cũng có thể cho trẻ nghe những bản nhạc, tiết tấu Hò khoan không lời, có tính chất nhẹ nhàng, êm dịu như mái nhì, mái ruỗi... để tạo nên một không khí nhẹ nhàng, thanh thản. Hoạt động ngoài trời cũng cần cho trẻ được tiếp xúc với âm nhạc, cho trẻ hát hoặc nghe những bài có nội dung theo chủ đề, để thông qua nội dung của các bài hát sẽ giáo dục nhân cách, giáo dục thẩm mỹ cho trẻ. Ví dụ, giờ hoạt động ngoài trời: Khi cho trẻ làm quen với thiên nhiên, cây cối, hoa lá… sau khi trẻ làm quen xong, cô và trẻ cùng hát vang lên những điệu hò khoan sâu lắng cùng với 10
những động tác múa minh họa. Qua đó trẻ được củng cố lại bài vừa được làm quen, đồng thời cũng giúp cho trẻ biết thế nào là trồng cây, có ý thức chăm sóc và bảo vệ cây xanh, khắc sâu những câu hò khoan xứ Lệ, hình thành cho trẻ ý thức bảo vệ di sản văn hóa Hò khoan mà cha ông ta để lại... Ví dụ: Hô khoan xin mời tất cả xố ơ hơ con. Ơi là hố! + Trường của chúng con trên đồi cao sạch đẹp, dưới bóng cây bàng rợp mát bóng râm (Hô khoan ơi là hố khoan ơi hò khoan) Dưới bóng cây bàng cùng nhau hát múa (Ơi là hố) Hoa phượng đỏ rợp trời tô thắm cảnh trường ơ hơ con (Ơi là hố) + Chăm sóc vườn hoa vệ sinh trường lớp, sạch sẽ gọn gàng luôn nhớ nhắc nhau (Hô khoan ơi là hố khoan ơi hò khoan) Lời hay ý đẹp việc tốt cần làm ta cùng hăng say luyện rèn (Ơi là hố) Ơ hơ ơ hờ Ta phải luyện rèn thường xuyên (Ơi là hố)... Như vậy, ở trường mầm non từ lúc đến trường cho đến khi bố mẹ đón, âm nhạc, những câu hò khoan Lệ Thủy luôn xuất hiện bên trẻ tạo không khí vui tươi, sảng khoái. Nếu vắng bóng lời ca, tiếng hát thì trường lớp đối với các cháu thật buồn tẻ. Âm nhạc là nhịp sống thường ngày của trẻ, làm cho trẻ thêm linh hoạt, tươi vui. Âm nhạc thực sự là người bạn thân của trẻ. Biện pháp 5: Xây dựng góc “Nghệ thuật của bé”. Góc nghệ thuật là nơi trẻ có điều kiện thể hiện khả năng âm nhạc của mình. Bởi vậy tôi luôn chú ý đến diện tích của lớp học để bố trí, xây dựng góc nghệ thuật của bé phù hợp, chú ý lồng ghép, tích hợp đưa làn điệu hò khoan Lệ Thủy đến gần với trẻ hơn. Cung cấp, sắp xếp nhiều đồ dùng, đồ chơi âm nhạc, tạo nhiều nguồn âm thanh sống động như các loại lon bia, thùng nhôm thiếc, các loại đá, hột hạt, khối gỗ, phách gõ bằng tre, mọ, song loan, xắc xô, sáo, trúc...các loại tranh ảnh về một số làn điệu hò khoan. Đặc biệt các loại trang phục bằng giấy báo, dải lụa, cũng được trưng bày ở góc nghệ thuật, trẻ tự do sáng tạo, trực tiếp trải nghiệm, hóa thân vào các nhân vật trong lễ hội như múa, chèo thuyền trên cạn, tập gõ nhạc cụ theo nhịp phách bằng nhiều loại nhạc cụ khác nhau...Trẻ có thể hò, bạn xố theo những nhịp phách gõ của bạn, của cô. Trong những lời ca, điệu hò của trẻ giúp trẻ khắc sâu những hình tượng về con người, phong tục, tập quán của thôn, xóm, làng xã quê hương mình. Trẻ sớm có ý thức cùng cô giáo, người thân, sưu tầm 11
tìm kiếm tư liệu, tranh ảnh, nhạc cụ... để tạo cho góc nghệ thuật, góc di sản của bé thêm phong phú, sinh động. Qua đó trẻ biết tự hào, giữ gìn phát huy truyền thống Hò Khoan của quê hương Lệ Thủy. Ngoài ra còn một số đồ dùng khuyến khích trẻ sáng tạo trong những làn điệu hò khoan như: Khăn choàng, vòng đeo tay, nơ, cờ, hoa, ruy băng...Tất cả những đồ dùng đó đều để ở trạng thái mở để trẻ có thể tự lấy và cất, trẻ thỏa sức sáng tạo theo khả năng của mình. Khi xây dựng góc nghệ thuật cho trẻ hoạt động không chỉ khơi nguồn cảm hứng cho trẻ đồng thời phụ huynh lớp tôi thấy được rõ hơn tầm quan trọng của giáo dục Dân ca Hò khoan Lệ Thủy. Họ không chỉ quan tâm hơn đến việc giáo dục Hò khoan cho con mình mà còn sưu tầm các nguyên vật liệu sẵn có giúp cô giáo trong việc tạo môi trường xây dựng góc nghệ thuật phong phú, hấp dẫn hơn. Đồng thời tham mưu với BGH nhà trường trang bị thêm đồ dùng, trang phục, đạo cụ cho các lễ hội. Bên cạnh đó tôi còn làm thêm nhiều đồ dùng khác để phục vụ cho các hoạt động của trẻ, thu hút hứng thú của trẻ như: Cờ, hoa, mủ âm nhạc, dụng cụ gõ đệm, sáo, đàn nhị, trang phục. Biện pháp 6: Làm tốt công tác phối kết hợp chặt chẽ với phụ huynh giúp trẻ cảm nhận làn điệu dân ca hò khoan Lệ Thủy. Để giúp trẻ cảm nhận làn điệu dân ca hò khoan Lệ Thủy, bên cạnh sự cố gắng nỗ lực của giáo viên rất cần sự quan tâm, phối hợp, hỗ trợ của phụ huynh mới đạt hiệu quả cao. Tuy nhiên cách phối hợp, tuyên truyền như thế nào cũng là một việc khác, bởi vì công tác tuyên truyền của mỗi giáo viên lại có một cách làm khác nhau. Vậy hình thức tuyên truyền như thế nào cho khoa học, đạt hiệu quả để trẻ ngày càng có sự tiến bộ hơn là vấn đề mà tôi rất quan tâm. Để làm tốt công tác phối kết hợp với phụ huynh, ngay từ đầu năm học, thông qua buổi họp phụ huynh, thông qua việc đưa đón trẻ hàng ngày, tôi tăng cường tuyên truyền, trao đổi với phụ huynh về nội dung hò khoan Lệ Thủy vào chương trình học của trẻ 5-6 tuổi nhằm giúp trẻ cảm nhận cái hay, cái đẹp của làn điệu hò khoan, nuôi dưỡng nhân cách trẻ và qua đó góp phần gìn giữ, phát huy truyền thống của quê hương. Bản thân tôi đã chủ động trao đổi cùng phụ huynh để thống nhất biện pháp và cách hướng dẫn, cách rèn luyện thêm cho con ở nhà nhằm giúp trẻ cảm nhận và có những kỹ năng về nghe và hò được tốt nhất. Đối với những phụ huynh không có khả năng về hát hò khoan thì tôi có thể 12
trao đổi với phụ huynh mở nhạc hò khoan cho trẻ nghe thêm ở nhà. Đối với những phụ huynh có năng khiếu thì có thể hát trực tiếp bằng lời cho trẻ nghe ở mọi lúc, mọi nơi, đặc biệt là những lúc ru trẻ ngủ. Ngoài ra, tôi còn nhờ đến sự giúp đỡ của các phụ huynh - những người có khả năng hát hò khoan để hỗ trợ thêm trong việc tập luyện cho cô, cho trẻ. Vào dịp tổ chức các ngày lễ, ngày hội như: Ngày khai giảng năm học mới, ngày hội của mẹ và cô 20/10, ngày hội của thầy cô giáo 20/11, ngày thành lập quân đội nhân dân Việt Nam 22/12, ngày 1/6, tết trung thu… tôi phối hợp, nhờ đến sự hỗ trợ của phụ huynh trong việc tập luyện, chuẩn bị mọi điều kiện tham gia ngày lễ, ngày hội, từ đó tạo cho phụ huynh thấy được tầm quan trọng của việc đưa hò khoan vào chương trình học của trẻ 5-6 tuổi là vấn đề rất quan trọng và cần thiết. 2.3. Kết quả đạt được. Qua việc lựa chọn và sử dụng “Biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi làm quen với làn điệu dân ca Hò khoan Lệ Thủy” ở lớp tôi đã thu được một số kết quả sau: Có thể nói rằng, trong thời gian qua, hò khoan Lệ Thủy đã gây xôn xao, trở thành món ăn tinh thần không thể thiếu của cô và trẻ ở lớp MGL tôi phụ trách nói riêng và trường mầm non nơi tôi công tác nói chung, ảnh hưởng đến các bậc phụ huynh và cộng đồng. Đây cũng chính là sự phản ánh kết quả nổ lực của nhà trường, các cô giáo những người tâm huyết với khối tài sản văn hóa vô giá này của cha ông. Điều đáng phấn khởi hơn đã tạo môi trường cho cô và trẻ có khả năng và năng khiếu được bộc lộ và phát triển. Nhằm phát huy giá trị nhân văn, diễn đạt được ngôn ngữ, phong cách, âm điệu mang bản sắc địa phương. * Đối với giáo viên: + Hiểu được thêm nhiều kiến thức cơ bản về các làn điệu hò khoan của quê hương. + Đã hiểu rõ hơn mục đích, ý nghĩa hoạt động cho trẻ làm quen hò khoan Lệ Thủy. + Biết lựa chọn các làn điệu phù hợp với chủ đề, phù hợp với tình hình thực tế trẻ ở trên lớp. + Biết lồng ghép đưa nội dung hò khoan vào và tích hợp hò khoan vào các hoạt động học, hoạt động chơi của trẻ. + Đã tạo mối quan hệ gắn kết với phụ huynh, các đoàn thể, tạo sự thân 13
thiện giữa cô và trẻ, giữa cô với phụ huynh. Quyết tâm bảo tồn và phát huy di sản hò khoan Lệ Thủy. + Đã đưa chất lượng của lớp mình phụ trách đạt kết quả cao hơn. * Đối với trẻ: + Khi nghe làn điệu hò khoan cất lên, các cháu hứng thú, yêu thích, say sưa hát, say sưa vận động, nhiều trẻ tay nhịp, đầu đong đưa, mắt nhắm... + Đặc biệt trẻ mạnh dạn hơn, tự tin hơn, thích quan sát khám phá, biết sử dụng các giác quan và trực tiếp thể hiện. + Trẻ hiểu biết nhiều, biết rộng hơn về thế giới xung quanh, trẻ hoạt động tích cực hơn, có kiến thức đa dạng, phong phú hơn về các loại hình âm nhạc. * Kết quả sau khi áp dụng các biện pháp (cuối năm học). Nội dung Kết quả Trẻ biết tên và biết hát một số làn điệu dân ca hò khoan 41/43 = 95,3% Lệ Thủy Trẻ hứng thú tham gia hoạt động tích cực 42/43 = 97,7% Trẻ có khả năng tự sáng tạo và minh họa theo bài hát 40/43 = 93% Trẻ có hành vi thái độ tốt với Di sản Hò Khoan của quê 43/43 = 100% hương. * Đối với phụ huynh: + Phụ huynh nhận thức được tầm quan trọng của làn điệu Hò Khoan Lệ Thủy đã tác động rất lớn về mặt tích cực đối với con em mình. + Phụ huynh vui mừng, phấn khởi khi con mình mạnh dạn, nhanh nhẹn, tự tin. Thấy được tầm quan trọng và trách nhiệm của mình trong việc kết hợp với giáo viên cùng quan tâm chăm sóc giáo dục trẻ. + Phụ huynh đã quan tâm, biết hướng dẫn, rèn luyện một số kỹ năng cơ bản cho trẻ lúc ở nhà. Mối quan hệ giữa cô, trẻ và phụ huynh ngày càng gắn bó gần gũi hơn, mật thiết hơn. Tôi tin tưởng rằng bản sáng kiến của tôi sẽ được nhân rộng cho tất cả các lớp học ở trong nhà trường và được nhân rộng đến các trường mầm non trong toàn huyện, tỉnh và sẽ đạt được những kết quả đáng phấn khởi. 3. PHẦN KẾT LUẬN 3.1. Ý nghĩa của đề tài, sáng kiến, giải pháp: 14
Hò khoan Lệ Thủy đem đến cho trẻ những cái đẹp, những cái tiến bộ và nhẹ nhàng, phê phán những cái xấu, tạo cho trẻ một trạng thái tâm hồn hết sức thanh thản, hồn nhiên và trong sáng. Khi nghe lời ru của bà, của mẹ, trẻ có cảm giác an toàn, khi tham gia hoạt động âm nhạc với cô, với bạn ở lớp, trẻ tìm được niềm vui, sự hồn nhiên, nhí nhảnh theo đúng đặc điểm tâm sinh lí của mình. Vì vậy, ngoài sự hướng dẫn hoạt động âm nhạc của các giáo viên ở trường, gia đình cũng phải là một môi trường sinh hoạt âm nhạc lành mạnh, thường xuyên của trẻ. Các bậc phụ huynh cần chú ý tìm tòi những bài hát hò khoan Lệ Thủy hay để cho trẻ nghe, xem, theo dõi và học hỏi, bắt chước theo. Hoặc dành thời gian cùng các bé ca hát, xố, cổ vũ và động viên khi các bé “Nổi hứng biểu diễn” tại nhà. Giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non cần phải được xã hội hoá một cách triệt để, mức độ xã hội hoá càng cao thì hiệu quả giáo dục càng lớn. Có như vậy, việc đưa hò khoan Lệ Thủy vào trong các trường mầm non mới đạt được hiệu quả cao, góp phần vào việc hoàn thiện và phát triển toàn diện nhân cách trẻ, hình thành lên những con người mới xã hội chủ nghĩa, đáp ứng được sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa của đất nước trong bối cảnh hiện tại và tương lai. 3.2. Kiến nghị, đề xuất. * Đối với nhà trường: - Nhà trường tăng cường trang bị, bổ sung thêm đồ dùng, đồ chơi cần thiết cho các nhóm lớp. Tạo điều kiện cho giáo viên được tham gia giao lưu cùng với những câu lạc bộ Hò khoan ở trường, thôn, xóm, tham gia các buổi tập huấn bồi dưỡng về kỹ năng hát hò khoan Lệ Thủy. - Duy trì và chỉ đạo tốt hội thi “Liên hoan tiếng hát dân ca hò khoan Lệ Thủy” cấp trường có sự tham gia của giáo viên, trẻ, và phụ huynh. Có đánh giá, tuyên dương, khen thưởng kịp thời những lớp, cá nhân đạt thành tích cao trong hội thi để động viên phong trào. * Đối với phòng giáo dục: - Tăng cường tổ chức tập huấn chuyên đề Hò Khoan Lệ Thủy cho bậc học mầm non. - Tiếp tục tổ chức giao lưu Hò Khoan giữa các cấp học để giáo viên có điều kiện trao đổi kinh nghiệm, học tập lẫn nhau. 15
Trên đây là một số kinh nghiệm nhỏ của tôi đã áp dụng thực hiện và đúc rút ra từ tình hình thực tế giảng dạy ở lớp tôi và đã gặt hái được một số kết quả thiết thực. Tuy nhiên đề tài nghiên cứu và thực hiện cũng không tránh khỏi những hạn chế, thiếu sót kính mong sự góp ý, giúp đỡ của hội đồng sư phạm nhà trường, bạn bè đồng nghiệp, phòng giáo dục đào tạo để bản sáng kiến kinh nghiệm của tôi hoàn thiện hơn và áp dụng rộng rãi hơn trong các trường mầm non nhằm đáp ứng được sự nghiệp trồng người trong giai đoạn mới. Tôi xin chân thành cảm ơn! 16
17