Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Giải pháp giúp học sinh Trung tâm giáo dục thường xuyên sử dụng điện thoại thông minh và ứng xử văn hoá trên mạng xã hội

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:51

Thêm vào BST

Báo xấu

1
lượt xem 0
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sáng kiến "Giải pháp giúp học sinh Trung tâm giáo dục thường xuyên sử dụng điện thoại thông minh và ứng xử văn hoá trên mạng xã hội" được hoàn thành với mục tiêu nhằm nghiên cứu về điện thoại thông minh, vai trò, lợi ích và hệ lụy khi học sinh sử dụng không có định hướng từ gia đình và nhà trường; Sử dụng điện thoại thông minh nhằm mở rộng thế giới quan cho học sinh; Trang bị cho học sinh những kiến thức cơ bản về mạng xã hội

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Giải pháp giúp học sinh Trung tâm giáo dục thường xuyên sử dụng điện thoại thông minh và ứng xử văn hoá trên mạng xã hội

PHẦN 1: ĐẶT VẤN ĐỀ I. Lí do chọn đề tài Trong thời đại công nghệ hiện nay, chiếc điện thoại thông minh đang là phương tiện hữu dụng cho tất cả mọi người, nó là công cụ kết nối chúng ta với cả thế giới, là kho tàng tri thức khổng lồ của nhân loại. Tuy nhiên không phải ai cũng sử dụng chiếc điện thoại thông minh một cách thông minh nhất, đặc biệt là các em học sinh THPT. Điều đáng báo động hiện nay là chiếc điện thoại thông minh, với hàng trăm nghìn phần mềm, ứng dụng, chỉ cần có mạng internet và 1 nút bấm là nó có thể mang đến cho người dùng hàng hà sa số thông tin, nguy hại nhất là có nhiều phần mềm ứng dụng độc hại, hoặc 1 số phần mềm không được kiểm soát sẽ dễ dàng chứa đựng nội dung xấu, độc hại, dụ dỗ, lôi kéo người tham gia như: phim ảnh khiêu dâm, lối sống trụy lạc, kích động bạo lực, khiêu khích chiến tranh, chia rẽ đoàn kết dân tộc, tôn giáo. Ngoài ra trên điện thoại của mình người dùng điện thoại có thể chơi game, lướt FB, sống ảo…., trong đó sự xuất hiện của các trang mạng xã hội. Mạng xã hội là một thành tựu khoa học kĩ thuật khiến con người đến gần với nhau hơn, nói lên suy nghĩ của mình nhiều hơn. Với đặc thù nhanh, cập nhật đa dạng phong phú, nó đã trở thành một công cụ truyền thông và giải trí được sử dụng nhiều nhất hiện nay. Đây là một tiến bộ của khoa học mang đến lợi ích to lớn về mặt tinh thần và văn hoá cho cộng đồng dân cư ở khắp thế giới. Bên cạnh những lợi ích vượt trội thì trên mạng xã hội nảy sinh nhiều vấn đề gây ra những tác động xấu khó lường như những biểu hiện lệch chuẩn mực đạo đức, ứng xử thiếu văn hoá, dùng mạng xã hội để lợi dụng vào những mục đích không lành mạnh ….Đòi hỏi cần được nhận thức một cách đầy đủ khách quan và có cách ứng xử có văn hoá trên mạng. Thực tế cho thấy một số học sinh Trung tâm GDTX số 2 Nghệ An đã trở thành những người nghiện game, thường xuyên bỏ học để theo đuổi các trò chơi điện tử tốn kém và thiếu lành mạnh, một bộ phận lớn học sinh lại có hiện tượng nghiện mạng xã hội như Facebook, Zalo... xem mạng xã hội như một nhu cầu không thể thiếu trong cuộc sống hằng ngày, từ đó dẫn đến suy nghĩ, hành vi và đạo đức cũng như kết quả học tập của học sinh giảm sút. Điều này không chỉ khiến cho giáo viên nhà trường, phụ huynh mà cả chính các bạn học sinh hết sức lo lắng. Trong đó công tác tuyên truyền vấn đề sử dụng cung cấp và cách ứng xử văn hoá trên mạng xã hội ở trường học mới có tính chất nhắc nhở cảnh báo mà chưa đưa ra những biện pháp cụ thể, thiết thực, chưa đáp ứng được nhu cầu hiểu biết của học sinh cũng như yêu cầu đặt ra của xã hôi Sử dụng điện thoại thông minh và mạng xã hội như thế nào để hữu ích cho bản thân tạo sự lan toả những điều tốt đẹp trong xã hội vẫn là vẫn đề đặt ra nhiều thử thách trong bối cảnh xã hội hiện nay? Tôi nghĩ các em được trang bị những kiến thức và kĩ năng cần thiết để biết cách cung cấp, sử dụng điện thoại thông minh và ứng xử văn hoá trên mạng xã hội khi đứng trước cơn lốc của mạng xã hội. Đó chính là lý do tôi chọn đề tài: “Giải pháp giúp học sinh Trung tâm giáo dục thường xuyên sử dụng điện thoại 1
thông minh và ứng xử văn hoá trên mạng xã hội”. II. Mục đích nghiên cứu - Nghiên cứu về điện thoại thông minh, vai trò, lợi ích và hệ lụy khi học sinh sử dụng không có định hướng từ gia đình và nhà trường. - Sử dụng điện thoại thông minh nhằm mở rộng thế giới quan cho học sinh - Trang bị cho học sinh những kiến thức cơ bản về mạng xã hội - Giúp học sinh cách cung cấp, sử dụng và ứng xử có văn hoá trên mạng xã hội, rèn luyện kĩ năng ứng xử văn minh khi giao tiếp. - Góp phần bồi dưỡng lối sống lành mạnh cho học sinh III. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu - Sử dụng điện thoại thông minh ở học sinh Trung tâm GDTX số 2 Nghệ An - Các giải pháp cung cấp, sử dụng thông tin và ứng xử văn hoá trên mạng xã hội IV. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp nghiên cứu lí thuyết - Phương pháp thực nghiệm sư phạm - Phương pháp điều tra, phỏng vấn - Nghiên cứu thực nghiệm, phân tích, điều tra - Phương pháp tổng hợp V. Nhiệm vụ nghiên cứu Tìm hiểu rõ mặt tích cực và tiêu cực của điện thoại thông minh và mạng xã hội. Khảo sát, đánh giá thực trạng sử dụng mạng xã hội của học sinh ở trường và thu thập thông tin từ phía các thầy cô giáo, phụ huynh học sinh và các em học sinh. Đề xuất các giải pháp giúp các em học sinh sử dụng mạng xã hội một cách thông minh, hiệu quả và ngăn chặn những tác hại của nó. Khảo nghiệm tính khả thi và hiệu quả của các biện pháp được đề xuất trong đề tài. VI. Đóng góp của đề tài Định hướng cho học sinh sử dụng điện thoại thông minh, cung cấp và ứng xử mạng xã hội hiệu quả hơn Rèn luyện nghiệp vụ sư phạm, kĩ năng hoạt động cho giáo viên trong công tác giảng dạy 2
PHẦN 2: NỘI DUNG I. Điện thoại thông minh và mạng xã hội 1. Khái niệm: 1.1 Khái niệm điện thoại thông minh Điện thoại thông minh hay smartphone là khái niệm để chỉ chiếc điện thoại tích hợp một nền tảng hệ điều hành di động với nhiều tính năng hỗ trợ tiên tiến về điện toán và kết nối dựa trên nền tảng cơ bản của điện thoại di động thông thường.Ban đầu điện thoại thông minh bao gồm các tính năng của điện thoại di động thông thường kết hợp với các thiết bị phổ biến khác như PDA, thiết bị điện tử cầm tay, máy ảnh kỹ thuật số, hệ thống định vị toàn cầu GPS. Điện thoại thông minh ngày nay bao gồm tất cả chức năng của laptop như duyệt web, Wi-Fi, các ứng dụng của bên thứ 3 trên di động và các phụ kiện đi kèm cho máy. Những điện thoại thông minh phổ biến nhất hiện nay dựa trên nền tảng của hệ điều hành Android của Google và iOS của Apple. Điện thoại thông minh đa số có một màn hình độ phân giải cao hơn so với điện thoại truyền thống và điện thoại thông minh như một máy tính di dộng, vì nó có một hệ điều hành riêng biệt vì có thể hiển thị phù hợp các trang website bình thường và người dùng có thể thay đổi một giao diện, và sở hữu khả năng mở ứng dụng, tiện hơn và dễ dàng cài đặt lẫn gõ bỏ ứng dụng; điện thoại thông minh có màn hình cảm ứng độ phân giải cao, và sẵn sàng để gọi bàn phím ảo và viết chữ tay. Với những tính năng vượt trội như vậy, chiếc điện thoại thông minh sẽ mang đến cho người sử dụng muôn vàn tiện ích ,nhưng cũng có thể chứa đựng rất nhiều nguy cơ tiềm ẩn. 1.2 Mạng xã hội là gì? Mạng xã hội là một nền tảng trực tuyến với các mô hình, tính năng, cách sử dụng khác nhau, giúp mọi người dễ dàng truy cập và kết nối. Đây là nơi mọi người có thể giao lưu, gặp gỡ, chia sẻ thông tin, hình ảnh, âm thanh hay xây dựng những mối quan hệ dựa trên điểm chung như sở thích, nghề nghiệp,... Hiện nay, mọi người đều có thể dễ dàng truy cập vào mạng xã hội thông qua các thiết bị điện tử như máy tính, điện thoại, ipad,... Mạng xã hội cho phép người dùng chia sẻ câu chuyện, bài viết, ý tưởng cá nhân, đăng ảnh, video, đồng thời thông báo về hoạt động, sự kiện trên mạng hoặc trong thế giới thực. Nếu như trong mô hình mạng xã hội truyền thống, ví dụ như sự kiện hội chợ tồn tại từ lâu trong lịch sử thì mạng xã hội giúp người dùng kết nối với những người sống ở những vùng đất khác nhau hoặc trên toàn thế giới. Hiện nay, tại Việt Nam phổ biến các mạng xã hội như: Facebook, Youtube, Instagram, Zalo, ... 3
- Là dịch vụ kết nối các thành viên cùng sở thích trên Internet lại với nhau, có đầy đủ các tính năng thuận tiện. - Mỗi tháng ở Việt Nam có 30 triệu người dùng Facebook, mỗi người dùng khoảng 2,5 giờ/ngày, cao hơn 13% so với mức sử dụng mạng xã hội trung bình trên toàn cầu. 2. Vai trò, đặc điểm, nguy cơ tiềm ẩn của điện thoại thông minh và mạng xã hội 2.1 Vai trò, đặc điểm: - Đối với những người cần tiếp cận những kỹ năng, kiến thức hoặc thông tin mới nhất phục vụ cho công việc, học tập, nghiên cứu, điện thoại thông minh, mạng xã hội là công cụ tìm kiếm không thể thiếu. Mạng xã hội sẽ bổ sung và làm giàu thêm những kiến thức mà chúng ta được học trong nhà trường. Cụ thể nhất như: - Truy cập tin tức: Người dùng truy cập nhanh những thông tin mà mình quan tâm và doanh nghiệp cũng dựa vào những thông tin đó để bắt kịp xu hướng quảng cáo sản phẩm. - Nâng cao chất lượng dịch vụ công: Những vấn đề thu hút sự quan tâm của cộng đồng sẽ được lan truyền nhanh, qua đó các cơ quan hành chính công lắng nghe ý kiến đóng góp, phê bình của người dân để giảm thiểu sai sót và nâng cao chất lượng dịch vụ. - Tăng cường tính kết nối: Chúng ta có thể biết thông tin, thăm hỏi gia đình, người thân, bạn bè dù ở đâu trên thế giới và kết nối với những người bạn mới khắp năm châu. - Bổ sung kiến thức và tăng cường kỹ năng sống: Chúng ta có thể tìm kiếm và tự học các kỹ năng trên các trang mạng hoàn toàn miễn phí và học mọi lúc, mọi nơi. - Môi trường kinh doanh lý tưởng: Khi cần tìm kiếm một sản Doanh nghiệp tiết kiệm chi phí thuê nhân viên, mặt bằng, chi phí quảng cáo. Hoặc thông qua Facebook, Zalo... doanh nghiệp có thể giới thiệu sản phẩm đến khách hàng hoàn toàn miễn phí, là cơ hội tuyệt vời cho các bạn trẻ muốn khởi nghiệp nhưng có ít vốn - Kênh giải trí phong phú: Có thể xem phim, nghe nhạc đủ tất cả các thể loại dễ dàng. - Phát huy tài năng: Điện thoại thông minh có thể giúp chúng ta giới thiệu tài năng của mình đến mọi người như ca hát, vẽ tranh, nấu ăn, chia sẻ kinh nghiệm, kiến thức... Qua đó, chúng ta có thể nổi tiếng một cách tích cực trên cộng đồng, cũng là con đường hiệu quả để duy trì và phát triển sự nghiệp. Nhờ mạng xã hội mà một bộ phận công nhân viên chức, nghệ sĩ, nghệ nhân, giáo viên... vẫn có thể đảm bảo được cuộc sống khi công việc tại văn phòng bị đóng cửa hoặc trì trệ do ảnh hưởng của dịch Covid-19. - Bày tỏ cảm xúc: Thông qua Facebook, Zalo... chúng ta có thể bày tỏ cảm xúc và nhanh chóng nhận được sự đồng cảm, chia sẻ từ người thân, bạn bè,... - Cải thiện não bộ: Theo nghiên cứu của giáo sư Gary Small tại Trường Đại học 4
California Los Angeles cho thấy, khi tìm kiếm và đọc nhiều thông tin từ internet, não bộ sẽ hoạt động tốt hơn và làm chậm quá trình lão hóa, nhất là đối với người lớn tuổi. ĐTTM là thiết bị công nghệ có nhiều tính năng vượt trội, tùy vào mục đích, cách thức sử dụng mà với từng cá nhân nó sẽ phát huy những lợi ích hay tác hại khác nhau. Chính vì vậy, giáo viên cùng với các lực lượng khác như gia đình, nhà trường...phải hướng dẫn các em biết làm chủ chiếc điện thoại thông minh, cân nhắc mức độ sử dụng một cách hợp lý, chọn lọc thông tin bổ ích để ĐTTM trở thành công cụ nâng cao giá trị bản thân, nâng cao sự hiểu biết, rèn luyện thêm nhiều kĩ năng để cống hiến góp sức mình xây dựng xã hội văn minh, Đất Nước phát triển, giàu mạnh - Đặc điểm của mạng xã hội Mạng xã hội hoạt động dựa trên nền tảng mạng Internet. Các mạng xã hội mặc dù có tên gọi, một số tính năng hoạt động, cách sử dụng khác nhau nhưng có chung những đặc điểm như sau: Đa số mạng xã hội đều phải tạo tài khoản, hồ sơ thông tin cá nhân người dùng. Nội dung đăng tải trên mạng xã hội do người dùng tự quyết định, sáng tạo, chia sẻ. Mạng xã hội tạo điều kiện cho sự phát triển của cộng đồng xã hội bằng cách kết nối tài khoản của người dùng với tài khoản của các nhân, tổ chức khác. • Các loại hình mạng xã hội phổ biến nhất hiện nay. Dựa trên định nghĩa mạng xã hội là gì ở trên, hiện nay, tại Việt Nam phổ biến có các mạng gồm: Facebook, Zalo, Instagram, Twitter, Youtube… * Facebook Hiện Facebook là mạng xã hội phổ biến nhất hiện nay. Mạng xã hội này có lượng người dùng khủng, được phát hành miễn phí, sử dụng được trên nhiều nền tảng, thiết bị (điện thoại, máy tính bảng, ứng dụng, máy tính…), tạo tài khoản và đăng nhập bằng cả email, số điện thoại khiến nó càng dễ dàng tiếp cận người dùng. Cũng như các mạng xã hội khác, facebook là mạng xã hội giúp mọi người liên kết với nhau, chia sẻ hình ảnh… Thông qua Facebook, người dùng có thể: - Cập nhật, chia sẻ hình ảnh, video, trạng thái hoạt động của mình. Trong từng bài viết, người dùng cũng hoàn toàn có thể tuỳ chỉnh đối tượng được tiếp cận, giới hạn số người được xem, không chia sẻ bài đăng với bất kì ai… - Tham gia các nhóm từ công khai đến kín. Trong đó, một nhóm người cùng chung sở thích có thể chia sẻ với nhau về những hình ảnh, video, bài đăng… cho các thành viên khác về nhà cửa, trang phục, nghệ sĩ… - Bên cạnh đăng bài thì người dùng còn có thể tạo và xem những video được người khác đăng tải trên trang cá nhân hoặc hội nhóm của người khác trong mục 5
“Watch” của Facebook… Đặc biệt, khi thấy một bài viết, video, hình ảnh… của người khác, người dùng có thể dễ dàng thể hiện cảm xúc yêu thích, phẫn nộ… cho người đăng biết. * Zalo Không giống Facebook là ứng dụng của nước ngoài, Zalo được phát hành bởi nhà phát hành trong nước là VNG Corporation. Trong đó, Zalo có các ứng dụng chính gồm: Gửi file dung lượng cao, không giới hạn; chat (cá nhân và nhóm); tích hợp luôn cả mạng xã hội; tích hợp mua sắm online; nạp tiền điện thoại, thanh toán hoá đơn…So với Facebook phải tải thêm phần mềm chat riêng là Message thì Zalo tích hợp đồng thời cả chat, gọi điện thoại, video và mạng xã hội, mua sắm… trên cùng một phần mềm, tạo điều kiện thuận lợi cho người dùng cũng như không tốn quá nhiều dung lượng nếu điện thoại có bộ nhớ hạn chế. * Instagram Instragram là một mạng xã hội hoàn toàn khác với hai mạng xã hội trên. Đây là mạng xã hội chuyên được sử dụng để chia sẻ ảnh và tạo những tin video ngắn, lưu trữ những hình ảnh, video đẹp của mình và bạn bè. Ngoài ra, ứng dụng này còn có nhiều công cụ, hiệu ứng tạo ảnh, chỉnh sửa ảnh đẹp, được giới trẻ rất ưa chuộng. Ứng dụng này cũng tích hợp ứng dụng nhắn tin, comment trong từng ảnh, video được chia sẻ, giúp bạn bè có thể giao lưu, kết nối với nhau. Và đặc biệt, Instagram có tính năng bảo mật là chỉ những tài khoản theo dõi mới có thể thấy được ảnh, video được người dùng khác chia sẻ mà không phải mọi tài khoản đều có thể công khai. * YouTube Mạng xã hội You Tube là một trong các sản phẩm của Google, là mạng xã hội chuyên dùng để chia sẻ các video. Tại đây, người dùng có thể đăng tải nhiều video với các dung lượng khác nhau. Thông qua YouTube, người dùng có thể tìm kiếm nhiều video ở nhiều mảng khác nhau: Phim ảnh, ẩm thực, trend… Hiện, YouTube là mạng xã hội phổ biến trên toàn thế giới. Đặc biệt, người dùng đăng tải video trên YouTube có thể bật kiếm tiền từ các quảng cảo trên trang YouTube và các video của YouTube. * Tiktok Đây là mạng xã hội còn khá “non trẻ” so với các mạng xã hội nêu trên. Tuy ra đời sau nhưng Tiktok lại có sự phát triển vô cùng mạnh mẽ bởi người dùng dễ dàng tạo tài khoản bằng số điện thoại hoặc email, mã QR hoặc bằng liên kết với các mạng xã hội khác như Facebook, Twitter, Line, KakaoTalk, Instagram… 6
Khi sử dụng Tiktok, người dùng sẽ dễ dàng tạo ra những video ngắn với kho nhạc free khổng lồ cùng với hiệu ứng cực đẹp và dán nhãn (sticker) phong phú, đa dạng kết hợp với nhiều bộ lọc màu đẹp. 2.2 . Vai trò lợi ích điện thoại thông minh, mạng xã hội và những nguy cơ tiềm ẩn 2.2.1 Lợi ích và tác hại điện thoại thông minh Không thể phủ nhận những lợi ích của điện thoại thông minh trong thời đại công nghệ số, nhưng nếu để nó chi phối quá nhiều cuộc sống của người dùng, hoặc nếu chúng ta sử dụng không kiểm soát cũng để lại những hậu quả khôn lường. Việc sử dụng ĐTTM rất dễ gây nghiện, và một khi đã nghiện nó thì sẽ ảnh hưởng không tốt đến cuộc sống của chúng ta. Có một thời gian khá dài chúng ta sẽ ôm nó trong mọi lúc mọi nơi, cả khi thức lẫn khi ngủ, cả khi đang tham gia sinh hoạt tập thể hay cả khi đã về nhà. Đi đâu, chúng ta có thể quên nhiều thứ, nhưng ĐTTM thì không, thật khó chịu khi máy hết pin, mạng chập chờn hay máy bị hỏng…Chưa hết, vì nghiện ĐTTM nên cuộc sống của chúng ta mất đi sự kết nối thực. Người dùng cảm thấy cuộc sống xung quanh thật vô vị, nhạt nhẽo, cảm thấy cô đơn, mất dần khả năng giao tiếp, thậm chí có thể mắc các bệnh về tâm sinh lí, thậm chí là bị trầm cảm, thần kinh… Quan sát học sinh tôi nhận thấy trạng thái bồn chồn phấp phỏng của các cô cậu học sinh có biểu hiện nghiện điện thoại, lúc nào trong tay cũng lăm lăm chiếc ĐTTM, chỉ cần thầy cô sơ hở là tranh thủ bấm, bấm.. Với những biểu hiện ấy, về nhà nếu bố mẹ không quản lí chặt chẽ thì các em sẽ học bài qua quýt, làm việc 1 cách hời hợt, chỉ mong chóng gạt bỏ tất cả để được ngồi với người bạn thông minh nhỏ bé kia. Một khi đã nghiện ĐT thì sẽ dẫn đến nghiện các trang mạng xã hội bởi trên chiếc điện thoại thông minh, người sử dụng có thể dễ dàng truy cập các nền tảng mạng xã hội. Trong khi đó các nhà nghiên cứu đã chỉ ra rằng, nghiện mạng xã hội rất nguy hiểm, thậm chí nguy hiểm hơn cả nghiện rượu bia, thuốc lá. Ngoài ra, sử dụng mạng xã hội sai cách, sai mục đích sẽ tác động tiêu cực đến bản thân về sức khỏe, tinh thần, suy nghĩ lệch lạc... như: sao nhãng mục tiêu cá nhân dẫn đến nguy cơ trầm cảm; hạn chế tương tác giữa người với người; mất kiểm soát quyền riêng tư, có xu hướng bạo lực…Bên cạnh đó, hiện nay có nhiều kẻ xấu đã lợi dụng các mạng xã hội để lừa đảo, đưa các thông tin sai sự thật...gây hoang mang dư luận. Vì vậy, khi dùng mạng xã hội, người dùng cần tỉnh táo, chọn lọc thông tin, tránh để sơ hở, lộ thông tin.. Không những thế điện thoại còn tạo cho người dùng tiếp cận với các trò chơi điện tử, tiền ảo và vô vàn những phần mềm độc hại có thể đầu độc tâm hồn và trí tuệ của con người. Nghiện ĐTTM cũng sẽ khiến cho người dùng mắc chứng biếng ăn, cơ thể mệt mỏi, phản ứng lờ đờ, chậm chạp, thị lực giảm sút, mất ngủ…Tất cả những tác hại đó gióng lên hồi chuông cảnh báo cho xã hội: Phải làm gì để thế hệ trẻ, tương lai của Đất Nước, biết sử dụng điện thoại một cách hữu ích? 2.2.2 Lợi ích và tác hại của mạng xã hội - Cung cấp thông tin nhanh chóng và miễn phí 7
Có thể nói mạng xã hội là một kho tàng thông tin và kiến thức khổng lồ. Nó giúp chúng ta dễ dàng tìm kiếm thông tin một cách nhanh chóng và mang đến cho chúng ta những thông tin đa dạng, phong phú. - Kết nối với bạn bè Kết bạn trên mạng xã hội có thể giúp ta làm quen, kết nối với tất cả mọi người ở khắp mọi nơi trên thế giới. Hay có thể nói mạng xã hội đã xoá bỏ rào cản về vị trí địa lý để giúp con người sát gần nhau hơn, từ đó có thể xây dựng mối quan hệ tốt đẹp hoặc hợp tác với nhau về nhiều mặt. - Học hỏi kiến thức và kỹ năng mới Bởi mạng xã hội là một kho tàng thông tin và kiến thức, chúng ta có thể tìm hiểu và nắm bắt, từ đó sẽ học hỏi và trau dồi thêm được nhiều kiến thức mới mẻ, giúp chúng ta tự hoàn thiện bản thân mình mỗi ngày. - Trao đổi thông tin thay cho cách truyền thống Nếu trước kia chúng ta chỉ biết được thông tin qua báo đài, thư từ, thì ngày nay chúng ta có thể trao đổi thông tin qua thư điện tử, hay cập nhật những thông tin mới nhất qua các bài đăng trên mạng xã hội - Kinh doanh Kinh doanh trên các nền tảng mạng xã hội hay còn thường được gọi là bán hàng online đã trở nên phổ biến với chúng ta. Đây là một hình thức kinh doanh tiềm năng bởi nó giúp bạn có thể tiết kiệm chi phí vận hành và dễ dàng tìm kiếm cũng như tiếp cận khách hàng. Không thể phủ nhận những lợi ích mà mạng xã hội đem lại cho con người trong thời đại công nghệ số, nhưng sử dụng mạng xã hội quá mức hay không đúng cách sẽ dẫn đến những hậu quả khôn lường. - Mạng xã hội ảnh hưởng đến anh ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội Tội phạm công nghệ cao lợi dụng mạng xã hội phát tán virus để thu thập thông tin các nhân như họ tên, số điện thoại, mã số tài khoản ngân hàng,... nhằm lừa đảo chiếm đoạt tài sản của người dùng mạng xã hội. Nguy hiểm hơn cả là các thế lực thù địch và phản động dùng các nền tảng mạng xã hội để tăng cường xuyên tạc, tuyên truyền, chống phá Đảng và Nhà nước, lợi dụng các vấn đề thời sự nhạy cảm, được dư luận quan tâm để lôi kéo, kích động người dân chống đối chính quyền. - Mạng xã hội khiến con người xa rời thực tế Chỉ với những thao tác đơn giản, nhanh chóng, chúng ta có thể kết bạn với nhiều người ở khắp mọi nơi trên thế giới. Nhưng chính sự tiện lợi này, chúng ta dành ít thời gian cho người thân, bạn bè, những người thực sự ở bên cạnh chúng ta. Và cũng chính vì thế, nhiều mối quan hệ trở nên xa cách thậm chí rạn nứt. 8
- Nguy cơ mắc bệnh về tâm lý Các nghiên cứu gần đây cho thấy những người sử dụng mạng xã hội quá mức có xu hướng mắc bệnh về tâm lý, họ có xu hướng cảm thấy tiêu cực, thậm chí dẫn đến bệnh trầm cảm. Bên cạnh đó, ánh sáng nhân tạo toả ra từ màn hình thiết bị điện tử sẽ tác động đến não bộ dễ làm bạn mất ngủ. Thiếu ngủ dẫn đến nhiều hệ luỵ nghiêm trọng về sức khoẻ và tinh thần của con người. - Bị xâm phạm quyền riêng tư Đã có nhiều thông tin chỉ ra rằng các trang mạng xã hội đã bán thông tin cá nhân của người sử dụng, thêm vào đó là nguy cơ từ hacker hay virus. Những điều này đều cảnh báo rằng sự riêng tư cá nhân đang dần mất đi khi mạng xã hội ngày một phát triển. 2.3 Quy định pháp luật về sử dụng mạng xã hội năm 2023 Việc sử dụng mạng xã hội cũng cần phải “đúng luật”. Điều này có nghĩa là nếu không tuân thủ các quy định pháp luật về sử dụng mạng xã hội thì bản thân người dùng sẽ bị gánh chịu các rủi ro pháp lý như bị xem xét xử phạt vi phạm hành chính hoặc nặng hơn là bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Các hành vi bị nghiêm cấm khi sử dụng mạng xã hội Theo Nghị định 72/2013/NĐ-CP về việc quản lý, cung cấp, sử dụng dịch vụ internet và thông tin trên mạng, một số hành vi sử dụng mạng xã hội bị nghiêm cấm bao gồm: - Sử dụng mạng xã hội, dịch vụ internet và thông tin trên mạng xã hội nhằm mục đích: + Chống phá Nhà nước; tuyên truyền các nội dung xuyên tạc, hư cấu nhằm chia rẽ các dân tộc, tôn giáo; có những hành vi mâu thuẫn, hiểu nhầm, gây mất đoàn kết + Chia sẻ các nội dung (bài viết, hình ảnh) dâm ô, bạo lực, mê tín dị đoan + Phát tán các thông tin sai sự thật, gây hoang mang dư luận + Tiết lộ các thông tin mang tính bí mật của nhà nước, quân sự + Có những hành vi xúc phạm nhân phẩm, uy tín, danh dự của cá nhân, tổ chức + Cùng một số mục đích khác trái quy định Các quyền của người sử dụng dịch vụ mạng xã hội Các quy định pháp luật về sử dụng mạng xã hội ngoài việc nêu ra những điều cấm như đã đề cập ở trên còn tạo ra khá nhiều quyền để khuyến khích người dùng sử dụng mạng xã hội, cụ thể bao gồm: - Mọi người khi sử dụng mạng xã hội sẽ được bảo mật các thông tin mang tính cá nhân 9
- Cá nhân, tổ chức có quyền sử dụng mọi dịch vụ của mạng xã hội (trừ một số trường hợp đặc biệt) - Các quyền khác của người sử dụng internet… Song song với quyền lợi, các cá nhân, tổ chức cũng có những nghĩa vụ cần tuân thủ. Thông thường các nghĩa vụ này sẽ do nhà cung cấp mạng xã hội đề ra. Và ngay trước khi bắt đầu sử dụng mạng xã hội, nhà cung cấp sẽ nêu ra và xác minh sự chấp thuận của mọi người.Tuỳ theo mỗi loại hình mạng xã hội mà người sử dụng sẽ có các nghĩa vụ riêng. Các chế tài xử phạt khi không tuân thủ quy định pháp luật về sử dụng mạng xã hội , tuỳ vào hành vi vi phạm và mức độ vi phạm, người dùng mạng xã hội có thể bị xem xét xử phạt vi phạm hành chính theo Nghị định 15/2020/NĐ-CP xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bưu chính, viễn thông, công nghệ thông tin và tần số vô tuyến điện hoặc bị xem xét truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định tại Bộ luật hình sự năm 2015. Còn nếu hành vi gây nguy hiểm cho xã hội thì có thể bị xem xét truy cứu trách nhiệm hình sự về các tội như: tội làm nhục người khác, tội vu khống, hoặc các tội liên quan đến nhóm tội xâm phạm an ninh quốc gia, an toàn xã hội… 2.4 Bộ quy tắc ứng xử trên mạng xã hội Các quy tắc trong Bộ Quy tắc ứng xử trên mạng xã hội + Các quy tắc ứng xử chung trên mạng xã hội Cụ thể tại Điều 3 Quyết định 874/QĐ-BTTTT năm 2021, các quy tắc ứng xử chung được áp dụng cho tất cả các nhóm đối tượng tại mục 2 bao gồm: - Quy tắc tôn trọng, tuân thủ pháp luật: Tuân thủ pháp luật Việt Nam, tôn trọng quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân. - Quy tắc lành mạnh: Hành vi, ứng xử trên mạng xã hội phù hợp với các giá trị đạo đức, văn hoá, truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam. - Quy tắc an toàn, bảo mật thông tin: Tuân thủ các quy định và hướng dẫn về bảo vệ an toàn và bảo mật thông tin. - Quy tắc trách nhiệm: Chịu trách nhiệm về các hành vi, ứng xử trên mạng xã hội; phối hợp với các cơ quan chức năng để xử lý hành vi, nội dung thông tin vi phạm pháp luật. + Các quy tắc ứng xử trên mạng xã hội áp dụng cho tổ chức, các nhân Các quy tắc ứng xử cho tổ chức, cá nhân trong bộ quy tắc ứng xử trên mạng xã hội bao gồm: - Tìm hiểu và tuân thủ các điều khoản hướng dẫn sử dụng của nhà cung cấp dịch 10
vụ mạng xã hội trước khi đăng ký, tham gia mạng xã hội. - Nên sử dụng họ, tên thật cá nhân, tên hiệu thật của tổ chức, cơ quan và đăng ký với nhà cung cấp dịch vụ để xác thực tên hiệu, địa chỉ trang mạng, đầu mối liên lạc khi tham gia, sử dụng mạng xã hội. - Thực hiện biện pháp tự quản lý, bảo mật tài khoản mạng xã hội và nhanh chóng thông báo tới các cơ quan chức năng, nhà cung cấp dịch vụ khi tài khoản tổ chức, cá nhân bị mất quyền kiểm soát, bị giả mạo, lợi dụng và sử dụng vào mục đích không lành mạnh, ảnh hưởng đến an ninh quốc gia và trật tự an toàn xã hội, ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân. - Chia sẻ những thông tin có nguồn chính thống, đáng tin cậy. - Có các hành vi, ứng xử phù hợp với những giá trị đạo đức, văn hoá, truyền thống của dân tộc Việt Nam; không sử dụng từ ngữ gây thù hận, kích động bạo lực, phân biệt vùng miền, giới tính, tôn giáo. - Không đăng tải những nội dung vi phạm pháp luật, các thông tin xúc phạm danh dự, nhân phẩm ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của các tổ chức, cá nhân khác; sử dụng ngôn ngữ phản cảm, vi phạm thuần phong mĩ tục; tung tin giả, tin sai sự thật... gây bức xúc trong dư luận xã hội, ảnh hưởng đến trật tự an toàn xã hội. - Khuyến khích sử dụng mạng xã hội để tuyên truyền, quảng bá về đất nước - con người, văn hoá tốt đẹp của Việt Nam, chia sẻ thông tin tích cực, những tấm gương người tốt, việc tốt. - Vận động người thân trong gia đình, bạn bè, những người xung quanh tham giao giáo dục, bảo vệ trẻ em, trẻ vị thành niên sử dụng mạng xã hội một cách an toàn, lành mạnh. (Điều 4 Quyết định 874/QĐ-BTTTT năm 2021) 2.5 Ý nghĩa của việc định hướng học sinh sử dụng điện thoại thông minh hữu ích Như chúng ta đã biết viêc sử dụng điện thoại thông minh của học sinh vừa đem đến nhiều lợi ích nhưng cũng tiềm ẩn không ít nguy cơ, nó vừa là phương tiện phục vụ đắc lực cho Thầy và Trò, vừa có thể là “Kẻ tiếp tay”, lôi kéo học sinh vào những trò chơi không lành mạnh, thậm chí là phạm pháp, khiến cho hiệu quả học tập giảm sút, đôi khi có những suy nghĩ, lời nói, hành động không chuẩn mực, thậm chí có những học sinh vì nghiện điện thoại mà chịu những di chứng về tâm lí rất nặng nề. Vì vậy nhà trường và giáo viên định hướng cho học sinh cách sử dụng điện thoại đúng cách sẽ giúp các em có trong tay công cụ học tập hữu ích, tiếp cận tốt hơn với thế giới công nghệ, nâng cao sự hiểu biết, phục vụ đắc lực cho học tập cũng như cuộc sống. Nó chính là chìa khóa để các em mở cánh cửa thế giới công nghệ thời đại 4.0 Hơn ai hết, giáo viên vừa là người thầy, vừa là người bố người mẹ nên hiểu rất rõ những hậu quả của việc các em dùng mạng xã hội không đúng cách. Việc này có thể gây ra những xích mích, hiểu lầm thậm chí là những xung đột gay gắt vì vậy, cần định hướng cho học sinh của mình dùng mạng xã hội 1 cách có văn hóa, phù hợp với thuần 11
phong mĩ tục, phù hợp với chuẩn mực đạo đức và đúng pháp luật. II. Cơ sở thực tiễn 1. Thực trạng học sinh nghiện sử dụng điện thoại và mạng xã hội ở Trung tâm GDTX số 2 Nghệ An Mạng xã hội, là nơi trò chuyện, nơi thư giãn, giải trí, hay chia sẻ cũng như thổ lộ tâm trạng mỗi người. Có thể nói nhiều HS thư giãn sau những căng thẳng mệt mỏi trong cuộc sống. Chính vì vậy mà có rất nhiều HS trong lớp thường tìm đến nhằm giải tỏa căng thẳng, hay mong muốn tìm những sự đồng cảm và chia sẻ cảm xúc đối với những người xung quanh. Ở Facebook, chúng ta đều có thể tìm kiếm được những thứ mà không thể tìm thấy ở bên ngoài. Đặc biệt là đối những bạn trẻ đam mê sự tự sướng và thích phô ra cho mọi người cùng thấy thì Facebook chính là một công cụ rất đắc lực để làm việc này. Chỉ cần một cái click, một post bài đăng hình ảnh của bạn đã được chia sẻ lên mạng và sẽ có rất nhiều người biết tới. Rồi chờ đợi từng nút like, từng "comment" hay cái "share". Chỉ như vậy thôi cũng khiến cho bản thân học sinh đã thấy rất vui rồi. “Bệnh” nghiện mạng xã hội đang và đã để lại rất nhiều hậu quả không đáng có và rất đáng tiếc. Đó là các mối quan hệ thân thiết bắt đầu bị xao nhãng, không gian và thời gian dành cho gia đình và bạn bè cũng không còn nhiều. Thời gian dành cho học tập cũng bị gián đoạn, tâm trí của HS cũng dần mất đi cảm xúc bởi vì các em thiếu dần sự tương tác, kết nối với những người xung quanh mình, bớt sự cảm thông chia sẻ. Không những thế, hệ lụy từ việc sử dụng facebook nhiều đó là học sinh có hiện tượng viết, nói sai về chuẩn Tiếng Việt: như sử dụng kí hiệu viết tắt nhiều, thêm bớt, thay thế chữ cái, sử dụng tiếng lóng, sử dụng xem kẽ tiếng Việt và tiếng nước ngoài… mà học sinh tự gọi là: Ngôn ngữ mạng. Ngôn ngữ mạng của học sinh đã có những biến thể lạ lẫm, kỳ dị từ cấu trúc câu đến lối sắp xếp chữ cái. Những dòng trạng thái như: “Hum nAi chO?i đEpj cóa ay mun đy chOji zỚi tuy hOng?” (Hôm nay trời đẹp có ai muốn đi chơi với tôi không?) lan nhanh như hiệu ứng dây chuyền. Giới trẻ nhanh chóng “sáng tạo” ra nó, nhiều thanh thiếu niên, học sinh xem đó như là “phát minh”, một thứ ngôn ngữ riêng mà họ tự hào. Bên cạnh đó, nhiều HS thích thể hiện bản thân trong việc sử dụng tiếng nước ngoài cũng không ngần ngại chêm xen tự do vào trong câu nói, dòng viết tiếng Việt, hoặc ghép nghĩa của một số từ đơn tiếng Anh mà không cần quan tâm đến ngữ pháp, cấu trúc câu để thể hiện điều mình muốn nói. Ví dụ, trên mạng đang thịnh hình lối viết: no table - miễn bàn; lemon question - chanh + hỏi = chảnh; like afternoon - thích thì chiều… Cách nói ấy đã làm ảnh hưởng đến sự trong sáng của Tiếng Việt, làm mất đi ý nghĩa của Tiếng Anh. Ngoài ra hiện nay còn tồn tại những cách viết tắt “bí ẩn”, nếu không được các em HS tiết lộ thì chúng ta không thể biết ý nghĩa của những kí tự ấy là gì:“Cmnr”, “cmnl”, “vcc”, “vk”, “ck”. 12
Qua khảo sát và dạy học trên lớp, tôi còn nhận thấy một thực tế, nhiều khi đọc, chấm bài kiểm tra, bài thi của học sinh, có những câu không hiểu các em muốn diễn đạt vấn đề gì, vì câu chữ quá lủng củng và sử dụng khá nhiều ngôn ngữ ký tự, ký hiệu. Đấy là chưa kể, do sử dụng ngôn ngữ mạng thành quen nên các em rất hay viết tắt, viết sai chính tả. Như vậy, việc lạm dụng ngôn ngữ “chat” trong học tập với thời gian dài có thể khiến học sinh quên đi cách sử dụng từ ngữ theo đúng chuẩn mực, và xa hơn, khi thường xuyên sử dụng ngôn ngữ mạng một cách dễ dãi, bừa bãi, ít nhiều sẽ ảnh hưởng tới tính cách như: tùy tiện, hời hợt, cẩu thả… Nhìn nhận ở khía cạnh ngôn ngữ thì rõ ràng đã có sự lai căng, nhiễu loạn, thiếu chuẩn mực, gây nên nhiều nguy cơ mất trong sáng trong nói và viết tiếng Việt. Đây là một tác hại lớn từ việc sử dụng điện thoại của học sinh hiện nay. 2. Tình trạng học sinh “nghiện” Game online đáng báo động Đối với học sinh lứa tuổi THPT phần mềm được đa số các em lựa chọn để tải ứng dụng về máy sử dụng đó chính là: game. tại trung tâm tôi giảng dạy tình trạng nghiện game là khá phổ biến, chủ yếu là ở học sinh Nam. Nghiện game là tình trạng sử dụng quá nhiều thời gian vào các trò chơi trên máy tính gây ảnh hưởng đến cuộc sống hằng ngày. Người bệnh phải chơi game một cách cưỡng bức và tách rời bản thân khỏi gia đình, bạn bè, những mối quan hệ xã hội khác lơ là học tập, tập trung hầu hết thời gian vào việc làm sao để có thể đạt được thành tích cao nhất trong các trò chơi game. Với ưu thế là một loại hình giải trí hiện đại, dễ chơi, nhất là đối với lứa tuổi thanh thiếu niên, rõ ràng ngoài tác dụng giải trí, game online cũng tiềm ẩn nhiều tác hại. Môi trường game online rất sống động, có khi rất li kì. Càng dành nhiều thời gian chơi, niềm đam mê đầu tư cho nhân vật trong game càng lớn: như săn lùng, sắm đồ, bán đồ… sôi động chẳng khác nào thế giới thật. Khi nghiện game, học sinh không còn hứng thú học tập để có được kết quả tốt ở trường. Cảm thấy tức giận, thất vọng, căng thẳng và buồn chán khi không được chơi game, học sinh thường nghĩ đến buổi chơi game sắp tới và thường mơ ngủ về các trò chơi game. Học sinh chỉ mong nhanh kết thúc việc học ở trường, về đến nhà là “ôm” ngay ĐTTM để chơi game, có những học sinh chơi game đến quên cả ăn, ngủ…nhiều học sinh ngoài việc chơi bằng ĐTTM không đủ thỏa mãn tính kích thích của game thì ra ngoài tiêu tốn nhiều tiền vào cửa hàng cung cấp dịch vụ game, nạp tiền mua thẻ game… Có nhiều phụ huynh ở trung tâm tôi đã chia sẻ: họ không biết làm gì để cai nghiện game cho con mình, nếu thu điện thoại đi không cho chơi thì con bỏ ăn, thậm chí bỏ nhà đi chơi ở quán cả mấy ngày không về nên bố mẹ bất lực đành phải để con sử dụng điện thoại tùy tiện. Có thể khẳng định hậu quả của tình trạng nghiện game ở học sinh trong các lớp là vô cùng nghiêm trọng: HS thường xuyên nghỉ học để ở nhà chơi game, ít tham gia vào hoạt động của nhà trường, không giao tiếp với mọi người xung quanh, kể cả người 13
thân trong gia đình. Kết quả học tập của những học sinh đó bị giảm sút, bị thi lại nhiều môn học. Đơn cử năm học 2022-2023 có một số trường hợp HS thường xuyên nghỉ học vào quán nét chơi game: Phùng Lê Ngọc Hùng, Nguyễn Minh Quân, Nguyễn Thức Thắng… số trong đó là các học sinh nghiện game, nghiện game từ năm học lớp cấp 2, em thường xuyên vắng học, ở nhà chơi game bằng ĐTTM, chơi ở quán game, nhiều lúc lén chơi trong giờ học và giờ ra chơi gần như không ra khỏi phòng học. Chúng tôi đã đưa ra phiếu khảo sát về thực trạng sử dụng điện thoại thông minh của HS như sau: 14
Hình ảnh giờ ra chơi tập thể lớp 12A1 Sau khi tổng hợp phiếu khảo sát chúng tôi đã thu được những kết quả như sau: - Số lượng học sinh dùng điện thoại thông minh là rất lớn (bao gồm cả sở hữu và mượn của người thân): trên 90% - Thời gian sử dụng điện thoại trong ngày phần lớn là để giải trí (70 %), việc sử dụng điện thoại cho học tập là rất ít (30%). - Đa số học sinh đều thừa nhận điện thoại thông minh đã tiêu tốn quá nhiều thời gian và ảnh hưởng đến nhiều vấn đề trong cuộc sống đặc biệt là kết quả học tập. - Những HS có thời gian sử dụng điện thoại trong ngày nhiều hơn 3 giờ đa số có kết quả học tập thấp. - Đa số chưa biết tận dụng những lợi thế của điện thoại để khai thác thác các thông tin hữu ích cho học tập và đời sống 3. Học sinh nghiện bị lôi kéo vào các trò chơi tiền ảo. Một thực trạng đáng báo động hiện nay là HS bị lôi kéo vào các trò chơi tiền ảo trên mạng trong đó đặc biệt hơn cả là trò chơi Tài Xỉu. Với các bạn trẻ có “máu cờ bạc”, ham trò đỏ đen, có lẽ “Tài Xỉu Online” là cái tên gọi không quá xa lạ. Bởi thực chất đây là ứng dụng cho phép người chơi đặt cược số tiền mong muốn vào một trong hai ô “Tài” hoặc “Xỉu” để ăn thua tiền cá cược. Theo luật chơi, hệ thống này sẽ tung ra 3 viên xúc xắc và nếu tổng số điểm trên 3 viên xúc xắc được tung ra lớn hơn 10 thì được gọi là “Tài” và nhỏ hơn 10 thì được gọi là “Xỉu”. Xuất hiện đa dạng với nhiều hình thức từ các trang web tới các ứng dụng, có thể nói “Tài Xỉu online” đang là một trong những game cá cược có khả năng tiếp cận người chơi cao nhất. Tìm kiếm từ khóa “Tài – Xỉu” trên Facebook, lập tức cho kết quả hàng trăm hội nhóm với số lượng thành viên từ vài nghìn đến hàng trăm nghìn/hội nhóm. Thậm chí, để lôi kéo người chơi, trong các hội nhóm này liên tiếp đăng các đoạn video livestream để hướng dẫn cách chơi và tặng quà cho những người xem trực tiếp. Qua tìm hiểu, các tài khoản được dùng cho việc chia sẻ các video nói trên chủ yếu là các tài khoản ảo và không có bất kỳ thông tin cá nhân nào. 15
Nguy hiểm hơn, các ứng dụng này còn được quảng cáo tràn lan trên khắp các diễn đàn mạng xã hội như Facebook, Youtube… kèm theo vô vàn lời mời chào hấp dẫn: “Cái này dễ mà, anh em cứ đánh theo tôi là thắng, cái này nó có mẹo hết mà”. Với mật độ xuất hiện ngày càng nhiều, các tựa game hay các trang web mang tính cá cược có khả năng tiếp cận người chơi cao, đặc biệt là các thanh thiếu niên trong độ tuổi từ 15 đến 23 – độ tuổi sử dụng mạng xã hội nhiều nhất. Từ đây, bắt đầu tạo nên những bi kịch cho các “con bạc” vị thành niên. Điều đáng nói là từ trò chơi ảo, có thể sinh ra bi kịch thật,khi một HS dính vào trò chơi này, lúc đầu việc kiếm tiền không hề khó khăn,thậm chí có HS còn chia sẻ: “Kiếm tiền bằng cách này vừa dễ vừa nhanh, cách chơi lại đơn giản, tỷ lệ trúng thưởng cao. Với cả chơi cho biết thôi chứ có nghiện đâu”. Nếu như đặt cược đúng, số tiền mà người chơi này có thể kiếm được trong 1 đêm có thể lên tới hàng chục triệu đồng. Tuy nhiên, với cách đánh “tất tay” của đa số học sinh, 1 triệu, 2 triệu bốc hơi cũng chỉ trong 1 đêm, số tiền cứ thế thành cấp số nhân khi trở thành con nghiện. Trò đỏ - đen luôn diễn ra như một quy luật có thắng, có thua, song những “con bạc” luôn mong muốn số tiền kiếm được gấp mười, thậm chí là gấp trăm số vốn ban đầu. Do đó, càng thua đậm, những "con bạc" càng tìm mọi cách để gỡ lại số tiền đã mất. Và các quỹ tín dụng đen là nơi cung cấp số tiền để các “con bạc” có thể gỡ lại số tiền mất. Và từ “con bạc” có thể trở thành “con nợ”, nhỏ thì vài chục triệu, lớn thì con số trăm triệu, chẳng những không thực hiện được giấc mơ đổi đời mà còn phải bỏ học, thậm chí là sa lưới pháp luật, hậu quả để lại rất nặng nề. 4. Những mặt tích cực và hạn chế của học sinh khi sử dụng ĐTTM. 4.1 Những mặt tích cực. ĐTTM đã mang lại cho mọi người những lợi ích vô cùng to lớn. Chúng làm cuộc sống của con người hiện đại hơn, phát triển hơn, thông minh hơn, làm cho con người đến với nhau dễ dàng hơn và đây cũng là kho cung cấp tri thức của nhân loại. ĐTTM, Internet, mạng xã hội cung cấp rất nhiều những thông tin, nội dung tư vấn, hướng dẫn con người nói chung và người trẻ nói riêng dễ dàng thực hành các hoạt động cần thiết trong cuộc sống. - Các em dễ dàng tham gia các cuộc thi trên mạng Internet do ngành GD&ĐT tổ chức như thi giải toán, Olympic tiếng Anh, thi an toàn giao thông… - Các em có thể kết nối các bạn trong lớp, trong trường để tạo nên khối đoàn kết; làm bạn với mọi người trên mọi vùng miền trên đất nước, thậm chí ở nước ngoài để trao đổi, học hỏi nâng cao kiến thức, văn hóa, vốn sống. - ĐTTM là phương tiện để các em trò chuyện, tán ngẫu, liên lạc hiệu quả, ít tốn kém 16
với các tính năng như nhắn tin, gọi. - ĐTTM giúp mỗi người trong đó có các em học sinh tăng sự đồng cảm, quan tâm đối với những người khác thông qua các hành động yêu thích (like), chia sẻ hoặc bày tỏ các cảm xúc của bản thân đối với những bài viết,hình ảnh hay các chia sẻ của người khác. - Việc sử dụng ĐTTM đúng đắn còn giúp các em cập nhật kịp thời những thông tin mới của cuộc sống, nâng cao hiểu biết hay thưởng thức các video hài hước để giải toả sau những giờ học căng thẳng. - Các em có thể tạo lập, tham gia các nhóm hội như nhóm lớp, nhóm học bộ môn... để tìm kiếm thông tin,trao đổi các kinh nghiệm học tập, nâng cao năng lực tự học - Có chiếc ĐTTM trong tay các em chỉ cần ngồi một chỗ là có thể đặt mua được tài liệu học tập, các món hàng mong muốn vừa tiết kiệm được thời gian, vừa không mất công đạp xe tìm kiếm. - Đặc biệt, những khi đại dịch covid 19 xảy ra, trên toàn cầu trong đó có Việt Nam phải thực hiện việc giãn cách, cách ly xã hội nhưng việc học của các em vẫn không bị gián đoạn 4.2. Những mặt hạn chế. Thực tế, không phải học sinh nào cũng khai thác tốt những lợi ích ĐTTM mang lại. Nhiều em không phân bố thời gian sử dụng ĐTTM hợp lí, khả năng làm chủ thân kém nên phải gánh chịu hậu quả nặng nề. Mặt khác, đặc điểm của các trang mạng xă hội là thông tin nhanh, nhiều, nhưng bị trộn lẫn giữa những thông tin tốt với thông tin xấu, nhiều thông tin không được kiểm chứng. Nếu học sinh không biết gạn đục khơi trong sẽ có nhiều chuyện đáng tiếc xảy ra. Đa số học sinh sử dụng mạng xã hội thiếu kiểm soát: như cuồng like, like, chia sẻ cả những thông tin độc hại vi phạm pháp luật, không đảm bảo thuần phong mĩ tục; bình luận với ngôn từ kém văn minh, thậm chí khiêu khích lẫn nhau để rồi xảy ra xích mích mích gây mất đoàn kết, làm ảnh hưởng an ninh trường học nghiện đăng bài: Facebook, Zalo, chốc lại mở ra xem có bao nhiều like, bao nhiêu bình luận rất tốn thời gian. Nhiều em sử dụng ĐTTM với tần suất lớn, 3-4 tiếng một ngày, sao nhãng học tập, chìm đắm vào thế giới ảo, sức khỏe sút giảm, sống kép kín, mụ mị, tâm lí bất ổn, kết quả học hành đi xuống khiến bố mẹ và thầy cô lo lắng. Một số học sinh bị lừa đảo trắng trợn trên mạng xã hội, mua phải các sản phẩm giả, kém chất lượng không đúng như thực tế quảng cáo đến khi liên hệ với bên bán để khiếu nại thì bị chặn,hủy kết bạn, không thể liên lạc được. Có những em do thiếu nhận 17
thức, kĩ năng, kinh nghiệm sống bị kẻ xấu lấy thông tin cá nhân để mạo danh lừa gạt người khác hoặc lợi dụng lòng tin để lừa đảo tiền bạc, thậm chí xâm hại. Hay nhiều em bị lôi kéo vào nhiều hội, nhóm không lành mạnh, bị lôi kéo vào các trò chơi gây nghiện, để lại nhiều hệ lụy không hề nhỏ. III. Giải pháp để định hướng cách sử dụng ĐTTM và mạng xã hội cho học sinh 1. Xây dựng nội qui sử dụng điện thoại trong trường học và ở nhà a. Nội quy sử dụng điện thoại ở trường: Việc đầu tiên tôi cần làm ngay là xây dựng nội qui sử dụng điện thoại trong trường học của học sinh. Nội qui được xây dựng dựa trên ý kiến thảo luận và biểu quyết của cả lớp, GVCN, với tư vấn của nhiều giáo viên và Đoàn thanh niên, công đoàn Trung tâm. Trong đó qui định: HS được phép mang điện thoại đi học nhưng không được phép sử dụng trong giờ học: kể cả trường hợp để dưới ngăn bàn, trong cặp nhưng đang mở khóa cũng tính là đang sử dụng(nếu chưa có sự cho phép của giáo viên). Học sinh nếu vi phạm (sử dụng ĐT trong giờ học khi chưa được cho phép của GV) sẽ bị xử lý như sau: + Vi phạm lần 1: nhắc nhở trước lớp. + Vi phạm lần 2: thông báo tới phụ huynh và yêu cầu HS viết bản kiểm điểm. + Vi phạm lần 3: tạm thu điện thoại và cho HS làm vệ sinh trực nhật của lớp Sau khi đã được thống nhất trong lớp học, Chúng tôi chia sẻ những quy định về việc sử dụng điện thoại trong trường học để phụ huynh, học sinh hiểu, nắm rõ và cùng nghiêm túc thực hiện. Thay vì cấm tuyệt đối như trước đây, bắt đầu từ tháng 11/2020, học sinh THCS, THPT được phép sử dụng điện thoại trong giờ học để phục vụ cho việc học tập. Quy định này được ghi nhận trong Điều lệ trường THCS, THPT và trường phổ thông có nhiều cấp học ban hành kèm theo Thông tư 32/2020, có hiệu lực từ ngày 1/11/2020 của Bộ GD & ĐT. Theo đó, điện thoại thông minh trở thành công cụ để học tập. HS có thể cập nhật các thông tin mới, thời sự hoặc tài liệu tham khảo mới nhất một cách nhanh chóng, thuận lợi trong từng tiết học. Ngay sau khi có thông tư của Bộ về việc cho phép HS sử dụng ĐT trong các tiết học, GV toàn trường và học sinh của các lớp đã cùng thảo luận và điều chỉnh, bổ sung nội quy sử dụng ĐT trong trường học cho phù hợp. Cụ thể, HS được phép sử dụng ĐT trong các tiết học nhưng phải đúng mục đích, phải phục vụ nhu cầu học tập. Nếu HS sử dụng sai mục đích thì sẽ xử lý như nội quy đã qui định. b. Nội quy sử dụng ĐTTTM ở nhà: Một thực tế mà tất cả chúng ta đều thấy rõ đó là hiện nay hầu hết các em HS đều 18
dùng 1 khoảng thời gian rất lớn để sử dụng ĐTTM, nhiều em chiếc điện thoại luôn kề cận bên mình,thậm chí là ngay cả trong lúc học bài, lúc làm việc nhà, lúc đi ngủ…Nhưng chúng ta không thể cấm đoán các em sử dụng nó bởi ĐTTM là rất cần cho cuộc sống thời đại công nghệ 4.0.Vì vậy GV phải phối hợp với phụ huynh và các em HS lên kế hoạch cụ thể giúp các em quản lí thời gian sử dụng ĐTTM một cách cụ thể rõ ràng. Trước hết các em cần phải tự lên kế hoạch, thời gian sử dụng ĐTTM, mục đích sử dụng một cách cụ thể,kèm với cam kết là phải thực hiện đúng.GVCN kiểm tra,chỉnh sửa gửi, cô-trò cùng thống nhất, sau đó gửi về cho phụ huynh theo dõi và báo cáo (nếu HS vi phạm làm sai ). Thời gian quy định cho mỗi ngày tối đa là 3 tiếng (cho cả việc học tập và mục đích khác). HS có thể cài đặt thời gian sử dụng trên điện thoại của mình để tự nhắc nhở. 2. Tăng cường công tác tuyên truyền cho học sinh cách sử dụng hiệu quả điện thoại thông minh. Là GV giảng dạy và kiêm công tác công đoàn tại các lớp, sau khi nắm bắt được tình hình, tôi luôn gần gũi trao đổi và định hướng cho các em để các em biết sử dụng điện thoại đúng mục đích và hiệu quả. Có dịp gần gũi các em là tôi trò chuyện cởi mở, giới thiệu, gợi ý những trang web bổ ích, mang tính học tập cho học sinh cũng như giải trí lành mạnh cho HS. Trong các giờ sinh hoạt lớp hay hoạt động ngoại khóa tôi đã hướng dẫn HS cách sử dụng các trang mạng xã hội như thế nào cho hiệu quả, hướng dẫn HS tìm kiếm và chia sẻ các thông tin bổ ích. Tôi luôn cố gắng đổi mới và nâng cao hiệu quả của tiết ngoại khoá, sinh hoạt lớp. Thông qua các tiết học lớp để học sinh có nhận thức đúng đắn hơn về những mặt tích cực và tiêu cực của ĐTTM từ đó có hành động sử dụng phát huy tính tích cực. Tuyên truyền, động viên, giáo dục các em để các em thấy được: + Cần đặt nhiệm vụ học tập là quan trọng nhất, luôn tích cực học tập, tích lũy kiến thức các bộ môn, trau dồi những kĩ năng sống cần thiết cho sự phát triển cả về thể chất và trí tuệ của mình. + Sử dụng ĐTTM một cách hiệu quả nhất: tư thế khi sử dụng, ánh sáng phù hợp, không sử dụng với thời gian nhiều và cần sử dụng với mục đích phục vụ học tập tích cực… + Khi đăng tin bài trên facebook phải đảm bảo: không vi phạm pháp luật nhà nước, có nội dung lành mạnh, phù hợp thuần phong mỹ tục, phù hợp văn hóa học đường.Chúng tôi luôn dạy các em HS “học ăn học nói học gói học mở” ngay từ việc nhỏ nhất là: ấn nút “like”, “share”, “comment”… trên Facebook. Không phải trang Facebook nào các em HS cũng kết bạn, làm quen và chia sẻ… chúng tôi chỉ ra cho các em HS thấy được mặt trái của Facebook và đặc biệt là không kết bạn, theo dõi những trang Facebook vi 19
phạm đạo đức, pháp luật. HS cần chơi Facebook một cách có văn hóa. + Có bản lĩnh, không bị bạn bè lôi kéo, dụ giỗ truy cập vào các trò chơi điện tử vô bổ, không tốn tiền của gia đình vào những trò game, trang mạng xã hội tiêu cực, không phù hợp với lứa tuổi. + Có lập trường khi tham gia các trang mạng xã hội, các diễn đàn và xây dựng cách giao tiếp, ứng xử có văn hóa… + Ngoài việc thu nhận kiến thức trên ĐTTM qua các trang Web, mạng xã hội các em có thể học các lớp tại trung tâm như: lớp trung cấp nấu ăn, trung cấp điện dân dụng, trung cấp nghề làm đẹp… Ngay từ đầu năm học, nhà trường chỉ đạo Đoàn thanh niên đã tổ chức tiết ngoại khoá với chủ đề: “ Điện thoại thông minh và học sinh THPT” Mục tiêu: - Giúp học sinh thấy được sự nguy hại từ việc lạm dụng Smartphone đến việc học tập cũng như đạo đức của học sinh. Nội dung: - Học sinh xem phóng sự: “Smartphone hủy hoại một đứa trẻ như thế nào” . - Thảo luận và phân tích nguyên nhân, hậu quả học sinh nghiện ĐTTM từ đó định hướng học sinh tự đưa ra giải pháp “cai nghiện” hiện tượng trên. - Tổ chức trò chơi: ‘ Ai là triệu phú”, “ Về đích”, “Nhanh như chớp” với nhiều câu hỏi hay, bổ ích và thú vị xoay quanh các vấn đề học tập, cuộc sống, tạo hào hứng cho các em trong việc tự tìm hiểu, trau dồi kiến thức. 3. Khơi dậy niềm đam mê học tập cho học sinh. Là những người đã công tác hơn 20 năm trong ngành Giáo Dục, tôi hiểu rằng, không ai khác mà chính là thầy cô, đặc biệt thầy cô trực tiếp giảng dạy là người trực tiếp khơi dậy đam mê học tập cho HS. Bởi chỉ khi nào HS yêu thích, say mê học tập thì mới giúp các em biết sử dụng điện thoại thông minh đúng cách Vậy thầy cô cần làm gì? Trước hết cần khuyến khích Học sinh tìm đọc các tài liệu học tập trên internet, trên mạng xã hội. Tất cả các tài liệu học tập ấy các em có thể tìm thấy ở các trang web, hay những video các bài giảng trên Youtube, hoặc các trang Facebook của các bộ môn: - Môn Ngữ Văn có các trang: Học Văn-Văn học, Mạng xã hội Văn học, quà tặng văn học… - Môn Toán có các trang: Học Toán cô Cúc, Học giỏi Toán, Học Toán Khó có thầy Anh….. - Môn Vật Lý : Nhóm Vật Lý phổ thông, Vật Lý thiên văn…. - Môn Địa lí: Hội những người yêu thích Địa lí Việt Nam và Thế Giới…. - Môn Sinh học: Tôi yêu sinh học… 20