Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Phối hợp giữa giáo viên chủ nhiệm và ban đại diện cha mẹ học sinh góp phần giáo dục đạo đức lối sống và nâng cao chất lượng giáo dục

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:53

Thêm vào BST

Báo xấu

10
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu sáng kiến nhằm đề xuất được một số biện pháp phối hợp giữa giáo viên chủ nhiệm và ban đại diện cha mẹ học sinh góp phần giáo dục đạo đức lối sống và nâng cao chất lượng giáo dục.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Phối hợp giữa giáo viên chủ nhiệm và ban đại diện cha mẹ học sinh góp phần giáo dục đạo đức lối sống và nâng cao chất lượng giáo dục

PHỐI HỢP GIỮA GIÁO VIÊN CHỦ NHIỆM VÀ BAN ĐẠI DIỆN CHA MẸ HỌC SINH GÓP PHẦN GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC LỐI SỐNG VÀ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC LĨNH VỰC: CHỦ NHIỆM Nghệ An 2023
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN TRƯỜNG THPT HÀ HUY TẬP ---------- PHỐI HỢP GIỮA GIÁO VIÊN CHỦ NHIỆM VÀ BAN ĐẠI DIỆN CHA MẸ HỌC SINH GÓP PHẦN GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC LỐI SỐNG VÀ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC LĨNH VỰC: CHỦ NHIỆM Tác giả Hồ Đức Nam Bùi Thành Vinh Tổ Toán – Tin Năm thực hiện 2022 – 2023 Điện thoại 0986070001 0916074107 Nghệ An 2023
MỤC LỤC MỤC LỤC ............................................................................................................. 1 PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ......................................................................................... 3 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................ 3 2. Mục đích nghiên cứu....................................................................................... 3 3. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 4 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................... 4 5. Phương pháp nghiên cứu................................................................................. 4 6. Những đóng góp của đề tài ............................................................................. 4 PHẦN II. NỘI DUNG ............................................................................................ 5 1. CƠ SỞ KHOA HỌC .......................................................................................... 5 1.1. Cơ sở lý luận ................................................................................................. 5 1.2. Cơ sở thực tiễn ............................................................................................. 8 2. CÁC BIỆN PHÁP PHỐI HỢP GIỮA GIÁO VIÊN CHỦ NHIỆM VÀ BAN ĐẠI DIỆN CHA MẸ HỌC SINH LỚP ................................................................ 14 2.1. Biện pháp 1. Giáo viên chủ nhiệm định hướng, xây dựng đội ngũ ban đại diện cha mẹ học sinh; Lập kế hoạch hỗ trợ cho ban đại diện cha mẹ học sinh hoạt động xuyên suốt cả năm học. ............................................................................ 14 2.2. Biện pháp 2. Chủ động làm tốt chức năng, vai trò của ban đại diện cha mẹ học sinh; Là cầu nối giữa cha mẹ học sinh và thầy cô giáo. .............................. 18 2.3. Biện pháp 3. Xây dựng kế hoạch hoạt động và truyền tải thông điệp đến phụ huynh và học sinh. Các hoạt động cần hướng đến mục tiêu chính là “học tập, rèn luyện đạo đức, kỹ năng sống” cho học sinh. ..................................................... 32 3. SỰ KẾT HỢP CỦA GIÁO VIÊN CHỦ NHIỆM VÀ BAN ĐẠI DIỆN CHA MẸ HỌC SINH LỚP TRONG CÁC HOẠT ĐỘNG CHỦ ĐIỂM ............................... 39 3.1. Công tác chuẩn bị....................................................................................... 39 3.2. Minh họa một hoạt động cụ thể có sự phối hợp của cha mẹ học sinh ......... 40 4. KHẢO SÁT SỰ CẤP THIẾT VÀ TÍNH KHẢ THI CỦA CÁC BIỆN PHÁP PHỐI HỢP GIỮA GIÁO VIÊN CHỦ NHIỆM VÀ BAN ĐẠI DIỆN CHA MẸ HỌC SINH GÓP PHẦN GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC LỐI SỐNG VÀ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC................................................................................ 44 4.1. Mục đích khảo sát ...................................................................................... 44 4.2. Nội dung và phương pháp khảo sát ............................................................ 44 4.3. Đối tượng khảo sát ..................................................................................... 44 1
4.4. Kết quả khảo sát về sự cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp đã đề xuất .......................................................................................................................... 44 5. THỰC NGHIỆM.............................................................................................. 45 5.1. Mục đích và phương pháp thực nghiệm ..................................................... 45 5.2. Những bài học kinh nghiệm được rút ra từ quá trình áp dụng sáng kiến, kinh nghiệm, giải pháp.............................................................................................. 49 PHẦN III. KẾT LUẬN ........................................................................................ 50 1. Kết quả nghiên cứu và ý nghĩa của đề tài ......................................................... 50 2. Đề xuất và kiến nghị......................................................................................... 50 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 51 2
PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài Trong thời đại thông tin bùng nổ, phát triển vượt bậc của khoa học công nghệ, đời sống tâm lý của con người cũng không ngừng thay đổi và ngày càng diễn biến phức tạp. Do đó việc học tập và rèn luyện của học sinh phổ thông hiện nay cũng trở nên phong phú và đa dạng, đòi hỏi sự đầu tư của các cấp, các ngành và sự kết hợp từ phía gia đình, nhà trường và xã hội. Ở trường học hiện nay, mỗi trường đều tổ chức ban đại diện cha mẹ học sinh của lớp, của trường, nhằm mục đích kết nối giữa nhà trường và gia đình, góp phần quan trọng trong việc nâng cao chất lượng dạy và học. Ban đại diện cha mẹ học sinh có vai trò trong việc đại diện tiếng nói, đảm bảo quyền lợi cho học sinh và phụ huynh, là “cầu nối” để thống nhất các hoạt động giáo dục giữa nhà trường và gia đình đồng thời còn huy động nhiều nguồn lực đầu tư xây dựng cơ sở vật chất và chăm lo tốt đời sống tinh thần cho đội ngũ giáo viên, góp phần quan trọng nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo. Bên cạnh đó, ở nhiều trường ban đại diện cha mẹ học sinh còn thực hiện rất tốt việc phối hợp với nhà trường, tổ chức được nhiều hoạt động giáo dục đạo đức, lối sống và nâng cao chất lượng giáo dục, từ đó nâng cao trách nhiệm của gia đình trong việc chăm sóc, bảo vệ và giáo dục học sinh. Là những người làm công tác chủ nhiệm lớp nhiều năm kinh nghiệm, chúng tôi nhận thấy vai trò của ban đại diện cha mẹ học sinh của lớp rất quan trọng trong các hoạt động giáo dục của lớp. Tuy nhiên sự phối hợp giữa giáo viên chủ nhiệm lớp và ban đại diện cha mẹ học sinh phần lớn còn chưa đồng bộ, chưa có hiệu quả. Sự phối hợp giữa phụ huynh chủ yếu mang tính giải quyết hậu quả chứ chưa mang lại được tính chủ động, dự phòng trong việc giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh. Chúng tôi nhận thấy, giáo viên chủ nhiệm lớp và ban đại diện cha mẹ học sinh cần phải có sự kết hợp đồng bộ, chủ động trong công việc mà mình đảm nhận. Rút kinh nghiệm trên 20 năm dạy học và làm công tác chủ nhiệm, chúng tôi có rất nhiều trăn trở về công tác phối hợp với ban đại diện cha mẹ học sinh và xin được chia sẻ qua bản sáng kiến với tên đề tài là: “Phối hợp giữa giáo viên chủ nhiệm và ban đại diện cha mẹ học sinh góp phần giáo dục đạo đức lối sống và nâng cao chất lượng giáo dục”. 2. Mục đích nghiên cứu Đề xuất được một số biện pháp phối hợp giữa giáo viên chủ nhiệm và ban đại diện cha mẹ học sinh góp phần giáo dục đạo đức lối sống và nâng cao chất lượng giáo dục. 3
3. Nhiệm vụ nghiên cứu Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài là đề xuất được một số giải pháp và quy trình để tổ chức ban đại diện cha mẹ học sinh của lớp hoạt động hiệu quả, phối hợp giữa giáo viên chủ nhiệm lớp và ban đại diện cha mẹ học sinh nhằm góp phần rèn luyện đạo đức, lối sống, kỹ năng sống cho học sinh. Mỗi giải pháp đều được chỉ rõ cách thức, nội dung và có ví dụ hình ảnh minh họa. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Phạm vi nội dung là công tác chủ nhiệm lớp ở một số trường THPT trên địa bàn tỉnh Nghệ An. Đối tượng nghiên cứu là sự phối hợp của giáo viên chủ nhiệm lớp và ban đại diện cha mẹ học sinh ở một số trường THPT trên địa bàn tỉnh Nghệ An 5. Phương pháp nghiên cứu a) Phương pháp nghiên cứu lí luận Hệ thống hóa các nguồn tài liệu, các đề tài nghiên cứu liên quan tới đề tài để làm rõ cơ sở lý luận của vấn đề nghiên cứu. b) Phương pháp quan sát, điều tra Thu thập và phân tích các dữ liệu thông qua điều tra, quan sát, dự giờ, sử dụng phiếu hỏi nhằm làm rõ cơ sở thực tiễn cho việc đề xuất các biện pháp phối hợp giữa giáo viên chủ nhiệm và ban đại diện cha mẹ học sinh góp phần giáo dục đạo đức lối sống và nâng cao chất lượng giáo dục. c) Phương pháp thực nghiệm sư phạm Để kiểm nghiệm tính khả thi và tính hiệu quả của đề tài chúng tôi chọn 3 trường trung học phổ thông ở trên cùng một tỉnh để thực nghiệm. Nhằm thoả mãn yêu cầu của thực nghiệm sư phạm, chúng tôi chọn mỗi trường 2 lớp do các giáo viên có năng lực chủ nhiệm tốt đảm nhiệm. Các lớp sĩ số gần bằng nhau, có trình độ và chất lượng học tập, rèn luyện tương đương nhau. 6. Những đóng góp của đề tài Những điểm mới trong đề tài của chúng tôi là: 1. Xác định rõ vai trò của giáo viên chủ nhiệm và ban đại diện cha mẹ học sinh trong việc giáo dục đạo đức lối sống và nâng cao chất lượng giáo dục. 2. Đề xuất được các giải pháp và quy trình để tổ chức ban đại diện cha mẹ học sinh của lớp hoạt động hiệu quả. 3. Thiết kế và minh họa được một số tình huống chủ điểm có sự kết hợp của giáo viên chủ nhiệm và ban đại diện cha mẹ học sinh. 4
PHẦN II. NỘI DUNG 1. CƠ SỞ KHOA HỌC 1.1. Cơ sở lý luận Việc giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện các phẩm chất và năng lực nhằm giúp trẻ phát triển nhân cách một cách toàn diện là một quá trình lâu dài liên tục, diễn ra ở nhiều môi trường khác nhau, liên quan rất nhiều đến các mối quan hệ xã hội phức tạp. Vì thế, việc giáo dục nói chung và giáo dục trẻ em nói riêng luôn luôn đòi hỏi sự phối hợp, kết hợp chặt chẽ của nhiều lực lượng xã hội và nhất là đòi hỏi sự quan tâm đúng cách của nhà trường, gia đình và mọi người trong xã hội. Ở trung học phổ thông, về mặt sinh lý cơ thể cũng như đời sống tâm lý của trẻ có những biến đổi rất mạnh mẽ, chuyển từ trẻ con sang người lớn. Đây là thời kỳ khủng hoảng trong quá trình phát triển của tuổi thanh thiếu niên. Ở giai đoạn này, các em thường muốn thử nghiệm khả năng, mong muốn của cá nhân mình vào thực tiễn cuộc sống. Trong khi vốn sống còn nghèo nàn, khả năng suy xét nông cạn nên thường dẫn đến những va vấp, gây những hậu quả tai hại cho bản thân và gia đình. Trong điều kiện của nền kinh tế thị trường, nhiều em ở độ tuổi này đã sa đà vào các trò giải trí quá mức như nghiện chơi game online,.. thậm chí có em sa vào tệ nạn xã hội như cá cược, trộm cắp, chấn lột,.. Để việc giáo dục gia đình có hiệu quả tốt, các bậc cha mẹ cần quan tâm xây dựng một gia đình đầy đủ toàn vẹn, trong đó mọi thành viên có nghĩa vụ và trách nhiệm với nhau. Xây dựng một phong cách sinh hoạt có nề nếp, phù hợp nhu cầu hứng thú nhằm phát huy những mặt tích cực của trẻ. Đặc biệt cha mẹ, người lớn phải giữ uy tín vai trò gương mẫu của mình trong gia đình và ngoài xã hội. Thường xuyên liên hệ chặt chẽ với nhà trường, đoàn thể để nắm được mục đích giáo dục, có sự phối hợp chặt chẽ. Tham gia tích cực vào hội phụ huynh của trường, quan tâm giúp đỡ nhà trường xây dựng cơ sở vật chất, các phương tiện dạy học để nhà trường có điều kiện nâng cao chất lượng giáo dục. Những cuộc họp do nhà trường tổ chức, các bậc phụ huynh cần đi đầy đủ để nắm được yêu cầu giáo dục của nhà trường mà có sự kết hợp. Gia đình cần xây dựng truyền thống “tôn sư trọng đạo”, bảo vệ uy tín thầy cô giáo, tuyệt đối tránh các hành vi thiếu tôn trọng thầy cô giáo trước mặt con cái. Giáo viên chủ nhiệm là người chịu trách nhiệm thực hiện mọi quyết định quản lý của hiệu trưởng đối với tập thể lớp và các thành viên trong lớp. Giáo viên chủ nhiệm là người vạch kế hoạch, tổ chức cho lớp mình thực hiện các chủ đề theo kế hoạch và theo dõi, đánh giá việc thực hiện của các học sinh của lớp. Giáo viên chủ nhiệm cũng là người phối hợp với các tổ chức, đoàn thể trong trường, trong đó quan 5
hệ nhiều ở cấp trung học phổ thông là đoàn thanh niên, chi đoàn giáo viên, ban đại diện cha mẹ học sinh, để làm tốt công tác dạy - học, giáo dục học sinh trong lớp mình phụ trách. Ban đại diện cha mẹ học sinh có ý nghĩa thiết thực trong việc kết nối giữa nhà trường và gia đình, góp phần quan trọng nâng cao chất lượng dạy và học. Tuy nhiên, Ban đại diện cha mẹ học sinh chỉ thực sự phát huy được hiệu quả và có ý nghĩa khi làm đúng vai trò của mình trong việc đảm bảo quyền lợi cho học sinh và phụ huynh. Căn cứ Thông tư số 55/2011/TT-BGDĐT ngày 22/11/2011 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Ban đại diện cha mẹ học sinh; Mỗi lớp có một Ban đại diện cha mẹ học sinh gồm từ 3 đến 5 thành viên, trong đó có trưởng ban và một phó trưởng ban. Các thành viên Ban đại diện cha mẹ học sinh lớp là những người nhiệt tình, có trách nhiệm trong việc phối hợp với giáo viên chủ nhiệm lớp, giáo viên bộ môn, nhà trường và đại diện cho cha mẹ học sinh trong lớp thực hiện các hoạt động giáo dục học sinh. Nhiệm vụ của Ban đại diện cha mẹ học sinh lớp: Phối hợp với giáo viên chủ nhiệm lớp và các giáo viên bộ môn tổ chức các hoạt động giáo dục học sinh; Phối hợp với giáo viên chủ nhiệm lớp chuẩn bị nội dung của các cuộc họp cha mẹ học sinh trong năm học; Tham gia giáo dục đạo đức cho học sinh; bồi dưỡng, khuyến khích học sinh giỏi, giúp đỡ học sinh yếu kém, vận động học sinh đã bỏ học trở lại tiếp tục học tập; giúp đỡ học sinh nghèo, học sinh khuyết tật và học sinh có hoàn cảnh khó khăn khác. Quyền của Ban đại diện cha mẹ học sinh lớp: Quyết định triệu tập các cuộc họp cha mẹ học sinh theo quy định tại Điều 9 của Điều lệ này (trừ cuộc họp đầu năm học cử Ban đại diện cha mẹ học sinh lớp) sau khi thống nhất với giáo viên chủ nhiệm lớp; Tổ chức lấy ý kiến cha mẹ học sinh của lớp về biện pháp quản lý giáo dục học sinh để kiến nghị cụ thể với giáo viên chủ nhiệm lớp, giáo viên bộ môn về biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức, chất lượng dạy học; Phối hợp tổ chức các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, giáo dục truyền thống, hoạt động văn hoá, văn nghệ, thể thao để thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện cho học sinh sau khi thống nhất với giáo viên chủ nhiệm lớp. Trách nhiệm của cha mẹ học sinh: Phối hợp với nhà trường trong việc quản lý, giáo dục học sinh và thực hiện những nhiệm vụ do Ban đại diện cha mẹ học sinh đề ra. Phối hợp với giáo viên chủ nhiệm, các giáo viên bộ môn của lớp để chăm sóc, quản lý, động viên học sinh tích cực, tự giác học tập, rèn luyện đạo đức, tuân thủ 6
quy định của Điều lệ và nội quy nhà trường. Chịu trách nhiệm đối với sai phạm, khuyết điểm của con em mình theo quy định của pháp luật và thực hiện các khuyến nghị của Ban đại diện cha mẹ học sinh lớp trong việc phối hợp với nhà trường để chăm sóc, quản lý, giáo dục học sinh. Quyền của cha mẹ học sinh: Cha mẹ học sinh có các quyền quy định tại Điều 95 của Luật Giáo dục 2019, có quyền kiến nghị với nhà trường tạo điều kiện cho con em mình học tập, rèn luyện; Ứng cử, đề cử vào Ban đại diện cha mẹ học sinh lớp; Từ chối ủng hộ khi được Ban đại diện cha mẹ học sinh lớp, Ban đại diện cha mẹ học sinh trường đề xuất các khoản ủng hộ, nếu bản thân không tự nguyện. Thực hiện hoặc không thực hiện những nội dung chưa được thống nhất ý kiến trong cuộc họp toàn thể cha mẹ học sinh hoặc cuộc họp Ban đại diện cha mẹ học sinh. Trong sự phát triển nguồn nhân lực cho đất nước đang đổi mới hiện nay, rõ ràng nổi lên yêu cầu cấp bách là nâng cao chất lượng người lao động, đào tạo con người có nhân cách, có kỹ luật lao động. Để có được những con người đảm bảo yêu cầu của đổi mới xã hội cần có sự kết hợp nhịp nhàng đồng bộ và hỗ trợ giữa ba môi trường giáo dục: gia đình – nhà trường và xã hội, tác động mạnh vào việc phát triển nhân cách toàn diện cho trẻ em. Nhà trường sẽ là vai trò trung tâm, tổ chức phối hợp dẫn dắt nội dung, phương pháp giáo dục của gia đình và các lực lượng trong xã hội. Bởi lẽ nhà trường là một tổ chức chuyên biệt đối với công tác giáo dục, được sự lãnh đạo trực tiếp của Đảng và nhà nước, nắm vững quan điểm, đường lối, mục tiêu bồi dưỡng đào tạo con người xã hội chủ nghĩa. Mặt khác, nhà trường luôn luôn có đội ngũ thầy cô giáo có trình độ, năng lực, nhiệt tình, tâm huyết và yêu nghề mến trẻ, đã được đào tạo có hệ thống. Giáo dục nhà trường trong mọi thời đại có chức năng cơ bản là truyền thụ tri thức văn hóa đã được rút kết từ các tinh hoa của nhân loại, mở mang trí tuệ cho học sinh. Nhờ nắm vững những tri thức văn hóa cơ bản này mà nhân cách của các em được hình thành và phát triển một cách vững vàng. Trong quan hệ phối kết hợp giữa gia đình, nhà trường và xã hội, sự thống nhất về mục đích giáo dục đối với thế hệ trẻ là cơ sở để tăng cường nâng cao hiệu quả trong công tác giáo dục, đồng thời cũng chính là tạo điều kiện để cho sự phát triển của cá nhân hài hòa với những yêu cầu phát triển của đất nước. Cụ thể: Thống nhất về nội dung giáo dục, bao gồm việc thống nhất về nuôi dưỡng, chăm sóc ở gia đình và ở trường; kết hợp việc dạy văn hóa, kiến thức khoa học với việc giáo dục lý tưởng, niềm tin, đạo đức, lao động nghề nghiệp, thẩm mỹ, sức khỏe, giới tính và các hoạt động văn hóa thể thao... 7
Thống nhất phương thức giáo dục ở trường và ở nhà,trên cơ sở gắn quá trình giáo dục với tự giáo dục; kết hợp các hình thức, biện pháp giáo dục đa dạng phù hợp với lứa tuổi và giới tính. Có thể là, giáo viên, các anh chị phụ trách và cha mẹ học sinh cùng với ban giám hiệu nhà trường có những cuộc gặp gỡ nhau (nên có lịch quy định hàng tuần, hàng tháng, hàng quý), để các bên nắm, trao đổi tình hình học tập, rèn luyện của các em cả mặt ưu điểm, khuyết điểm và hướng khắc phục. Tăng cường sự hoạt động và có sự phối kết hợp giữa ban đại diện cha mẹ học sinh và nhà trường, nhằm nắm bắt kịp thời những thông tin về học tập, rèn luyện của học sinh; đồng thời duy trì thông báo giữa nhà trường và cha mẹ học sinh qua sổ liên lạc, cần chú ý phương pháp phản ánh, để mang lại hiệu quả giáo dục cao. Ban đại diện cha mẹ học sinh và các bậc phụ huynh có thể phối hợp cùng nhà trường trong việc tổ chức các hoạt động ngoại khóa và các hoạt động ngoài nhà trường cho học sinh; chăm lo xây dựng cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy - học, động viên vật chất (nếu có điều kiện và trên tinh thần tự nguyện), tinh thần đối với thầy và trò. Làm tốt công tác phối hợp giáo dục, sẽ làm cho uy tín cũng như vai trò giáo dục của nhà trường, gia đình và xã hội ngày càng tăng lên. 1.2. Cơ sở thực tiễn 1.2.1. Thực trạng công tác phối hợp giưã giáo viên chủ nhiệm và ban đại diện cha mẹ học sinh. Công tác chủ nhiệm lớp nói chung và sự kết hợp giữa giáo viên chủ nhiệm lớp và ban đại diện cha mẹ học sinh nói riêng hiện nay còn chưa được chú ý đến, nhiều giáo viên chỉ chú tâm vào bồi dưỡng chuyên môn và xem nhẹ công tác chủ nhiệm, nhiều giáo viên mặc dù có quan tâm đến nhưng lại thiếu kinh nghiệm cũng như phương pháp. Bên cạnh đó vẫn còn nhiều giáo viên chủ nhiệm chưa thấy hết được vị trí và chức năng của mình và của ban đại diện cha mẹ học sinh. Cho nên việc tổ chức kết hợp giáo dục học sinh của giáo viên chủ nhiệm và ban đại diện cha mẹ học sinh hàng tuần còn chưa mang lại nhiều hiệu quả. Hiện nay, với vai trò là “cầu nối” giữa nhà trường với gia đình nên Ban đại diện cha mẹ học sinh thường có nhiệm vụ thu tiền quỹ lớp, thống nhất việc mua sắm đồ dùng cần thiết cho học sinh, đồng thời phối hợp với giáo viên chủ nhiệm lớp và giáo viên bộ môn tổ chức các hoạt động giáo dục ngoài giờ học sinh tại lớp, tại trường; tham gia và hỗ trợ nhà trường trong việc chăm lo đời sống sinh hoạt, học tập của con em mình; chung tay huy động xã hội hóa xây dựng cơ sở vật chất cho nhà trường; truyền tải những quy định, chủ trương trong việc thực hiện các nhiệm vụ giáo dục và đào tạo tại trường... Từng thành viên Ban đại diện cũng nắm bắt, lắng nghe ý kiến 8
của các phụ huynh trao đổi về tình hình sinh hoạt, học tập của học sinh, những khoản thu, chi của lớp, của trường,.. từ đó tổng hợp, trao đổi kịp thời với giáo viên chủ nhiệm và nhà trường. Sự phối kết hợp giữa giáo dục gia đình nhà trường và xã hội đã được nêu ra và thực hiện ở nước ta từ lâu. Tuy nhiên, trong thực tế nội dung, hình thức, phương pháp phối kết hợp còn bị hạn chế, hay nói cách khác là hiệu quả của sự phối kết hợp chưa cao, đã ảnh hưởng không tốt đến chất lượng giáo dục thế hệ trẻ. Gia đình, nhà trường, xã hội là những thiết chế có những chức năng giáo dục, xã hội hóa cá nhân không hoàn toàn giống nhau. Những mặt mạnh của giáo dục gia đình sẽ bổ sung cho những thiếu hụt của giáo dục nhà trường, của đoàn hội. Đồng thời, giáo dục gia đình cần được bổ sung những mặt mạnh của giáo dục nhà trường và các tổ chức xã hội. Về phía gia đình. một số không ít các bậc cha mẹ, một mặt, do chạy đua với cuộc sống trong cơ chế thị trường, mặt khác là do không nhận thức đúng vị trí của giáo dục gia đình, nên có tư tưởng ỷ lại việc giáo dục cho nhà trường, có chăng chỉ là đến họp phụ huynh, nắm kết quả học tập, rèn luyện của con qua điểm số, xếp hạng, rồi phó mặc cho số phận, cho nhà trường. Hiện nay, giáo dục xã hội thông qua các tổ chức đoàn hội, thường yếu về mặt nội dung, nghèo nàn về mặt hình thức tổ chức, nên thiếu sức hấp dẫn đối với thế hệ trẻ. Thiếu sự giáo dục của đoàn, hội, trẻ em sẽ thiếu ý thức tập thể, ý thức "mình vì mọi người, mọi người vì mình", sẽ khó tránh khỏi sự phát triển lệch lạc. Tăng cường sự phối hợp với các lực lượng giáo dục ngoài gia đình trong việc chăm sóc và giáo dục thế hệ trẻ, có ý nghĩa hết sức to lớn. Sự thành công trong giáo dục chỉ có được, khi tất cả các lực lượng (gia đình - nhà trường - xã hội) thống nhất với nhau về mục tiêu, nội dung giáo dục, tất cả vì tương lai con em chúng ta. Do đó, nếu không có sự liên hệ, phối kết hợp chặt chẽ giữa các lực lượng giáo dục, đặc biệt là giáo dục gia đình, việc giáo dục thế hệ trẻ sẽ trở nên vô cùng khó khăn. Để thiết lập mối quan hệ chặt chẽ giữa gia đình với nhà trường và các đoàn thể xã hội, ngoài kế hoạch chung của nhà trường, các bậc cha mẹ cần chủ động liên hệ với nhà trường, không chỉ thông qua sổ liên lạc mà cần trực tiếp gặp gỡ trao đổi với giáo viên phụ trách để nắm tình hình về học tập, rèn luyện của con cái cả về những ưu điểm, sự tiến bộ và những hạn chế cần khắc phục của chúng. Đây là vấn đề tưởng như đơn giản, nhưng lại không ít khó khăn, đặc biệt ở một bộ phận cha mẹ vốn sẵn có tư tưởng phó mặc con cái cho nhà trường và xã hội. Trong việc liên hệ với nhà trường, cha mẹ cần trao đổi trực tiếp với giáo viên chủ nhiệm lớp - người 9
thay mặt nhà trường quản lý và theo dõi việc học tập, rèn luyện của học sinh để nắm thông tin về con cái. Thực tế đã cho thấy, hoạt động của nhà trường, trên mỗi bước tiến triển của nó đã chỉ ra rằng, những tập thể lớp tốt, thường là những lớp, mà ở đó các bậc phụ huynh quan tâm chu đáo con cái một cách thường xuyên, trực tiếp, cởi mở, chân tình, liên hệ với nhà trường, với giáo viên chủ nhiệm. Trong khuôn khổ đề tài nay chúng tôi chỉ muốn đề cập tới vai trò của Ban đại diện cha mẹ học sinh, trong việc phối hợp với nhà trường tổ chức các hoạt động giáo dục đạo đức, lối sống và nâng cao chất lượng giáo dục, từ đó nâng cao trách nhiệm của gia đình trong chăm sóc, bảo vệ, giáo dục học sinh. Trong tình hình hiện nay, tổ chức Ban đại diện cha mẹ học sinh hoạt động như thế nào? Đã làm tốt vai trò của mình chưa? Với chức năng nhiệm vụ là cầu nối giữa các cha mẹ học sinh với nhà trường để thực hiện tốt 3 mục tiêu chính là “học tập, rèn luyện đạo đức, kỹ năng sống”cho các con. Nhưng thực tế ở hầu hết các trường phổ thông hiện nay, ban đại diện cha mẹ học sinh còn thiếu những kế hoạch hành động cụ thể, chưa nêu được những kết quả cụ thể đối với 3 mục tiêu nói trên, cũng như chưa truyền được thông điệp tới các cha mẹ học sinh để thấy được sự cần thiết, tính hiệu quả hoạt động của ban đại diện cha mẹ học sinh, cũng như để tranh thủ có được sự đồng tình, ủng hộ của các cha mẹ học sinh. 1.2.2. Khảo sát thực trạng công tác phối hợp giữa giáo viên chủ nhiệm và ban đại diện cha mẹ học sinh ở một số trường THPT. Đối tượng khảo sát: Giáo viên chủ nhiệm các lớp 10A1, 10D5, 10T1 trường THPT Hà Huy Tập lớp 10T2 trường THPT Kim Liên, lớp 10A2 trường THPT Lê Viết Thuật cùng với ban đại diện cha mẹ học sinh của các lớp đó. Hình thức khảo sát: Lập phiếu khảo sát dành cho đại diện cha mẹ học sinh và giáo viên. Mục đích khảo sát: Tìm hiểu phương pháp, cách thức tổ chức sự phối hợp hoạt động của giáo viên chủ nhiệm và ban đại diện cha mẹ học sinh góp phần giáo dục đạo đức lối sống và nâng cao chất lượng giáo dục. Kết quả khảo sát a) Khảo sát giáo viên - Trong công tác chủ nhiệm giáo viên có thường xuyên quan tâm trao đổi với ban địa diện cha mẹ học sinh về chất lượng giáo dục và đạo đức lối sống của học sinh không ? 10
Tổng phiếu Nội dung Số giáo viên chọn Tỉ lệ a. Thường xuyên quan tâm 2 40 b. Ít quan tâm 2 40 5 c. Chưa quan tâm 1 20 d. Không quan tâm 0 0 - Thầy (cô) nhận thấy tầm quan trọng của việc thường xuyên quan tâm trao đổi với ban đại diện cha mẹ học sinh về chất lượng giáo dục và đạo đức lối sống của học sinh như thế nào? Tổng phiếu Nội dung Số giáo viên chọn Tỉ lệ a. Rất quan trọng 4 80 5 b. Quan trọng 1 20 c. Không quan trọng 0 0 - Khi phối hợp với ban đại diện cha mẹ học sinh thầy (cô) có thường xuyên trao đổi chất lượng giáo dục và đạo đức lối sống của học sinh hay không? Tổng phiếu Nội dung Số giáo viên chọn Tỉ lệ a. Thường xuyên 3 60 5 b. Không thường xuyên 2 40 c. Không thực hiện 0 0 - Cách thức mà Thầy (cô) tổ chức hoạt động trao đổi với ban đại diện cha mẹ học sinh về chất lượng giáo dục và đạo đức lối sống của học sinh như thế nào? Tổng phiếu Nội dung Số giáo viên chọn Tỉ lệ a. Họp theo tháng 3 60 5 b. Họp khi có sự việc cần 1 20 c. Liên lạc bằng điện thoại 1 20 11
- Thầy (cô) có phối hợp với ban đại diện cha mẹ học sinh xây dựng kế hoạch hoạt động chung theo từng năm học hay không ? Tổng phiếu Nội dung Số giáo viên chọn Tỉ lệ a. Thực hiện 4 80 5 b. Không thực hiện 1 20 Giáo viên đa số thống nhất cho rằng tầm quan trọng của việc phối hợp với ban đại diện cha mẹ học sinh để nâng cao chất lượng giáo dục và đạo đức lối sống cho học sinh. Tuy nhiên cách thức phối hợp chưa hợp lý và nội dung phối hợp về chất lượng giáo dục và đạo đức lối sống của học sinh chưa được thực hiện một cách hợp lý, có chiều sâu. b) Khảo sát dành cho bạn đại diện cha mẹ học sinh. - Ban đại diện cha mẹ học sinh nhận thấy tầm quan trọng của việc phối hợp với giáo viên chủ nhiệm về nâng cao chất lượng giáo dục và đạo đức lối sống của học sinh như thế nào? Tổng phiếu Nội dung Số giáo viên chọn Tỉ lệ a. Rất quan trọng 3 60 5 b. Quan trọng 2 40 c. Không quan trọng 0 0 - Ban đại diện cha mẹ học sinh có thường xuyên chủ động phối hợp với giáo viên chủ nhiệm hay không ? Tổng phiếu Nội dung Số giáo viên chọn Tỉ lệ a. Thường xuyên 3 60 5 b. Không thường xuyên 2 40 c. Không thực hiện 0 0 - Các nội dung chính khi phối hợp với giáo viên chủ nhiệm Tổng phiếu Nội dung Số học sinh chọn Tỉ lệ 12
a. Chất lượng giáo dục học sinh 3 60 5 b. Đạo đức lối sống học sinh 2 40 c. Các khoản thu chi của lớp 0 0 - Bai đại diện cha mẹ học sinh có xây dựng kế hoạch hoạt động theo từng năm hay không? Tổng phiếu Nội dung Số học sinh chọn Tỉ lệ a. Có 4 80 50 b. Không 1 20 Đối với bạn đại diện cha mẹ học sinh đã nhận thấy được tầm quan trọng của công tác phối hợp với giáo viên chủ nhiệm về việc nâng cao chất lượng giáo dục và đạo đức lối sống của học sinh. Tuy nhiên nhiều lớp đã tiến hành chưa thật tốt, có lớp chưa xây dựng được kế hoạch thực hiện. Từ những phân tích và thực trạng nêu trên, chúng ta cũng phần nào hình dung được thực trạng và nguyên nhân dẫn đến tổ chức hoạt động chưa tốt của ban đại diện cha mẹ học sinh. Và để giải quyết vấn đề đó đòi hỏi sự hợp tác, đầu tư giữa giáo viên chủ nhiệm và ban đại diện cha mẹ học sinh. Qua nội dung đề tài này chúng tôi xin được đề xuất một số giải pháp nhằm giáo dục đạo đức lối sống và nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện thông qua vai trò của ban đại diện cha mẹ học sinh lớp. Cụ thể như sau: Biện pháp 1: Giáo viên chủ nhiệm cần phải làm tốt công tác định hướng, xây dựng đội ngũ của ban đại diện cha mẹ học sinh; Lập kế hoạch hỗ trợ cho ban đại diện cha mẹ học sinh hoạt động xuyên suốt cả năm học. Biện pháp 2: Ban đại diện cha mẹ học sinh cần chủ động làm tốt chức năng, vai trò của mình. Là cầu nối giữa cha mẹ học sinh và thầy cô giáo. Biện pháp 3: Xây dựng kế hoạch hoạt động và truyền tải thông điệp đến các em học sinh. Các hoạt động cần hướng đến mục tiêu chính là “học tập, rèn luyện đạo đức, kỹ năng sống” cho các con. 13
2. CÁC BIỆN PHÁP PHỐI HỢP GIỮA GIÁO VIÊN CHỦ NHIỆM VÀ BAN ĐẠI DIỆN CHA MẸ HỌC SINH LỚP 2.1. Biện pháp 1. Giáo viên chủ nhiệm định hướng, xây dựng đội ngũ ban đại diện cha mẹ học sinh; Lập kế hoạch hỗ trợ cho ban đại diện cha mẹ học sinh hoạt động xuyên suốt cả năm học. Giáo viên chủ nhiệm là người chịu trách nhiệm thực hiện mọi quyết định quản lý của hiệu trưởng đối với tập thể lớp và các thành viên trong lớp. Giáo viên chủ nhiệm là người vạch kế hoạch, tổ chức cho lớp mình thực hiện các chủ đề theo kế hoạch và theo dõi, đánh giá việc thực hiện của các học sinh của lớp. Giáo viên chủ nhiệm cũng là người phối hợp với các tổ chức, đoàn thể trong trường, trong đó quan hệ nhiều ở cấp trung học phổ thông là đoàn thanh niên, chi đoàn giáo viên, ban đại diện cha mẹ học sinh, để làm tốt công tác dạy - học, giáo dục học sinh trong lớp mình phụ trách. Khi được phân công chủ nhiệm, giáo viên phải dự kiến công tác chủ nhiệm lớp: phải nắm kế hoạch và chương trình giáo dục chung của nhà trường, khảo sát tình hình lớp được phân công chủ nhiệm, đặt ra các yêu cầu trọng điểm cho từng giai đoạn của cả năm học, phác thảo kế hoạch chủ nhiệm và xây dựng các chỉ tiêu cần đạt. Từ đó đưa ra các định hướng, xây dựng đội ngũ của ban đại diện cha mẹ học sinh, đồng thời lập kế hoạch hỗ trợ cho ban đại diện cha mẹ học sinh hoạt động xuyên suốt cả năm học. Đầu năm học mỗi trường học đều tổ chức các cuộc họp phụ huynh. Đây cũng là buổi gặp gỡ giữa giáo viên chủ nhiệm và phụ huynh học sinh nhằm bàn bạc, thống nhất một số nội dung trong năm học mới với mục đích tạo điều kiện để các em học tập tốt hơn. Ngoài ra, tại buổi họp này, một nội dung không thể thiếu là tập thể phụ huynh học sinh trong lớp thống nhất bầu ra ban đại diện cha mẹ học sinh, để đại diện cho lớp phối hợp với nhà trường trong các hoạt động. Tại buổi họp, giáo viên chủ nhiệm không nên tự ý chỉ định ban đại diện phụ huynh học sinh theo ý mình, mà cần bầu chọn ra những người năng nổ, nhiệt tình, tích cực phát biểu trong cuộc họp vào ban đại diện. Việc giáo viên chủ nhiệm tự ý chỉ định ban đại diện cha mẹ học sinh mà không cần quan tâm đến ý kiến của phụ huynh sẽ khiến phụ huynh có cái nhìn không hay về giáo viên nói riêng và nhà trường nói chung. Trong các cuộc họp phụ huynh, giáo viên hãy khuyến khích để phụ huynh mạnh dạn có ý kiến đóng góp cho lớp, cho trường và đặc biệt là hãy để mỗi phụ huynh nhận thấy rằng ý kiến của mình được tôn trọng. Để phát huy vai trò cha mẹ học sinh thì mọi kế hoạch hoạt động có liên quan giữa phụ huynh và nhà trường phải được 14
mọi phụ huynh biết, phải được bàn luận, nhất trí trước. Giáo viên chủ nhiệm cần vạch ra kế hoạch hỗ trợ cho ban đại diện cha mẹ học sinh hoạt động sau này, để cho mọi cha mẹ học sinh bàn luận phát biểu ý kiến, qua đó có thể bầu và chọn được những người có tâm huyết, nhiệt tình, có thời gian và năng lực làm tốt các nhiệm vụ của ban đại diện cha mẹ học sinh. 15
16
Ban đại diện cha mẹ học sinh có vai trò trong các hoạt động của nhà trường, như: xây dựng nội quy, kế hoạch ngoại khóa, hoạt động giáo dục địa phương; các hội đồng kỷ luật, việc xét duyệt hạnh kiểm học sinh định kỳ,.. Nắm bắt kịp thời thông tin từ giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn. Cùng với giáo viên chủ nhiệm, là cầu nối để chuyển tải tâm tư, nguyện vọng, những ẩn khuất “khó nói” của học sinh đến cha mẹ các em. Ngoài ra, ban đại diện chi hội cha mẹ học sinh lớp phải kịp thời nắm bắt tình hình học tập của con em lớp mình, phải thường xuyên trao đổi, kịp thời can thiệp, động viên, khuyến khích, khen thưởng con em trong lớp,.. Chính vì thế các vấn đề liên quan đến kế hoạch hoạt động sau này của ban đại diện cha mẹ học sinh cần được giáo viên chủ nhiệm vạch rõ, định hướng hỗ trợ cho ban đại diện cha mẹ học sinh hoạt động xuyên suốt cả năm học. Trong khuôn khổ đề tài nay chúng tôi đề cập tới vai trò của Ban đại diện cha mẹ học sinh, trong việc phối hợp với nhà trường tổ chức các hoạt động giáo dục đạo đức, lối sống và nâng cao chất lượng giáo dục học sinh. Cho nên chúng tôi đã xác định rõ và định hướng những vấn đề sau: + Ban đại diện cha mẹ học sinh phối hợp với nhà trường trong việc thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh. + Ban đại diện cha mẹ học sinh phối hợp với nhà trường trong việc thực hiện giáo dục đạo đức cho học sinh. + Ban đại diện cha mẹ học sinh phối hợp với nhà trường trong việc thực hiện nhiệm vụ rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh. + Ban đại diện cha mẹ học sinh với công tác phát triển hình thành nhân cách cho học sinh. + Ban đại diện cha mẹ học sinh với công tác giáo dục học sinh trong việc sử dụng mạng xã hội. + Ban đại diện cha mẹ học sinh với công tác hướng nghiệp của học sinh. + Ban đại diện cha mẹ học sinh với công tác giáo dục giới tính, tâm sinh lý lứa tuổi, sức khỏe vị thành niên. + Ban đại diện cha mẹ học sinh với công tác khuyến học. Từ những định hướng này, giáo viên chủ nhiệm tìm hiểu vận động các phụ huynh cho ý kiến, những người phù hợp, hiểu biết sẽ được cha mẹ các em học sinh bầu chọn vào ban đại diện cha mẹ học sinh của lớp. Thông thường, giáo viên chủ nhiệm chúng tôi đề xuất chọn 1 người hiểu biết, nhiệt tình, giao tiếp tốt để làm nhiệm vụ trưởng ban. Những người còn lại trong ban đại diện thường là các phụ huynh hiểu 17
biết về tâm sinh lý lứa tuổi, về định hướng nghề nghiệp và có nhiều kiến thức về kỹ năng sống. 2.2. Biện pháp 2. Chủ động làm tốt chức năng, vai trò của ban đại diện cha mẹ học sinh; Là cầu nối giữa cha mẹ học sinh và thầy cô giáo. Ban đại diện cha mẹ học sinh cần chủ động làm tốt chức năng vai trò của mình trong việc phối hợp với nhà trường tổ chức các hoạt động giáo dục đạo đức, lối sống và nâng cao chất lượng giáo dục học sinh. + Để phối hợp tốt với nhà trường trong việc thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh, ban đại diện cha mẹ học sinh cần chủ động đề ra kế hoạch phù hợp đồng hành cùng nhà trường; Tư vấn giúp các con xây dựng bản kế hoạch cá nhân khả thi, và cùng nhà trường giám sát, nhắc nhở các con thường xuyên để các con thực hiện theo đúng bản kế hoạch mà các con đã lập ra, kết hợp với các chế tài thưởng phạt phù hợp; Thông qua đó giúp các con có phương pháp tự lập kế hoạch các nhân; Nắm được nhiệm vụ trọng tâm của các con với vai trò học sinh là phải làm gì; Tự xác định được mục tiêu và tiêu chí phấn đấu để xây dựng nên chương trình hành động cá nhân phù hợp; Cụ thể hóa kế hoạch bằng thời gian biểu hàng ngày. Ban đại diện phải đốc thúc, nhắc nhở các cha mẹ học sinh trong lớp, giám sát, hỗ trợ các con thường xuyên, thực hiện theo đúng bản kế hoạch cá nhân và thời gian biểu các con đã xây dựng. + Ban đại diện cha mẹ học sinh cần phối hợp với nhà trường trong việc thực hiện giáo dục đạo đức cho học sinh. Cha mẹ học sinh vừa là chủ thể tiến hành giáo dục con cái ở nhà đồng thời cũng chịu một phần trách nhiệm về quá trình giáo dục ở trường. Phụ huynh phải luôn quan tâm, sát sao tới con em mình không nên phó mặc cho nhà trường, nhất là đối tượng học sinh chậm tiến. Để nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh, đặc biệt là trong giai đoạn thực hiện dạy học tiếp cận năng lực theo chương trình đổi mới giáo dục toàn diện hiện nay, theo chúng tôi, ban đại diện cha mẹ học sinh của lớp cần phối hợp đồng bộ thường xuyên với các tổ chức của nhà trường. Trước hết, ban đại diện cha mẹ học sinh cần nâng cao nhận thức cho toàn thể phụ huynh học sinh về vị trí của giáo dục đạo đức trong nhà trường. Hiện nay trong xã hội đã có những hiện tượng đạo đức xuống cấp nghiêm trọng, các tệ nạn xã hội xuất hiện ngày càng nhiều ảnh hưởng không nhỏ tới một bộ phận học sinh. Do đó hơn lúc nào hết, giáo dục đạo đức phải được thực hiện thường xuyên, mọi lúc mọi nơi và cùng một lúc có nhiều đối tượng tác động. 18