SKKN: Một số biện pháp để nâng cao chất lượng cho trẻ 5 – 6 tuổi làm quen với chữ cái

Chia sẻ: Nguyễn Lê Huy | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:18

Thêm vào BST

Báo xấu

1.429
lượt xem 160
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Ngôn ngữ mẹ đẻ phát triển tốt chính là phương tiện quan trọng để phát triển trí tuệ giúp cho việc tiếp thu kiến thức học tập tốt ở tiểu học và các cấp học sau này. Hình thành và phát triển các kỹ năng nghe, nói, tiền đọc, tiền viết là rất quan trọng. Đó là nền tảng để hiểu về thế giới chữ viết và tiếp nhận nhiều tri thức mới. Mời các thầy cô tham khảo sáng kiến kinh nghiệm về một số biện pháp để nâng cao chất lượng cho trẻ 5 – 6 tuổi làm quen với chữ cái. Chúc các thầy cô thành công

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: SKKN: Một số biện pháp để nâng cao chất lượng cho trẻ 5 – 6 tuổi làm quen với chữ cái

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HUYỆN THỌ XUÂN TRƯỜNG MẦM NON THỊ TRẤN LAM SƠN SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐỀ TÀI: MỘT SỐ BIỆN PHÁP ĐỂ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG CHO TRẺ 5 - 6 TUỔI "LÀM QUEN VỚI CHỮ CÁI" HỌ VÀ TÊN: PHẠM THỊ AN Đơn vị: Trường Mầm non Thị trấn Lam Sơn Năm học: 2010 - 2011 1
MỘT SỐ BIỆN PHÁP ĐỂ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG CHO TRẺ 5 - 6 TUỔI "LÀM QUEN VỚI CHỮ CÁI" A/ LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Thế kỷ XXI là kỷ nguyên của Công nghệ thông tin và hội nhập Quốc tế. Trong thời đại tri thức này chủ yếu là cạnh tranh giữa các nền giáo dục và đào tạo. Để đưa Đất nước ta hội nhập thành công và cạnh tranh thắng lợi, sánh vai được với các cường quốc trên thế giới. Để nước Việt Nam trường tồn và có vị trí xứng đáng trên trường quốc tế, thì giáo dục và đào tạo nhất thiết phải đào tạo ra những con người có tư duy sáng tạo, có thói quen tìm tòi và phát huy cái mới, có khả năng hợp tác, chia sẻ... Nói tóm lại là đào tạo nguồn nhân lực phục vụ phát triển kinh tế xã hội để tạo lập một xã hội Việt Nam văn minh hơn, sung túc hơn, an toàn hơn. Đứng trước xu thế đó, nghành học mầm non là một mắt xích đầu tiên cực kỳ quan trọng trong hệ thống giáo dục quốc dân, là bậc học đặt nền móng cho sự hình thành và phát triển nhân cách con người. Trên cơ sở cung cấp những tri thức khoa học ban đầu về tự nhiên xã hội, phát triển các năng lực nhận thức, các thao tác tư duy và hoạt động thực tiễn. Đồng thời bồi dưỡng những tình cảm tốt đẹp, những đức tính cao quý để phát triển một con người toàn diện. Ngôn ngữ mẹ đẻ phát triển tốt chính là phương tiện quan trọng để phát triển trí tuệ giúp cho việc tiếp thu kiến thức học tập tốt ở tiểu học và các cấp học sau này. Hình thành và phát triển các kỹ năng nghe, nói, tiền đọc, tiền viết là rất quan trọng. Đó là nền tảng để hiểu về thế giới chữ viết và tiếp nhận nhiều tri thức mới. Thông qua các hoạt động sinh hoạt, học tập, lao động, qua các buổi tham quan, dạo chơi...cần kích thích trẻ sử dụng tiếng việt một cách thành thạo mở rộng vốn từ về thế giới xung quanh, tập cho trẻ biết cách diễn đạt những gì muốn nói một cách rõ ràng, không nói ngọng, không nói lắp... Tuy nhiên để trẻ nhanh chóng tiếp cận và phát huy tốt các kỹ năng đó thì một điều cần thiết là cần phải đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức. Trong quá trình cho trẻ làm quen với 29 chữ cái và một trong những con đường hiệu quả nhất là phải theo hướng giáo dục mầm non mới. Điều đó đồng nghĩa với việc phải tổ 2
chức nhiều hoạt động khác nhau. Đó là các hoạt động trẻ yêu thích, hứng thú đáp ứng với sự phát triển của trẻ. Trẻ được trải nghiệm, tìm tòi, khám phá thể hiện chính mình, cô chỉ là người hướng lái gợi mở. Là một giáo viên phụ trách lớp mẫu giáo lớn 5 - 6 tuổi trường mầm non thị trấn Lam Sơn. Sau khi tiếp thu và thực hiện chuyên đề "Làm quen với văn học và chữ viết" và tiếp thu chương trình giáo dục mầm non mới tại huyện. Tôi nhận thấy nâng cao chất lượng cho trẻ mẫu giáo lớn 5 tuổi làm quen với chữ viết, hình thành và phát triển kỹ năng nghe, nói, tiền đọc, tiền viết là rất quan trọng. Đó là nền tảng để trẻ hiểu về thế giới chữ viết và tiếp nhận những tri thức mới một cách nhanh chóng và dễ dàng. Vì những lý do trên mà tôi đã quyết định lựa chọn nghiên cứu đề tài: "Một số biện pháp để nâng cao chất lượng cho trẻ 5 - 6 tuổi làm quen chữ cái", với mong muốn góp một phần nhỏ bé tri thức của mình trong việc nâng cao hiệu quả cho trẻ mẫu giáo 5 tuổi làm quen với chữ viết. * Mục đích nghiên cứu: Một số biện pháp dạy trẻ làm quen với chữ cái góp phần nâng cao chất lượng giáo dục mầm non. * Nhiệm vụ nghiên cứu: - Một số vấn đề cho trẻ làm quen với chữ cái trong trường mầm non. - Thực trạng của việc chỉ đạo và dạy học đối với việc cho trẻ làm quen với chữ cái tại trường mầm non Thị trấn Lam Sơn. - Đề xuất biện pháp chỉ đạo và dạy học môn Làm quen với chữ cái cho trẻ 5 - 6 tuổi ở trường mầm non Thị trấn Lam Sơn. * Phương pháp nghiên cứu: - Phương pháp lý luận: Đọc tài liệu. - Phương pháp thực tiễn: Điều tra khảo sát, quan sát thực tế. * Đối tượng nghiên cứu: Lớp mẫu giáo lớn A1 trường Mầm non Thị trấn Lam Sơn. II. THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ: 1. Thực trạng của lớp mẫu giáo lớn A1: 3
1.1. Thuận lợi: Qua những năm thực hiện chuyên đề Làm quen chữ viết, từ những thực tế trên cùng với sự quan tâm chỉ đạo sát sao của Phòng giáo dục và Đào tạo huyện Thọ Xuân và Ban giám hiệu nhà trường. Trường đã khắc phục được những khó khăn trên bằng cách tạo điều kiện cho chị em giáo viên học tập các chuyên đề do Sở giáo dục, Phòng giáo dục và đào tạo tổ chức khuyến khích động viên chị em học tập, học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau, nhà trường tổ chức thăm lớp, dự giờ của các giáo viên trong trường để góp ý, đúc rút kinh nghiệm. Bên cạnh đó còn tổ chức cho chị em giáo viên chủ yếu là lớp 5 tuổi được thăm lớp dự giờ các trường trọng điểm trong tỉnh về bộ môn và sưu tầm các nguồn phế liệu rẻ tiền, sẵn có ở địa phương để làm đồ chơi hấp dẫn và phù hợp với trẻ. Tham khảo thêm sách báo tạp chí có nội dung liên quan đến việc cho trẻ làm quen chữ cái. Chị em đã động viên lẫn nhau sáng tác thơ ca, hò, vè, ca dao, đồng dao, câu đố về chuyên đề do Ngành học và nhà trường tổ chức. - Lớp luôn luôn được sự quan tâm của Ban Giám hiệu nhà trường, các cấp uỷ Đảng và chính quyền địa phương luôn quan tâm chăm lo cho công tác giáo dục. - Hai giáo viên đứng lớp mẫu giáo lớn A1 đều đạt trình độ chuẩn trở lên, đều là giáo viên giỏi cấp huyện, luôn yêu nghề, mến trẻ, nhiệt tình, năng động. - Ban Giám hiệu đã có kế hoạch chỉ đạo chuyên đề làm quen với chữ cái, từ đó giáo viên đứng lớp rất thuận tiện cho việc thực hiện kế hoạch. - Lớp được trang bị bộ bàn ghế ngồi học đúng quy cách của Bộ Giáo dục và Đào tạo đề ra, được trang bị ti vi, đầu quay thuận lợi cho việc dạy và học. 1.2. Khó khăn: Trong quá trình thực hiện chuyên đề bản thân tôi còn gặp nhiều khó khăn, một số cháu mới đi học năm đầu tiên nên chưa mạnh dạn, nhiều cháu còn nói ngọng, nói lắp, nhận thức của trẻ chênh lệch nhau nên việc truyền thụ kiến thức gặp rất nhiều khó khăn. Mặc dù trường đã mua sắm đầy đủ về cơ sở vật chất cũng như đầu tư về chuyên môn nhưng cũng chưa thực sự đáp ứng đủ so với nhu cầu học tập của chuyên đề "Làm quen chữ cái". Bên cạnh đó phụ huynh ở trường tôi nghề nghiệp chính chủ yếu là làm nông nghiệp nên không ít phụ huynh chưa nhận 4
thức được hết tầm quan trọng của độ tuổi mẫu giáo. Còn xem nhẹ việc học ở độ tuổi này. Cho con nghỉ học còn tuỳ tiện, đi muộn về sớm, chưa chịu khó dạy thêm cho con ở nhà. Một số phụ huynh lại nôn nóng trong việc học chữ của con em mình nên đã dạy trước tập viết dẫn đến việc tiếp thu bài của tiết học không đồng đều, trẻ tỏ ra kiêu căng vì mình đã biết rồi nên không còn chú ý đến tiết học, còn khi viết do phụ huynh dạy trước ở nhà nên viết sai nét chữ cho trẻ. Những thực trạng trên gây khó khăn trong việc truyền thụ kiến thức của cô và khả năng tiếp thu của trẻ đó là sự bất cập giữa gia đình và nhà trường. 1.3. Kết quả khảo sát đầu năm của lớp tôi như sau: Số trẻ Mức độ đạt được TT Khả năng KS Đạt Chưa đạt 1 Trẻ nhận biết và phát âm đúng 30 73,3% 26,7% 2 Trẻ cầm vở, để vở, ngồi tô đúng tư thế 30 80% 20% 3 Trẻ tô, viết đúng chữ cái 30 83,3% 16,7% Trẻ hứng thú, tích cực tham gia hoạt động 4 30 86,6% 13,4% làm quen chữ viết Biết cách cầm sách, mở sách ra xem và quy 5 30 90% 10% trình đọc Nhìn vào bảng khảo sát trên tôi thấy những biện pháp thông thường, bài soạn dập khuôn, cứng nhắc chưa có biện pháp mới tác động thì chất lượng đạt được trên trẻ về các mức độ trung bình và yếu còn ở mức rất cao, số trẻ nhận biết và phát âm đúng còn thấp. Vì vậy tôi đã suy nghĩ làm thế nào để có biện pháp hữu hiệu nhất trong việc thực hiện nâng cao hiệu quả cho trẻ mẫu giáo lớn 5 - 6 tuổi làm quen với chữ viết đạt hiệu quả cao. B/ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. CÁC BIỆN PHÁP ĐỂ TỔ CHỨC THỰC HIỆN 1. Biện pháp gây hứng thú cho trẻ trên hoạt động "Làm quen chữ cái" Như chúng ta đã biết, trẻ em là một thực thể tự nhiên, giáo dục bắt đầu từ đứa trẻ, trẻ là trung tâm của mọi hoạt động. Muốn đạt được mục tiêu đó trước tiên tôi phải chú ý đến đặc điểm tâm sinh lý của trẻ. Trẻ ở đây sự tập trung chú ý chưa bền vững, trẻ thích những cái đẹp, mới lạ có hấp dẫn cao, nên việc gây hứng thú cho trẻ ở bộ môn này lại càng quan trọng hơn bởi tính chất cứng nhắc và khô khan 5
có phần "kỷ luật". Nếu như cô giáo cứ ép buộc trẻ ngồi học một cách tuân thủ như một học sinh tiểu học hoặc một tiết dạy không có sáng tạo, dập khuôn chưa có hình thức đổi mới còn theo phương pháp cũ dẫn đến trẻ uể oải trong tiết học phân tán tư tưởng, nhàm chán, tiếp thu bài hạn chế. Và tôi đã tìm ra một số giải pháp gây sự hứng thú cho trẻ đó là: Trước hết là chuẩn bị đầy đủ đồ dùng cho cô và trẻ vì đồ dùng rất cần thiết, trẻ mẫu giáo suy nghĩ bằng hình thức tư duy hình tượng, tư duy gắn liền với tình cảm. Trẻ ghi nhớ những gì gây ấn tượng mạnh, một câu chuyện hấp dẫn hay một bức tranh đẹp mới lạ .... Chính vì thế, khi dạy một tiết "Làm quen chữ cái" tôi cho rằng: Đồ dùng trực quan là yếu tố đầu tiên yêu cầu điểm đặc biệt phải bảo đảm an toàn. Bước đầu trẻ được làm quen với từng chữ cái có trong nhóm chữ và trẻ được lần lượt làm quen các chữ qua vật chất, tranh ảnh mà trong đó có chứa một chữ cái mà chúng ta định cho trẻ làm quen. Ví dụ: Trẻ làm quen với chữ G, Y (chủ điểm phương tiện giao thông). Trước tiên là cách vào bài đã gây sự hứng thú đối với trẻ, tôi cho cả lớp đọc thơ "Cô dạy con". "Mẹ, Mẹ ơi cô dạy Bài phương tiện giao thông Máy bay bay đường không Ôtô chạy đường bộ Tàu thuyền ca nô đó Là đường thuỷ mẹ ơi .... Qua đó, trẻ tri giác và hiểu rõ hơn về phương tiện giao thông và đặc biệt là được đọc và làm quen từng chữ cái, tiếp đến tôi đưa bức tranh vẽ về nhà ga, hỏi bức tranh này vẽ về cái gì ? (Nhà ga). Trong nhà ga có những dòng người qua lại đón khách, trả khách .... Qua bức tranh trẻ hiểu rõ hơn và tăng thêm tính tò mò hấp dẫn. Sau đó cô giới thiệu dưới bức tranh có từ "Nhà ga" bạn nào hãy lên chỉ những chữ cái đã được học và cô cho trẻ làm quen với chữ "G". Tiếp đến chữ "Y" cô hỏi trẻ: Ngoài tầu hoả ra thì còn có phương tiện giao thông gì nữa ? Trả lời: "Máy bay .... ". Cô và trẻ cùng đàm thoại về máy bay dùng 6
để làm gì ? Bay ở đâu ? Cô đưa máy bay nhựa ra cho trẻ quan sát, đàm thoại và hỏi: Ai có thể lên rút cho cô 2 chữ cái giống nhau trong từ "Máy bay" và trẻ lên rút chữ "Y". Hoặc là để chuẩn bị cho trò chơi ở tiết 2 lúc ngoài trời tôi cùng trẻ trò chuyện về trò chơi "Các phương tiện giao thông vào bến". Tôi huy động trẻ sưu tầm bìa catton, tranh ảnh, hoạ báo về các phương tiện như: Máy bay, đoàn tàu, ôtô, thuyền buồm.... Hướng dẫn trẻ cắt sát mép các hình ảnh đó. Khi vào trò chơi cô giới thiệu các bến và phương tiện giao thông nào thì phải vào bến được làm quen tìm tòi cắt dán sẽ tạo cho sự khéo léo của đôi tay và thuận lợi trong việc viết chữ, dán các chữ cái lên các phương tiện giao thông, trẻ hứng thú hơn với chính đồ dùng mình làm ra. Ví dụ khác: Với chủ điểm mà mùa xuân với tiết học "Làm quen chữ cái" L, M, N ? Tôi cho trẻ sưu tầm hoa khô, lá khô, các loại hột, hạt. Những vật liệu đó đều phải chứa các chữ cái L, M, N như: Lá na, hạt mơ .... cô và trẻ cùng phết vào sao cho tương ứng với màu lá, màu hạt .... với cách làm đồ dùng, đồ chơi như vậy tôi thấy có những hiệu quả đáng kể. Trước hết là giảm sự đầu tư của nhà trường cũng như giáo viên trong điều kiện kinh tế eo hẹp và cái được lớn nhất ở đây là trẻ có hứng thú khi tham gia làm đồ dùng cho tiết học, trẻ sôi nổi hơn vì mình có phần trong đó. Một số sáng kiến của tôi trong việc làm đồ dùng cho trẻ là không bao giờ theo khuôn mẫu và tôi thường thay đổi, sáng tạo về cả hình dạng, màu sắc, kích thước thực tế của nó. Kết quả từ việc cô và trẻ cùng chuẩn bị làm đồ dùng học tập, tôi thấy trẻ hứng thú hơn vào tiết học, bản thân cô giáo lên lớp tự tin hơn, gần gũi với trẻ hơn. 2. Biện pháp tạo môi trường "Làm quen chữ cái" Với trẻ mẫu giáo thì những gì mới lại đẹp mắt, hấp dẫn là gây được sự chú ý của trẻ. Vì thế, việc tạo môi trường "Làm quen chữ cái" trong lớp học rất cần thiết để làm nổi bật bộ môn và chuyên đề. Hàng ngày vào những lúc vui chơi hay rãnh rỗi tôi và trẻ thường cắt dán chữ cái, các loại quả hay con vật để trang trí gọi theo chủ điểm. 7
Ví dụ: Phía trên khoảng tường rộng tôi dán chữ "Bé cùng làm quen chữ cái" và tôi lựa chọn cắt dán để phù hợp với chủ điểm. Ví dụ như chủ điểm thực vật thì tôi cắt bìa thành cây to sau đó cho trẻ vẽ cắt dán hoặc sưu tầm hoạ báo, tranh ảnh về các loại lá, hột, hạt .... sau đó cho trẻ cắt các chữ cái L, M, N, (trong chủ điểm thế giới thực vật) cho trẻ dán chữ dưới các loại hột, hạt hay tranh ảnh theo sự hướng dẫn của cô giáo như lá thì dán chữ L, mận thì dán chữ M, hạt na thì dán chữ N.... Hoặc cô giáo vẽ các hình ảnh về vừơn hoa cúc mùa thu trong bài thơ "Hoa cúc vàng" cô giáo viết chữ in thường hết cả bài thơ nhưng những chữ cái cô định cho trẻ làm quen L, M, N thì cô tô với màu sắc khác nổi bật để trẻ dễ nhận thấy. Và những hình ảnh đó tôi thường thay đổi để phù hợp với chủ điểm. Không những ở góc bé cùng "Làm quen chữ cái" mà xung quanh lớp tôi đều viết tiếng và tư tương ứng, như hộp đựng hoa lá, rổ đựng hình, viết tên các đồ dùng vào nhãn và dán vào. Treo xung quanh lớp một cụm từ như bảng thời tiết, bé lên lớp, tên của trẻ, tất cả những cái đó đều phải vừa tầm nhìn với trẻ. Hoặc có những bức vẽ của trẻ được viết tên trẻ vào phía trái, làm như thế trẻ được sử dụng ngay trên hoạt động "Làm quen chữ cái", trẻ học đến nhóm chữ cái gì, tôi cho trẻ tìm xung quanh lớp nhóm chữ cái đó, phía dưới tôi đặt giá để dựng đồ dùng phục vụ môn chữ cái, đồ dùng của cô và trẻ như bút chì màu, vở tập tô .... ngoài ra còn có đồ dùng phục vụ cho buổi chơi như mũ có gắn chữ, hoa lá, hột hạt, chữ cái rời, các chấm tròn để trẻ ghép chữ lô tô. Kết quả các biện pháp này theo đánh giá đạt 90%. 3. Biện pháp tổ chức trên tiết học: Hình thức cho trẻ làm quen với chữ cái thông qua hoạt động học tập là hình thức cơ bản và chủ yếu, vì nó thực hiện được mục đích yêu cầu của văn học. Kiến thức mà trẻ thu nhận được có hệ thống lôgíc. Để tiết học đi vào tâm hồn trẻ một cách sống động, không khô khan, cứng nhắc thì điều điều đầu tiên là cô giáo thực sự phải có một tài nghệ dẫn dắt. Hoạt động học làm quen với chữ cái đưa thế giới chữ viết đến với trẻ bằng nhiều phương pháp, hình thức khác nhau. Các phương pháp, hình thức đó gắn liền với nhau một cách chặt chẽ. Mỗi phương pháp, hình thức đều có ưu thế và hạn chế 8
nhất định. Vì vậy khi dạy trẻ làm quen với chữ cái cô giáo cần lựa chọn các phương pháp, hình thức phù hợp với yêu cầu của tứng tiết dạy, để thu hút sự tập trung chú ý tạo hứng thú của trẻ trong tiết học, giúp cho giờ học đạt hiệu quả cao. Muốn vậy cô giáo phải: - Lấy trẻ làm trung tâm. - Phát huy tính tích cực của trẻ. - Dạy trẻ theo hướng lồng ghép tích hợp. Một yêu cầu đặt ra đối với giáo viên khi cho trẻ "Làm quen chữ cái" là các kiến thức khi truyền thụ đến trẻ phải hết sức ngắn gọn, tuyệt đối tránh hình thức, dập khuôn, luôn sáng tạo đổi mới vì thế trước khi lên lớp một tiết dạy "Làm quen chữ cái" tôi phải chuẩn bị đồ dùng, soạn bài và nghiên cứu kỹ bài soạn. Nắm rõ yêu cầu của bài dạy chọn trò chơi phù hợp với nguyên tắc động -tĩnh phù hợp với chủ điểm. Ngoài ra, để tạo hứng thú thì cô phải có nghệ thuật lên lớp ngôn ngữ diễn đạt ngắn gọn để hấp dẫn trẻ vào tiết học. Trước khi vào bài tôi thường kể chuyện (dựa trên chủ điểm) hoặc sáng tác thơ, vè hay những trò chơi luôn cuốn hút trẻ vào thực tế để trẻ dễ nhớ, dễ hiểu tránh gò bó. Ví dụ: Cho trẻ làm quen với chữ B, D, Đ chủ điểm "Mùa xuân" tôi giới thiệu: Hôm nay chúng mình tổ chức hội hoa xuân, các loài hoa về dự hội rất là đông đủ. Nào chúng mình cùng xem có những loài hoa gì ? (Trẻ đi và hát bài "Màu hoa" sau đó kể tên hoa hồng, hoa đào, hoa phù dung, hoa cánh bướm.... lần lượt đưa từng tranh ra cho trẻ xem tranh hoa bướm và trẻ làm quen với chữ D). 4. Biện pháp dạy trẻ làm quen với chữ cái qua trò chơi Dựa vào đặc điểm của trẻ mẫu giáo là hay bắt chước và dạy nói cho trẻ dựa trên hình thức nói theo cô, trẻ chưa biết phân tích cách cấu tạo về âm. Do đó có nhiều lỗi phát âm trong tiếng việt. Chính vì vậy cô giáo cần xây dựng các trò chơi luyện phát âm đúng các âm phù hợp. Ví dụ: Các trò chơi "Bắt chước tiếng kêu của các con vật" để rèn luyện phát âm cho trẻ như: Gà con kêu "chiếp chiếp", ếch kêu " ộp ộp", vịt con kêu "vít vít"... để trẻ phát âm theo cô một cách tự nhiên và cô không cần phải giải quyến cho trẽ cách khép môi, bật hơi. 9
Trò chơi cũng không thể thiếu trong tiết học này tôi lựa chọn trò chơi cho phù hợp với bài hát "Màu hoa" sau đó kể tên hoa hồng, hoa đào, hoa phù dung, hoa cánh bướm".... Lần lượt tôi đưa từng trang cho trẻ xem tranh hoa bướm và trẻ làm quen với chữ B. Hoa phù dung để trẻ được làm quen với chữ D và hoa đào được làm quen với chữ Đ. Tôi lựa chọn trò chơi cho phù hợp với chủ điểm có những trò chơi như - Tìm chữ cái trong câu đố. - Đi chợ tết. - Tổ chức tìm tên các loại hoa có chứa chữ cái vừa học. * Cách hướng dẫn trò chơi: Cô giới thiệu mùa xuân đến các ông Đồ thường làm gì ? Các con có muốn viết chữ giống ông Đồ không ? Cô cho 8 trẻ đứng thành 2 hàng đợi cô chuẩn bị 2 câu đối có các chữ B, D, Đ khi nghe hiệu lệnh 2 đội lên gạch chân những chữ cái cô vừa nêu, thời gian quy định là một bài hát mùa xuân lúc nào hát xong và kết thúc trò chơi. Sau đó cô cho nhiều chữ cái và đúng với yêu cầu. Khi chuyển tiếp sang trò chơi thứ hai đó là trò chơi "Đi chợ tết" (Tất cả các trẻ đều được chơi). Trước ngày tết bố mẹ các con thường làm gì ? (Trẻ nghĩ ngay đến trang hoàng nhà cửa và đi sắm tết) cô chuẩn bị các gói có các loại hoa quả bánh kẹo ở trên, mỗi thứ đều gắn các chữ cái B, D, Đ. Cô phát cho trẻ mỗi cái giỏ nói nào chúng mình cùng đi chợ tết. Tổ 1 hãy mua những món hàng có chữ B, đó là những thứ gì ? Trẻ nói bánh quy, bánh chưng, bánh bèo .... tổ thứ 2 mua những món hàng có chữ cái D, đó là những thứ gì ? quả dừa, quả dứa.... tổ thứ 3 mua những món hàng chứa chữ cái Đ.... khi mua hàng xong trẻ phải nói được đó là loại gì ? và có chữ cái gì ? các tổ kiểm tra lẫn nhau và đọc to chữ cái. Đến trò chơi tìm tên các loại hoa có chữa chữ cái B, D, Đ "Mùa xuân đến cho chúng mình được đi chơi ở những đâu ?" (Được đi xem pháo hoa, đi công viên) trong công viên có rất nhiều loại hoa bây giờ cô cho các con đọc bài "Rềnh rềnh ràng ràng" đến các loại hoa nào các con đoán hoa đó và giơ tranh lô tô đọc to chữ cái chúng mình vừa học. Ví dụ: Rềnh rềnh ràng ràng 10
Tìm các loài hoa Hoa gì ngoài Bắc Cánh nhỏ màu hồng Cùng vui đón tết. Trẻ giơ lô tô hoa đào và nói hoa đào có chữ Đ. Cứ như thế cô đọc cho trẻ đoán chữ B, D sau đó cho trẻ đọc và từng nhóm bạn đối nhau. Hay với chủ điểm "Trường mầm non" với nhóm chữ cái O, Ô, Ơ vào bài tôi kể cho trẻ nghe câu chuyện "Vịt con trong ngày khai trường" sau đó hỏi trẻ, ngày đầu tiên đến lớp Vịt con chuẩn bị trong cặp được những gì ? Trẻ nói bảng con, vở, hộp màu .... tôi cho trẻ làm quen chữ O qua từ "bảng con" khi Vịt con viết trên bảng đã thành thạo cô giáo Ngan bảo Vịt con lấy gì ? (Hộp màu) và cô cho trẻ làm quen chữ Ô trong từ "hộp màu" cô giáo Ngan ra bài tập về nhà vào đâu "Quyển vở". Cũng như ở phần trên tôi cho trẻ chơi trò chơi tạo dáng thành chữ cái. Bạn nào có thể tạo dáng chữ O trên cơ thể nào ? Cô cho trẻ được tạo như cong ngón tay lại, cháu thì há miệng, cháu thì dùng hai cánh tay.... Trên cơ thể bộ phận nào giống chữ O, trẻ nói: Mắt, đầu.... Hai bạn có thể tạo thành chữ O không ? (trẻ cầm tay nhau giang rộng). Ai có thể tạo thành chữ Ô. Cô muốn cả lớp mình cùng tạo một chữ Ô thật lớn nào ? Trẻ cầm tay nhau đứng thành vòng trong rộng và trẻ trẻ là đấu Ô. Với chữ cái Ơ cô cũng cho thực hiện như thế. Hoặc với trò chơi "Tìm đồ dùng học tập" trên các đồ dùng học tập có chứa các chữ cái con vừa học bây giờ cô sẽ phát cho mỗi bạn chữ cái khi có hiệu lệnh các con phải lấy ngay đồ dùng có chứa chữ cái đó. Ví dụ: Trẻ có chữ Ơ thì phải lấy thước kẻ, cô cho trẻ vừa đi vừa hát bài "Vịt con học chữ" sau đó cô kiểm tra số trẻ lấy đúng đồ dùng và cho trẻ nói tác dụng của từng đồ dùng đó. Trong khi dạy muốn trẻ ghi nhớ các chữ cái được lâu hơn cô cần phải liên hệ thực tế hỏi trẻ chữ cái đó có giống cái gì hay con gì hay đồ vật gì ? Để phát huy tính tích cực và tư duy của trẻ. Ví dụ: Chữ O giống quả trứng, quả cam, chữ Y giống cái nạng, chữ D giống cái giáo, chữ H giống cái ghế. 11
5. Biện pháp lồng ghép tích hợp các môn học khác Cô giáo là người xác định chủ đề lên kế hoạch tổ chức lồng ghép tích hợp các môn học một cách hợp lý để trẻ phát huy hứng thú khuyến khích trẻ tích cực chủ động say mê trong tiết học. Ngoài việc dẫn dắt bằng ngôn ngữ thì sự linh hoạt sáng tạo, ứng xử nhanh của cô giáo trong một tiết dạy máng lại sự chú ý cho trẻ, cô giáo phải kết hợp nhuần nhuyễn các bộ môn khác vào chi tiết học làm quen chữ cái và phù hợp với chủ điểm. * Tích hợp văn học Khi vào một tiết học làm quen chữ cái tôi thường tích hợp bộ môn văn học vì nó phù hợp với bộ môn chữ cái. Đây là một mà bộ môn bà Bộ giáo dục chọn làm chuyên đề mũi nhọn cùng lúc với chữ cái. Khi tích hợp một câu chuyện hay một bài thơ có các nhân vật, sự vật, con vật có tên gọi trong đó có chứa chữ cái mà cô định cho trẻ làm quen. Ví dụ: Câu chuyện "Sự tích Hồ Gươm" cô kể cho trẻ nghe câu chuyện sau đó đưa tranh "Rùa vàng" ra cho trẻ lên rút chữ cái đã được học. Hôm nay cô sẽ dạy các con chữ cái V và R. Và các chữ cái khác cũng vậy tôi thường sử dụng thơ ca hò vè câu đố để gây hứng thú. Ví dụ: Câu đố chứa chữ Â : Chữ gì một nét còng tròn. Bên phải nét thẳng, trên đầu có ô. Hoặc chữ V: Quả gì tên gọi dịu êm Như dòng sữa mẹ nuôi em thuở nào (quả vú sữa). Thơ ca, hò, vè dễ nhớ, dễ đọc rất gây hứng thú cho trẻ như bài "Rềnh rềnh ràng ràng", "Vè con cua" hay một số bài thơ cô tự sáng tác. 12
* Tích hợp môn âm nhạc Và cũng như trên một tiết học giáo viên đưa bộ môn âm nhạc vào cũng không thể thiếu bởi nó có tính chất vui nhộn với bộ môn làm quen với chữ cái tôi thường chọn những bài hát phù hợp với loại tiết và phù hợp với từng chủ điểm. Ví dụ: Nhóm chữ O, Ô, Ơ tôi cho trẻ hát và vận động bài "chữ O tròn" "Chữ O là chữ O tròn như vầng trăng đêm rằm chiếu sáng chữ Ô là chữ Ô cô dạy chúng em biết được bài khác. Qua những bài hát đó tăng thêm sự chú ý ở trẻ. * Tích hợp môn môi trường xung quanh: Bộ môn này thường gặp ở mọi tiết và nhất là tiết chữ cái, muốn cho trẻ làm quen chữ cái một cách hiệu quả phải có tranh ảnh, mô hình vật thật có chứa các chữ cái mà cô định cho trẻ làm quen mà những cái đó đều xuất phát từ môi trường xung quanh. Ví dụ: Khi dạy một tiết chữ cái H, K. Tôi cho trẻ tìm hiểu chữ H qua từ "Hoa hồng" trẻ được quan sát bông hoa, trẻ nói rõ cấu tạo, đặc điểm hương thơm, màu sắc của loại hoa.... làm như thế tăng thêm về các biểu tượng và sự hứng thú. Hoặc trò chơi thì gắn chữ cái, nếu trẻ cầm một cái nào đó lên chữ cái đó. Tôi gắn các hoa quả, hoa lá, hay các con vật hoặc phương tiện giao thông phù hợp chủ điểm, tăng thêm sự tích cực hoạt động trong trò chơi. * Tích hợp bộ môn tạo hình: Sau khi trẻ đã hoạt động nhiều thì môn tạo hình rất phù hợp với trạng thái tĩnh. Tôi cho trẻ màu khoảng trống có chứa các chữ cái gì đó theo yêu cầu của cô hoặc trẻ được cắt ra dán, xé dán các chữ cái. * Tích hợp bộ môn làm quen với Toán: Bộ môn này đối với tiết chữ cái thường được đưa vào trò chơi như: "Thi đội nào nhanh" trẻ thi đua nhau gắn chữ đó đếm số lượng và cùng kiểm tra kết quả. Đội nào nhiều hơn, nhiều hơn là mấy ? Đối với trẻ mầm non thì học phải đi đôi với hành kết hợp với cuộc sống, không những trên tiết học mà tôi thường dùng 13
kiến thức, kỹ năng ở mọi nơi, mọi lúc rèn luyện sự khéo léo của đôi tay. Đây là việc làm rất cần thiết trong tiết học Làm quen với chữ cái. 6. Biện pháp cho trẻ làm quen với chữ cái ở mọi lúc, mọi nơi. Các hoạt động ngoài giờ học cũng góp phần rất lớn vào việc cho trẻ làm quen với chữ cái. Việc làm quen với chữ cái ở đây nhằm thoả mãn nhu cầu giải trí cho trẻ, bổ sung nhiều mặt về kiến thức của các tiết học trên lớp, giúp trẻ hiểu sâu và nhớ lâu các chữ cái đã làm quen, biết cách phát âm đúng, không nói ngọng, không nói tiếng địa phương. Từ đó giúp trẻ trau dồi kiến thức chữ cái của mình. a) Thông qua giờ đón - trả trẻ: Trong thời gian đón trẻ: Tôi hướng dẫn trẻ cất đồ dùng cá nhân đúng nơi quy định, hoặc tôi cùng trẻ giải các câu đố có chứa chữ cái. Ví dụ: - Đồ dùng của cháu A đặt vào ngăn tủ có chứa ký hiệu là chữ cái "m" thì trẻ nhớ và khắc sâu biểu tượng về chữ cái "m". - Tôi có thể đố trẻ các câu đố. b) Thông qua lúc dạo chơi, tham quan: Khi cho trẻ tiếp xúc với thiên nhiên tôi có thể cung cấp kiến thức về chữ cái qua việc tìm hiểu một số loại cây và rau có trong vườn trường, đọc tên các loại cây, rau đó. Tìm các chữ cái đã học trong tên các cây, rau đó. Ví dụ: Cây xà cừ, cây rau ngót, rau muống ... 7. Biện pháp phối hợp với gia đình: - Thông qua giờ đón, trả trẻ cô luôn tuyên truyền các hình thức cho trẻ làm quen với chữ cái. Hướng cho các bậc phụ huynh kết hợp với nhà trường để dạy trẻ học chữ cái như: gia đình có thể gợi ý hỏi trẻ kể lại chuyện ở trường, chuyện cổ tích, truyện tranh, chuyện sinh hoạt hàng ngày ... - Sau mỗi lần tiếp thu chuyên đề tại huyện, tôi mời phụ huynh tham dự giờ dạy mẫu của cô. - Kêu gọi phụ huynh tích cực đóng góp cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ cho trẻ làm quen với chữ cái như: đóng góp báo chí để lấy tài liệu, mua truyện tranh ... 14
- Mời phụ huynh đến tham dự các hội thi kể chuyện, đọc thơ của bé vào các dịp chào mừng 08/3, 20/11 ... - Luôn trao đổi với phụ huynh về tình hình học tập của trẻ để có biện pháp tác động phù hợp, giúp trẻ phát triển một cách toàn diện. - Với việc đặt ra các giải pháp phù hợp và việc sử dụng nhẹ nhàng, liên hoàn, không máy móc, không dập khuôn các phương pháp, biện pháp. Đưa ra các nội dung tích hợp phù hợp với từng đề tài, cùng với những biện pháp nâng cao kinh nghiệm trong quá trình dạy trẻ học chữ cái. III. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC Trong năm học 2009 - 2010 là năm thực hiện chuyên đề mầm non mới làm quen văn học và chữ viết lớp tôi đã đạt được một số kết quả sau: 1. Đối với giáo viên: Tất cả giáo viên ở tổ mẫu giáo lớn nói chung và bản thân tôi nói riêng đều được nhận thức về tầm quan trọng của hoạt động làm quen với chữ cái. Đặc biệt là đã nắm vững nội dung, phương pháp, hình thức đổi mới của hoạt động này. Khác hẳn với trước đây, giờ hoạt động làm quen với chữ cái bây giờ là một niềm say mê sáng tạo của giáo viên, muốn thể hiện trí tuệ, năng lực của mình qua một tiết dạy sinh động, hấp dẫn trẻ. Qua những năm giảng dạy trẻ lúc mới bước vào giảng dạy phương pháp tôi chưa linh hoạt sáng tạo nên kết quả của tiết học chưa cao. Từ khi sử dụng các biện pháp trên nên nghệ thuật lên lớp của tôi đã có một cách sáng tạo, linh hoạt, bản thân không ngừng phấn đấu học hỏi ở bạn bè đồng nghiệp, qua các phương tiện thông tin đại chúng .... bên cạnh những thành tích trên tôi còn phải cố gắng nhiều hơn nữa, trau dồi kinh nghiệm chuyên môn để phát huy và đạt được kết quả cao hơn nữa trong công tác chăm sóc và giáo dục trẻ. 2. Đối với trẻ: - 100% trẻ được học đầy đủ 29 chữ cái trong chương trình đổi mới của Bộ giáo dục mầm non. - Qua việc thực hiện các biện pháp mới sáng tạo trong việc dạy môn "Làm quen với chữ cái" tôi đã thu được kết quả sau: * Kết quả của trẻ theo đánh giá của lớp: 15
Số trẻ Mức độ đạt được TT Khả năng KS Đạt Chưa đạt 1 Trẻ nhận biết và phát âm đúng 30 95% 5% 2 Trẻ cầm vở, để vở, ngồi tô đúng tư thế 30 98% 2% 3 Trẻ tô, viết đúng chữ cái 30 94% 6% Trẻ hứng thú, tích cực tham gia hoạt động 4 30 100% 0% làm quen chữ viết Biết cách cầm sách, mở sách ra xem và quy 5 30 100% 0% trình đọc Nhìn vào bảng khảo sát trên tôi thấy số trẻ nhận biết và phát âm đúng tăng lên rõ rệt, số trẻ ở các mức độ trung bình và yếu giảm xuống đáng kể. Vì vậy có thể kết luận rằng với những biện pháp thông thường dập khuôn, máy móc như thực trạng hiện nay thì chất lượng thu được trên trẻ rất thấp. Nếu chúng ta biết vận dụng sáng tạo linh hoạt các biện pháp như tôi đã làm ở trên thì hiệu quả của việc làm quen với chữ cái sẽ được nâng lên rõ rệt. 3. Đối với phụ huynh: Những năm chưa sử dụng biện pháp phối kết hợp với phụ huynh một cách tích cực dẫn đến kết quả đồ dùng trực quan còn đơn điệu chưa phong phú. Nhưng từ khi phối hợp với phụ huynh bản thân tôi đã chú ý vận dụng tuyên truyền một cách thuyết phục cho bộ môn "Làm quen chữ cái". Đặc biệt phụ huynh rất quan tâm tới việc học chữ của con em, thường xuyên trao đổi tình hình học tập của trẻ ở lớp để về nhà rèn luyện thêm như viết đúng cách, đúng dòng kẻ.... tạo cho cô giáo một điểm tựa tốt hơn. IV. BÀI HỌC KINH NGHIỆM Từ những thực tế trên, cũng như các kết quả cao trước hết tôi phải chuẩn bị đầy đủ đồ dùng cần thiết cho một tiết học của cô và trẻ, các đồ dùng đó có màu sắc, hình dáng đẹp, an toàn để kích thích tính tò mò của trẻ, những đồ dùng đó phải có sức hấp dẫn, biết lựa chọn trò chơi câu đó, bài hát, phù hợp với nội dung bài dạy và chủ điểm luôn tạo tình huống bất ngờ, thú vị. - Bám vào nội dung yêu cầu dạy đúng trọng tâm của bài dạy tích hợp các môn học khác vào tiết dạy một cách hợp lý nhằm đem lại kết quả cao, ngôn ngữ diễn đạt của cô ngắn gọn, cụ thể, cô phát âm mẫu chính xác, rõ ràng, lời giới thiệu bài, bước 16
chuyển tiếp linh hoạt gây được sự chú ý của trẻ và đặc biệt cô giáo phải nắm vững yêu cầu phương pháp bộ môn. - Cần quan tâm gần gũi trẻ, khuyến khích để trẻ chủ động phát huy tính độc lập trong bộ môn và tập luyện bồi dưỡng thêm cho trẻ. - Cho trẻ ôn luyện làm quen chữ cái ở mọi nơi. - Cần làm tốt công tác phối hợp với phụ huynh và Ban giám hiệu nhà trường hỗ trợ cơ sở vật chất. - Tạo môi trường cho trẻ làm quen với chữ cái. C/ KẾT LUẬN 1. Bài học kinh nghiệm - Để giúp trẻ nâng cao khả năng nhận biết và phát âm đúng đạt kết quả cao, trước hết giáo viên phải có trình độ, năng lực, luôn đầu tư học hỏi kinh nghiệm, không ngừng phát huy tính sáng tạo, tính linh hoạt trong giờ dạy. - Thường xuyên rèn luyện các thói quen nề nếp nói chung và nề nếp học tập nói riêng cho trẻ. - Giáo viên biết sử dụng đồ dùng đồ chơi sáng tạo, tích hợp các môn học khác một cách hợp lý. Giới thiệu vào bài một cách tự nhiên, sinh động, thu hút được sự chú ý của trẻ; các bước chuyển tiếp nhẹ nhàng, liên kết. Các loại hình hoạt động của bộ môn Làm quen với chữ viết thường xuyên, liên tục ở mọi lúc, mọi nơi. - Đồ dùng đồ chơi để trẻ hoạt động phải an toàn, sạch sẽ, đẹp, sinh động, phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý của trẻ. - Giáo viên phải luôn nghiên cứu tài liệu, chuyên đề, tập san có liên quan đến chữ viết và tham khảo học hỏi bạn bè, đồng nghiệp. Tham gia đầy đủ các lớp học chuyên đề nâng cao nghiệp vụ chuyên môn thông qua thông tin đại chúng. 2. Ý kiến đề xuất: - Từ những việc làm cụ thể và kết quả đạt được như vậy để nâng cao chất lượng cho trẻ làm quen với chữ viết ở các trường mầm non nói chung và trường mầm non Thị trấn Lam Sơn nói riêng. Tôi xin mạnh dạn đề xuất một số biện pháp nâng cao chất lượng cho trẻ làm quen với chữ viết. Cụ thể như sau: 2.1. Đối với Phòng Giáo dục: Tôi xin được đề xuất với Phòng giáo dục chọn những sáng kiến kinh nghiệm và phổ biến rộng rãi cho chúng tôi được tham khảo, học tập. 17
- Tạo điều kiện cho giáo viên đi học tập các trường bạn, các giờ dạy mẫu. - Cần có thêm tranh ảnh minh hoạ phục vụ cho chương trình. 2.2. Đối với Ban Giám hiệu: - Ban Giám hiệu cần có sự chỉ đạo cụ thể, làm tốt công tác kiểm tra, đánh giá rút kinh nghiệm cho giáo viên và có kế hoạch bồi dưỡng cho giáo viên còn những mặt hạn chế. - Ban Giám hiệu luôn tổ chức các buổi hội thảo về chuyên đề làm quen với chữ viết để giáo viên được trao đổi những vướng mắc trong chuyên môn. 2.3. Đối với giáo viên: - Trong quá trình tổ chức các hoạt động giáo dục trẻ, giáo viên phải linh hoạt, có óc sáng tạo. Thường xuyên thay đổi các hình thức và sử dụng các thủ thuật lên lớp, giúp trẻ hứng thú và hoạt động một cách tích cực. - Thường xuyên bổ sung và thay đổi đồ dùng dạy học một cách sáng tạo. - Biết vận dụng biện pháp lồng ghép tích cực các môn học một cách khoa học, nhẹ nhàng, thoải mái để khai thác tối đa hoạt động nhận thức cho trẻ. - Bản thân mỗi giáo viên không ngừng học tập, trau dồi kiến thức để nâng cao chuyên môn nghiệp vụ và trình độ nhận thức. - Biết kết hợp hoạt động trong tiết học và ngoài tiết học một cách phù hợp và khoa học nhằm phát huy tối đa tính tích cực hoạt động của trẻ, cung cấp kiến thức cho trẻ ở mọi lúc, mọi nơi. - Giáo viên nên có sổ nhật ký để cập nhật thông tin trong từng ngày để bổ sung, điều chỉnh cho trẻ một cách kịp thời. Trên đây là một số kinh nghiệm dạy bộ môn Làm quen chữ cái mà tôi đã rút ra được trong quá trình giảng dạy nhằm giúp trẻ phát triển về mọi mặt đạo đức, nhân cách, phẩm chất, thẩm mỹ, trí tuệ và ngôn ngữ. Với khuôn khổ một bài viết nhỏ, vấn đề chỉ dừng lại ở một phạm vi hạn chế, chưa thể bao quát hết được tất cả. Đồng thời trong quá trình viết vẫn còn những thiếu sót nhất định, tôi rất mong được sự góp ý xây dựng của các bạn đồng nghiệp, các cấp lãnh đạo giúp tôi ngày càng có nhiều sáng kiến kinh nghiệm hay trong giảng dạy bộ môn yêu thích. Tôi xin chân thành cảm ơn ! 18