Tóm tắt dự thảo Luận án Tiến sĩ Địa lí: Xác lập cơ sở địa lý phục vụ tổ chức không gian lãnh thổ phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường thành phố cửa khẩu Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI<br /> TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN<br /> ---------<br /> <br /> Trần Thị Tuyết<br /> <br /> XÁC LẬP CƠ SỞ ĐỊA LÝ PHỤC VỤ TỔ CHỨC<br /> KHÔNG GIAN LÃNH THỔ PHÁT TRIỂN KINH TẾ<br /> VÀ BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG THÀNH PHỐ CỬA<br /> KHẨU MÓNG CÁI, TỈNH QUẢNG NINH<br /> Chuyên ngành: Quản lý Tài nguyên và Môi trường<br /> Mã số: 62850101<br /> <br /> TÓM TẮT DỰ THẢO LUẬN ÁN TIẾN SĨ ĐỊA LÍ<br /> <br /> HÀ NỘI, 2014<br /> <br /> Công trình này được hoàn thành tại:<br /> Khoa Địa lý- Trường đại học Khoa học Tự nhiên<br /> Đại học Quốc gia Hà Nội<br /> <br /> Người hư ng d n hoa học:<br /> 1. GS.TS. Nguyễn Cao Huần<br /> 2. PGS.TS. Nguyễn Ngọc Khánh<br /> <br /> Phản biện: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br /> Phản biện: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br /> Phản biện: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br /> <br /> Luận án sẽ được bảo vệ trư c Hội đồng cấp Đại học Quốc gia<br /> chấm luận án tiến sĩ họp tại Trường Đại học Khoa học Tự nhiên<br /> vào hồi …… giờ ….. ngày ….. tháng ….. năm 2014<br /> <br /> Có thể tìm hiểu Luận án tại:<br /> - Thư viện Quốc gia Việt Nam<br /> - Trung tâm Thông tin - Thư viện, Đại học Quốc gia Hà Nội<br /> 2<br /> <br /> DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ<br /> 1. Trần Thị Tuyết (2010), “Tiềm năng phát triển du lịch thành phố cửa<br /> hẩu Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh”, Tạp chí Nghiên cứu Phát triển<br /> bền vững, số 4 (29) 12/2010, tr.32-39.<br /> 2. Trần Thị Tuyết (2011), “Vấn đề môi trường tại các hu inh tế cửa<br /> hẩu biên gi i Việt – Trung”, Tạp chí Nghiên cứu Phát triển bền<br /> vững, số 1 (30), 2011, tr.38-43.<br /> 3. Trần Thị Tuyết (2011), “Ô nhiễm môi trường biển – thách thức đối<br /> v i sự phát triển inh tế Việt Nam”, Kỷ yếu Hội nghị Khoa học và<br /> Công nghệ biển toàn quốc lần thứ V, Nxb. Khoa học tự nhiên và<br /> công nghệ, 2011.<br /> 4. Trần Thị Tuyết (2012), “Ảnh hưởng của suy thoái tài nguyên rừng<br /> đến các quyền con người ở Việt Nam”, Sách Những vấn đề lý luận<br /> và thực tiễn về các quyền mới xuất hiện trong quá trình phát triển,<br /> Nxb. Khoa học xã hội, H. 2012, tr.100-118.<br /> 5. Trần Thị Tuyết (2012), “Sản xuất và tiêu dùng bền vững – giải pháp<br /> hư ng t i nền inh tế xanh”, Sách Tái cấu trúc kinh tế theo mô hình<br /> tăng trưởng xanh, Nxb. Khoa học xã hội, H. 2012, tr.178-189.<br /> 6. Trần Thị Tuyết (2012), “Kinh tế cửa hẩu Móng Cái: cơ hội và<br /> thách thức trên con đường hội nhập và phát triển”, Tạp chí Nghiên<br /> cứu Phát triển bền vững, số 3 (36) 9/2012, tr.23-28.<br /> 7. Trần Thị Tuyết (2012), “Hợp tác liên vùng để bảo vệ môi trường tại<br /> các hu inh tế cửa hẩu biên gi i Việt – Trung”, Tạp chí Nghiên<br /> cứu Phát triển bền vững, số 4 (37) 12/2012, tr.35-39.<br /> 8. Trần Thị Tuyết (2013), “Phân vùng chức năng môi trường phục vụ<br /> quản lý lãnh thổ Móng Cái”, Tạp chí Nghiên cứu Địa lý nhân văn,<br /> số 1, 6/2013, tr.12-17.<br /> <br /> 3<br /> <br /> 1. MỞ ĐẦU<br /> Hoạch định hông gian phát triển inh tế gắn v i sử dụng hợp lý<br /> tài nguyên và bảo vệ môi trường (BVMT) là một trong những nhiệm vụ<br /> quan trọng trong chiến lược phát triển bền vững của đất nư c.<br /> Nghiên cứu địa lý v i tiếp cận cảnh quan học cho phép xác định<br /> các đặc điểm và tính đặc thù trong sự phân hóa cảnh quan theo iểu và<br /> theo vùng, trong đó mỗi đơn vị cảnh quan chứa đựng những đặc điểm<br /> riêng về quỹ sinh thái và tài nguyên hông gian. Đây chính là một trong<br /> những căn cứ hoa học của địa lý học cho xác định các hông gian sử<br /> dụng hợp lý tài nguyên và bảo vệ môi trường đối v i bất ỳ lãnh thổ<br /> nào. Những nghiên cứu theo hư ng tiếp cận này đã được nhiều nhà địa<br /> lý quan tâm, trong đó có Việt Nam.<br /> Móng Cái – là thành phố địa đầu Đông Bắc của Tổ Quốc, nơi có<br /> nhiều tiềm năng phát triển inh tế của tỉnh Quảng Ninh, có vị trí quan<br /> trọng trong trục inh tế trọng điểm Hà Nội – Hải Phòng – Quảng Ninh<br /> gắn ết sự phát triển inh tế - xã hội v i các thành phố l n của hu vực<br /> phía bắc và nối v i vùng duyên hải Nam Trung Quốc.<br /> Tuy nhiên, Móng Cái cũng đang đứng trư c nhiều thách thức l n<br /> trong tiến trình phát triển. Chính vì vậy, để xây dựng thành phố Móng<br /> Cái trở thành một đô thị biên gi i xanh - động lực phát triển mạnh của<br /> vùng Đông Bắc tổ quốc, cần thiết phải có một chiến lược phát triển<br /> mang tính tổng thể v i những giải pháp tổ chức hông gian phát triển<br /> inh tế và BVMT hợp lý. Vấn đề này có thể được giải quyết một cách có<br /> hiệu quả hơn hi dựa trên đánh giá tổng hợp các điều iện địa lý, bao<br /> gồm điều iện địa lý tự nhiên (cảnh quan làm cơ sở hông gian), điều<br /> iện inh tế và vấn đề môi trường.<br /> Góp phần giải quyết vấn đề nêu trên nhằm hỗ trợ cho phát triển<br /> bền vững thành phồ Móng Cái, đề tài luận án đã được lựa chọn v i tiêu<br /> đề “Xác lập cơ sở địa lý phục vụ tổ chức không gian lãnh thổ phát triển<br /> kinh tế - xã hội và bảo vệ môi trường thành phố cửa khẩu Móng Cái,<br /> tỉnh Quảng Ninh”.<br /> 2. MỤC TIÊU VÀ NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU<br /> <br /> 4<br /> <br /> 2.1. Mục tiêu nghiên cứu: Nghiên cứu xác lập cơ sở địa lý (CSĐL)<br /> theo tiếp cận cảnh quan học và địa lý inh tế cho định hư ng hông gian<br /> phát triển inh tế, sử dụng hợp lý tài nguyên và BVMT trong nông<br /> nghiệp (NN), du lịch (DL), phát triển đô thị cửa hẩu (PT ĐTCK) của<br /> thành phố (TP) Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh theo hư ng bền vững.<br /> 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu: (1) Xác lập cơ sở lý luận về CSĐL học theo<br /> tiếp cận CQ học, ĐLKT và phương pháp nghiên cứu; (2) Nghiên cứu<br /> đặc điểm và sự phân hoá các điều iện tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên<br /> và CQ - nguồn lực tự nhiên (tài nguyên hông gian và quỹ sinh thái) cho<br /> hoạch định hông gian phát triển inh tế (PTKT) và sử dụng tài nguyên;<br /> (3) Phân tích, đánh giá cảnh quan (ĐGCQ) cho định hư ng hông gian<br /> phát triển NN, DL và PT ĐTCK TP Móng Cái; (4) Phân tích các điều<br /> iện inh tế - xã hội, các quy hoạch có liên quan; (5) Phân tích các vấn đề<br /> môi trường và các mâu thu n nảy sinh giữa PTKT v i sử dụng tài nguyên<br /> và BVMT làm căn cứ lồng ghép hoạch định hông gian PTKT v i BVMT;<br /> (6) Hoạch định các không gian ưu tiên PTKT, sử dụng hợp lý tài nguyên và<br /> BVMT trong NN, DL và PTĐTCK Móng Cái.<br /> 3. GIỚI HẠN VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU<br /> 3.1. Phạm vi không gian: Lãnh thổ nghiên cứu của luận án là TP. Móng<br /> Cái, tỉnh Quảng Ninh, bao gồm phần lãnh thổ trên lục địa và trên biển<br /> của 17 đơn vị hành chính cấp xã, phường.<br /> 3.2. Phạm vi khoa học: Đề tài tập trung nghiên cứu vào các vấn đề sau:<br /> Làm rõ những nội dung chủ yếu của CSĐL học tiếp cận CQ học và<br /> ĐLKT; Phân tích, ĐGCQ, các nguồn lực ĐLKT, các vấn đề môi trường;<br /> Hoạch định các không gian ưu tiên PTKT gắn v i sử dụng hợp lí tài<br /> nguyên và BVMT cho thành phố Móng Cái trong lĩnh vực NN, DL,<br /> ĐTCK.<br /> 4. NHỮNG ĐIỂM MỚI CỦA ĐỀ TÀI: (1) Đã làm rõ CSĐL theo tiếp<br /> cận CQ học, ĐLKT và cụ thể hóa cho lãnh thổ nghiên cứu v i sự phân<br /> hóa CQ như nguồn tài nguyên không gian (TNKG) và hàm chứa một<br /> quỹ sinh thái PTKT gắn v i sử dụng hợp lý tài nguyên và BVMT; (2)<br /> <br /> 5<br /> <br />