Đề án tốt nghiệp Quản lý công: Phát triển sản phẩm văn hoá tiêu biểu của các DTTS tỉnh Đắk Lắk phục vụ du lịch giai đoạn 2025-2030

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:74

Thêm vào BST

Báo xấu

9
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề án "Phát triển sản phẩm văn hoá tiêu biểu của các DTTS tỉnh Đắk Lắk phục vụ du lịch giai đoạn 2025-2030" được đặt mục tiêu khai thác tối đa tiềm năng các sản phẩm văn hóa tiêu biểu của đồng bào dân tộc thiểu số Đắk Lắk phục vụ phát triển du lịch, phát triển sản phẩm văn hóa du lịch độc đáo, đặc sắc đa dạng đồng bộ chất lượng, thu hút thêm nhiều thị trường khách du lịch đến tỉnh, qua đó nâng cao đời sống người dân và thúc đẩy kinh tế địa phương phát triển.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề án tốt nghiệp Quản lý công: Phát triển sản phẩm văn hoá tiêu biểu của các DTTS tỉnh Đắk Lắk phục vụ du lịch giai đoạn 2025-2030

BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA HỌ VÀ TÊN: TRƯƠNG THỊ ÁNH ĐỀ ÁN TỐT NGHIỆP PHÁT TRIỂN SẢN PHẨM VĂN HÓA TIÊU BIỂU CỦA CÁC DÂN TỘC THIỂU SỐ TỈNH ĐẮK LẮK PHỤC VỤ DU LỊCH GIAI ĐOẠN 2025-2030 ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG NGÀNH: QUẢN LÝ CÔNG Đắk Lắk, tháng 9 năm 2024
BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA HỌ VÀ TÊN: TRƯƠNG THỊ ÁNH ĐỀ ÁN TỐT NGHIỆP PHÁT TRIỂN SẢN PHẨM VĂN HÓA TIÊU BIỂU CỦA CÁC DÂN TỘC THIỂU SỐ TỈNH ĐẮK LẮK PHỤC VỤ DU LỊCH GIAI ĐOẠN 2025-2030 ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG NGÀNH: QUẢN LÝ CÔNG MÃ SỐ: 8340403 NGƯỜI HƯỚNG DẪN: TS. NGUYỄN TUỆ CHI Đắk Lắk, tháng 9 năm 2024
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan những nội dung được trình bày trong đề án này là kết quả nghiên cứu thu thập và phân tích các tài liệu có liên quan, đồng thời được sự hướng dẫn, góp ý của TS. Nguyễn Tuệ Chi để tôi hoàn thành đề án. Đắk Lắk, ngày 30 tháng 9 năm 2024 Học viên Trương Thị Ánh
ii LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên tôi xin cảm ơn Ban Giám hiệu nhà trường, các thầy, cô giảng viên tại Học viện Hành chính Quốc gia, Phân viện khu vực Tây Nguyên đã giúp đỡ tôi trong suốt thời gian tôi tham gia chương trình đào tạo thạc sĩ tại trường khóa học 2022-2024. Đặc biệt, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất đến TS. Nguyễn Tuệ Chi đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ, góp ý cho tôi trong quá trình nghiên cứu và hoàn thiện đề án của mình. Các thầy cô đã trang bị cho tôi không chỉ những kiến thức chuyên môn mà còn có cả kỹ năng mềm để từ đó tôi có thể vận dụng vào thực tiễn trong quá trình công tác của mình. Đồng thời, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Ban Giám đốc và lãnh đạo phòng chuyên môn của Sở VHTT&DL Đắk Lắk, Trung tâm Văn hóa tỉnh Đắk Lắk, nơi tôi đang công tác và các chuyên gia, nghệ nhân tại tỉnh Đắk Lắk đã tạo mọi điều kiện thuận lợi hỗ trợ về mặt thời gian, tinh thần, các thông tin, tư liệu giúp đỡ tôi hoàn thành chương trình đào tạo này. Đề án “Phát triển sản phẩm văn hoá tiêu biểu của các DTTS tỉnh Đắk Lắk phục vụ du lịch giai đoạn 2025-2030” là một đề tài có phạm vi, nội dung nghiên cứu rộng, mang tính gắn liền lý luận và thực tiễn. Do thời gian tìm hiểu nghiên cứu hạn chế, vì vậy Đề án không thể tránh khỏi thiếu sót. Tôi rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của cô TS. Nguyễn Tuệ Chi, quý thầy cô giảng viên cùng các chuyên gia, đồng nghiệp. Đắk Lắk, ngày 30 tháng 9 năm 2024 Học viên Trương Thị Ánh
iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG ĐỀ ÁN STT Chữ viết tắt Ghi đầy đủ 1. BCĐ Ban Chỉ đạo 2. CNH Công nghiệp hóa 3. CP Chính phủ 4. CT Chỉ thị 5. DTTS DTTS 6. HĐH Hiện đại hóa 7. HĐND Hội đồng nhân dân 8. NĐ Nghị định 9. NQ Nghị quyết 10. QĐ Quyết định 11. TU Tỉnh ủy 12. TW Trung ương 13. UBND Ủy ban nhân dân 14. UBMTTQ Ủy ban Mặt trận Tổ quốc 15. SVHTTDL Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch
iv DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 1. Số người các dân tộc ở tỉnh Đắk Lắk .......................................................... 361 Bảng 2. Đặc trưng kiến trúc nhà ở của một số dân tộc tiêu biểu tỉnh Đắk Lắk ......... 21 Bảng 3. Tổng hợp các loại hình lễ hội tỉnh Đắk Lắk từ năm 2021 - 2023 ................. 35 Bảng 4.Tổng hợp các lễ hội được tổ chức tái hiện tại tỉnh Đắk Lắk từ năm 2021- 2023………………………………………………………………………………….35 Bảng 5. Bảng tổng hợp lượt khách và doanh thu khách tham quan du lịch đến Đắk Lắk từ năm 2021 - 2023……………………………………………………... 356
v MỤC LỤC Trang Lời cam đoan Lời cảm ơn Danh mục các từ viết tắt, danh mục bảng biểu và hình vẽ Mục lục Danh mục bảng biểu MỞ ĐẦU ..................................................................................................................................... 1 1. Lý do xây dựng Đề án ...........................................................................................1 2. Tổng quan và tình hình nghiên cứu ....................................................................2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề án ......................................................5 4. Mục tiêu và nhiệm vụ đề án .................................................................................5 5. Phương pháp nghiên cứu......................................................................................6 6. Hiệu quả ứng dụng của đề án trong thực tiễn ....................................................6 7. Kết cấu Đề án .........................................................................................................6 NỘI DUNG ................................................................................................................................. 8 Chương 1: CƠ SỞ KHOA HỌC PHÁT TRIỂN SẢN PHẨM VĂN HÓA TIÊU BIỂU CỦA CÁC DÂN TỘC THIỂU SỐ........................................................................... 8 1.1. Cơ sở lý luận .......................................................................................................8 1.1.1. Một số khái niệm.......................................................................................8 1.1.2. Quan điểm và các nguyên tắc phát triển các sản phẩm văn hóa dân tộc gắn với phát triển du lịch ...........................................................................13 1.2. Cơ sở pháp lý của đề án ...................................................................................16 1.3. Cơ sở thực tiễn của đề án ...............................................................................17 Chương 2: THỰC TRẠNG KHAI THÁC, PHÁT TRIỂN CÁC SẢN PHẨM VĂN HÓA TIÊU BIỂU CỦA CÁC DÂN TỘC THIỂU SỐ TỈNH ĐẮK LẮK PHỤC VỤ DU LỊCH ................................................................................................................................. 20 2.1. Khái quát về tỉnh Đắk Lắk và thành phần dân tộc tỉnh Đắk Lắk ..................20 2.1.1. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế xã hội tỉnh Đắk Lắk ................................20 2.1.2. Khái quát về thành phần dân tộc tỉnh Đắk Lắk ..................................20
vi 2.2. Hoạt động khai thác, phát triển các sản phẩm văn hóa tiêu biểu của các dân tộc thiểu số tỉnh Đắk Lắk ................................................................................................23 2.2.1. Một số di sản văn hóa tiêu biểu của tỉnh Đắk Lắk ..............................23 2.2.2. Khai thác phát triển công trình kiến trúc di tích lịch sử và nhà ở ....23 2.2.3. Khai thác phát triển các giá trị văn hóa dân gian truyền thống ........26 2.2.4.Khai thác, phát triển văn hoá ẩm thực các dân tộc .............................29 2.2.5. Khai thác, phát triển giá trị các làng nghề truyền thống ....................31 2.2.6. Khai thác lễ hội truyền thống phục vụ du lịch .....................................33 2.3. Đánh giá khái quát kết quả hoạt động khai thác, phát triển các sản phẩm văn hóa tiêu biểu của các dân tộc thiểu số tỉnh Đắk Lắk phục vụ du lịch tỉnh Đắk Lắk ....................................................................................................................36 2.3.1. Hạn chế ....................................................................................................37 2.3.2. Nguyên nhân hạn chế .............................................................................38 Chương 3: GIẢI PHÁP VÀ CÁC NGUỒN LỰC TỔ CHỨC THỰC HIỆN PHÁT TRIỂN SẢN PHẨM VĂN HÓA TIÊU BIỂU CÁC DÂN TỘC THIỂU SỐ TỈNH ĐẮK LẮK PHỤC VỤ DU LỊCH GIAI ĐOẠN 2025-2030 ......................................... 40 3.1. Giải pháp phát triển sản phẩm văn hóa tiêu biểu các dân tộc thiểu số tỉnh Đắk Lắk phục vụ du lịch giai đoạn 2025-2030 .....................................................40 3.1.1. Giải pháp về hoàn thiện cơ chế chính sách phát triển sản phẩm văn hóa tiêu biểu các dân tộc thiểu số tỉnh Đắk Lắk phục vụ du lịch ........................40 3.1.2. Giải pháp về công tác tuyên truyền quảng bá sản phẩm văn hóa .....40 3.1.3. Giải pháp đầu tư phát triển sản phẩm văn hóa tiêu biểu các dân tộc thiểu số tỉnh Đắk Lắk phục vụ du lịch ............................................................42 3.1.4. Giải pháp tăng cường liên kết hợp tác phát triển sản phẩm văn hóa tiêu biểu các dân tộc thiểu số tỉnh Đắk Lắk phục vụ du lịch ........................43 3.2. Giải pháp nguồn nhân lực ...............................................................................44 3.3. Giải pháp nguồn vật lực ..................................................................................44 3.3.1. Ngân sách nhà nước ...............................................................................44 3.3.2. Kinh phí xã hội hóa ................................................................................44 3.4. Phân công trách nhiệm thực hiện đề án .........................................................45 3.4.1. Ủy ban nhân dân tỉnh Đắk Lắk .............................................................45 3.4.2. Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Đắk Lắk ...................................45
vii 3.4.3. Các sở, ban, ngành tham mưu và phối hợp .........................................45 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................................................ 47 I. KẾT LUẬN ..........................................................................................................47 II. KIẾN NGHỊ ........................................................................................................48 2.1. Đối với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ................................................48 2.2. Đối với Đảng bộ tỉnh Đắk Lắk..................................................................48 2.3. Đối với UBND tỉnh Đắk Lắk.....................................................................48 2.4. Đối với UBMT TQ Việt Nam tỉnh Đắk Lắk ............................................48 2.5. Đối với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh ........................................49 2.6. Đối với Ban Dân tộc tỉnh ...........................................................................49 2.7. Đối với các cơ quan Báo, Đài ....................................................................49 2.8. UBND các huyện, thị xã Buôn Hồ và thành phố Buôn Ma Thuột ........49 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................... 50 PHỤ LỤC
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do xây dựng Đề án Ngày 16/01/2017, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 08-NQ/TW về phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, theo đó Bộ Chính trị đã đánh giá, 15 năm qua, ngành Du lịch đã có bước phát triển rõ rệt và đạt được những kết quả quan trọng, rất đáng khích lệ. Năm 2023, tổng số khách du lịch quốc tế ước đạt 12,5 triệu lượt khách; tổng số khách du lịch nội địa ước đạt 108 triệu lượt khách. Tổng thu từ du lịch ước đạt 672 nghìn tỷ đồng, Việt Nam lần thứ 4 được vinh danh là điểm đến Di sản hàng đầu thế giới tại Lễ trao giải thưởng du lịch thế giới năm 2023[3]. Đây có thể coi là kỷ lục tăng trưởng do các địa phương đã tích cực triển khai nhiều sản phẩm du lịch, hoạt động văn hóa, thể thao nhằm kích cầu du lịch. Sự phát triển của ngành Du lịch đã và đang góp phần thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế và xuất khẩu tại chỗ; bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa, tài nguyên thiên nhiên; tạo nhiều việc làm, nâng cao đời sống nhân dân; đẩy mạnh quá trình hội nhập quốc tế, quảng bá hình ảnh đất nước, con người Việt Nam. Văn hoá là điều kiện và môi trường để cho du lịch phát sinh và phát triển, cùng với tài nguyên tự nhiên, tài nguyên văn hoá là một trong những điều kiện đặc trưng cho việc phát triển du lịch của một quốc gia, một vùng, một địa phương. Giá trị của những di sản văn hoá: Di tích lịch sử - văn hóa, các công trình kiến trúc, các hình thức nghệ thuật, các tập quán, lễ hội, ngành nghề truyền thống …, cùng với các thành tựu kinh tế, chính trị, xã hội, các cơ sở văn hoá nghệ thuật, các bảo tàng…, là những đối tượng cho du khách khám phá, thưởng thức, cho du lịch khai thác và sử dụng. Đồng thời, nhờ có du lịch mà các tài sản văn hoá đó được khôi phục, khai thác và tôn tạo, phục vụ cho nhu cầu con người tìm hiểu những giá trị của những di sản đó. Đắk Lắk, vùng đất hiện có 49 dân tộc trên mọi miền đất nước cùng hội tụ về đây sinh sống, mỗi dân tộc đều có những giá trị văn hoá độc đáo, phong phú mà ngày nay vẫn được bảo tồn. Đó là những phong tục tập quán: Cưới xin, lễ tục, lễ
2 hội, kiến trúc nhà cửa, trang phục; các sản phẩm thủ công, mỹ nghệ, nghệ thuật biểu diễn …. đặc biệt là kho tàng văn hoá văn nghệ dân gian phong phú. Đây là thế mạnh để Đắk Lắk phát triển các loại hình du lịch, nhất là du lịch cộng đồng, giúp du khách khám phá những nét văn hoá độc đáo của các dân tộc. Theo báo cáo của Sở VHTT&DL Đắk Lắk, năm 2023, tổng số khách đón tiếp đạt 1.295.000 lượt khách. Tổng doanh thu du lịch đạt 1.035 tỷ đồng[1]. Tuy nhiên, sản phẩm văn hóa của các dân tộc thiểu số thời gian qua mang tính cạnh tranh chưa cao, đặt ra những phương hướng và nhiệm vụ mới cho tỉnh Đắk Lắk nói chung. Thực tế này đòi hỏi phải xây dựng được những định hướng phát triển văn hóa bền vững nhằm phục vụ du lịch để người dân phát triển kinh tế, tăng thu nhập, đóng góp hiệu quả hơn cho sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, nhanh chóng hội nhập với sự phát triển du lịch trong khu vực và thế giới. Xuất phát từ thực tế nêu trên việc khai thác phát triển sản phẩm văn hóa các dân tộc thiểu số phục vụ du lịch là yêu cầu cần thiết. Đó là lý do tôi chọn Đề án “Phát triển sản phẩm văn hoá tiêu biểu của các DTTS tỉnh Đắk Lắk phục vụ du lịch giai đoạn 2025-2030” làm đề án nghiên cứu. 2. Tổng quan và tình hình nghiên cứu Cho đến nay đã có rất nhiều tác giả, công trình nghiên cứu về văn hóa, di sản văn hóa các dân tộc phục vụ cho du lịch nói chung, du lịch vùng Tây Nguyên và du lịch Đắk Lắk với nhiều góc nhìn, mục đích nghiên cứu khác nhau. Tác giả Phương Hà đã khẳng định trong bài viết "Bảo tồn văn hóa gắn với phát triển du lịch" [44] rằng việc kết hợp bảo tồn và khai thác các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số vào phát triển du lịch là một hoạt động thiết thực. Điều này không chỉ giúp biến văn hóa thành sản phẩm hàng hóa đặc biệt, cải thiện đời sống cộng đồng mà còn quảng bá văn hóa rộng rãi đến du khách trong và ngoài nước. Bên cạnh đó, các tạp chí du lịch Việt Nam cũng thường xuyên đăng tải nhiều bài viết về sản phẩm du lịch văn hóa. Tiêu biểu có thể kể đến bài nghiên cứu "Khai thác di sản văn hóa phục vụ phát triển du lịch"[13] của Trần Thị Minh Hòa và Trần
3 Thúy Anh trên Tạp chí du lịch tháng 12/2011, bài viết "Quy trình xây dựng sản phẩm văn hóa thành sản phẩm du lịch" [34] của Nguyễn Quang Vinh, hay luận văn "Nghiên cứu phát triển sản phẩm du lịch văn hóa Quảng Bình" [14] của Võ Thị Bích Phương. Những bài viết và nghiên cứu này tập trung chủ yếu vào việc phát triển sản phẩm du lịch, nghiên cứu du lịch văn hóa và tác động của nó đối với đời sống xã hội nói chung cũng như sản phẩm du lịch của tỉnh Quảng Bình nói riêng. Tác giả Lê Văn Minh trong bài “Khai thác các giá trị văn hóa truyền thống dân tộc bản địa vùng Tây Nguyên phục vụ phát triển du lịch” [40] nêu các giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc bản địa vùng Tây Nguyên có thể khai thác phục vụ phát triển du lịch, trong đó tập trung nghiên cứu khai thác sản phẩm du lịch chung về sinh thái, nghỉ dưỡng, tham quan thắng cảnh, thể thao mạo hiểm và văn hóa các dân tộc đang sinh sống trên địa bàn. Trong tham luận tại Diễn đàn văn hóa tổ chức tại Làng Văn hóa các dân tộc Việt Nam, tác giả Lương Thanh Sơn: “Nhận diện tiềm lực di sản văn hóa của các tộc người trong phát triển du lịch tại địa phương” (Nghiên cứu trường hợp tỉnh Đắk Lắk), tác giả đã giúp người đọc nhận diện được tiềm lực văn hóa các tộc người ở tỉnh Đắk Lắk khá đa dạng và phong phú, nhưng đồng thời, tác giả cũng chỉ ra những bất cập trong việc khai thác tiềm lực này cho phát triển du lịch, tác giả cho rằng, nếu nhìn di sản văn hóa một cách đầy đủ ở khía cạnh tài sản của mỗi tộc người, chúng ta sẽ thấy, di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại của Việt Nam cũng là tài sản của các tộc người đang sinh sống tại Đắk Lắk: Quan họ, Hát Xoan, đờn ca tài tử, Dân ca ví dặm, ca trù...Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu, Hát bài chòi; Thực hành then Tày -Nùng -Thái, Xòe Thái, Kéo co ở người Mường...cần được quan tâm đúng mức sẽ khơi dậy được triệt để nhất nguồn lực văn hóa của những tộc người đã rời quê cũ đến sinh sống trên một vùng đất mới [26]. Trong bài viết “Xây dựng sản phẩm du lịch đặc trưng từ văn hóa bản địa”[38] tác giả Đắc Linh cho rằng, để có được những sản phẩm du lịch đủ lôi cuốn dựa trên khai thác yếu tố văn hóa bản địa, đòi hỏi phải có sự đầu tư, nghiên cứu và vận hành bài bản, với sự vào cuộc của cả những người làm du lịch, chính quyền, đơn vị quản lý điểm đến, cộng đồng
4 địa phương và các chuyên gia văn hóa lịch sử, từ đó cân bằng lợi ích giữa các bên liên quan để bảo đảm phát triển sản phẩm du lịch đặc sắc và bền vững. Bài “Đắk Lắk bảo tồn văn hóa gắn với phát triển du lịch”[39], đăng trên Báo Văn hóa, tác giả Hạ Tinh đã nêu lên được tiềm năng có thể trở thành sản phẩm du lịch của tỉnh, với tài nguyên du lịch nhân văn có giá trị cao gắn liền với sự đa dạng bản sắc dân tộc với những giá trị độc đáo về kiến trúc, mỹ thuật, âm nhạc, văn hóa, lễ hội, ẩm thực... Đề án số 08-ĐA/TU ngày 28/3/2022 của Tỉnh ủy Đắk Lắk về phát triển du lịch tỉnh giai đoạn 2021-2025 và định hướng đến năm 2030 [29] cùng các đề án khác đã tập trung phân tích thực trạng và tiềm năng du lịch của Đắk Lắk và Đắk Nông. Các đề án này cũng đề ra nhiệm vụ và giải pháp để phát triển các loại hình du lịch như sinh thái, văn hóa, thể thao, mạo hiểm... nhằm khai thác tối đa tiềm năng và thế mạnh của hai tỉnh. Các công trình nghiên cứu trên đều có mục đích, đối tượng, phạm vi nghiên cứu và hướng tiếp cận khác nhau, tại các địa bàn và các thời điểm khác nhau. Các nghiên cứu trước đây đã làm rõ cơ sở khoa học về việc sử dụng di sản văn hóa để phát triển du lịch, đặc biệt là du lịch sinh thái và mạo hiểm. Những công trình này là nguồn tài liệu tham khảo quan trọng cho đề án của tác giả. Đắk Lắk có hệ thống văn hóa đa dạng với 49 dân tộc anh em cùng sinh sống, mỗi dân tộc mang bản sắc riêng biệt thể hiện qua lễ hội, nghi thức, trang phục, ẩm thực... Tuy nhiên, tiềm năng du lịch văn hóa này chưa được khai thác hiệu quả, bài bản, đáp ứng nhu cầu du khách. Thêm vào đó, đại dịch Covid-19 đã gây ảnh hưởng nặng nề đến ngành du lịch toàn cầu, trong đó có du lịch Đắk Lắk. Để phục hồi sau đại dịch và thỏa mãn nhu cầu trải nghiệm văn hóa của du khách ngày càng cao, tăng sức mạnh cạnh tranh trong ngành du lịch thì Đắk Lắk cần có những sản phẩm du lịch văn hóa độc đáo, khác biệt so với các địa phương khác. Hơn nữa, tính đến thời điểm hiện tại, chưa có công trình nào nghiên cứu về phát triển sản phẩm văn hóa tiêu biểu phục vụ du lịch trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk.
5 Vì thế, đề án "Phát triển sản phẩm văn hóa tiêu biểu của các dân tộc thiểu số tỉnh Đắk Lắk phục vụ du lịch giai đoạn 2025 – 2030" là một công trình nghiên cứu độc lập. Đề án tập trung vào đánh giá thực trạng, đề xuất các giải pháp, nguồn lực tổ chức thực hiện phát triển các sản phẩm văn hóa tiêu biểu của các dân tộc số tỉnh Đắk Lắk phục vụ du lịch, góp phần mang lại hiệu quả về kinh tế, nâng cao chất lượng cuộc sông người dân. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề án - Đối tượng nghiên cứu: Nghiên cứu các giải pháp phát triển sản phẩm văn hóa tiêu biểu các dân tộc thiểu số phục vụ du lịch tỉnh Đắk Lắk bao gồm: (1) Các di tích văn hóa lịch sử, kiến trúc nhà ở; (2) Văn hóa dân gian truyền thống; (3) Văn hoá ẩm thực các dân tộc; (4) Các làng nghề truyền thống; ( (5) Các lễ hội truyền thống. Từ đó đề xuất một số giải pháp khắc phục những bất cập, hạn chế để hoạt động này mang lại hiệu quả tích cực góp phần phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Đắk Lắk giai đoạn 2025 -2030. - Phạm vi thời gian: + Thời gian thu thập kết quả nghiên cứu: Từ tháng 01 đến tháng 6 năm 2024. + Thời gian ứng dụng kết quả nghiên cứu: Giai đoạn 2025 đến năm 2030. - Phạm vi không gian: Trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk. 4. Mục tiêu và nhiệm vụ đề án 4.1. Mục tiêu Đề án đặt mục tiêu khai thác tối đa tiềm năng các sản phẩm văn hóa tiêu biểu của đồng bào dân tộc thiểu số Đắk Lắk phục vụ phát triển du lịch, phát triển sản phẩm văn hóa du lịch độc đáo, đặc sắc đa dạng đồng bộ chất lượng, thu hút thêm nhiều thị trường khách du lịch đến tỉnh, qua đó nâng cao đời sống người dân và thúc đẩy kinh tế địa phương phát triển. 4.2. Nhiệm vụ của đề án Nhiệm vụ của đề án bao gồm: - Thực hiện đánh giá thực trạng phát triển sản phẩm văn hóa tiêu biểu của các dân tộc thiểu số tỉnh Đắk Lắk gồm: (1) Các di tích văn hóa lịch sử, kiến trúc nhà
6 ở; (2) Văn hóa dân gian truyền thống; (3) Văn hoá ẩm thực các dân tộc; (4) Các làng nghề truyền thống; ( (5) Các lễ hội truyền thống. Phân tích chi tiết những kết quả đã đạt được, chỉ ra những tồn tại, hạn chế, nguyên nhân và rút ra những bài học kinh nghiệm. - Đề xuất các giải pháp và nguồn lực tổ chức thực hiện phát triển sản phẩm văn hóa tiêu biểu các dân tộc thiểu số phục vụ phát triển du lịch. - Xác định rõ các sản phẩm văn hóa cụ thể và kết quả ứng dụng của đề án trong hoạt động du lịch giai đoạn 2025-2030. 5. Phương pháp nghiên cứu Sử dụng phương pháp thu thập tài liệu, số liệu, tổng hợp, thống kê, và phân tích để đánh giá thực trạng công tác phát triển sản phẩm văn hóa của các dân tộc thiểu số phục vụ du lịch tại tỉnh Đắk Lắk. Đặc biệt là phương pháp phỏng vấn chuyên gia, cán bộ quản lý, cộng đồng địa phương (nghệ nhân), khách du lịch về các vấn đề bảo tồn phát triển giá trị di sản văn hóa phục vụ cho du lịch. 6. Hiệu quả ứng dụng của đề án trong thực tiễn Nâng cao chất lượng sản phẩm văn hóa của các dân tộc thiểu số phục vụ du lịch, góp phần đưa du lịch trở thành ngành kinh tế quan trọng của tỉnh giai đoạn 2025-2030. Sản phẩm văn hóa tiêu biểu của các dân tộc thiểu số tỉnh Đắk Lắk trở thành sản phẩm du lịch đặc thù, mang thương hiệu Đắk Lắk thu hút khách du lịch và nâng cao năng lực cạnh tranh với các tỉnh trong khu vực, trong nước và quốc tế. 7. Kết cấu Đề án Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo, nội dung Đề án tập trung vào 3 phần chính như sau: Chương 1: Cơ sở khoa học phát triển sản phẩm văn hóa tiêu biểu của các dân tộc thiểu số. Chương 2: Thực trạng phát triển các sản phẩm văn hóa tiêu biểu của các dân tộc thiểu số tỉnh Đắk Lắk
7 Chương 3: Giải pháp và các nguồn lực tổ chức thực hiện phát triển sản phẩm văn hóa tiêu biểu các dân tộc thiểu số tỉnh Đắk Lắk phục vụ du lịch giai đoạn 2025- 2030.
8 NỘI DUNG Chương 1: CƠ SỞ KHOA HỌC PHÁT TRIỂN SẢN PHẨM VĂN HÓA TIÊU BIỂU CỦA CÁC DÂN TỘC THIỂU SỐ 1.1. Cơ sở lý luận 1.1.1. Một số khái niệm 1.1.1.1. Khái niệm văn hóa Hiện nay có rất nhiều khái niệm về văn hóa tùy vào bối cảnh, tùy cách tiếp cận nghiên cứu của các tác giả mà mỗi khái niệm về văn hóa cũng có cách nhìn nhận và đánh giá khác nhau. Theo tổng giám đốc UNESCO Federico Mayor trong cuốn Thập kỷ thế giới phát triển văn hóa : “Văn hóa phản ánh và thể hiện một cách tổng quát sống động mọi mặt của cuộc sống con người đã diễn ra trong quá khứ và cũng như đang diễn ra trong hiện tại, qua hàng bao thế kỉ, nó đã cấu thành nên hệ thống các giá trị, truyền thống, thẩm mỹ và lối sống mà dựa trên đó từng dân tộc khẳng định bản sắc riêng của mình” [2, tr23]. Theo hướng đó, văn hóa có mặt trong bất cứ hoạt động nào của con người, dù đó là hoạt động sản xuất vật chất, sản xuất tinh thần hay trong quan hệ giao tiếp ứng xử trong xã hội. Trong quá khứ hay hiện tại, văn hóa có những hệ thống có giá trị; là cái bản sắc của mỗi cộng đồng, dân tộc; là cái không thể lẫn vào đâu được. Trong cuốn Cơ sở văn hoá Việt Nam, PGS.TS Trần Ngọc Thêm đã đưa ra định nghĩa: “Văn hoá là một hệ thống hữu cơ các giá trị vật chất và tinh thần do con người sáng tạo và tích luỹ qua quá trình hoạt động thực tiễn, trong sự tương tác giữa con người với môi trường tự nhiên và xã hội” [28, tr10]. Quan điểm này, văn hóa là tất cả những giá trị vật chất và tinh thần do con người sáng tạo ra. Văn hóa là của con người, do con người sáng tạo và vì lợi ích của con người, được con người sử dụng để phục vụ lại đời sống của con người và theo ông văn hóa có bốn đặc trưng cơ bản là tính hệ thống, tính giá trị, tính lịch sử và tính nhân sinh. Chủ tịch Hồ Chí Minh đưa ra định nghĩa về văn hóa: “Vì lẽ sinh tồn cũng như mục đích của cuộc sống, loài người mới sáng tạo và phát minh ra ngôn ngữ, chữ viết, đạo đức, pháp luật, khoa học, tôn giáo, văn học nghệ thuật, những công cụ