Đề án tốt nghiệp Quản lý công: Quản lý lễ hội gắn với phát triển du lịch cộng đồng trên địa bàn huyện Cư M’gar, tỉnh Đắk Lắk

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:73

Thêm vào BST

Báo xấu

2
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề án "Quản lý lễ hội gắn với phát triển du lịch cộng đồng trên địa bàn huyện Cư M’gar, tỉnh Đắk Lắk" nhằm đánh giá thực trạng và chỉ ra nguyên nhân của những thành công và hạn chế trong việc quản lý lễ hội truyền thống gắn với phát triển DLCĐ, đề án đề xuất một số giải pháp và kiến nghị cho chính quyền huyện Cư M’gar, tỉnh Đắk Lắk trong quản lý lễ hội gắn với phát triển DLCĐ trong những năm tiếp theo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề án tốt nghiệp Quản lý công: Quản lý lễ hội gắn với phát triển du lịch cộng đồng trên địa bàn huyện Cư M’gar, tỉnh Đắk Lắk

BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA ĐỖ THỊ THU LAN QUẢN LÝ LỄ HỘI GẮN VỚI PHÁT TRIỂN DU LỊCH CỘNG ĐỒNG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN CƯ M’GAR, TỈNH ĐẮK LẮK ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG NGÀNH: QUẢN LÝ CÔNG Đắk Lắk, tháng 9 năm 2024
BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA ĐỖ THỊ THU LAN QUẢN LÝ LỄ HỘI GẮN VỚI PHÁT TRIỂN DU LỊCH CỘNG ĐỒNG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN CƯ M’GAR, TỈNH ĐẮK LẮK ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG NGÀNH QUẢN LÝ CÔNG MÃ SỐ 8340403 NGƯỜI HƯỚNG DẪN: TS. HOÀNG THANH SƠN Đắk Lắk, tháng 9 năm 2024
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan số liệu và kết quả nghiên cứu trong đề án này là trung thực và chưa hề được sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện đề án này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong đề án đã được chỉ rõ nguồn gốc rõ ràng và được phép công bố. Tác giả đề án ĐỖ THỊ THU LAN
LỜI CẢM ƠN Sau quá trình nghiên cứu, tôi đã hoàn thành đề án tốt nghiệp Thạc sĩ chuyên ngành Quản lý công với đề tài “Quản lý lễ hội gắn với phát triển du lịch cộng đồng trên địa bàn huyện Cư M’gar, tỉnh Đắk Lắk”. Kết quả này có được từ 02 năm học tập tại Phân hiệu Học viện Hành chính Quốc gia tại Đắk Lắk. Trong suốt thời gian thực hiện đề án, tôi đã nhận được sự hướng dẫn trực tiếp, tận tình của TS. Hoàng Thanh Sơn, công tác tại Học viện Hành chính quốc gia. Xin gửi lời tri ân và lòng biết ơn sâu sắc nhất của học viên đến với thầy. Tôi gửi lời cảm ơn đến cán bộ công chức, chuyên viên Phòng Văn hoá - Thông tin huyện Cư M’gar, các phòng ban liên quan, UBND các xã, thị trấn của huyện Cư M’gar đã hỗ trợ tôi trong quá trình thu thập thông tin, tài liệu, xử lý số liệu về công tác quản lý lễ hội gắn với phát triển du lịch cộng đồng ở địa phương. Tôi gửi lời cảm ơn đến Ban Biên tập, đồng nghiệp ở Báo Đắk Lắk cùng gia đình đã tạo điều kiện về thời gian cho tôi trong quá trình học tập và thực hiện đề án. Mặc dù tôi đã nỗ lực, cố gắng để hoàn thành đề án, tuy nhiên không thể tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong quý thầy, cô giáo, quý bạn đọc góp ý để tôi tiếp tục hoàn thiện nâng cáo chất lượng của đề án. Tác giả đề án ĐỖ THỊ THU LAN i
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt Viết đầy đủ CQNN Cơ quan nhà nước DLCĐ Du lịch cộng đồng DTTS DTTS HĐND Hội đồng nhân dân QLNN Quản lý nhà nước TDĐKXDĐSVH Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa UBND Ủy ban nhân dân ii
MỤC LỤC MỞ ĐẦU .............................................................................................................................. 1 1. Lý do xây dựng đề án ..............................................................................................1 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề án .............................................3 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...........................................................................5 4. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu của đề án ...........................................................5 5. Phương pháp nghiên cứu .........................................................................................6 6. Lợi ích của đề án ứng dụng trong thực tiễn ............................................................6 7. Kết cấu đề án ...........................................................................................................7 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ LỄ HỘI GẮN VỚI PHÁT TRIỂN DU LỊCH CỘNG ĐỒNG ĐỐI VỚI CẤP HUYỆN ........................................................ 8 1.1. Một số khái niệm cơ bản của đề án ......................................................................8 1.1.1. Lễ hội ................................................................................................................8 1.1.2. Du lịch cộng đồng .............................................................................................8 1.1.3. Quản lý lễ hội và lễ hội gắn với phát triển du lịch cộng đồng ..........................9 1.1.4. Vai trò của quản lý lễ hội gắn với phát triển du lịch cộng đồng .....................10 1.2. Nội dung quản lý lễ hội gắn với du lịch cộng đồng đối với cấp huyện .............13 1.2.1. Xây dựng kế hoạch, ban hành văn bản tổ chức lễ hội gắn với phát triển du lịch cộng đồng cấp huyện .................................................................................................13 1.2.2. Tuyên truyền và tổ chức thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật, chính sách về lễ hội gắn với phát triển du lịch cộng đồng ..........................................................14 1.2.3. Huy động các nguồn lực cho hoạt động lễ hội gắn với phát triển du lịch cộng đồng ...........................................................................................................................14 1.2.4. Đội ngũ cán bộ làm công tác quản lý nhà nước về lễ hội gắn với phát triển du lịch cộng đồng ...........................................................................................................15 1.2.5. Thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật trong tổ chức lễ hội gắn với phát triển du lịch cộng đồng ..............................................................................................16 1.3. Những yếu tố tác động đến quản lý lễ hội gắn với phát triển du lịch cộng đồng ...................................................................................................................................17 iii
1.3.1. Yếu tố chính trị và pháp lý ..............................................................................17 1.3.2. Nguồn lực tài chính và cơ sở vật chất .............................................................18 1.3.3. Năng lực đội ngũ cán bộ .................................................................................18 1.3.4. Tổ chức hoạt động của bộ máy .......................................................................19 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ LỄ HỘI GẮN VỚI PHÁT TRIỂN DU LỊCH CỘNG ĐỒNG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN CƯ M’GAR, TỈNH ĐẮK LẮK ............ 21 2.1. Khái quát chung về lễ hội gắn với phát triển du lịch cộng đồng trên địa bàn huyện Cư M’gar, tỉnh Đắk Lắk. ...........................................................................................21 2.1.1. Khái quát chung về huyện Cư M’gar ..............................................................21 2.1.2. Khái quát về lễ hội gắn với phát triển du lịch cộng đồng trên địa bàn huyện Cư M’gar, tỉnh Đắk Lắk ..................................................................................................21 2.2. Thực trạng quản lý lễ hội gắn với phát triển du lịch cộng đồng trên địa bàn huyện Cư M' gar. ..................................................................................................................25 2.2.1. Xây dựng kế hoạch và ban hành văn bản thực hiện quản lý lễ hội gắn với phát triển du lịch cộng đồng ..............................................................................................25 2.2.2. Tổ chức tuyên truyền, phổ biến chính sách, pháp luật về lễ hội gắn với phát triển du lịch cộng đồng ..............................................................................................26 2.2.3. Đội ngũ cán bộ làm công tác quản lý nhà nước về lễ hội gắn với phát triển du lịch cộng đồng ...........................................................................................................28 2.2.4. Huy động các nguồn lực các hoạt động cho bảo tồn lễ hội gắn với phát triển du lịch cộng đồng ...........................................................................................................30 2.2.5. Thanh tra, kiểm tra việc chấp hành chính sách, pháp luật về quản lý hoạt động lễ hội ở địa phương....................................................................................................32 2.3. Ảnh hưởng của điều kiện kinh tế- xã hội đến quản lý lễ hội gắn với phát triển du lịch trên địa bàn huyện Cư M’gar .............................................................................33 2.4. Đánh giá quản lý lễ hội gắn với phát triển du lịch cộng đồng trên địa bàn huyện Cư M’gar. ..................................................................................................................34 2.4.1. Những thành tựu trong quản lý lễ hội gắn với phát triển du lịch cộng đồng trên địa bàn huyện Cư M’gar............................................................................................34 iv
2.4.2. Những hạn chế trong quản lý lễ hội gắn với phát triển du lịch cộng đồng trên địa bàn huyện Cư M’gar............................................................................................35 2.4.3. Nguyên nhân của thành tựu và những hạn chế trong quản lý lễ hội gắn với phát triển du lịch cộng đồng trên địa bàn huyện Cư M’gar ..............................................36 Chương 3: GIẢI PHÁP VÀ LỘ TRÌNH TỔ CHỨC THỰC HIỆN ĐỀ ÁN ............. 41 3.1. Giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý lễ hội gắn với phát triển du lịch cộng đồng trên địa bàn huyện Cư M’gar, tỉnh Đắk Lắk. ............................................................41 3.1.1. Đổi mới công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân ...............41 3.1.2. Bồi dưỡng, nâng cao trình độ chuyên môn, tăng cường quản lý nhà nước về lễ hội gắn với phát triển du lịch cộng đồng ...................................................................43 3.1.3. Tăng cường công tác phối hợp trong quản lý lễ hội gắn với phát triển du lịch cộng đồng ..................................................................................................................44 3.1.4. Tiếp tục đầu tư cơ sở vật chất, kinh phí, huy động xã hội hoá tổ chức lễ hội gắn với phát triển du lịch cộng đồng................................................................................46 3.1.5. Phát huy vai trò của cộng đồng trong việc tổ chức lễ hội, thu hút sự tham gia của du khách để phát triển du lịch cộng đồng ...........................................................48 3.2. Tổ chức thực hiện ...............................................................................................50 3.2.1. Lộ trình thực hiện: Từ tháng 1/2025 đến 12/2030 ..........................................50 3.2.2. Trách nhiệm thực hiện ....................................................................................50 3.2.3. Kinh phí thực hiện ...........................................................................................53 KẾT LUẬN ........................................................................................................................ 56 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................... 58 v
MỞ ĐẦU 1. Lý do xây dựng đề án Lễ hội là loại hình sinh hoạt văn hoá tinh thần đặc biệt, có giá trị lớn trong gắn kết tự nhiên giữa các thành viên cộng đồng, đồng thời định hướng giáo dục tình cảm cho mỗi con người. Trải qua thời gian, lễ hội vẫn được duy trì tổ chức, phục dựng trong cộng đồng dân cư, song, có cải tiến để phù hợp với bối cảnh mới. Bên cạnh đó, lễ hội ngày nay cũng chứa đựng một số yếu tố ngoại lai làm mai một một số giá trị vốn của nó. Do đó, quản lý đối với hoạt động lễ hội truyền thống là một trong những nhiệm vụ cơ bản, thường xuyên được Đảng, Nhà nước, các cấp chính quyền hết sức coi trọng nhằm xây dựng đời sống văn hóa cơ sở, phát triển con người toàn diện trong thời kỳ hội nhập. Cư M’gar là một huyện của tỉnh Đắk Lắk, địa bàn được coi là một trong những không gian còn lưu giữ nhiều nét đặc sắc về giá trị văn hóa của đồng bào dân tộc thiểu số. Toàn huyện Cư M’gar có đến hơn 24 dân tộc anh em với hơn 180 nghìn người đang sinh sống, trong số này, đồng bào dân tộc thiểu số chiếm 46,6%. Chính điều này đã tạo nên sự đa dạng về văn hoá, hoạt động về lễ hội ở đây cũng hết sức độc đáo và có nhiều nét riêng biệt. Đặc sắc nhất là lễ hội truyền thống của các dân tộc được duy trì tổ chức như: Lễ hội mừng lúa mới của dân tộc Xê đăng ở buôn H’Ring (xã Ea H’Đing), buôn Thái (Ea Kuêh); Lễ hội lồng tồng của đồng bào Tày, Nùng ở thôn 3 (xã Cư M’gar)... Cho đến nay, các lễ hội truyền thống này vẫn còn được duy trì tổ chức đều đặn hàng năm; trong đời sống tinh thần của các dân tộc nơi đây, lễ hội đã trở thành một phần không thể thiếu và có vai trò đặc biệt quan trọng để lưu giữ những giá trị truyền thống, gắn kết cộng đồng và giáo dục tình cảm cho mỗi con người. Cùng với những điều kiện thuận lợi về vị trí địa lý, tự nhiên như: có hệ thống suối và đồi núi tương đối nhiều nằm rải rác như đồi Cư H’lâm, Cư Suê, Cư M’gar, Cư Keh, Cư H’mar, Cư Sar, Cư Pông với độ cao gần 600m so với mặt nước biển, có con suối Ea Tul và Ea M’droh chảy qua địa bàn, ngoài ra địa bàn huyện còn có 3 di tích danh lam thắng cảnh được xếp hạng, huyện Cư M’gar hội tụ nhiều điều kiện thuận lợi để phát triển sinh lịch sinh thái và DLCĐ quy mô lớn. Quản lý, khai thác và 1
phát huy hiệu quả giá trị của các lễ hội truyền thống sẽ giúp huyện Cư M’gar có thêm sản phẩm du lịch đặc sắc, hấp dẫn và tương xứng với tiềm năng. Thời gian qua, Đảng và Nhà nước ta đã có nhiều chủ trương, chính sách quan tâm, hỗ trợ, khuyến khích giữ gìn, phát huy, phục dựng những giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc. Bám sát chủ trương này, chính quyền huyện Cư M’gar cũng đã quan tâm, ban hành nhiều Nghị quyết, nhiều văn bản chỉ đạo các cấp, chính quyền, các ban, ngành, đoàn thể phối hợp chặt chẽ thường xuyên tổ chức các hoạt động lễ hội và được nhân dân đồng tình ủng hộ, từ đó tạo đà để thúc đẩy phát triển DLCĐ ở địa phương. Công tác quản lý nhà nước về lễ hội gặt hái được nhiều kết quả khả quan nhưng cũng tồn tại một số hạn chế, do nhiều nguyên nhân. Hình thức tổ chức lễ hội bị mai một, một vài nét văn hoá đặc sắc, đặc trưng của dân tộc bị mất dần đi do sự tác động mạnh mẽ của nền kinh tế thị trường. Hội nhập quốc tế cũng đã tạo điều kiện cho các sản phẩm văn hóa độc hại xâm nhập vào đời sống nhân dân, làm cho một bộ phận nhân dân lãng quên một số giá trị văn hoá truyền thống, nhất là với thanh, thiếu niên; thêm vào đó, các thế lực phản động dựa vào các hoạt động lễ hội của người đồng bào các dân tộc ra sức xuyên tạc, kích động hòng phá Đảng, Nhà nước ta; ngoài ra, công tác vệ sinh môi trường phục vụ lễ hội chưa bảo đảm, vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm còn đáng lo ngại do chưa được quản lý, giám sát chặt chẽ… Trong khi đó, ở lĩnh vực du lịch, mặc dù hội tụ nhiều tiềm năng, lợi thế có sẵn nhưng du lịch nói chung, DLCĐ trên địa bàn huyện Cư M’gar vẫn phát triển chưa tương xứng với tiềm năng. Một trong những vấn đề đã và đang đặt ra cho chính quyền ở huyện Cư M’gar, tỉnh Đắk Lắk là cần phải có những giải pháp để quản lý tốt hơn nữa các lễ hội truyền thống nhằm bảo đảm vừa bảo tồn, phát huy được những giá trị tích cực của lễ hội, vừa làm phong phú thêm sản phẩm du lịch, thúc đẩy phát triển “ngành công nghiệp không khói” tương xứng với tiềm năng của địa phương. Xuất phát từ nhận thức về tầm quan trọng của việc quản lý lễ hội gắn với phát triển DLCĐ trên địa bàn huyện, học viên đã lựa chọn làm đề án: “Quản lý Lễ 2
hội gắn với phát triển du lịch cộng đồng trên địa bàn huyện Cư M’gar, tỉnh Đắk Lắk” làm đề án đề án tốt nghiệp chuyên ngành Quản lý công. Qua đó, mong muốn góp phần vào việc nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước về lễ hội, nâng cao nhận thức của cộng đồng để bảo tồn những giá trị truyền thống tốt đẹp, tích cực của lễ hội, từ đó tạo đà, thúc đẩy phát triển DLCĐ một cách bền vững ở địa phương. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề án Với vị trí trung tâm vùng Tây Nguyên cộng với việc còn lưu giữ nhiều bản sắc, phong tục tập quán độc đáo của các dân tộc, nên đề án liên quan đến lĩnh vực văn hoá nói chung, quản lý lễ hội trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk nói riêng đã có khá nhiều công trình nghiên cứu, tham luận và các bài báo viết về vấn đề này. Tuy nhiên, qua nghiên cứu tìm hiểu bước đầu của học viên, các công trình nghiên cứu mang tính chuyên ngành về công tác quản lý lễ hội gắn với phát triển DLCĐ thì chưa có nhiều. Để thực hiện Đề án, tác giả đã tìm hiểu, nghiên cứu một số công trình như sau: Cuốn sách “Lễ hội Việt Nam” (2005) của tác giả Lê Trung Vũ - Lê Hồng Lý đồng chủ biên, NXB Văn hoá thông tin đã hệ thống hoá và có cái nhìn khá đầy đủ, giới thiệu những lễ hội của các dân tộc, vùng miền trên đất nước Việt Nam. Sách cung cấp những thông tin sinh động về nguồn gốc hình thành, nghi thức và các thông tin thú vị xung quanh lễ hội. Với công trình nghiên cứu “Lễ hội Việt Nam” đã chỉ rõ: nội dung nông nghiệp chiếm một tỷ trọng lớn, bởi sức sống của nhân dân Việt Nam là sức sống của người dân trồng lúa hay lúa nương và những lễ hội đặc biệt khác nói về sự bất tử hoặc tín ngưỡng phồn thực... Tác giả Nguyễn Thị Hồng Thanh (2023) “Quản lý nhà nước đối với hoạt động lễ hội truyền thống trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk, Luận văn Thạc sĩ Quản lý công, Học viện Hành chính Quốc gia. Qua phân tích thực tiễn quản lý nhà nước đối với lễ hội truyền thống, tác giả đã đánh giá thực trạng, chỉ ra sự cần thiết phải quản lý lễ hội truyền thống để bảo đảm hoạt động lễ hội diễn ra, phát huy được giá trị tích cực. Từ những nghiên cứu và lập luận trên, tác giả cũng đề xuất các giải pháp tăng cường quản lý nhà nước đối với lễ hội truyền thống trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk. 3
Cuốn sách Văn hóa Tây Nguyên giàu và đẹp, NXB Văn hóa dân tộc của tác giả Linh Nga Niê Kdăm (2012) đã đề cập đến những nét văn hóa truyền thống, đặc sắc của các dân tộc sinh sống ở Tây Nguyên. Có thể kể đến là sinh hoạt cộng đồng, các luật tục, về trường ca, sử thi Tây Nguyên, các trò chơi dân gian, các lễ hội truyền thống ở Tây Nguyên… Đó là cái nhìn riêng về văn hoá Tây Nguyên với sự độc đáo về bản sắc vốn có của các dân tộc trong sự cố kết cộng đồng bền vững. Lê Hồng Lý (2011), Quản lý di sản văn hóa với phát triển du lịch, Nxb. Chính trị Quốc gia, từ chỗ nêu những nội dung cơ bản về công tác bảo tồn, phát huy di sản văn hóa, tác giả đã bàn luận, phân tích, chỉ rõ những giải pháp nhằm giữ gìn, phát huy giá trị văn hoá của di sản, thúc đẩy phát triển du lịch, thu về nguồn lực kinh tế. Nhìn chung các công trình nghiên cứu trên đã nghiên cứu sâu sắc về lễ hội, đặc biệt là những giá trị văn hoá lễ hội; các công trình nghiên cứu liên quan đến lĩnh vực quản lý công thường tập trung nghiên cứu về quản lý lễ hội truyền thống thuần tuý, hoặc mới tập trung vào nghiên cứu việc quản lý văn hoá với một số khía cạnh liên quan đến du lịch. Hơn nữa, các công trình này chủ yếu tập trung nghiên cứu sâu về mặt lý luận làm định hướng gợi mở cho hoạt động thực tiễn trong lĩnh vực quản lý lễ hội gắn với phát triển du lịch cộng đồng. Vì thế, còn những vấn đề bỏ ngỏ mà chúng tôi cần tập trung nghiên cứu trong đề án này là: (1) Cần xây dựng lý luận về quản lý lễ hội gắn với phát triển DLCĐ làm cơ sở để đánh giá hoạt động này trên địa bàn huyện Cư M’gar, tỉnh Đắk Lắk trong những năm qua. (2) Đánh giá những thành tựu và hạn chế; phân tích nguyên nhân của những thành tựu và hạn chế trong quản lý lễ hội gắn với phát triển DLCĐ. (3) Những giải pháp cơ bản trong lĩnh vực quản lý nhằm vừa bảo tồn những giá trị truyền thống của lễ hội vừa gắn với phát triển du lịch đáp ứng yêu cầu phát triển bền vũng của huyện Cư M’gar, tỉnh Đắk Lắk trong bối cảnh hiện nay. Vì vậy, việc xây dựng đề án “Quản lý lễ hội gắn với phát triển du lịch cộng đồng trên địa bàn huyện Cư M’gar, tỉnh Đắk Lắk” là nội dung mới và không trùng lặp với công trình khoa học nào đã công bố trước đây. 4
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: Tổ chức và hoạt động lễ hội gắn với phát triển du lịch cộng đồng 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Về không gian: Địa bàn huyện Cư M’gar, tỉnh Đắk Lắk. - Thời gian: từ năm 2021 đến nay - Phạm vi về nội dung: Tập trung vào các nội dung chính liên quan đến quản lý lễ hội, phát triển du lịch cộng đồng, và đề xuất các giải pháp khả thi nhằm phát triển kinh tế - văn hóa bền vững cho địa phương 4. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu của đề án 4.1. Mục tiêu nghiên cứu Trên cơ sở vận dụng lý luận khoa học và pháp lý vào đánh giá thực trạng và chỉ ra nguyên nhân của những thành công và hạn chế trong việc quản lý lễ hội truyền thống gắn với phát triển DLCĐ, đề án đề xuất một số giải pháp và kiến nghị cho chính quyền huyện Cư M’gar, tỉnh Đắk Lắk trong quản lý lễ hội gắn với phát triển DLCĐ trong những năm tiếp theo. 4.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục đích trên, đề án tập trung giải quyết một số nhiệm vụ sau: - Xây dựng cơ sở khoa học và nghiên cứu cơ sở pháp lý về quản lý về lễ hội gắn với phát triển du lịch trên địa bàn huyện Cư M’gar, tỉnh Đắk Lắk. - Phân tích thực trạng và tìm ra những nguyên nhân của những thành công và hạn chế trong quản lý nhà nước về lễ hội gắn với phát triển du lịch trên địa bàn huyện Cư M’gar, tỉnh Đắk Lắk trong những năm qua. - Đề xuất những giải pháp và kiến nghị để tăng cường quản lý về lễ hội gắn với phát triển DLCĐ hóa trên địa bàn huyện Cư M’gar, tỉnh Đắk Lắk trong những năm tiếp theo. 5
5. Phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Đề án được thực hiện trên cơ sở vận dụng lý luận chủ nghĩa duy vật lịch sử và duy vật biện chứng của học thuyết Mác -Lênin, Tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng cộng sản Việt Nam về quản lý văn hoá làm cơ sở phương pháp luận cho việc nghiên cứu đề án. 5.2. Phương pháp nghiên cứu cụ thể Phương pháp phân tích tổng hợp để mô tả lại toàn bộ tình hình liên quan đến công tác quản lý nhà nước về lễ hội truyền thống của huyện Cư M’gar, tỉnh Đắk Lắk Phương pháp nghiên cứu cụ thể: - Phương pháp nghiên cứu tài liệu thứ cấp: Để triển khai đề án, học viên đã tìm đọc, nghiên cứu các các công trình, đề án, các Luật, Nghị định, đồng thời thu thập báo cáo, kế hoạch… có liên quan đến hoạt động quản lý nhà nước về lễ hội gắn với phát triển DLCĐ. Qua đó, thực hiện việc đánh giá các quy định về quản lý hoạt động lễ hội để làm căn cứ đánh giá thực trạng và giải quyết các vấn đề đề án đặt ra. Trong quá trình thực hiện, Đề án sử dụng phương pháp logic- lịch sử để nghiên cứu cơ sở lý luận, các yếu tố ảnh hưởng, đánh giá kết quả, thực tiễn ở chương 1 và chương 2; phương pháp thống kê, tổng hợp, phân tích ở chương 2; phương pháp tổng hợp, khái quát hoá ở chương 3. 6. Lợi ích của đề án ứng dụng trong thực tiễn 6.1. Ý nghĩa lý luận Từ việc nghiên cứu về hoạt động quản lý nhà nước về lễ hội có ý nghĩa làm căn cứ, vận dụng trong quản lý nhà nước về hoạt động lễ hội trên địa bàn huyện Cư M’gar, tỉnh Đắk Lắk. Ở góc độ lý luận, Đề án còn là nguồn tư liệu bổ sung, phục vụ cho quá trình nghiên cứu về quản lý lễ hội gắn với phát triển DLCĐ. Công trình nghiên cứu một cách toàn diện hệ thống về hoạt động lễ hội ý nghĩa tham khảo phục vụ việc nghiên cứu, trong xây dựng đề án ở các cấp chính quyền địa phương. 6
6.2. Ý nghĩa thực tiễn Đề án có thể vận dụng trong quản lý lễ hội gắn với phát triển DLCĐ trên địa bàn huyện Cư M’gar, tỉnh Đắk Lắk. 7. Kết cấu đề án Ngoài phần mở đầu, phụ lục và tài liệu tham khảo, nội dung chính của đề án được kết cấu thành 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận quản lý lễ hội gắn với phát triển du lịch cộng đồng đối với cấp huyện. Chương 2. Thực trạng quản lý lễ hội gắn với phát triển du lịch cộng đồng trên địa bàn huyện Cư M’gar, tỉnh Đắk Lắk. Chương 3. Giải pháp và lộ trình thực hiện đề án. 7
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ LỄ HỘI GẮN VỚI PHÁT TRIỂN DU LỊCH CỘNG ĐỒNG ĐỐI VỚI CẤP HUYỆN 1.1. Một số khái niệm cơ bản của đề án 1.1.1. Lễ hội: * Lễ hội là sự kiện văn hoá được tổ chức mang tính cộng đồng. "Lễ" là hệ thống những hành vi biểu hiện sự tôn kính của con người với thần linh, phản ánh những ước mơ chính đáng của con người trước cuộc sống mà bản thân họ chưa có khả năng thực hiện. "Hội" là sinh hoạt văn hóa, tôn giáo, nghệ thuật của cộng đồng, xuất phát từ nhu cầu cuộc sống. Lễ hội là một hiện tượng văn hóa được hình thành và phát triển trong những điều kiện địa lý, lịch sử, văn hóa và kinh tế nhất định, gắn với những đặc điểm văn hóa cộng đồng. Cùng với việc bảo tồn, phát huy những giá trị văn hóa truyền thống vốn có, lễ hội đã và đang tạo nên những thói quen mới, lối sống mới, văn hoá ứng xử mới của người dân, cộng đồng đối với những giá trị văn hoá của dân tộc, cộng đồng mình trước những đổi thay của cuộc sống đương đại. Các loại hình lễ hội có yêu cầu về không gian, thời gian, lễ thức riêng. Lễ hội là di sản văn hóa quý của quốc gia, dân tộc. Là một loại hình sinh hoạt văn hoá, nghệ thuật truyền thống, xuất phát từ nhu cầu cuộc sống, lễ hội tồn tại và phát triển cùng với cộng đồng. Có thể thấy, giá trị tiêu biểu của lễ hội là giá trị văn hoá và tính cố kết cộng đồng, đây là một trong những nguyên nhân quan trọng làm cho lễ hội có sức sống lâu bền, tồn tại với lịch sử và văn hóa dân tộc qua thời gian. 1.1.2. Du lịch cộng đồng Du lịch cộng đồng là một loại hình du lịch tập trung vào việc tương tác và hỗ trợ cộng đồng địa phương. Thay vì chỉ là việc tham quan, DLCĐ thường kết hợp giữa trải nghiệm văn hóa, giáo dục và sự đóng góp vào phát triển cộng đồng. 8
Du lịch cộng đồng bao gồm một số nội dung cơ bản như: Tương tác văn hóa: Du khách tham gia vào các hoạt động văn hóa, như tham gia vào các lễ hội, nghi lễ truyền thống, học về nền văn hóa địa phương. Về hỗ trợ cộng đồng: DLCĐ thường tập trung vào việc hỗ trợ kinh tế và xã hội cho cộng đồng địa phương. Điều này có thể bao gồm việc sử dụng các dịch vụ địa phương, mua các sản phẩm địa phương, hoặc tham gia vào các dự án phát triển cộng đồng như xây dựng trường học, cung cấp các dịch vụ y tế. Về giáo dục: DLCĐ cũng mang lại cơ hội cho du khách hiểu rõ hơn về cuộc sống và văn hóa của cộng đồng địa phương thông qua việc trải nghiệm trực tiếp và giao lưu với người dân địa phương. Du lịch cộng đồng có vai trò to lớn trong phát triển kinh tế: DLCĐ có thể tạo ra cơ hội kinh doanh cho các doanh nghiệp và người dân địa phương, giúp tăng cường thu nhập và phát triển kinh tế địa phương. Trong bảo tồn văn hóa: Bằng cách thúc đẩy giá trị văn hóa địa phương và việc du lịch bền vững, DLCĐ có thể giúp bảo tồn và phát triển văn hóa địa phương. Trong tăng cường xã hội: DLCĐ có thể tạo ra cơ hội cho sự giao lưu văn hóa giữa du khách và cộng đồng địa phương, từ đó tạo ra sự thấu hiểu và tăng cường mối quan hệ giữa các nhóm dân tộc và văn hóa khác nhau. Tóm lại, DLCĐ không chỉ là cách để du khách khám phá và trải nghiệm văn hóa địa phương mà còn là một công cụ quan trọng trong việc hỗ trợ phát triển kinh tế, văn hóa và xã hội của cộng đồng địa phương. 1.1.3. Quản lý lễ hội và lễ hội gắn với phát triển du lịch cộng đồng Khái niệm về Quản lý lễ hội Để hiểu được khái niệm quản lý nhà nước về lễ hội thì trước tiên, cần phải hiểu khái niệm về quản lý nhà nước. Bởi quản lý lễ hội là một trong những nội dung quản lý nhà nước ở lĩnh vực văn hóa có tính đặc thù riêng. "Quản lý nhà nước là một dạng quản lý xã hội đặc biệt, mang tính quyền lực nhà nước và sử dụng pháp luật nhà nước để điều chỉnh các hành vi của con người trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội do các cơ quan trong bộ máy nhà nước thực hiện, nhằm thỏa mãn nhu cầu hợp pháp của con người, duy trì sự ổn định và phát triển của xã hội".[14, tr. 35] 9
Quản lý nhà nước (QLNN) đối với hoạt động lễ hội truyền thống là quá trình sử dụng các công cụ quản lý như chính sách, pháp luật, nghị định, chế tài, tổ chức bộ máy vận hành và các nguồn lực để kiểm soát, can thiệp vào các hoạt động của lễ hội truyền thống bằng các phương thức thực hiện như thanh tra, kiểm tra, giám sát nhằm duy trì việc thực hiện hệ thống chính sách, hệ thống các văn bản pháp luật, chế tài của Nhà nước ban hành. Mục đích của hoạt động này là giữ gìn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của Việt Nam, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại, xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc, góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân. Quản lý nhà nước về lễ hội gắn với phát triển du lịch cộng đồng bao gồm các biện pháp, chính sách và hoạt động được thực hiện bởi các cơ quan chính quyền để đẩy mạnh sự phát triển của du lịch cộng đồng thông qua việc tổ chức và quản lý các lễ hội địa phương. Quản lý nhà nước về lễ hội gắn với phát triển du lịch cộng đồng là một phần quan trọng của việc thúc đẩy sự phát triển bền vững của du lịch và văn hóa địa phương, là cơ sổ để vừa đảm bảo nâng cao giá trị truyền thống vừa thúc đẩy sự phát triển kinh tế, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân. 1.1.4. Vai trò của quản lý lễ hội gắn với phát triển du lịch cộng đồng 1.1.4.1. Định hướng cho tổ chức và hoạt động của lễ hội gắn với phát triển du lịch cộng đồng Đóng vai trò nhất định trong sinh hoạt văn hoá của người dân, lễ hội truyền thống vừa là hoạt động bảo tồn văn hoá vừa giúp người dân ý thức về sự gắn kết cộng đồng. Tuy nhiên, do tác động của cơ chế thị trường, lễ hội bị biến tướng, mất bản sắc, thậm chí “nở rộ” các hình thức mê tín dị đoan; nhìn từ thực tế trên để thấy, cần xác định và định hướng hoạt động quản lý lễ hội phù hợp với xã hội đương đại trong tình hình mới nhằm giúp vừa giữ gìn vừa phát huy giá trị văn hoá truyền thống quý báu của lễ hội. Vai trò định hướng thuộc về Nhà nước. Nhà nước định hướng để lễ hội thực sự văn minh, nền nếp, bảo đảm phát triển theo đúng mục tiêu đề ra, thực hiện nếp sống văn minh với những ứng xử văn hoá trong hoạt động lễ hội. 10
Quản lý lễ hội gắn với phát triển du lịch sẽ góp phần định hướng lễ hội truyền thống, giúp hiện thực các các chủ trương, đường lối của Đảng. Bên cạnh đó, sẽ giúp kiểm soát sự tuỳ tiện, kịp thời loại bỏ những hành vi sai lệch trong hoạt động lễ hội. Để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về lễ hội thì vai trò của đội ngũ cán bộ văn hoá cơ sở vô cùng quan trọng vì họ là người vừa trực tiếp tuyên truyền vận động nhân dân, thực thi quy định đề ra, vừa giải quyết những tiêu cực, bất cập nảy sinh trong hoạt động lễ hội. Do đó, nếu làm tốt công tác định hướng, xây dựng đội ngũ cán bộ có chuyên môn nghiệp vụ vững vàng, tâm huyết, trách nhiệm với công việc sẽ bảo đảm hiệu quả của hoạt động quản lý lễ hội. 1.1.4.2. Điều chỉnh và hỗ trợ hoạt động lễ hội vừa bảo vệ giá trị truyền thống, vừa phát triển du lịch cộng đồng Vừa là một sinh hoạt văn hoá cũng vừa là nhu cầu văn hoá chính đáng của người dân, lễ hội chứa đựng những giá trị nhân văn sâu sắc. Tuy nhiên, trong lễ hội cũng chứa đựng những tàn dư lạc hậu đặt ra yêu cầu cho công tác quản lý nhà nước phải điều chỉnh, chọc lọc, kế thừa và hỗ trợ để lễ hội phát huy những mặt tích cực, kịp thời loại bỏ những yếu tố tiêu cực. Cùng với nỗ lực giữ gìn, phát huy giá trị văn hoá tốt đẹp của lễ hội thì ở góc độ quản lý nhà nước, cần kịp thời nhìn nhận các tập tục lạc hậu, tiêu cực xảy ra trong hoạt động lễ hội để điều chỉnh phù hợp. Sự điều chỉnh và hỗ trợ hoạt động lễ hội còn biểu hiện qua việc theo dõi, bám sát kế hoạch tổ chức lễ hội, điều chỉnh tuần suất, quy mô phù hợp với thực tiễn địa phương. Đồng thời, không ngừng tìm tòi, điều chỉnh thay đổi trong khâu tổ chức, từ việc xây dựng kịch bản, bài trí không gian một cách khoa học, hợp lý đến chú trọng khắc phục những hành vi lệch chuẩn… để bảo đảm hoạt động lễ hội diễn ra lành mạnh, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hoá của người dân, phù hợp với sự phát triển của cuộc sống đương đại. Quản lý nhà nước góp phần bảo vệ những giá trị văn hoá tốt đẹp, đồng thời chấn chỉnh những sai phạm nảy sinh trong hoạt động lễ hội. Sự can thiệp của nhà nước xảy ra khi hoạt động lễ hội truyền thống có biểu hiện sai lệch bản chất hay các giá trị văn hóa truyền thống bị “lệch chuẩn”. Có các công cụ để nhà nước sử dụng để 11
quản lý, can thiệp, chấn chỉnh các hành vi xuyên tạc giá trị văn hóa... nảy sinh trong lễ hội, như: thanh tra, kiểm tra, giám sát, xử lý sai phạm. 1.1.4.3. Phát huy giá trị lễ hội trong bối cảnh hội nhập văn hoá Trong bối cảnh hội nhập quốc tế diễn ra mạnh mẽ thì văn hoá truyền thống cũng chứa đựng nhiều yếu tố ngoại lai xâm lấn, dễ bị ảnh hưởng và có những biến đổi đáng kể nếu không có những giải pháp hữu hiệu để bảo tồn, phát huy. Bối cảnh toàn cầu hoá với sự hội nhập diễn ra nhanh chóng về kinh tế- văn hoá, việc quản lý, tổ chức các lễ hội truyền thống có vai trò quan trọng góp phần lưu giữ, giữ gìn, phát huy các giá trị lịch sử - văn hoá của dân tộc, qua đó tác động, hình thành nhân cách, phẩm chất tốt đẹp của mỗi người trong đời sống đương đại. Được xem là sợi dây kết nối giữa quá khứ và hiện tại, lễ hội truyền thống nếu được tổ chức thành công một mặt vừa khôi phục, bảo tồn văn hoá, giúp bản sắc văn hoá dân tộc không bị mai một, hoà tan trong quá trình hội nhập, mặt khác tạo nên sức “đề kháng” vững chắc cho văn hoá bản địa, làm giàu và phát huy văn hoá dân tộc, đồng thời khẳng định vị thế của mình trong thời kỳ mới. 1.1.4.4. Tạo điều kiện phát triển kinh tế, xã hội, văn hoá địa phương Lễ hội được coi là một trong những nguồn lực quan trọng để phát triển văn hoá, du lịch và kinh tế của đất nước. Quản lý lễ hội hiệu quả sẽ tạo ra những sản phẩm, dịch vụ văn hóa hấp dẫn, đó thúc đẩy DLCĐ phát triển, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của người dân, góp phần tạo động lực và tiền đề quan trọng cho phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, để có thể duy trì và phát huy được tính hiệu quả của nó thì phải gắn liền với trục phát triển kinh tế, đặc biệt là kinh tế du lịch. Thời gian qua, các lễ hội được tổ chức ở nhiều địa phương trong cả nước đã chứng tỏ sức hấp dẫn đối với ngành du lịch, tạo thành một trong những lợi thế mũi nhọn trong phát triển kinh tế ở địa phương. Bên cạnh đó, khi đến các lễ hội, du khách sẽ chi tiêu nhiều hơn cho các hoạt động mua sắm, từ đó thúc đẩy tiêu thụ các sản phẩm làng nghề, công nghiệp, các dịch vụ tại nơi đến cũng phát triển theo. Mặt khác, những giá trị truyền thống tốt đẹp trong lễ hội được trao quyền qua các thế hệ. Xét ở góc độ địa phương, lễ hội nếu nhận được sự quan tâm quản lý đúng 12