Dự thảo tóm tắt Luận án Tiến sĩ Khoa học môi trường: Nghiên cứu sự tích tụ một số chất ô nhiễm hữu cơ bền trong môi trường biển ven bờ phía bắc Việt Nam

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI<br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN<br /> <br /> D<br /> <br /> n T<br /> <br /> n N<br /> <br /> NGHIÊN CỨU SỰ TÍCH TỤ MỘT SỐ CHẤT Ô NHIỄM HỮU<br /> CƠ BỀN TRONG MÔI TRƯỜNG BIỂN VEN BỜ PHÍA BẮC<br /> VIỆT NAM<br /> <br /> Chuyên ngành: M tr n<br /> Mã số:<br /> 62440303<br /> <br /> ất v n<br /> <br /> DỰ THẢO TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC MÔI TRƯỜNG<br /> <br /> H Nộ - 2014<br /> <br /> C n trìn<br /> <br /> ợ<br /> <br /> o nt<br /> <br /> n tạ :<br /> <br /> Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội<br /> <br /> N<br /> <br /> n dẫn k o<br /> <br /> ọ :<br /> <br /> PGS.TS. Trần Đức Thạnh<br /> PGS.TS. Trần Văn Quy<br /> <br /> P ản b ện :<br /> <br /> ..............................................................................<br /> ..............................................................................<br /> <br /> P ản b ện :<br /> <br /> ..............................................................................<br /> ...............................................................................<br /> <br /> P ản b ện :<br /> <br /> ...............................................................................<br /> ...............................................................................<br /> <br /> Luận án này sẽ<br /> ọp tạ tr<br /> <br /> ợ bảo vệ tr<br /> <br /> n Đạ<br /> <br /> ọ K o<br /> <br /> Hộ<br /> <br /> ồn<br /> <br /> ấp Đạ<br /> <br /> ọ Quố<br /> <br /> ọ Tự n ên.<br /> <br /> Vào hồi........giờ........ngày........tháng........năm……….<br /> <br /> Có t ể tìm<br /> <br /> ểu luận án tạ :<br /> <br /> - Thư viện Quốc gia Việt Nam;<br /> - Trung tâm Thông tin - Thư viện, Đại học Quốc gia Hà Nội<br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> 1. Tín<br /> <br /> ấp t ết ủ<br /> <br /> ềt<br /> <br /> Hóa chất bảo vệ thực vật nhóm cơ clo (OCPs) và nhóm hóa<br /> chất phụ policlobiphenyl (PCBs) nằm trong nhóm ô nhiễm hữu cơ<br /> bền (POPs), nhóm gây rối loại nội tiết, ảnh hưởng đến hệ thần kinh,<br /> gây các tác động xấu cho nội tạng và gây ung thư cho người [76].<br /> Các bằng chứng về t ch tụ sinh học đáng ch<br /> <br /> nhất nằm ở<br /> <br /> đầu chu i thức ăn trong quần x trên cạn c ng như dư i nư c [92].<br /> Các loài chim và cá b POPs tác động n ng nề đến cơ th , ảnh hưởng<br /> đến khả năng sinh sản của từng loài. Chẳng hạn, cá ơn đẻ trứng có<br /> các phôi d thường trong điều kiện th nghiệm v i môi trường nư c<br /> có dư lư ng<br /> <br /> T là 2,4 mg kg. Điều đó dẫn t i một số loài cá và<br /> <br /> chim b tiệt chủng [93].<br /> <br /> o vậy POPs đ trở thành mối quan tâm l n<br /> <br /> nhất của cộng đồng, trong đó có vấn đề bảo vệ sức khỏe và hoạch<br /> đ nh ch nh sách quản l môi trường đối v i POPs trên phạm vi toàn<br /> cầu [1, 86].<br /> Ở Việt Nam, những nghiên cứu đánh giá tồn lưu và ảnh<br /> hưởng của OCPs và PC s trong môi trường bi n đến các loài động,<br /> thực vật thủy sinh nói chung, và môi trường bi n ven bờ nói riêng<br /> còn rất hạn chế. Việc nghiên cứu những vấn đề đ nêu trong phạm vi<br /> rộng l n của bi n và cùng thời đi m đối v i cả ba h p phần nư c,<br /> trầm t ch và sinh vật là tốn k m thời gian, công sức và kinh ph . Đ<br /> đóng góp vào việc đánh giá biến động và sự phân bố hàm lư ng<br /> OCPs và PC s trong môi trường bi n Việt Nam ch ng tôi đ lựa<br /> chọn và thực hiện đề tài “Nghiên cứu sự tích tụ một số chất ô<br /> nhiễm hữu cơ bền trong môi trường biển ven bờ phía Bắc Việt<br /> Nam”.<br /> 1<br /> <br /> 2. Ý n<br /> <br /> ĩ<br /> <br /> ủ<br /> <br /> ềt<br /> ủ đề tài: 1-Cho thấy sự xuất hiện hàm lư ng<br /> <br /> 2.1.<br /> <br /> chất OCPs và PC s trong h p phần nư c, trầm t ch và mô th t ngao<br /> của vùng bi n ven bờ ph a<br /> <br /> c Việt Nam; 2-Hệ số t ch tụ sinh học<br /> <br /> của mô th t ngao v i OCPs và PC s là bư c đầu đ t nh tiếp sự<br /> khuếch đại sinh học v i chất ô nhiễm hữu cơ bền trong hệ sinh thái<br /> bi n ven bờ Việt Nam; 3- Đ nh hư ng cho việc xây dựng ch nh sách<br /> quản l môi trường bi n nói chung và môi trường bi n ven bờ nói<br /> riêng.<br /> t<br /> <br /> ti<br /> <br /> ủ đề tài Góp phần vào việc bảo vệ môi<br /> <br /> trường và tài nguyên bi n, đ nh hư ng cho chiến lư c phát tri n bền<br /> vững của quốc gia về quy hoạch các vùng nuôi trồng, các khu công<br /> nghiệp, vùng kinh tế trọng đi m ven bi n ph a<br /> <br /> c Việt Nam. Góp phần<br /> <br /> đ nh hư ng xây dựng các tiêu chuẩn chất lư ng hải sản ở Việt Nam.<br /> 3. Mụ tiêu n<br /> <br /> ên ứu:<br /> <br /> - Xác đ nh đ c đi m phân bố hàm lư ng chất ô nhiễm hữu cơ bền<br /> OCPs và PC s trong nư c - trầm tích - sinh vật vùng bi n ven bờ<br /> ph a b c Việt Nam.<br /> - Đánh giá khả năng t ch tụ OCPs và PC s trong cơ th sinh vật<br /> ngao (Meretrix lyrata) thông qua hệ số t ch tụ sinh học ( AF và<br /> BSAF).<br /> - Góp phần xây dựng bản đồ ô nhiễm POPs ở môi trường bi n Việt<br /> Nam.<br /> 4. N<br /> <br /> n<br /> <br /> ón<br /> <br /> óp m<br /> <br /> ủ luận án:<br /> <br /> - Xác đ nh sự tồn tại đồng thời của hàm lư ng OCPs và PC s<br /> trong các h p phần bi n ven bờ ph a<br /> t ch và ngao Meretrix Lyrata.<br /> <br /> 2<br /> <br /> c Việt Nam là nư c, trầm<br /> <br /> - Đánh giá biến động hàm lư ng theo t nh chất mùa đ c trưng cho<br /> vùng v nh đảo ven bờ; vùng c a sông châu th ; và vùng bi n hở.<br /> - Đánh giá t lệ hàm lư ng OCPs, PC s giữa môi trường nư c,<br /> trầm t ch và ngao Meretrix Lyrata ở ba ki u vùng ven bờ. Từ đó r t<br /> ra khả năng t ch tụ sinh học của ngao Meretrix Lyrata đối v i OCPs<br /> và PC s ở m i vùng bi n.<br /> - T nh hệ số t ch tụ sinh học của ngao Meretrix Lyrata đối v i<br /> OCPs, PC s trong từng vùng và toàn vùng bi n ven bờ ph a<br /> <br /> c<br /> <br /> Việt Nam làm cơ sở khoa học góp phần gi p các ban ngành chức<br /> năng thực hiện quản l an toàn thực phẩm.<br /> - Đánh giá xu hư ng phân bố và t ch tụ OCPs, PC s trong vùng<br /> ven bờ và các hoạt động cần nghiên cứu tiếp theo.<br /> 5. Cấu tr<br /> <br /> luận án<br /> CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN<br /> <br /> 1.1. N uồn phát sin v một số tá<br /> <br /> ộn<br /> <br /> 1.1.1 Ngu n ph t sinh OCPs v PCBs<br /> Thuốc trừ sâu<br /> <br /> T đư c nhà khoa học người Thụy S Paul<br /> <br /> Muller phát minh, đưa ra th trường từ năm 1944 và đư c trao giải<br /> Nobel Sinh học và Y tế năm 1948 [42]. Công nghiệp sản xuất PCBs<br /> trên thế gi i b t đầu từ Mỹ từ năm 1929 đến cuối những năm 70, các<br /> nư c sản xuất PC s chủ yếu trên thế gi i bao gồm Autralia, Trung<br /> Quốc, Pháp, Đức, Ý, Nhật, Tây an Nha, Mỹ và Anh [59].<br /> 1.1.2<br /> <br /> c ộng c a OCPs v PCBs<br /> <br /> Từ năm 1998, cộng đồng quốc tế đ nhận đ nh thuốc trừ sâu cơ<br /> clo là một thảm hoạ cho môi trường [106]. Năm 1966, nhà hóa học<br /> Thụy Đi n Tiến s Soren Jensen phát hiện PC s là chất gây ô nhiễm<br /> <br /> 3<br /> <br />