Khóa luận tốt nghiệp: Đánh giá hiệu quả kinh tế sản xuất và chế biến thuốc lào tại xã Quảng Thọ, huyện Quảng Xương, tỉnh Thanh Hóa

Chia sẻ: Le Huy Hieu | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:153

Thêm vào BST

Báo xấu

111
lượt xem 14
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Khóa luận hướng đến mục đích nghiên cứu: Tìm hiểu thực trạng hiệu quả kinh tế trong sản xuất và chế biến thuốc lào tại xã Quảng Thọ, huyện Quảng Xương, tỉnh Thanh Hóa, phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả sản xuất và chế biến thuốc lào tại xã. Từ đó đưa ra các giải pháp nâng cao hiệu quả sản xuất và chế biến thuốc lào tại xã Quảng Thọ trong thời gian tới. Mời các bạn cùng tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Khóa luận tốt nghiệp: Đánh giá hiệu quả kinh tế sản xuất và chế biến thuốc lào tại xã Quảng Thọ, huyện Quảng Xương, tỉnh Thanh Hóa

HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM KHOA KINH TẾ VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ KINH TẾ SẢN XUẤT VÀ CHẾ BIẾN THUỐC LÀO TẠI XÃ QUẢNG THỌ, HUYỆN QUẢNG XƯƠNG, TỈNH THANH HÓA KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP Tên sinh viên : TRỊNH THỊ THỦY Lớp : K56 KTC Chuyên ngành đào tạo : KINH TẾ Niên khóa : 2011 2015 Giảng viên hướng dẫn : THS. TRẦN THẾ CƯỜNG CN. BÙI VĂN QUANG
HÀ NỘI, 2015 ii
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng: số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa từng được sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đều đã được ghi rõ nguồn gốc. Hà Nội, ngày tháng năm 2015 Sinh viên Trịnh Thị Thủy i
LỜI CẢM ƠN Trong quá trình thực tập tốt nghiệp vừa qua, tôi đã nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình của cá nhân, tập thể để tôi hoàn thành luận văn tốt nghiệp này. Trước tiên, tôi xin trân trọng cảm ơn ban Giám hiệu nhà trường Học Viện Nông Nghiệp Hà Nội, toàn thể các thầy cô giáo trong Khoa Kinh Tế và Phát triển nông thôn, Bộ môn Phân tích định lượng đã truyền cho tôi những kiến thức cơ bản và tạo điều kiện giuos đỡ tôi hoàn thành luận văn này. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc tới hai thầy – ThS. Trâǹ ́ ương & CN. Bùi Văn Quang – B Thê C ̀ ộ môn Phân tích định lượng, Khoa Kinh tế và Phát triển nông thôn đã dành nhiều thời gian trực tiếp hướng dẫn, chỉ bảo tận tình cho tôi hoàn thành quá trình nghiên cứu đề tài này. Qua đây, tôi cũng xin cảm ơn toàn thể cán bộ UBND xã Quảng Thọ, huyện Quảng Xương, tỉnh Thanh Hóa và nhân dân trong xã trong thời gian qua tôi về thực tập nghiên cứu đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi tiếp cận và thu thập thông tin cần thiết cho đề tài. Cuối cùng, tôi xin chân thành cám ơn gia đình, bạn bè, những người đã động viên giúp đỡ tôi về tinh thần, vật chất trong suốt quá trình học tập và thực hiện đề tài. Tôi xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày tháng năm 2015 Sinh viên Trịnh Thị Thủy ii
TÓM TẮT Thanh Hóa là một trong những trung tâm thuốc lào của cả nước. Trong đó huyện Quảng Xương, xã Quảng Thọ là một trong những xã thuộc huyện Quảng Xương nổi tiếng với nghề trồng thuốc lào. Cả xã có gần 1000 hộ dân đều gắn bó với cây thuốc lào từ lâu đời, diện tích thuốc lào chiếm 12,98% diện tích đất nông nghiệp. So với trồng các cây hoa màu, cây lương thực khác thì việc trồng cây thuốc lào mang lại thu nhập cao hơn cho người nông dân. Loại cây trồng này không chỉ thúc đẩy cải thiện đời sống nhân dân nơi đây ngày càng đi lên mà còn là một nghề truyền thống mà cha ông để lại. Với điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu thuận lợi, huyện Quảng Xương đã nổi tiếng với những vùng thuốc lào bạt ngàn xanh. Xã Quảng Thọ là nơi có điều kiện thích hợp cho sản xuất và chế biến thuốc lào và đang được chú trọng đầu tư, tuy nhiên tiềm năng và thế mạnh chưa được khai thác triệt để, người sản xuất với quy mô nhỏ lẻ, manh mún, hiệu quả chưa thực sự cao. Vì vậy, chúng tôi đã tiến hành nghiên cứu đề tài “Đánh giá hiệu quả kinh tế sản xuất và chế biến thuốc lào tại xã Quảng Thọ, huyên Quảng Xương, tỉnh Thanh Hóa” Mục tiêu nghiên cứu của đề tài đánh giá hiệu quả sản xuất và chế biến thuốc lào của các nông dân xa Quảng Thọ. Thứ nhất, góp phần hệ thống hóa lý luận và thực tiễn về hiệu quả kinh tế nói chung và hiệu quả trong sản xuất và chế biến thuốc lào nói riêng. Thứ hai, tìm hiểu thực trạng hiệu quả kinh tế sản xuất và chế biến thuốc lào tại xã Quảng Thọ. Thứ ba, phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả kinh tế sản xuất và chế biến thuốc lào tại xã và đề ra giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất và chế biến thuốc lào của các hộ nông dân xã Quảng Thọ trong các vụ tiếp theo. Phương pháp được sử dụng trong đề tài chủ yếu là phương pháp phân tích, trong đó thống kê mô tả và so sánh là hai phương pháp được sử dụng nhiều iii
nhất. Thống kê mô tả sử dụng các chỉ tiêu phân tích như số tuyệt đối, tương đối, tăng giảm, bình quân để làm rõ mức độ, biến động sản xuất và chế biến thuốc lào. Bên cạnh đó, phân tích SWOT cũng được áp dụng để phân tích thuận lợi khó khăn tìm ra cơ hội cho phát triển cây thuốc lào tại xã Quảng Thọ. Tại xã Quảng Thọ hình thức sản xuất và chế biến thuốc lào chủ yếu là sản xuất theo hộ gia đình. Đất canh tác của các hộ được giao lâu dài và ổn định. Thời gia gần đây, diện tích trồng thuốc lào không ngừng tăng lên, tốc độ bình quân tăng 0,5%. Năm 2012, DT trồng thuốc lào là 34ha, năm 2014 tăng lên 43ha. Do cây thuốc lào là cây trồng chủ đạo của xã vào vụ đông xuân nên sản xuất và chế biến thuốc lào của hộ nông dân được sự quan tâm rất nhiều của chính quyền địa phương như đưa ra nhiều chính sách ưu đãi cho hộ nông dân vay vốn sản xuất... Theo kết quả điều tra, năm 2014, diện tích trồng thuốc lào của 60 hộ là 201 sào, trong đó có 75,5 sào đất màu và 131,5 sào đất lúa, bình quân mỗi hộ có 3,35 sào thuốc lào. Mỗi hộ có ít nhất hai lần chế biến thuốc lào với mỗi lần từ 0,5 – 1 sào thuốc, 100% đánh giá chất lượng thuốc đều đảm bảo chất lượng và quy trình chế biến tốt. Sản lượng thuốc lào khô của các hộ điều tra được là 17,3 tấn thuốc khô với năng suất 85 kg/sào. Năm 2014, diện tích thuốc lào của cả xã đạt 43ha, sản lượng đạt 47,3 tấn thuốc khô, năng suất trung bình 11 tạ/ha. Giá bán thuốc từ 220.000 – 280.000 đ/kg, mỗi năm thuốc lào xã Quảng Thọ thu được từ 220 – 280 triệu đồng/ha. Trong các cách thức đầu tư thì chi phí lao động luôn chiếm tỷ lệ cao trong tổng chi phí sản xuất và chế biến thuốc lào của các hộ nông dân (lao động làm cỏ, chăm sóc, phun thuốc, tưới tiêu, bón phân, chi phí lao động chiếm tới 46,3% trong tổng chi phí sản xuất và chế biến thuốc lào). Tiếp theo chi phí lao động là chi phí phân bón cũng chiếm tỷ lệ rất cao trông tổng chi phí là 33%. So với nhiều iv
loại cây trồng khác, công lao động dùng cho trồng thuốc lào là rất cao, với 1 sào công lao động phải bỏ ra trên 24 công. Hiệu quả kinh tế sản xuất và chế biến thuốc lào đạt được khá cao. Bình quân mỗi sào các hộ thu về 24,7 triệu đồng giá trị sản xuất và 19,5 triệu đồng giá trị thu nhập hỗn hợp. Một đồng vốn bỏ ra có thể đem lại 9,4 đồng giá trị sản xuất, 8,4 đồng giá trị gia tăng, 7,7 đồng giá trị thu nhập hỗn hợp. Mỗi công lao động tham gia sản xuất và chế biến thuốc lào có thể thu về 1000,9 nghìn đồng giá trị sản xuất, 819,1 nghìn đồng giá trị thu nhập hỗn hợp. Hiệu quả kinh tế khi trồng thuốc lào theo nhóm hộ nghèo, trung bình, khá thì hộ nghèo đạt hiệu quả cao hơn 2 nhóm hộ còn lại. Hộ nghèo khi trồng thuốc lào thu về 24,8 triệu đồng GO, 20,7 triệu đồng MI; nhóm hộ tiếp theo là nhóm hộ khá đạt 24,3 triệu đồng GO, 20,1 triệu đồng MI; nhóm hộ thấp nhất là trung bình với 20,7 triệu đồng GO, 19,1 triệu đồng MI. Về hiệu quả sử dụng vốn thì hộ nghèo vẫn đạt cao nhất, với 1 đồng vốn hộ nghèo thu về 10,6 đồng GO, 9,6 đồng VA, 8,9 đồng MI; hộ tiếp theo là hộ khá đạt được 10,1 đồngGO, 9,1 đồng VA, 8,4 đồng MI khi bỏ ra 1 đồng vốn; nhóm hộ trung bình là thấp nhất với 9,7 đồng GO, 8,6 đồng VA, 7,9 đồng MI khi bỏ ra một đồng vốn. Hiệu quả khi trồng thuốc lào cao hơn rất nhiều so với trồng lúa. Trồng thuốc lào thu lại được giá trị sản xuất cao gấp 6,8 lần so với trồng lúa, tương đương cao hơn 21,1 triệu đồng/sào; thu nhập hỗn hợp cũng cao hơn 6,7 lần, tương đương với 16,6 triệu đồng/sào. Về hiệu quả sử dụng vốn, một đồng vốn khi trồng thuốc lào có thể thu về 9,4 đồng giá trị sản xuất,8,4 đồng giá trị gia tăng và 7,7 đồng thu hập hỗn hợp. Trong khi nếu trồng lúa là 7,1; 6,1 ;5,8 đồng. Như vậy hiệu quả sử dụng vốn của cây thuốc lào cũng cao hơn cây lúa. Về hiệu quả sử dụng lao động lại chênh lệch khá cao 655,6 nghìn đồng/công; trong khi đó nếu trồng thuốc lào 1 công lao động thu về 819,1 nghìn đồng thu nhập v
hỗn hợp, nếu trồng lúa thì chỉ đạt được 163,5 nghìn đồng/công. Qua đánh giá, đề tài đã đưa ra được các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả kinh tế sản xuất và chế biến thuốc lào: thời tiết, trình độ học vấn của chủ hộ, sâu bệnh hại và quá trình bảo quản sau thu hoạch, kỹ thuật thâm canh. Dựa vào việc phân tích, đánh giá các yếu tố ảnh hưởng tới hiệu quả sản xuất và chế biến thuốc lào của các hộ nông dân trong xã, đề tài đã đưa ra một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế như: nâng cao trình độ học vấn cho chủ hộ, nâng cao vai trò của cán bộ khuyến nông, mở rộng thị trường, nâng cao chất lượng sản phẩm..... MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN...........................................................................................................................i LỜI CẢM ƠN...............................................................................................................................ii TÓM TẮT....................................................................................................................................iii MỤC LỤC...................................................................................................................................vi DANH MỤC BẢNG.....................................................................................................................ix DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT VÀ KÝ HIỆU.......................................................................xi PHẦN I: PHẦN MỞ ĐẦU............................................................................................................1 1.1. Tính cấp thiết của đề tài...................................................................................................1 1.2. Mục tiêu nghiên cứu.....................................................................................................2 1.2.1. Mục tiêu chung.......................................................................................................2 1.2.2 Mục tiêu cụ thể .......................................................................................................2 1.3 Câu hỏi nghiên cứu.......................................................................................................3 1.4 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.................................................................................3 1.4.1 Đối tượng nghiên cứu ............................................................................................3 1.4.2 Phạm vi nghiên cứu................................................................................................3 PHẦN II: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN..............................................................................5 2.1 Cơ sở lý luận ................................................................................................................5 2.1.1 Lý luận cơ bản về hiệu quả kinh tế .......................................................................5 2.1.2 Một số khái niệm có liên quan..............................................................................10 vi
2.1.3 Đặc điểm kinh tế - kỹ thuật của cây thuốc lào.....................................................13 2.1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả sản xuất và chế biến thuốc lào................24 2.2 Cơ sở thực tiễn............................................................................................................26 2.2.1 Tình hình sản xuất và tiêu thụ thuốc lào trên thế giới..........................................27 2.2.2 Tình hình sản xuất và chế biến thuốc lào ở nước ta hiện nay............................28 2.2.3 Một số nghiên cứu về hiệu quả kinh tế của cây thuốc lào...................................31 PHẦN III. ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.....................................36 3.1 Đặc điểm địa bàn nghiên cứu.....................................................................................36 3.1.1 Đặc điểm tự nhiên................................................................................................36 3.1.2 Đặc điểm đất đai, dân số và lao động..................................................................40 3.1.3 Đặc điểm kinh tế xã hội........................................................................................50 3.1.4 Thuận lợi và khó khăn..........................................................................................58 3.2 Phương pháp nghiên cứu ..........................................................................................59 3.2.1 Phương pháp thu thập số liệu..............................................................................59 3.2.2 Phương pháp phân tích số liệu............................................................................62 3.3 Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu .....................................................................................64 3.3.1 Chỉ tiêu thể hiện điều kiện sản xuất và chế biến của hộ......................................64 3.3.2 Chỉ tiêu thể hiện kết quả và hiệu quả sản xuất và chế biến ...............................64 PHẦN IV: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN.............................................................66 4.1 Thực trạng sản xuất cây thuốc lào tại xã Quảng Thọ, huyện Quảng Xương, tỉnh Thanh Hóa.........................................................................................................................66 4.1.1 Tình hình sản xuất và chế biến thuốc lào tại xã Quảng Thọ từ năm 2012-2014 66 4.1.2 Thực trạng sản xuất và chế biến thuốc lào của các hộ điều tra năm 2014.........71 4.1.3 Những khó khăn và thuận lợi trong sản xuất và chế biến thuốc lào tại địa phương...........................................................................................................................74 4.2 Hiệu quả kinh tế trong sản xuất và chế biến thuốc lào của các hộ điều tra...............76 4.2.1 Tình hình cơ bản của các hộ điều tra trong xã ...................................................76 4.2.2 Điều kiện sản xuất của các hộ điều tra................................................................80 4.2.3 Tình hình đầu tư chi phí cho sản xuất và chế biến thuốc lào của các hộ điều tra ........................................................................................................................................81 4.2.4 Đánh giá hiệu quả kinh tế trong sản xuất và chế biến thuốc lào ........................85 4.2.5 Đánh giá hiệu quả kinh tế giữa các nhóm hộ......................................................87 4.2.6 So sánh hiệu quả kinh tế giữa sản xuất thuốc lào với cây trồng khác ...............88 4.3 Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả kinh tế trong sản xuất và chế biến thuốc lào............................................................................................................................91 4.3.1 Giống cây..............................................................................................................91 4.3.2 Quy mô diện tích...................................................................................................91 4.3.3 Yếu tố về trình độ học vấn và kinh nghiệm trồng thuốc lào.................................94 4.3.4 Kỹ thuật thâm canh ............................................................................................100 vii
4.3.5 Thời tiết khí hậu..................................................................................................101 4.3.6 Yếu tố về sâu bệnh.............................................................................................101 4.3.7 Yếu tố về phân bón.............................................................................................101 4.3.8 Yếu tố về thuốc BVTV.......................................................................................109 4.3.9 Yếu tố bảo quản sau chế biến............................................................................111 4.3.10 Yếu tố chất lượng.............................................................................................111 4.3.11 Yếu tố thị trường...............................................................................................113 4.4 Một số giải pháp nâng cao HQKT sản xuất và chế biến thuốc lào tạixã Quảng Thọ, huyện Quảng Xương , tỉnh Thanh Hóa...........................................................................114 4.4.1 Căn cứ của giải pháp..........................................................................................114 4.4.2 Một số giải pháp nâng cao hiệu quả kinh tế sản xuất và chế biến thuốc lào cho nông hộ xã Quảng Thọ................................................................................................121 PHẦN V: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.....................................................................................126 5.1 Kết luận......................................................................................................................126 5.2 Kiến nghị....................................................................................................................128 TÀI LIỆU THAM KHẢO...........................................................................................................131 viii
DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1. Diện tích thuốc lào tại Việt Nam (ha).....................................................28 Bảng 2.2. Sản lượng thuốc lào tai Việt nam (tấn).................................................30 Bảng 3.1. Tổng hợp diện tích các loại đất xã Quảng Thọ.....................................41 Bảng 3.2. Hiện trạng sử dụng đất của xã Quảng Thọ 3 năm 2012 – 2014..........44 Bảng 3.3. Tình hình dân số, lao động trên địa bàn xã Quảng Thọ.......................48 Bảng 3.4. Cơ cấu kinh tế của xã trong 3 năm qua................................................52 Bảng 3.5. Hiện trạng hệ thống giao thông xã Quảng Thọ....................................55 Bảng 3.6. Nhu cầu kiên cố hóa kênh mương đến năm 2020 xã Quảng Thọ.......56 Bảng 3.7: Cơ cấu các nhóm hộ điều tra phân chia theo quy mô..........................61 Bảng 4.1. Tình hình phân bổ đất trồng cây thuốc tại xã Quảng Thọ trong 3 năm 2012 - 2014.............................................................................................................67 Bảng 4.2. Diện tích, năng suất, sản lượng thuốc lào của xã Quảng Thọ trong 3 năm qua 2012 - 2014.............................................................................................69 Bảng 4.3. Tình hình tiêu thụ thuốc lào của xã Quảng Thọ qua 3 năm 2012 – 2014..........................................................................................70 Bảng 4.4. Thực trạng sản xuất và chế biến thuốc lào của các hộ trong xã..........71 Bảng 4.5. Tình hình cơ bản về nguồn lực con người ở các hộ điều tra...............77 Bảng 4.6. Chi phí sản xuất và chế biến thuốc lào của các hộ điều tra trên một sào............................................................................83 Bảng 4.7. Kết quả và hiệu quả kinh tế của các hộ điều tra...................................86 Bảng 4.8. Kết quả và hiệu quả kinh tế sản xuất và chế biến thuốc lào phân theo loại hộ của các hộ điều tra.....................................................................................87 Bảng 4.9. So sánh hiệu quả cây thuốc lào với cây trồng cùng thời vụ khác năm 2014..................................................................................89 Bảng 4.10. Kết quả sản xuất và chế biến thuốc lào của các hộ điều tra theo quy mô diện tích............................................................................................................93 Bảng 4.11. Kết quả và hiệu quả kinh tế trong sản xuất thuốc lào của các nhóm hộ điều tra phân theo trình độ học vấn.......................................................................95 Bảng 4.12. Kết quả và HQKT trong sản xuất và chế biến thuốc lào của các nhóm hộ điều tra phân theo mức kinh nghiệm trồng thuốc lào.......................................99 Bảng 4.13. Kết quả và HQKT trong sản xuất thuốc lào của các nhóm hộ điều tra phân theo mức đầu tư phân đạm.........................................................................102 Bảng 4.14. Kết quả và HQKT trong sản xuất thuốc lào của các nhóm hộ điều tra phân theo mức đầu tư NPK.................................................................................104 Bảng 4.15. Kết quả và HQKT trong sản xuất thuốc lào của các nhóm hộ điều tra phân theo mức đầu tư phân chuồng....................................................................106 ix
Bảng 4.16. Kết quả và HQKT trong sản xuất thuốc lào của nhóm hộ phân theo mức đầu tư phân lân............................................................................................108 Bảng 4.17. Kết quả và hiệu quả kinh tế trong sản xuất thuốc lào của các nhóm hộ điều tra phân theo mức đầu tư thuốc BVTV của hộ............................................110 Bảng 4.18. Kết quả sản xuất và chế biến thuốc lào của các hộ điều tra phân theo chất lượng thuốc lào.............................................................................................112 Bảng 4.19. Phân tích SWOT về thực trạng sản xuất và chế biến thuốc lào của hộ nông dân tại xã Quảng Thọ..................................................................................119 x
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT VÀ KÝ HIỆU HQKT: Hiệu quả kinh tế GTSX: Giá trị sản xuất UBND: Ủy ban nhân dân DT Diện tích GO: Gía trị sản xuất VA: Gía trị gia tăng IC: Chi phí trung gian MI: Thu nhập hỗn hợp ĐVT: Đơn vị tính BQ: Bình quân SL: Số lượng LĐ: Lao động BVTV: Bảo vệ thực vật THKT Tập huấn kĩ thuật THCS Trung học cơ sở THPT Trung học phổ thông HĐND Hội đồng nhân dân MTTQ Mặt trận tổ quốc CSHT Cơ sở hạ tầng TX Thị xã TP Thành phố TDTT Thể dục thể thao xi
PHÂN I: PHÂN M ̀ ̀ Ở ĐÂU ̀ 1.1. Tính cấp thiết của đề tài Thanh Hóa là một trong những trung tâm trồng cây thuốc lào của cả nước. Hàng chục năm qua, cây thuốc lào đã và đang khẳng định là cây trồng xóa đói, giảm nghèo, nâng cao đời sống cho hàng vạn hộ nông dân, góp phần thúc đẩy phát triển văn hóa, xã hội, giáo dục, y tế, làm thay đổi bộ mặt nông thôn các huyện trung du miền núi và các huyện ở đồng bằng tỉnh Thanh Hóa (Thuốc lào Thanh Hóa). Chính vì vậy, việc bảo đảm ổn định và phát triển cây thuốc lào là nhiệm vụ hết sức quan trọng và có ý nghĩa quyết định đối với đời sống nhân dân ở Thanh Hóa. Thế nhưng, hiện nay do giá thuốc lào giảm, khối lượng tồn kho lớn dẫn đến sản xuất thuốc lào nói chung và Thanh Hóa nói riêng đứng trước nhiều khó khăn, thách thức. Ðiều này cũng ảnh hưởng lớn đến sản xuất kinh doanh và thu nhập của các hộ nông dân. Cây thuốc lào được sản xuất chủ yếu dưới hình thức là hộ nông dân. Trong hoạt động kinh tế nông hộ có thể tiến hành tất cả các khâu sản xuất và tái sản xuất. Hiện nay, tại một số địa phương mô hình kinh tế hộ đang phát triển mạnh và đem lại lợi ích cho người dân và xã hội. Góp phần nâng cao thu nhập của người dân đồng thời đóng góp vào sự phát triển chung của đất nước. Có rất nhiều lựa chọn trong sản xuất nông nghiệp như các hộ có thể trồng ngô, lúa, rau.... Tuy nhiên đối với các hộ tại xã Quảng Thọ, huyện Quảng Xương , tỉnh Thanh Hóa thì họ lại chọn cây thuốc lào là cây trồng có thu nhập chính cho họ. Bởi bao đời nay nơi đây gắn liền với cây thuốc này, góp phần làm nên thương hiệu “ Thuốc lào Quảng Xương” và phát triển kinh tế của hộ nông dân. Xã Quảng Thọ có 12 thôn thì có hơn 6 thôn đều gắn bó với cây thuốc lào. Với gần 1000 hộ gắn bó với cây thuốc, diện tích gần 40 ha, nhà ít thì trồng 800 cây, nhiều thì tới hàng nghìn cây, hiện xã được coi là nơi có diện tích trồng 1
thuốc lào lớn gần nhất tỉnh. So với việc trồng lúa thì việc trồng cây thuốc lào mang lại thu nhập cao hơn rất nhiều lần. Với điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu thuận lợi, tỉnh Quảng Xương đã nổi tiếng với những vùng thuốc lào bạt ngàn xanh. Cây thuốc lào được trồng chủ yếu ở các tỉnh như Nghệ An, Hải Phòng,Thanh Hóa là một trong những tỉnh có diện tích đất trồng thuốc lào lớn nhất cả nước, cây thuốc lào được chú trọng đầu tư phát triển mang lại hiệu quả kinh tế tương đối cao. Xã Quảng Thọ là nơi có điều kiện thích hợp cho sản xuất và chế biến thuốc lào và đang được chú trọng đầu tư, tuy nhiên tiềm năng và thế mạnh chưa được khai thác triệt để, người sản xuất với quy mô nhỏ lẻ, manh mún, hiệu quả chưa thực sự cao. Trước tình hình đó đòi hỏi phải có sự đánh giá đúng thực trạng, chỉ ra những hạn chế và tồn tại của sản xuất và chế biến thuốc lào ở xã Quảng Thọ, huyện Quảng Xương,tỉnh Thanh Hóa để từ đó nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế sản xuất và chế biến thuốc lào trên địa bàn. Chính vì vậy mà tôi chọn đề tài “ Đánh giá hiệu quả kinh tế sản xuất và chế biến thuốc lào tại xã Quảng Thọ, huyên Quảng Xương, tỉnh Thanh Hóa “ 1.2. Mục tiêu nghiên cứu 1.2.1. Mục tiêu chung Tìm hiểu thực trạng hiệu quả kinh tế trong s ản xu ất và chế biến thuốc lào tại xã Quảng Thọ, huyện Quảng Xương, tỉnh Thanh Hóa, phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả sản xuất và chế biến thuốc lào tại xã. Từ đó đưa ra các giải pháp nâng cao hiệu quả sản xuất và chế biến thuốc lào tại xã Quảng Thọ trong thời gian tới. 1.2.2 Mục tiêu cụ thể Hệ thống hóa lý luận và thực tiễn về hiệu quả kinh tế nói chung và hiệu quả trong sản xuất và chế biến thuốc lào. Tìm hiểu thực trạng hiệu quả kinh tế sản xuất và chế biến thuốc lào tại 2
xã Quảng Thọ. Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả kinh tế sản xuất và chế biến thuốc lào tại xã và đề ra giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất và chế biến thuốc lào tại xã trong thời gian tới. 1.3 Câu hỏi nghiên cứu Những cơ sở lý luận và thực tiễn cho việc đánh giá hiệu quả kinh tế sản xuất và chế biên thuốc lào như thế nào? Thực trạng sản xuất và chế biến thuốc lào tại xã Quảng Thọ như thế nào? Các hộ gia đình sản xuất và chế biến thuốc lào trên địa bàn xã Quảng Thọ có đạt hiệu quả kinh tế hay không? Những thuận lợi và khó khăn trong sản xuất và chế biến thuốc lào là gì? Có những biện pháp chủ yếu nào để nâng cao hiệu quả kinh tế sản xuất và chế biến thuốc lào? 1.4 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 1.4.1 Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài: hoạt động sản xuất và chế biến thuốc lào của các hộ nông dân trên địa bàn xã Quảng Thọ, huyện Quảng Xương,tỉnh Thanh Hóa. 1.4.2 Phạm vi nghiên cứu Phạm vi về nội dung: Nghiên cứu này tập trung đánh giá thực trạng sản xuất chế biến thuốc lào và đánh giá hiệu quả kinh tế của các hộ sản xuất thuốc lào. Bên cạnh đó, đề tài còn phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả kinh tế sản xuất thuốc lào của các hộ trên địa bàn nghiên cứu. Phạm vi về không gian: đề tài nghiên cứu tại xã Quảng Thọ, huyện Quảng Xương, tỉnh Thanh Hóa. 3
Phạm vi về thời gian: + Đề tài thu thập số liệu thống kê từ năm 2011 đến năm 2014; số liệu điều tra khảo sát thực trạng năm 2014 + Thời gian thực hiện đề tài: từ thang 1 – 2015 đ ́ ến thang 6 2015 ́ 4
PHẦN II: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN 2.1 Cơ sở lý luận 2.1.1 Lý luận cơ bản về hiệu quả kinh tế 2.1.1.1 Khái niệm hiệu quả kinh tế a, Quan điểm truyền thống về hiệu quả kinh tế Quan điểm truyền thống cho rằng, nói đến hiệu quả kinh tế tức là nói đến phần còn lại của kết quả sản xuất kinh doanh sau khi đã trừ chi phí. Nó được đo bằng các chi phí và lời lãi. Nhiều tác giả cho rằng, hiệu quả kinh tế được xem như là tỷ lệ giữa kết quả thu được với chi phí bỏ ra, hay ngược lại là chi phí trên một đơn vị sản phẩm hay giá trị sản phẩm. Những chỉ tiêu hiệu quả này thường là giá thành sản phẩm hay mức sinh lời của đồng vốn. Nó chỉ được tính toán khi kết thúc một quá trình sản xuất kinh doanh. Các quan điểm truyền thống trên chưa thật sự toàn diện khi xem xét hiệu quả kinh tế. Thứ nhất, nó coi quá trình sản xuất kinh doanh trong trạng thái tĩnh, chỉ xem xét hiệu quả sau khi đã đầu tư. Trong khi đó hiệu quả là chi tiêu rất quan trọng không những cho chúng ta biết được kết quả đầu tư mà còn giúp chúng ta xem xét trước khi ra quyết định đầu tư tiếp và nên đầu tư bao nhiêu, đến mức độ nào. Trên phương diện này, quan điểm truyền thống chưa đáp ứng đầy đủ được. Thứ hai, nó không tính yếu tố thời gian khi tính toán thu và chi cho một hoạt động sản xuất kinh doanh. Do đó, thu và chi trong tính toán hiệu quả kinh tế theo quan điểm này thường chưa tính đủ và chính xác. Thứ 3, hiệu quả theo quan điểm truyền thống chỉ bao gồm hai phạm trù cơ bản là thu và chi. Hai phạm trù này chủ yếu liên quan đến yếu tố tài chính đơn thuần như chi phí về vốn, lao động, thu về sản phẩm và giá cả. Trong khi đó, các hoạt động đầu tư và phát triển lại có những tác động không chỉ đơn thuần về mặt kinh tế mà còn cả các yếu tố khác nữa. 5
b, Quan điểm mới về hiệu quả kinh tế Theo quan điểm mới khi tính hiệu quả kinh tế phải căn cứ vào tổ hợp các yếu tố: Trạng thái động của mối quan hệ giữa đầu vào và đầu ra. Về mối quan hệ này, cần phân biệt rõ ba phạm trù: hiệu quả kỹ thuật ( Technical efficiency) ; hiệu quả phân bổ các nguồn lực (Allocative efficiency) và hiệu quả kinh tế (Economic efficiency). Hiệu quả kỹ thuật Hiệu quả kỹ thật được xác định như khả năng của người nông dân có thể đạt mức sản lượng nào đó so với mức sản lượng tối đa với các điều kiện kỹ thuật đầu vào hiện đại. Hiệu quả phân bổ Hiệu quả phân bổ là chỉ tiêu hiệu quả, trong đó các yếu tố giá sản phẩm và giá đầu vào được tính để xác định giá trị sản phẩm thu thêm trên một đơn vị chi phí tăng thêm về đầu vào. Thực chất của hiệu quả phân bổ là hiệu quả kỹ thuật có tính đến yếu tố giá đầu vào và giá đầu ra, vì thế nó còn được gọi là hiệu quả giá. Hiệu quả kinh tế Farell (1957) đã khẳng định rằng : “Hiệu quả kinh tế của một hãng bao gồm hai bộ phận cấu thành, đó là hiệu quả kỹ thuật và hiệu quả phân bổ.” Hiệu quả kỹ thuật được xác định như là khả năng của người nông dân có thể đạt được một mức sản lượng nào đó so với mức sản lượng tối đa với điều kiện các yếu tố đầu vào và kỹ thuật hiện đại. Hiệu quả phân bổ là việc sử dụng các yếu tố đầu vào theo những tỷ lệ nhằm đạt được lợi nhuận tối đa khi biết cụ thể các giá trị đầu vào. Hiệu quả kinh tế = Hiệu quả kỹ thuật × Hiệu quả phân bổ 2.1.1.2 Nội dung và bản chất của hiệu quả kinh tế Hiệu quả kinh tế trong sản xuất nông nghiệp chủ yếu do hai quy luật 6
chi phối: Thứ nhất là: Quy luật cung – cầu Thứ hai là: Quy luật năng suất cận biên giảm dần Hiệu quả kinh tế là một đại lượng để đánh giá, xem xét kết quả hữu ích được tạo ra như thế nào, chi phí là bao nhiêu, trong điều kiện sản xuất cụ thể nào, có được chấp nhận hay không? Như vậy, hiệu quả kinh tế liên quan trực tiếp đến yếu tố đầu vào và yếu tố đầu ra của quá trình sản xuất. Phân tích hiệu quả kinh tế trong sản xuất nông nghiệp trong điều kiện kinh tế thị trường việc xác định các yếu tố đầu vào, đầu ra gặp các trở ngại sau: Thứ nhất là khó khăn trong việc xác định các yếu tố đầu vào: Tính khấu hao, phân bổ chi phí, hoạch toán chi phí.... Yêu cầu này phải chính xác và đầy đủ. Bản chất của hiệu quả kinh tế xuất phát từ mục đích của sản xuất và phát triển kinh tế xã hội là thỏa mãn nhu cầu ngày càng tăng về vật chất, tinh thần của mọi cá nhân, tổ chức trong xã hội. Muốn như vậy thì quá trình sản xuất phải phát triển không ngừng cả về chiều sâu và chiều rộng như: Vốn, kỹ thuật, tổ chức sản xuất sao cho phù hợp nhất để không ngừng nâng cao hiệu quả kinh tế của quá trình sản xuất. Vì bất kỳ quá trình sản xuất nào đều liên quan đến hai yếu tố cơ bản đó là kết quả thu được và chi phí bỏ ra để tiến hành sản xuất, nhưng để làm rõ được bản chất của hiệu quả kinh tế cần phải phân định sự khác nhau về mối liên hệ giữa kết quả và hiệu quả. Kết quả là một đại lượ ng vật chất phản ánh về quy mô số lượ ng của sản xuất. Hiệu quả là đại lượng để xem xét kết quả đạt được tạo ra như thế nào, nguồn chi phí vật chất bỏ ra bao nhiêu để đạt được kết quả đó. 2.1.1.3 Phân loại hiệu quả kinh tế 7