Luận án tiến sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý dạy học theo tiếp cận đảm bảo chất lượng ở trường Trung học phổ thông vùng đồng bằng sông Hồng

Chia sẻ: Trần Văn Ha | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:193

Thêm vào BST

Báo xấu

22
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của luận án nhằm nghiên cứu lý luận và thực trạng dạy học, quản lý dạy học theo tiếp cận ĐBCL, đề tài đề xuất các biện pháp quản lý dạy học ở trường THPT vùng đồng bằng sông Hồng g p phần nâng cao chất lượng giáo dục THPT và tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của nhà trường về chất lượng dạy học đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án tiến sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý dạy học theo tiếp cận đảm bảo chất lượng ở trường Trung học phổ thông vùng đồng bằng sông Hồng

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM –––––––––––––––––––– PHẠM THỊ NHƢ PHONG QUẢN LÝ DẠY HỌC THEO TIẾP CẬN ĐẢM BẢO CHẤT LƢỢNG Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2019
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM ––––––––––––––––––– PHẠM THỊ NHƢ PHONG QUẢN LÝ DẠY HỌC THEO TIẾP CẬN ĐẢM BẢO CHẤT LƢỢNG Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG Ngành: Quản lí Giáo dục Mã số: 9140114 LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Thị Tính THÁI NGUYÊN - 2019
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan bản luận án này là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của cá nhân tôi. Các số liệu, tài liệu được trích dẫn trong công trình này là chính xác, trung thực và có nguồn gốc rõ ràng. Kết quả nghiên cứu này không trùng với bất cứ công trình nào đã được công bố trước đó. Tôi xin chịu trách nhiệm với lời cam đoan của mình. Thái Nguyên, tháng 11 năm 2019 Tác giả luận án Phạm Thị Nhƣ Phong
ii LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập và triển khai đề tài “Quản lý dạy học theo tiếp cận đảm bảo chất lượng ở trường THPT vùng đồng bằng sông Hồng”, tôi đã nhận được sự động viên, khuyến khích và tạo điều kiện giúp đỡ của các thầy giáo, cô giáo, anh chị em, bạn bè đồng nghiệp và gia đình. Trước hết, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc nhất tới PGS.TS. Nguyễn Thị Tính là người luôn tận tụy hướng dẫn tôi về mặt khoa học, luôn quan tâm, chia sẻ những khó khăn của Nghiên cứu sinh trong suốt tiến trình nghiên cứu đề tài, luôn động viên, khích lệ, giúp đỡ tôi hoàn thành luận án. Tôi xin gửi tới các thầy cô trong khoa Tâm lý Giáo dục, Trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên đã tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu khoa học và có những đóng góp chỉ bảo tôi từ những ngày đầu nghiên cứu cho đến khi hoàn thành luận án. Xin gửi lời cảm ơn chân thành đến các thầy, cô giáo, Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng các trường THPT và đội ngũ cán bộ cấp sở thuộc địa bàn các tỉnh Thái Bình, Nam Định, Quảng Ninh, Hải Phòng, Hải Dương đã nhiệt tình cộng tác và cung cấp những vấn đề thực tiễn làm sáng tỏ đề tài. Tôi xin cảm ơn tới bạn bè, đồng nghiệp đã hỗ trợ, động viên, khích lệ tôi trong suốt quá trình thực hiện và hoàn thành luận án. Xin bày tỏ sự biết ơn tới Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Thái Bình đã tạo điều kiện thuận lợi nhất cho tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu. Dù đã có nhiều cố gắng, song luận án chắc chắn không thể tránh khỏi thiếu sót, kính mong nhận được các ý kiến chỉ dẫn của các thầy cô giáo, các bạn đồng nghiệp, anh chị và các bạn. Xin trân trọng cảm ơn! Thái Nguyên, tháng 11 năm 2019 Tác giả luận văn Phạm Thị Nhƣ Phong
iii MỤC LỤC Lời cam đoan ...................................................................................................... i Lời cảm ơn ........................................................................................................ ii Mục lục ............................................................................................................. iii Danh mục cụm từ viết tắt ................................................................................. iv Danh mục các bảng ........................................................................................... v Danh mục các biểu đồ ...................................................................................... vi MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu ..................................................................................... 2 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu đề tài .................................................... 3 4. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................... 3 5. Giả thuyết khoa học ...................................................................................... 3 6. Tiếp cận và phương pháp nghiên cứu ........................................................... 3 7. Phạm vi nghiên cứu ....................................................................................... 6 8. Những luận điểm cần bảo vệ......................................................................... 6 9. Kết quả nghiên cứu mới của luận án ............................................................. 7 10. Cấu trúc của luận án .................................................................................... 7 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ DẠY HỌC THEO TIẾP CẬN ĐẢM BẢO CHẤT LƢỢNG Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ............................................................................... 8 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề .................................................................... 8 1.1.1. Những nghiên cứu về quản lý dạy học ................................................... 8 1.1.2. Những nghiên cứu về quản lý dạy học theo tiếp cận đảm bảo chất lượng ....................................................................................................... 12 1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài.......................................................... 18 1.2.1. Dạy học, quản lý dạy học ...................................................................... 18
iv 1.2.2. Chất lượng, chất lượng dạy học ............................................................ 21 1.2.3. Đảm bảo chất lượng dạy học................................................................. 25 1.2.4. Quản lý dạy học theo tiếp cận đảm bảo chất lượng ở trường Trung học phổ thông .................................................................................................. 28 1.3. Những vấn đề cơ bản về dạy học ở trường Trung học phổ thông ........... 28 1.4. Những vấn đề cơ bản của quản lý dạy học theo tiếp cận đảm bảo chất lượng ở trường Trung học phổ thông .............................................................. 31 1.4.1. Cách mạng 4.0 và yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông ....................... 31 1.4.2. Tầm quan trọng của quản lý dạy học theo tiếp cận đảm bảo chất lượng ở trường Trung học phổ thông .............................................................. 35 1.4.3. Nội dung quản lý dạy học theo tiếp cận đảm bảo chất lượng ở trường Trung học phổ thông ........................................................................... 36 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý dạy học theo tiếp cận đảm bảo chất lượng ở trường Trung học phổ thông .............................................................. 43 1.5.1. Các yếu tố chủ quan .............................................................................. 43 1.5.2. Các yếu tố khách quan .......................................................................... 45 Kết luận Chương 1 .......................................................................................... 47 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ DẠY HỌC THEO TIẾP CẬN ĐẢM BẢO CHẤT LƢỢNG Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG .......................................... 48 2.1. Một vài nét về khách thể khảo sát ............................................................ 48 2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng ..................................................................... 50 2.2.1. Mục đích khảo sát ................................................................................. 50 2.2.2. Nội dung, phương pháp và quy trình .................................................... 50 2.3. Thực trạng dạy học ở trường Trung học phổ thông vùng đồng bằng sông Hồng ....................................................................................................... 55 2.3.1. Thực trạng các yếu tố đầu vào .............................................................. 55 2.3.2. Thực trạng quá trình dạy học ở trường Trung học phổ thông vùng đồng bằng sông Hồng...................................................................................... 59
v 2.3.3. Thực trạng đánh giá kết quả dạy học ở trường Trung học phổ thông vùng đồng bằng sông Hồng............................................................................. 62 2.3.4. Các yếu tố môi trường ảnh hưởng tới quá trình dạy học ở trường Trung học phổ thông vùng đồng bằng sông Hồng .......................................... 64 2.4. Thực trạng quản lý dạy học theo tiếp cận đảm bảo chất lượng dạy học ở trường Trung học phổ thông vùng đồng bằng sông Hồng ........................... 66 2.4.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên về các yếu tố đảm bảo chất lượng dạy học ở trường Trung học phổ thông vùng đồng bằng sông Hồng............................................................................................... 66 2.4.2. Thực trạng quản lý đầu vào theo tiếp cận đảm bảo chất lượng ở các trường Trung học phổ thông vùng đồng bằng sông Hồng .............................. 68 2.4.3. Thực trạng quản lý quá trình dạy học và hỗ trợ học sinh theo tiếp cận đảm bảo chất lượng ở trường Trung học phổ thông vùng đồng bằng sông Hồng ....................................................................................................... 70 2.4.4. Thực trạng đánh giá kết quả đầu ra của quá trình dạy học theo tiếp cận đảm bảo chất lượng ở trường THPT vùng đồng bằng sông Hồng ........... 76 2.4.5. Thực trạng sử dụng kết quả đánh giá để nâng cao chất lượng dạy học ở các trường Trung học phổ thông vùng đồng bằng sông Hồng.............. 79 2.5. Đánh giá chung về thực trạng quản lý dạy học theo tiếp cận ĐBCL ở trường Trung học phổ thông vùng đồng bằng sông Hồng .............................. 80 2.5.1. Đánh giá chung về kết quả đạt được và tồn tại ..................................... 80 2.5.2. Nguyên nhân của những mặt hạn chế ................................................... 82 Kết luận Chương 2 .......................................................................................... 82 Chƣơng 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ DẠY HỌC THEO TIẾP CẬN ĐẢM BẢO CHẤT LƢỢNG Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG .......................................... 84 3.1. Nguyên tắc đề xuất giải pháp ................................................................... 84 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu........................................................ 84
vi 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa.......................................................... 85 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi .......................................................... 85 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ....................................................... 86 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống........................................................ 87 3.2. Một số biện pháp quản lý dạy học theo tiếp cận đảm bảo chất lượng ở Trung học phổ thông vùng đồng bằng sông Hồng .......................................... 88 3.2.1. Tổ chức tuyển sinh theo tiếp cận đảm bảo chất lượng dạy học ............ 88 3.2.2. Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực dạy học cho giáo viên theo hướng đạt và vượt chuẩn ................................................................. 90 3.2.3. Tổ chức phát triển chương trình và kế hoạch dạy học theo hướng mở, tạo tính linh hoạt trong dạy học ............................................................... 94 3.2.4. Huy động nguồn lực từ xã hội nhằm tăng cường cơ sở vật chất đáp ứng yêu cầu dạy học ........................................................................................ 97 3.2.5. Xây dựng cơ chế và tổ chức thực hiện giám sát, đánh giá thường xuyên quá trình dạy học .................................................................................. 98 3.2.6. Chỉ đạo sử dụng kết quả giám sát, đánh giá cải tiến liên tục nâng cao chất lượng dạy học.................................................................................. 103 3.2.7. Tổ chức đánh giá mức độ hài lòng của các bên liên quan về chất lượng dạy học của nhà trường để cải tiến nâng cao chất lượng.................... 107 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ............................................................ 113 3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp...................... 113 3.4.1. Mục đích khảo sát ............................................................................... 113 3.4.2. Nội dung khảo sát................................................................................ 113 3.4.3. Phương pháp khảo sát ......................................................................... 114 3.4.4. Đối tượng khảo sát .............................................................................. 114 3.5. Thử nghiệm kiểm chứng các biện pháp ................................................. 116 3.5.1. Mục đích thử nghiệm .......................................................................... 116 3.5.2. Nội dung thử nghiệm .......................................................................... 116
vii 3.5.3. Phạm vi, đối tượng, thời gian thử nghiệm .......................................... 116 3.5.4. Phương pháp và tiến trình thử nghiệm ................................................ 117 3.5.5. Đánh giá kết quả thử nghiệm .............................................................. 121 Kết luận Chương 3 ........................................................................................ 135 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................. 136 CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN .............................................. 139 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 140 PHỤ LỤC
iv DANH MỤC CỤM TỪ VIẾT TẮT CB Cán bộ CBQL Cán bộ quản lý CSGD Cơ sở giáo dục ĐBCL Đảm bảo chất lượng GD Giáo dục GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo GDPT Giáo dục phổ thông GV Giáo viên KĐCL Kiểm định chất lượng KTĐG Kiểm tra, đánh giá NCKH Nghiên cứu khoa học QLCL Quản lý chất lượng QLDH Quản lý dạy học QLGD Quản lý giáo dục QLNN Quản lý nhà nước QLNT Quản lý nhà trường QTDH Quá trình dạy học TBDH Thiết bị dạy học THCS Trung học cơ sở THPT Trung học phổ thông TN Thử nghiệm
v DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Thực trạng đầu vào của quá trình dạy học ở trường Trung học phổ thông vùng đồng bằng sông Hồng ......................................... 56 Bảng 2.2. Thực trạng quá trình dạy học ở trường THPT vùng đồng bằng sông Hồng...................................................................................... 60 Bảng 2.3. Thực trạng đánh giá kết quả dạy học ở trường THPT vùng đồng bằng sông Hồng ............................................................................. 62 Bảng 2.4. Yếu tố môi trường ảnh hưởng tới quá trình dạy học ở trường THPT vùng đồng bằng sông Hồng................................................ 65 Bảng 2.5. Nhận thức của GV, CBQL về các yếu tố đảm bảo chất lượng dạy học ở trường THPT ................................................................ 66 Bảng 2.6. Nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về quy trình, nội dung các yếu tố đảm bảo chất lượng dạy học ở trường THPT ..... 67 Bảng 2.7. Quản lý đầu vào của QTDH theo tiếp cận ĐBCL ở trường THPT vùng đồng bằng sông Hồng................................................ 68 Bảng 2.8. Quản lý quá trình dạy học theo tiếp cận ĐBCL ở trường THPT vùng đồng bằng sông Hồng........................................................... 71 Bảng 2.9. Chỉ đạo hoạt động hỗ trợ học sinh ở trường THPT vùng đồng bằng sông Hồng ............................................................................. 73 Bảng 2.10. Phối hợp giữa nhà trường và gia đình trong quản lý hoạt động học tập của học sinh ở trường THPT vùng đồng bằng sông Hồng .............................................................................................. 75 Bảng 2.11. Đánh giá kết quả đầu ra của quá trình dạy học theo tiếp cận ĐBCL ở trường THPT vùng đồng bằng sông Hồng ..................... 77 Bảng 2.12. Sử dụng kết quả đánh giá để nâng cao chất lượng dạy học ở trường THPT vùng đồng bằng sông Hồng .................................... 79 Bảng 3.1. Đối tượng trưng cầu ý kiến đề xuất các biện pháp ....................... 114
vi Bảng 3.2. Đánh giá về sự cần thiết của các biện pháp đề xuất ..................... 115 Bảng 3.3. Đánh giá về tính khả thi của các biện pháp đề xuất ..................... 115 Bảng 3.4. Kết quả khảo sát kỹ năng thiết kế Kế hoạch và tài liệu dạy học của giáo viên trước thử nghiệm................................................... 122 Bảng 3.5. Kết quả khảo sát năng lực Tổ chức hoạt động học cho học sinh của giáo viên trước thử nghiệm................................................... 122 Bảng 3.6. Kết quả khảo sát kỹ năng thiết kế Kế hoạch và tài liệu dạy học của giáo viên sau thử nghiệm ...................................................... 123 Bảng 3.7. Kết quả khảo sát kỹ năng thiết kế Kế hoạch và tài liệu dạy học với các tiêu chí cụ thể của giáo viên sau thử nghiệm.................. 124 Bảng 3.8. Kết quả khảo sát năng lực Tổ chức hoạt động học cho học sinh của giáo viên sau thử nghiệm ...................................................... 124 Bảng 3.9. Kết quả khảo sát năng lực Tổ chức hoạt động học cho học sinh của giáo viên sau thử nghiệm với các tiêu chí cụ thể.................. 125 Bảng 3.10. Khả năng tiếp nhận và sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh trước TN ................................................................. 126 Bảng 3.11. Kết quả kiểm tra trước thử nghiệm............................................. 127 Bảng 3.12. Điểm TB Khả năng tiếp nhận và sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh STN............................................................ 128 Bảng 3.13. Khả năng tiếp nhận và sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ học tập của HS trước và sau thử nghiệm ................................................. 129 Bảng 3.14. Tích cực, chủ động, sáng tạo, hợp tác trong việc thực hiện các nhiệm vụ học tập của học sinh trước và sau thực nghiệm .......... 130 Bảng 3.15. Tham gia trình bày, trao đổi, thảo luận về kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập trước và sau thực nghiệm ............................... 131
vi DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 3.1: Tương quan trước và sau TN của trường THPT Chu Văn An ...... 132 Biểu đồ 3.2: Tương quan trước và sau TN của trường THPT Nguyễn Đức Cảnh ..................................................................................... 132
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Để thực hiện thắng lợi mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, văn minh, vững bước đi lên chủ ngh a xã hội thì phát huy đến mức cao nhất nguồn lực con người được coi là nhân tố quyết định, trong đ giáo dục và đào tạo là đòn bẩy quan trọng nhất. Để thực hiện mục tiêu trên, vấn đề chất lượng, ĐBCL giáo dục, đào tạo ở tất cả các cấp học và trong từng cơ sở giáo dục luôn được đặt lên hàng đầu nhằm cung ứng cho thị trường lao động nguồn nhân lực chất lượng cao. Đảm bảo chất lượng giáo dục, dạy học trong các cơ sở giáo dục cần được tiến hành một cách c hệ thống sao cho c sự đồng bộ giữa đảm bảo chất lượng đầu vào, đảm bảo chất lượng quá trình và đảm bảo chất lượng đầu ra, đồng thời phải c hệ thống quản lý tương ứng với từng khâu của quá trình giáo dục, dạy học nhằm nâng cao chất lượng giáo dục, dạy học và đảm bảo chất lượng giáo dục, dạy học. Chính vì vậy, Ban Chấp hành Trung ương kh a XI đã ban hành Nghị quyết số 29-NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng nhu cầu công nghiệp h a, hiện đại h a trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ ngh a và hội nhập quốc tế c nội dung chỉ đạo: “Xây dựng nền giáo dục mở, thực học, thực nghiệp, dạy tốt, học tốt, quản lý tốt; c cơ cấu và phương thức giáo dục hợp lý, gắn với xây dựng xã hội học tập; bảo đảm các điều kiện nâng cao chất lượng; chuẩn h a, hiện đại hoá, dân chủ h a, xã hội h a và hội nhập quốc tế” [48]. Thực hiện Nghị quyết 29-NQ/TW, ngành Giáo dục n i chung và cấp học THPT n i riêng đã c nhiều hoạt động đổi mới, như: đổi mới công tác tuyển sinh, đổi mới nội dung chương trình dạy học; đổi mới hình thức, phương pháp dạy học theo tiếp cận năng lực và gắn với thực tiễn; đổi mới đánh giá kết quả học tập của học sinh theo định hướng năng lực… Theo đ , các hoạt động quản lý trường học cũng từng bước được đổi mới theo hướng tự chủ, tự chịu trách nhiệm về chất lượng giáo dục, dạy học [48], [7].
2 Vấn đề nâng cao chất lượng dạy học và quản lý dạy học theo tiếp cận ĐBCL được cán bộ quản lý và các nhà trường quan tâm từ khâu đầu vào đến tổ chức quá trình thực hiện và đánh giá kết quả đầu ra. Hơn nữa, xu thế tăng quyền tự chủ cho các nhà trường ở cả 3 nội dung: chuyên môn, nhân sự và tài chính đã đặt ra những yêu cầu mới về quản lý trường học. Đặc biệt, trong quản lý chuyên môn, các trường THPT phải ĐBCL dạy học, đẩy mạnh trách nhiệm giải trình của nhà trường trước cấp trên và dư luận xã hội về chất lượng dạy học của nhà trường đang là bài toán đặt ra cho cán bộ quản lý: Làm thế nào để quản lý dạy học c chất lượng và đảm bảo chất lượng”? Thực hiện mục tiêu này, các trường THPT vùng đồng bằng sông Hồng đã tiến hành nhiều hoạt động đổi mới, như: phát triển chương trình nhà trường; bồi dưỡng nâng cao năng lực giáo viên; đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức dạy học và đổi mới đánh giá kết quả học tập của học sinh theo đ là đổi mới quản lý nhà trường… Tuy nhiên, trong quá trình triển khai còn mang tình rời rạc, thiếu đồng bộ, còn một số hạn chế, bất cập. Đây chính là nguyên nhân làm cho chất lượng dạy học ở các nhà trường chưa được như mong đợi. Qua nghiên cứu các công trình về dạy học và QLDH theo tiếp cận ĐBCL, tác giả luận án nhận thấy đã c nhiều công trình nghiên cứu về QLDH ở trường THPT nhưng chủ yếu theo hướng nâng cao chất lượng dạy học, hoặc dạy học phân h a, hoặc nâng cao chất lượng tổng thể theo mô hình TMQ, chưa c công trình nghiên cứu, luận án nào đi sâu nghiên cứu về QLDH ở trường THPT theo tiếp cận ĐBCL. Vì vậy, tác giả luận án chọn đề tài: “Quản lý dạy học theo tiếp cận đảm bảo chất lượng ở trường Trung học phổ thông vùng đồng bằng sông Hồng” làm đề tài nghiên cứu. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng dạy học, quản lý dạy học theo tiếp cận ĐBCL, đề tài đề xuất các biện pháp quản lý dạy học ở trường THPT vùng đồng bằng sông Hồng g p phần nâng cao chất lượng giáo dục
3 THPT và tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của nhà trường về chất lượng dạy học đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu đề tài 3.1. Khách thể nghiên cứu Quá trình dạy học ở trường THPT. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp quản lý dạy học theo tiếp cận ĐBCL ở các trường THPT vùng đồng bằng sông Hồng. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lý luận của quản lý dạy học theo tiếp cận ĐBCL ở trường THPT. - Nghiên cứu thực trạng quản lý dạy học theo tiếp cận ĐBCL ở trường THPT vùng đồng bằng sông Hồng. - Đề xuất biện pháp quản lý dạy học theo tiếp cận ĐBCL ở trường THPT vùng đồng bằng sông Hồng. - Khảo nghiệm, thử nghiệm kiểm chứng các biện pháp đề xuất. 5. Giả thuyết khoa học Quản lý dạy học theo tiếp cận ĐBCL ở trường THPT g p phần nâng cao chất lượng dạy học đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay, nếu đánh giá đúng thực trạng dạy học, quản lý dạy học và đề xuất được các biện pháp quản lý mang tính đồng bộ giữa quản lý chất lượng đầu vào với quản lý quá trình và quản lý chất lượng đầu ra của QTDH sẽ nâng cao chất lượng dạy học theo tiếp cận ĐBCL ở trường THPT. 6. Tiếp cận và phƣơng pháp nghiên cứu 6.1. Các phương pháp tiếp cận 6.1.1. Phương pháp tiếp cận hệ thống Nghiên cứu quản lý dạy học theo tiếp cận ĐBCL trong mối quan hệ với việc thực hiện mục tiêu, nội dung chương trình giáo dục THPT và hệ thống các điều kiện ĐBCL của nhà trường THPT, như: chương trình dạy học,
4 năng lực cán bộ quản lý, giáo viên; cơ sở vật chất, nguồn tài chính phục vụ giáo dục, dạy học… 6.1.2. Phương pháp tiếp cận quá trình dạy học Nghiên cứu các biện pháp quản lý dạy học theo tiếp cận đảm bảo ĐBCL trong mối quan hệ giữa các thành tố: ĐBCL đầu vào của quá trình dạy học, ĐBCL quá trình dạy học và ĐBCL đầu ra của quá trình dạy học. 6.1.3. Phương pháp tiếp cận thực tiễn Nghiên cứu các biện pháp quản lý dạy học theo tiếp cận ĐBCL gắn với hoạt động dạy của giáo viên và hoạt động học của học sinh THPT cùng các điều kiện ĐBCL dạy học ở trường THPT vùng bằng sông Hồng. 6.2. Các phương pháp nghiên cứu 6.2.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Sử dụng phương pháp phân tích, tổng hợp tài liệu để phân loại, hệ thống h a các tài liệu c liên quan đến quản lý dạy học ở trường trung học phổ thông, các tài liệu này bao gồm: - Các văn kiện, văn bản về chủ trương của Đảng và Nhà nước và Bộ GD&ĐT c liên quan đến đề tài. - Các sách và tài liệu về giáo dục học, tâm lý học, khoa học quản lý giáo dục; về các quan điểm, các xu thế tiếp cận hiện đại của khoa học đảm bảo chất lượng. - Các công trình nghiên cứu về khoa học quản lý giáo dục, như: các chuyên khảo, các báo cáo khoa học, các bài báo và luận án c liên quan đến đề tài. Các tài liệu trên được phân tích, nhận xét, t m tắt và trích dẫn phục vụ trực tiếp cho việc xây dựng cơ sở lý luận của đề tài. 6.2.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp điều tra Sử dụng phương pháp điều tra để nghiên cứu đánh giá được thực trạng về quy mô và chất lượng học sinh THPT, đội ngũ cán bộ quản lý, đội ngũ
5 giáo viên và cơ sở vật chất, thiết bị dạy học ở trường THPT trên địa bàn khảo sát; sử dụng phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi tiến hành khảo sát trên các đối tượng là giáo viên, CBQL trường THPT, CBQL của các Sở GD&ĐT vùng đồng bằng sông Hồng để nghiên cứu đánh giá về thực trạng dạy học và quản lý dạy học theo tiếp cận ĐBCL ở trường THPT. Sử dụng phương pháp phỏng vấn, trao đổi với giáo viên, CBQL trường THPT, CBQL Sở GD&ĐT một số tỉnh để tìm hiểu thêm về tình hình đội ngũ giáo viên, CSVC, TBDH, những nhu cầu, điều kiện đảm bảo chất lượng và đánh giá của họ về thực trạng dạy học, quản lý dạy học theo tiếp cận ĐBCL ở trường THPT vùng đồng bằng sông Hồng. - Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động sư phạm + Nghiên cứu các sản phẩm của giáo viên, như: kế hoạch dạy học, kế hoạch bài dạy, đồ dùng dạy học, kế hoạch tự bồi dưỡng để đánh giá trình độ và năng lực giảng dạy của giáo viên. + Nghiên cứu và phân tích kết quả học tập của học sinh ở một số trường THPT. + Nghiên cứu các kế hoạch, quyết định, báo cáo hằng năm của một số Sở GD&ĐT và trường THPT để đánh giá được thực trạng quản lý dạy học theo tiếp cận ĐBCL. - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm Tiến hành nghiên cứu, tiếp thu các kinh nghiệm làm tốt công tác quản lý dạy học ở trường THPT vùng đồng bằng sông Hồng, làm cơ sở cho việc đề xuất các biện pháp quản lý khả thi. - Phương pháp chuyên gia Tập hợp ý kiến chuyên gia thông qua các phiếu hỏi để xem xét, khẳng định tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp đã đề xuất. Trưng cầu ý kiến gồm lãnh đạo Sở GD&ĐT, CBQL trường THPT, giáo viên THPT...
6 - Phương pháp thử nghiệm Để kiểm chứng tính khả thi và hiệu quả của các biện pháp đề xuất. 6.2.3. Nhóm phương pháp hỗ trợ - Sử dụng thống kê toán học và phần mềm tin học để xử lý số liệu về khảo sát thực trạng và kết quả nghiên cứu. - Sử dụng mô hình, sơ đồ, đồ thị một số nội dung để phân tích vấn đề một cách trực quan. 6.3. Câu hỏi nghiên cứu Quản lý dạy học theo tiếp cận ĐBCL ở trường THPT dựa trên cơ sở lý luận nào? Thực tế quản lý dạy học ở trường THPT vùng đồng bằng sông Hồng hiện nay đã tiếp cận theo tiếp cận ĐBCL chưa? Những biện pháp nào c thể sử dụng để quản lý dạy học theo tiếp cận ĐBCL ở trường THPT vùng đồng bằng sông Hồng. 7. Phạm vi nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu các biện pháp quản lý dạy học theo tiếp cận ĐBCL: ĐBCL đầu vào, ĐBCL quá trình và ĐBCL đầu ra của Hiệu trưởng trường THPT công lập vùng đồng bằng sông Hồng. 8. Những luận điểm cần bảo vệ Quản lý dạy học theo tiếp cận ĐBCL ở trường THPT là quá trình chủ thể quản lý tiến hành đồng bộ các khâu quản lý đầu vào, quá trình và quản lý đầu ra. Quản lý dạy học ở trường THPT vùng đồng bằng sông Hồng đã quan tâm đến vấn đề đảm bảo chất lượng. Tuy nhiên, chưa thể hiện tính đồng bộ giữa các khâu quản lý đầu vào, quá trình và quản lý sản phẩm đầu ra. Thực hiện tốt các biện pháp quản lý đầu vào, quá trình và đầu ra của quá trình dạy học... sẽ nâng cao chất lượng dạy học ở các trường THPT vùng đồng bằng sông Hồng.
7 9. Kết quả nghiên cứu mới của luận án Quản lý dạy học theo tiếp cận đảm bảo chất lượng ở trường THPT là quá trình chủ thể quản lý tiến hành đồng bộ các khâu quản lý đầu vào, quá trình và quản lý đầu ra. Quản lý dạy học ở trường THPT vùng đồng bằng sông Hồng đã quan tâm đến vấn đề ĐBCL. Tuy nhiên, chưa thể hiện tính đồng bộ giữa các khâu quản lý đầu vào, quá trình và quản lý sản phẩm đầu ra. Thực hiện tốt biện pháp quản lý đầu vào, quá trình và đầu ra của quá trình dạy học sẽ nâng cao chất lượng dạy học ở trường THPT vùng đồng bằng sông Hồng. 10. Cấu trúc của luận án Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận án gồm 3 chương. Chương 1: Cơ sở lý luận của quản lý dạy học theo tiếp cận đảm bảo chất lượng ở trường Trung học phổ thông. Chương 2: Thực trạng quản lý dạy học theo tiếp cận đảm bảo chất lượng ở trường THPT vùng đồng bằng sông Hồng. Chương 3: Biện pháp quản lý dạy học theo tiếp cận đảm bảo chất lượng ở trường THPT vùng đồng bằng sông Hồng.