intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý dạy học theo tiếp cận năng lực ở các trường trung học phổ thông trên địa bàn Thành phố Hà Nội

Chia sẻ: Buctranhdo Buctranhdo | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:210

Thêm vào BST
Báo xấu
40
lượt xem 5
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của luận án là trên cơ sở nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn về dạy học, quản lý dạy học theo TCNL, đề xuất các giải pháp quản lý dạy học theo TCNL nhằm nâng cao năng lực của người dạy và người học trong chương trình dạy học tại các trường THPT ở thành phố Hà Nội hiện nay và hướng tới đáp ứng được những thay đổi trong chương trình giáo dục phổ thông tổng thể giai đoạn sắp tới (2020).

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý dạy học theo tiếp cận năng lực ở các trường trung học phổ thông trên địa bàn Thành phố Hà Nội

  1. 1 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VIỆN KHOA HỌC GIÁO DỤC VIỆT NAM LÊ NGỌC HOA QUẢN LÝ DẠY HỌC THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Hà Nội - 2020
  2. 1 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VIỆN KHOA HỌC GIÁO DỤC VIỆT NAM LÊ NGỌC HOA QUẢN LÝ DẠY HỌC THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 9 14 01 14 LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Cán bộ hƣớng dẫn: 1. GS.TS. Trần Công Phong 2. PGS.TS. Nguyễn Xuân Hải Hà Nội - 2020
  3. i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận án là trung thực, được các tác giả và đồng tác giả cho phép sử dụng và chưa từng được công bố trong bất kì một công trình khoa học nào khác trong lĩnh vực này. Hà Nội, tháng năm 2020 Tác giả luận án Lê Ngọc Hoa i
  4. ii LỜI CẢM ƠN Tôi xin trân trọng cảm ơn các thầy (cô) giảng viên tham gia đào tạo lớp Nghiên cứu sinh khóa…. (Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam) đã tận tình giảng dạy, quan tâm và giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu. Tôi xin bày tỏ sự kính trọng, biết ơn sâu sắc tới GS.TS Trần Công Phong, PGS-TS Nguyễn Xuân Hải – Hai người thầy đã tận tình chỉ bảo, trực tiếp hướng dẫn và giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành Luận án này. Tôi xin chân thành cảm ơn các đồng chí lãnh đạo các nhà trường, GV của các trường Phổ thông trên địa bàn thành phố Hà Nội, các bạn bè, đồng nghiệp đã giúp đỡ và tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi hoàn thành Luận án này. Do điều kiện nghiên cứu và thực hiện đề tài còn hạn chế, Luận án không tránh khỏi thiếu sót. Tôi rất mong nhận được các ý kiến đóng góp của các thầy (cô) giáo và các bạn đồng nghiệp. Hà Nội, tháng năm 2020 Tác giả luận án Lê Ngọc Hoa ii
  5. iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Viết tắt Viết đầy đủ BGH Ban giám hiệu CBQL CBQL CNH - HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa GD&ĐT Giáo dục và đào tạo GV GV HĐND Hội đồng nhân dân MTTQ Mặt trận Tổ quốc NXB GD Nhà xuất bản giáo dục QLDH Quản lí dạy học QLGD Quản lí giáo dục QLNT Quản lí nhà trường TCNL Tiếp cận năng lực THCS Trung học cơ sở THPT Trung học phổ thông UBND Ủy ban nhân dân XHCN Xã hội chủ nghĩa iii
  6. iv MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN .......................................................................................................................ii MỤC LỤC ............................................................................................................................ iv DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ ..............................................................................ii MỞ ĐẦU ................................................................................................................................ 1 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ DẠY HỌC THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ....................................................... 11 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề....................................................................................... 11 1.1.1. Nghiên cứu về dạy học............................................................................................... 11 1.1.2. Nghiên cứu về dạy học theo tiếp cận năng lực ......................................................... 15 1.1.3. Nghiên cứu về quản lý dạy học theo tiếp cận năng lực ........................................... 21 1.1.4. Những vấn đề luận án tập trung nghiên cứu ............................................................. 23 1.2. Các khái niệm cơ bản.................................................................................................... 25 1.2.1. Năng lực ...................................................................................................................... 25 1.2.2. Dạy học theo tiếp cận năng lực .................................................................................. 29 1.2.3. Quản lý dạy học theo tiếp cận năng lực .................................................................... 32 1.3. Dạy học theo theo tiếp cận năng lực ở trường trung học phổ thông .......................... 35 1.3.1. Khung năng lực định hướng hình thành cho học sinh trung học phổ thông .......... 35 1.3.2. Đặc điểm của dạy học theo tiếp cận năng lực ở trường trungchọ phổ thông ........ 43 1.3.3. Dạy học theo tiếp cận năng lực ở trường trung học phổ thông ............................... 46 1.4. Nội dung quản lí dạy học theo tiếp cận năng lực ở trường trung học phổ thông ..................................................................................................................................... 55 1.4.1. Quản lí thực hiện mục tiêu, chương trình dạy học theo tiếp cận năng lực ............. 55 1.4.2. Quản lí hoạt động dạy học của giáo viên theo tiếp cận năng lực ............................ 59 1.4.3. Quản lí hoạt động học tập của học sinh theo tiếp cận năng lực............................... 64 1.4.4. Quản lí cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ và các lực lượng hỗ trợ cho hoạt động dạy học................................................................................................................................... 66 1.4.5. Quản lý đội ngũ giáo viên đáp ứng yêu cầu dạy học theo tiếp cận năng lực ......... 68 iv
  7. v 1.4.6. Quản lí kiểm tra đánh giá dạy học theo tiếp cận năng lực ....................................... 69 1.5. Đị nh hướng đổi mới giáo dục phổ thông và các yếutố ảnh hưởng đến quản lý dạy học theo tiếp cận năng lực ở trường trung học phổ thông.................................................. 72 1.5.1. Đị nh hướng đổi mới giáo dục phổ thông .................................................................. 72 1.5.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý dạy học theo tiếp cận năng lực ở trường trung học phổ thông ........................................................................................................................ 74 KẾT LUẬN CHƢƠNG1. ................................................................................................. 77 CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ DẠY HỌC THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THÀNH PHỐ HÀ NỘI.. 80 2.1. Khái quát về địa bàn khảo sát ....................................................................................... 80 2.2.1. Đặc điểm kinh tế, xã hội thành phố Hà Nội ............................................................. 80 2.2.2. Khái quát về giáo dục phổ thông thành phố Hà Nội ................................................ 81 2.2. Khái quát khảo sát thực trạng ....................................................................................... 84 2.2.1. Mục đích khảo sá....................................................................................................... t 84 2.2.2. Đị a bàn và đôí tượng khảo sát................................................................................... 84 2.2.3. Nội dung khảo sát ....................................................................................................... 85 2.2.4. Quy trình khảo sát ...................................................................................................... 85 2.2.5. Phương pháp đánh giá kết quả khảo sát .................................................................... 86 2.3. Thực trạng dạy học theo tiếp cận năng lực ở các trường THPT trên đị a bàn thành phố Hà Nội............................................................................................................................ 86 2.3.1. Thực trạng xây dựng mục tiêu dạy học dựa trên năng lực cần hình thành cho học sinh THPT ............................................................................................................................. 86 2.3.2. Thực trạng tổ chức các hoạt động dạy học trên lớp theo tiếp cận năng lực tại các trường THPT ......................................................................................................................... 89 2.3.3. Thực trạng sử dụng hiệu quả các phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực tại các trường THPT ......................................................................................................................... 91 2.3.4. Thực trạng sử dụng phương tiện dạy học theo tiếp cận năng lực tại các trường THPT ..................................................................................................................................... 93 2.3.5. Thực trạng kiểm tra đánh giá năng lực đạt được của học sinh THPT .................... 95 2.4. Thực trạng quản lý dạy học theo tiếp cận năng lực ở các trường THPT trên đị a bàn Thành phố Hà Nội................................................................................................................ 97 v
  8. vi 2.4.1. Thực trạng nhận thức về quản lí hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực tại các trường THPT ......................................................................................................................... 97 2.4.2. Thực trạng quản lí thực hiện mục tiêu, chương trình dạy học theo tiếp cận năng lực tại nhà trường THPT............................................................................................................. 98 2.4.3. Thực trạng quản lí hoạt động dạy học trên lớp của giáo viên theo tiếp cận năng lực tại trường THPT .................................................................................................................. 101 2.4.4. Thực trạng quản lí hoạt động học tập của học sinh theo tiếp cận năng lực tại trường THPT ................................................................................................................................... 103 2.4.5. Thực trạng quản lí cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ và các lực lượng hỗ trợ cho hoạt động dạy học tại trường THPT ........................................................................... 106 2.4.6. Thực trạng quản lí kiểm tra đánh giá hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực tại trường THPT ....................................................................................................................... 108 2.4.7. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lí dạy học theo tiếp cận năng lực tại các trường THPT ....................................................................................................................... 113 2.5. Đánh giá chung về thực trạng quản lý dạy học theo tiếp cận năng lực ở các trường THPT trên đị a bàn Thành phố Hà Nô.............................................................................. ̣i 115 2.5.1. Những điểm mạnh .................................................................................................... 115 2.5.2. Những hạn chế .......................................................................................................... 118 2.5.3. Nguyên nhân của những hạn chế ............................................................................ 119 KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 ................................................................................................ 120 Chƣơng 3. GIẢI PHÁP QUẢN LÝ DẠY HỌC THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THÀNH PHỐ HÀ NỘI ............. 124 3.1. Nguyên tắc đề xuất giải phá...................................................................................... p 124 3.1.1. Đảm bảo tí nh mục tiêu của dạy học theo tiếp cận năng lực .................................. 124 3.1.2. Đảm bảo tí nh hệ thống............................................................................................. 124 3.1.3. Đảm bảo tí nh kế thừa và phát triể......................................................................... n 125 3.1.4. Đảm bảo tí nh thực tiễn và khả thi ............................................................................ 126 3.2. Giải pháp quản lý dạyhọc theo tiếp cận năng lực ở các trường trung học phổ thông thành phố Hà Nội................................................................................................................ 127 3.2.1. Biện pháp 1: Xây dựng khung năng lực đầu ra của học sinh THPT, Khung năng lực dạy học của giáoviên THPT và Khung năng lực quản lý dạy học của cán bộ quản lý cấp THPT ............................................................................................................................ 127 vi
  9. vii 3.2.2. Biện pháp 2: Nâng cao nhận thức cho các lực lượng giáo dục và học sinh về vai trò, tầm quan trọng của dạy học và quản lý dạy học theo tiếp cận năng lực .................. 135 3.2.3. Biện pháp 3: Triển khai hệ thống quản lý quá trình dạy học theo tiếp cận năng lực .... 139 3.2.4. Biện pháp 4: Xây dựng đội ngũ giáo viên đủ về số lượng, đồng bộ về cơ và đạt chuẩn về chất lượng dạy học theo tiếp cận năng lực ........................................................ 145 3.2.5. Biện pháp 5: Đổi mới đánh giá quá trình dạy học theo tiếp cận năng lực ............ 148 3.2.6. Biện pháp 6: Chỉ đạo phát triển cơ sở vật chất và đầu tư tài chính phục vụ dạy học theo tiếp cận năng lực trong trường trung học phổ thông ................................................ 153 3.3. Khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp đã đề xuất ....................... 155 3.3.1. Những vấn đề chung về khảo nghiệm ..................................................................... 155 3.3.2. Kết quả và phân tí ch kết quả khảo nghiệm ............................................................. 156 3.4. Thử nghiệm giải pháp quản lý dạy học theo tiếp cận năng lựctrươ ở ̀ ng THPT..... 159 3.4.1. Mục đích thử nghiệm ............................................................................................... 159 3.4.2. Giới hạn thử nghiệm................................................................................................. 159 3.4.3. Công cụ, phương pháp và tiến trình thử nghiệm .................................................... 159 3.4.4. Kết quả thử nghiệm.................................................................................................. 160 3.4.5. Đánh giá kết quả hư t ̉ nghiệm................................................................................... 163 KẾT LUẬN CHƢƠNG3 ................................................................................................ 165 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ................................................................................ 167 1. Kết luận........................................................................................................................... 167 2. Khuyến nghị.................................................................................................................... 169 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN ĐÃ CÔNG BỐ................................................................................................................... 172 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................... 166 PHIẾU TRƢNG CẦU Ý KIẾN ..................................................................................... 166 vii
  10. ii DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ Bảng 2.1. So sánh kết quả 5 năm thực hiện quy hoạch đối với mạng lưới ....................... 83 trường THPT tại Hà Nội từ năm học 2015-2016 đến 2019-2020 ..................................... 83 Bảng 2.2. Đội ngũ GV THPT đầu năm học 2019 - 2020 .................................................. 83 Bảng 2.3.Trình độ đào tạo của giáo viên THPT ................................................................. 83 Bảng 2.4. GV dạy giỏi THPT trong các hội thi năm 2018 – 2019 .................................... 84 Bảng 2.5. Trình độ chính trị đội ngũ GV THPT................................................................. 84 Bảng 2.6. Thực trạng xây dựng mục tiêu dạy học dựa trên năng lực cần hình thành cho học sinh THPT ...................................................................................................................... 86 Bảng 2.7: Thực trạng tổ chức các hoạt động dạy học trên lớp theo tiếp cận năng lực tại các trường THPT .................................................................................................................. 89 Bảng 2.8. Thực trạng sử dụng hiệu quả các phương pháp và kỹ thuật dạy học ............... 91 tích cực tại các trường THPT ............................................................................................... 91 Bảng 2.9. Thực trạng sử dụng phương tiện dạy học theo tiếp cận năng lực tại các trường THPT ..................................................................................................................................... 93 Bảng 2.10. Thực trạng kiểm tra đánh giá năng lực đạt được của học sinh THPT ........... 95 Bảng 2.11: Thực trạng nhận thức về vai trò của công tác quản lí hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực tại các trường THPT................................................................................ 97 Bảng 2.12. Thực trạng quản lí thực hiện mục tiêu, chương trình dạy học theo tiếp cận năng lực tại nhà trường THPT ............................................................................................. 98 Bảng 2.13. Thực trạng quản lí hoạt động dạy học trên lớp của giáo viên theo tiếp cận năng lực tại trường THPT .................................................................................................. 101 Bảng 2.14. Thực trạng quản lí hoạt động học tập của học sinh theo tiếp cận năng lực tại trường THPT ....................................................................................................................... 103 Bảng 2.15. Thực trạng quản lí cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ và các lực lượng hỗ trợ cho hoạt động dạy học tại trường THPT ..................................................................... 106 Bảng 2.16. Thực trạng quản lí kiểm tra đánh giá hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực tại trường THPT ........................................................................................................... 108 Bảng 2.17. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lí dạy học theo tiếp cận năng lực ii
  11. iii tại các trường THPT ........................................................................................................... 113 Bảng 3.1. Tiêu chuẩn phẩm chất học sinh trung học phổ thông thành phố Hà Nội 127 Bảng 3.2. Tiêu chí và các chỉ số, chỉ báo phẩm chất học sinh trung học phổ thông thành phố Hà Nội .......................................................................................................................... 128 Bảng 3.3. Năng lực học sinh trung học phổ thông thành phố Hà Nội ............................ 130 Bảng 3.6, Khảo nghiệm tính cần thiết về các giải pháp đã đề xuất ................................. 155 Bảng 3.7. Khảo nghiệm mức độ khả thi về các biện pháp đã được đề xuất .................. 157 Bảng 3.8. Thử nghiệm giải pháp quản lý dạy học theo tiếp cận năng lực ở trường.THPT 160 Bảng 3.9. Tuần suất kết quả kiểm tra thực nghiệm .......................................................... 161 Bảng 3.10. Kết quả sau thực nghiệm về các tiêu chí trong quản lý dạy học theo TCNL của các cán bộ quản lý ........................................................................................................ 162 Biểu đồ 2.1 : Thực trạng nhận thức về vai trò của công tác quản lí hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực tại các trường THPT ....................................................................... 98 Biểu đồ 2.2: Thực trạng quản lí thực hiện mục tiêu, chương trình dạy học theo tiếp cận năng lực tại nhà trường THPT ........................................................................................... 100 Biểu đồ 2.3: Thực trạng quản lí hoạt động dạy học trên lớp của giáo viên theo tiếp cận năng lực tại trường THPT .................................................................................................. 103 Biểu đồ 2.4. Thực trạng quản lí hoạt động học tập của học sinh theo tiếp cận năng lực tại trường THPT ....................................................................................................................... 105 Biểu đồ 2.5. Thực trạng quản lí cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ và các lực lượng hỗ trợ cho hoạt động dạy học tại trường THPT ..................................................................... 108 Biểu đồ 2.7: Thực trạng quản lí kiểm tra đánh giá hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực tại trường THPT ........................................................................................................... 111 Biểu đồ 2.8: Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lí dạy học theo tiếp cận năng lực tại các trường THPT ........................................................................................................... 115 iii
  12. 1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Giáo dục và đào tạo (GD&ĐT) là lĩnh vực luôn đóng vai trò quan trọng đối với mọi quốc gia, dân tộc, đặc biệt trong xu hướng toàn cầu hóa và quốc tế hóa hiện nay. Chất lượng của giáo dục có tác động lên hầu hết mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Do vậy, trong phát triển tri thức toàn diện ngày nay, giáo dục - đào tạo được xem là quốc sách hàng đầu của mọi quốc gia, trong đó có hệ thống giáo dục Việt Nam. Có thể nói, sự vận hành hiệu quả của giáo dục có một ý nghĩa trước mắt và lâu dài đối với một quốc gia dân tộc. Sự quyết định phát triển hay lùi thụt của một quốc gia có một vai trò đóng góp quan trọng của giáo dục. Bởi vậy, việc thúc đẩy giáo dục với các nguồn lực của toàn xã hội đã trở thành nhu cầu nội tại tất yếu mà bất cứ một quốc gia dân tộc nào phát triển được đều nhận thức được giá trị và ý nghĩa của nó. Giáo dục góp phần thúc đẩy và nâng cao dân trí ở mọi quốc gia, dân tộc. Nó góp phần quan trọng trong việc tạo ra hệ thống giá trị xã hội mới. Chính những yếu tố tiền đề mang tính tiên phong của nó sẽ thúc đẩy nhanh các quá trình khác nội tại mang tính tất yếu trong bản thân các quốc gia dân tộc. Trong thời đại ngày nay, tri thức là sản phẩm của giáo dục và đào tạo, đồng thời là tài sản quý giá nhất của con người, xã hội và đất nước. Sở hữu tri thức trở thành sở hữu quan trọng nhất được các nước thừa nhận và bảo hộ. Nguồn lực phát triển kinh tế - xã hội ở mỗi quốc gia, dân tộc từ tài nguyên, sức lao động cơ bắp là chính chuyển sang nguồn lực con người có tri thức là cơ bản nhất. Nhận thức một cách sâu sắc về vị trí và vai trò của giáo dục trong quá trình phát triển đất nước. Đảng và nhà nước Việt Nam đã thực sự quan tâm, chăm lo một cách sâu sắc cho sự nghiệp "trồng người" nói chung và sự nghiệp giáo dục phổ thông trung học nói riêng, điều đó, được thể hiện rõ trong các nghị quyết Đại hội Đảng, các quyết sách của Nhà nước và các chỉ thị của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Sự quan tâm ấy được cụ thể hóa bằng những nghị quyết, chỉ đạo mang tính sách lược lâu dài và bền vững đối với giáo dục trong bối cảnh hiện nay. Ngay trong Nghị quyết Đại hội XI, Đảng đã chỉ rõ nhiệm vụ phát triển giáo dục cấp 1
  13. 2 trung học phổ thông là phải tiếp tục thực hiện giáo dục toàn diện, hoàn thành việc chuẩn hoá học vấn phổ thông, tạo điều kiện phát triển năng lực và sở trường của học sinh, giúp học sinh có những hiểu biết về kỹ thuật, chủ trương hướng nghiệp để học sinh chọn ngành nghề hợp lý hoặc tiếp tục học sau khi tốt nghiệp cấp học. Giáo dục phổ thông (GDPT) cần chuẩn bị cho người học những phẩm chất, năng lực cần thiết cho cuộc sống xã hội, lao động, đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước. Trong xu thế mới của thời đại, đổi mới giáo dục lại càng trở thành vấn đề mang tính thời sự và có tính cấp thiết hơn bao giờ hết. Những yêu cầu cấp bách và cấp thiết về đổi mới giáo dục theo những lộ trình đã được quan tâm và chú trọng nhấn mạnh trong Hội nghị lần thứ 8 (2013) Ban Chấp hành Trung ương khóa XI đã ban hành Nghị quyết số 29-NQ/TW đề ra các nhiệm vụ đối với giáo dục, đào tạo. Trong đó, nhấn mạnh đến yêu cầu phải đổi mới hệ thống giáo dục quốc dân hướng tới mục tiêu hiện đại bắt kịp các nước có nền giáo dục hiện đại. Từng bước tiến tới chuẩn hóa, hiện đại hóa giáo dục và đào tạo, nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, phát triển khả năng sáng tạo, tự học khuyến khích học tập suốt đời và xây dựng xã hội học tập, phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục, đào tạo. Đào tạo lại, bồi dưỡng nhà giáo theo yêu cầu nâng cao chất lượng, trách nhiệm, đạo đức và năng lực nghề nghiệp, đổi mới căn bản công tác quản lý giáo dục, đào tạo, đảm bảo dân chủ thống nhất; tăng quyền tự chủ và trách nhiệm xã hội của các cơ sở giáo dục, đào tạo; coi trọng quản lý chất lượng. Không dừng lại là những chỉ đạo chiến lược về mặt phương hướng, mà những chỉ đạo bắt đầu hướng tới những nội dung cụ thể mang tính nội hàm sâu sắc về từng bước đi và đích đến cụ thể của nền giáo dục đã được chỉ rõ tại chỉ thị số: 2919/CT- BGDĐT với mục tiêu nhiệm vụ cần phải nâng cao chất lượng giáo dục và các điều kiện đảm bảo chất lượng giáo dục đáp ứng được yêu cầu hội nhập quốc tế sâu rộng trong bối cảnh hội nhập, hoàn thiện phẩm chất đạo đức lối sống tư tưởng của người học. Được sự quan tâm sâu sắc của Đảng và Nhà Nước, sau hơn ba mươi ba năm đổi mới, sự nghiệp giáo dục ở nước ta đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể. Đóng góp vào những thành tựu trên lĩnh vực giáo dục ấy, không thể phủ nhận được vai trò 2
  14. 3 quản lý điều hành và định hướng chỉ đạo tập trung có hiệu quả của Đảng và Nhà nước. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu to lớn đạt được của giáo dục nói chung và GD bậc THPT nói trên, thì GDPT và GD bậc THPT hiện nay còn bộc lộ nhiều hạn chế, bất cập lớn làm ảnh hưởng không nhỏ đến mục tiêu, chuẩn đầu ra của GD THPT trong thời kỳ mới hiện nay, nhằm đáp ứng nhu cầu xã hội trong tình hình mới. Những bất cập đó có thể thấy như: Thứ nhất, đầu tư tràn lan nhưng chưa hiệu quả. Mỗi năm ngân hàng sách đều bỏ ra rất nhiều tiền để đầu tư cho ngành giáo dục, song điều đáng nói là hiệu quả đạt được chưa tương xứng. Thứ hai, mất cân bằng giữa đầu vào và đầu ra, hiện nay, nhiều cơ sở giáo dục trung học phổ thông vẫn xảy ra các trường hợp bị quá tải hoặc thiếu trầm trọng học sinh, giáo viên vì sự đầu tư giáo dục không đồng đều qua các năm dẫn theo hệ quả mất cân đối giữa cung và cầu. Bên cạnh những hạn chế nêu trên, chương trình giáo dục phổ thông theo hướng tiếp cận nội dung còn bộc lộ nhiều bất cập như: Chương trình GDPT theo hướng tiếp cận nội dung. Nặng về nội dung, HS học quá tải dẫn đến tình trạng dạy thêm, học thêm bừa bãi trong và ngoài nhà trường, xã hội nhức nhối, bức xúc không kiểm soát được như hiện nay. Các văn bản chỉ đạo của Bộ GD, Sở GD các cấp đến các nhà QLGD PT theo hướng quản lý dạy học theo tiếp cận nội dung. Đội ngũ nhân viên, giáo viên, còn yếu về chuyên môn dẫn đến chất lượng GD, kết quả đầu ra chưa đáp ứng được nhu cầu xã hội. Việc xác định mục tiêu chương trình GD THPT, mục tiêu đầu ra của HS THPT chưa đảm bảo, đáp ứng nhu câu xã hội hiện nay. Công tác định hướng nghề nghiệp cho HS bậc THPT chưa phát huy hết được năng lực của người học hiện nay, đây một trong những hạn chế lớn nhất của bậc học THPT hiện nay. Quản lý dạy học chưa rõ được cơ chế tự chủ thực hiện nhiệm vụ của người dạy và người học. Các nhà quản lý GDPT chưa được tự chủ, sáng tạo trong công tác quản lý, tài chính, cơ sở vật chất. Công tác kiểm tra, đánh giá học sinh, GV hiện nay chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu và nhiệm vụ. Trong những hạn chế nêu trên còn có một hạn chế lớn, đó là đội ngũ cán bộ quản lý hiện nay còn chưa đồng bộ, còn thiếu kỹ năng, nghiệp vụ trong công tác quản lý, điều hành các trường PT, dẫn đến chất 3
  15. 4 lượng, mục tiêu, kết quả đầu ra của GDPT, THPT chưa đáp ứng được nhu cầu của xã hội trong tình hình mới hiện nay. Nhận thức được những hạn chế của giáo dục phổ thông như vậy, với mục đích khắc phục những hạn chế trong việc dạy và học hiện nay ở các bậc học, chương trình giáo dục phổ thông tổng thể được triển khai trong giai đoạn sắp tới sẽ có một ý nghĩa vô cùng to lớn trong bối cảnh giáo dục hiện nay. Những đổi mới “căn bản, toàn diện” trong chương trình giáo dục phổ thông tổng thể theo hướng tiếp cận năng lực người học, lấy người học làm trung tâm, chủ thể của quá trình học tập đã bước đầu khẳng định là phương châm cốt lõi trong chiến lược giáo dục và đào tạo hiện nay. Với những thay đổi mang tính tất yếu ấy đã có tác động to lớn đến mọi quá trình dạy học, đặc biệt là vai trò của người quản lý hoạt động dạy học. Những thiết chế giáo dục cùng cơ chế quản lý cũ đã lỗi thời không còn phù hợp với những biến đổi căn bản của giáo dục hiện nay, điều đó đặt nhà quản lý trước những thay đổi lớn lao và căn bản. Có thể nói, muốn thay đổi nền tảng giáo dục, sự thay đổi tư duy quản lý cùng với những thiết chế quản lý mang tính đặc thù có một ý nghĩa tiên phong và tất yếu. Tiếp cận năng lực với những ưu thế và thành tựu của nó trong giáo dục trên thế giới đã và đang được xem là xu hướng hướng tới tất yếu của nền giáo dục Viêt Nam hiện nay. Nhiều công trình của các học giả trong nước và quốc tế về tiếp cận năng lực trong giáo dục đã đem đến một cái nhìn toàn cảnh thấu thị về giáo dục trong xu thế thời đại. Với những ưu việt và khả năng thích ứng với những điều kiện giáo dục hình thành trong bối cảnh cuộc cách mạng 4.0 đã và đang báo hiệu những bước đi mới có sức xuyên thấm sâu rộng trong đổi mới giáo dục hiện nay. Điều đó đã tạo nên một bệ đỡ quan trọng cổ vũ những bước đi mới trong công cuộc đổi mới “toàn diện căn bản” giáo dục Việt Nam hiện nay. Những năng lực mới được hình thành cùng với quá trình đổi mới giáo dục không nằm ngoài khả năng nắm vững những giá trị thước đo tiền đề quan trọng xuất phát từ thực thể của quá trình dạy học sẽ đặt ra những yêu cầu mới trong quản lý, điều hành các hoạt động của nhà quản lý các đơn vị đào tạo và giáo dục. Do đó, năng lực của người quản lý phải là những thay đổi căn bản mang tính đột phá về các quá trình tổ chức, đào tạo, bồi dưỡng 4
  16. 5 v.v… phù hợp với những thuộc tính năng lực đặc thù của từng bộ môn, tính chất đặc thù của từng đối tượng người học và người dạy. Trong bối cảnh tình hình chung của GDPT và GD tại các trường THPT của cả nước thì Thành phố Hà Nội, các trường THPT cũng đang dần tiếp cận, triển khai hoạt động dạy học và quản lý hoạt động dạy học theo TCNL , bước đầu dạy học và quản lý dạy học tiếp cận này đã đạt được những thành tựu tích cực , nhưng những kết quả đó vẫn chưa cao, chưa thực sự đạt được những kỳ vọng mong muốn. Những giới hạn do sự thiếu hụt về những tiền đề về thực tiễn và lý luận đã tác động không nhỏ trong việc hướng giáo dục theo tiếp cận năng lực hiện nay tại các trường THPT trên địa bàn thành phố Hà Nội. Để giải quyết được những vấn đề mang tính bản chất ấy cần thiết phải hình thành được những năng lực cụ thể và đặc thù của quá trình dạy học và quản lý giáo dục. Thực tiễn nghiên cứu trường học cho thấy, QLDH theo TCNL có khả năng giải quyết được những bất cập trong việc quản lý dạy học theo tiếp cận nội dung và dạy học theo tiếp cân nội dung như hiện nay, mặt khác, quản lý dạy học theo TCNL sẽ phát huy được việc vận dụng một cách cụ thể các nguyên lý quản lý khoa học và vào quản lý dạy học. Quản lý dạy học theo TCNL được hình thành trên hệ thống các tác động có mục đích, có kế hoạch, phù hợp với những quy luật của chủ thể quản lý trong hoạt động giáo dục, để điều hành hệ thống giáo dục một cách toàn diện, lấy năng lực của người học làm trung tâm. Qua đó, phát huy tối đa các nguồn lực của giáo dục, đảm bảo đạt được mục tiêu và hiệu quả cao nhất trong giáo dục. Từ những tiền đề lý luận và thực tiễn nêu trên , đề tài : "Quản lý dạy học theo tiếp cận năng lực ở các trường trung học phổ thông trên địa bàn Thành phố Hà Nội” được chúng tôi lựa chọn nghiên cứu. Trên cơ sở thừa kế những tiền đề về lý luận, khảo cứu trước đó và thực tiễn nhiều năm làm công tác quản lý bậc học THPT đã cung cấp cho chúng tôi đầy đủ cứ liệu khoa học tin cẩn và niềm tin để thực hiện đề tài này 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn về dạy học, quản lý dạy học theo TCNL, đề xuất các giải pháp quả n lý dạy học theo TCNL nhằm nâng cao năng 5
  17. 6 lực của người dạy và người học trong chương trình dạy học tại các trường THPT ở thành phố Hà Nội hiện nay và hướng tới đáp ứng được những thay đổi trong chương trình giáo dục phổ thông tổng thể giai đoạn sắp tới (2020). 3. Nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Nghiên cứu xây dựng cơ sở lý luận của đề tài luận án , bao gồm: lý luận về dạy học và quản lý dạy học theo TCNL , yếu tố ảnh hưởn g đến dạy học theo TCNL ở trường THPT. 3.2. Nghiên cứu khảo sát, đánh giá thực trạng về dạy học và quản lý dạy học theo TCNL ở các trường THPT ở thành phố Hà Nội. 3.3. Đề xuất giải pháp quản lý dạy học theo TCNL ở các trường THPT trên địa bàn thành phố Hà Nội và thử nghiệm sư phạm nhằm khẳng đị nh kết quả nghiên cứu của đề tài. 4. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 4.1. Khách thể nghiên cứu Quản lý hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực ở trường THPT. 4.2. Đối tượng nghiên cứu Giải pháp quản lý dạy học theo TCNL ở các trường trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Hà Nội. 5. Giả thuyết khoa học Dạy học và quản lý dạy học theo TCNL nói chung và ở các trường THPT nói riêng vừa là đị nh hướng , vừa là tiếp cậ n mới trong tiến trì nh đổi mới căn bản , toàn diện giáo dục và đào tạo ở nước ta giai đoạn hiện nay . Các trường THPT trên địa bàn thành phố Hà Nội cũng đã có những bước đi đầu tiên trong việc thực hiện dạy học và quản lý dạy học theo TCNL , góp phần dần nâng cao chất lượng của dạy học ở bậc học này . Tuy nhiên, họat động này chưa được thực hiện một cách hệ thống , khoa học dựa trên các kết quả nghiên cứu lý luận và tổng kết thực tiễn , do đó chất lượng dạy học còn nhiều hạn chế . Nghiên cứu đề xuất và vận dụng các giải pháp quản lý dạy học theo TCNL như nâng cao nhận thức , tăng cường năng lực đội ngũ , quản lý tổ chức dạy học theo TCNL , sử dụng kỹ thuật và công nghệ thông tin, quản lý đổi mới đánh giá kết quả học tập của học sinh… sẽ góp phần nâng cao chất lượng 6
  18. 7 dạy học ở các trường THPT hiện nay trên địa bàn thành phố Hà Nội. 6. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu 6.1. Phương pháp luận 6.1.1. Phương pháp duy vật biện chứng Luận án vận dụng phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng, trong phân tích mối quan hệ biện chứng giữa chủ thể quản lý và đối tượng quản lý, giữa các giải pháp quản lý và chất lượng quản lý . Dạy học và qu ản lý dạy học theo TCNL ở các trường THPT được phân tí ch, đánh giá trong mối quan hệ với hệ thống các nội dung hoạt động khác của trường THPT. 6.1.2. Phương pháp tiếp cận tổng thể Nhóm các trường THPT được lựa chọn trong nghiên cứu này thuộc hệ thống giáo dục phổ thông. Vì vậy, mục tiêu quản lý, nội dung quản lý và các giải pháp quản lý đều dựa trên cơ sở những quy định chung của hệ thống giáo dục phổ thông cũng như tuân thủ các quy định của Luật giáo dục, những Chiến lược phát triển giáo dục, các yêu cầu cũng như nội dung của việc đổi mới chương trình và sách giáo khoa THPT của đất nước. 6.1.3. Tiếp cận quản lý sự thay đổi: Tất cả mọi quá trình đổi mới giáo dục phổ thông nói chung và chương trình, sách giáo khoa THPT nói riêng đều phải được các trường triển khai một cách chủ động. Sự thay đổi trong cách tiếp cận quản lý giúp loại bỏ những hạn chế, bất cập trong quản lý vẫn tồn tại lâu nay, giúp cho hoạt động dạy học diễn ra một cách khoa học, thuận lợi góp phần to lớn vào việc thúc đẩy chất lượng giáo dục. Từ đó, phát huy những mặt mạnh của quản lý đã được chứng minh qua thực tiễn và bổ sung những chương trình mới, cách thức quản lý mới phù hợp với xu thế chung, đáp ứng được yêu cầu của xã hội. 6.1.4. Tiếp cận năng lực Học sinh là trung tâm của quá trình giáo dục và dạy học . Mọi hoạt động trong nhà trường là nhằm phát huy tối đa khả năng của mỗi học sinh , dạy học và quản lý dạy hoc theo TCNL là xu thế tất yếu của mọi quốc gia trên t hế giới, đồng thời cũng là xu thế tất yếu trong bối cảnh đổi mới giáo dục ở nước ta hiện nay. 7
  19. 8 6.2. Phương pháp nghiên cứu 6.2.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận Chúng tôi tiến hành một cách đồng bộ các phương pháp nghiên cứu lý luận như: phân tích, tổng hợp, sàng lọc hệ thống hóa, khái quát hóa tài liệu. Qua việc phân loại và xử lý tài liệu thu thập được, chúng tôi tiến hành các khảo cứu khoa học nghiêm cẩn theo trật tự lớp nang lịch sử của từng vấn đề để đi đến những kết luận nghiên cứu. Điều này, theo chúng tôi là cần thiết và hữu ích trong việc nghiên cứu một vấn đề lý luận có tính chuyên sâu và chuyên biệt như đề tài thực hiện. Các thông tin được thu thập từ các nghiên cứu trong và ngoài nước; hệ thống sách - giáo trình, báo cáo khoa học, các bài viết trên tạp chí khoa học chuyên ngành, luận án tiến sĩ; tài liệu hội thảo; các công trình, dự án nghiên cứu,... có liên quan đến đề tài nghiên cứu; báo cáo, phân tích các tài liệu thống kê,… đã được công bố; nguồn tư liệu phục vụ đề tài còn bao gồm các tư liệu, tài liệu của các cơ quan chuyên môn, các cơ quan quản lý Nhà nư ớc. Thêm vào đó, các thông tin hoạt động dạy học và quản lý dạy học theo TCNL tại địa bàn nghiên cứu. 6.2.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp điều tra (bằng phiếu hỏi): Tạo lập những bảng hỏi, với những thông số liên quan đến thực trạng nghiên cứu vấn đề. Qua những câu hỏi trong bảng hỏi hình thành hệ thống những vấn đề mang tính lý luận và thực tiễn, để từ đó hình thành cơ sở để đề xuất những giải pháp căn cơ , bền vững và mang tính ứng dụng cao sử dụng trong thực tiễn quản lý nhà trường. - Phương pháp phỏng vấn sâu: Tiến hành xây dựng những câu hỏi chuyên môn cao, có ý nghĩa sâu sắc trong việc đề cập đến vấn đề nghiên cứu. Qua việc xây dựng câu hỏi tiến hành phỏng vấn những nhà quản lý cao cấp, có kinh nghiệm và thâm niên quản lý, để từ đó hình thành những giải pháp tiền đề cần thiết, góp phần giải mã những mảng vấn đề nhận được sự quan tâm trong luận án. - Phương pháp quan sát : Tiến hành xây dựng phiếu qu an sát giờ học để ghi chép và đưa ra phân tích , đánh giá cụ thể về giờ học theoTCNL , làm cơ sở cho khẳng đị nh các thông tin thu được từ điều tra, phỏng vấn. - Phương pháp chuyên gia: Chúng tôi khảo sát và lấy ý kiến các chuyên gia để trưng cầu ý kiến (tham vấn chuyên gia về những vấn đề luận án hướng tới), đánh 8
  20. 9 giá tác động của vấn đề nghiên cứu và các thông tin của nghiên cứu thực trạng . Từ đó, khởi thảo và phác họa những giải pháp tiến hành cho từng vấn đề phát sinh trong nghiên cứu thực trạng - Phương pháp thử nghiệm: Thử nghiệm một giải pháp để minh tính chất khả thi và đúng đắn của các giải pháp khoa học mà tác giả luận án đưa ra và làm sáng tỏ trong quá trình khảo nghiệm đối tượng. 6.3. Các phương pháp bổ trợ Nghiên cứu sử dụng phương pháp thống kê toán học, dùng phần mềm SPSS để nhập và xử lý số liệu; lập hệ thống bảng, biểu để phân tí ch và đưa ra kết luận của các kết quả nghiên cứu. 7. Luận điểm bảo vệ - Dạy học và quản lý dạy học theo TCNL là xu thế tất yếu của nhiều nền giáo dục tiến bộ trên thế giới. Với những triển vọng to lớn và sự ưu việt của nó, tiếp cận năng lực là hướng đi tất yếu, cần thiết phù hợp với yêu cầu nâng cao chất lượng dạy và học ở cấp THPT , đáp ứng yêu cầu thực tiễn đổi mớ i căn bản, toàn diện nền giáo dục và đạo tạo nước ta trong giai đoạn hiện nay . Đặt trong bối cảnh sự đổi mới “căn bản, toàn diện” chương trình giáo dục phổ thông thể, tiếp cận năng lực hướng tới việc phát triển toàn diện năng lực người học có một ý nghĩa quan trọng góp phần nâng cao chất lượng dạy học - Dạy học và qu ản lý dạy học theo TCNL đòi hỏi các điều kiện đảm bảo về nhận thức của các bên liên quan, chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên , cơ sở vật chất , trang thiết bị dạy học ,… Tì m ra các giải pháp quản lý chung và giải pháp quản lý dạy học theo TCNL đặc thù phù hợp với năng lực học sinh THPT và các điều kiện thực tiễn sẽ góp phần quan trọng tạo ra một chất lượng dạy học cao hơn ở các nhà trường THPT trên đị a bàn thành phố Hà Nội. -Từ những tiền đề lý luận và khảo nghiệm, áp dụng đồng bộ các giải pháp cơ bản, cốt lõi trong quản lý dạy học theo tiếp cận năng lực như: Xây dựng và sử dụng khung năng lực học sinh THPT ; quản lý đổi mới tổ chức dạy học theo TCNL ở các trường THPT (xây dựng mục tiêu , nội dung chương trì nh , lập kế hoạch dạy học ); quản lý vận dụng các kỹ thuật dạy học và sử dụng công nghệ thông tin trong dạy học theo TCNL ở các trường THPT ; đổi mới quản lý kiểm tra, đánh giá kết quả học 9
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

TL.01: Bộ Tiểu Luận Triết Học
207 tài liệu
1474 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
5=>2