Luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 ở Thành phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:227

Thêm vào BST

Báo xấu

3
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận án "Quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 ở Thành phố Hồ Chí Minh" được hoàn thành với mục tiêu nhằm nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học, giúp giáo viên có đầy đủ năng lực để thực hiện hiệu quả hoạt động dạy học và giáo dục theo Chương trình GDPT 2018 ở Thành phố Hồ Chí Minh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 ở Thành phố Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH NGUYỄN TRÍ DŨNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊN TIỂU HỌC ĐÁP ỨNG CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG 2018 Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC NGHỆ AN - 2023
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH NGUYỄN TRÍ DŨNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊN TIỂU HỌC ĐÁP ỨNG CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG 2018 Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 9140114 LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: TS. PHAN QUỐC LÂM GS.TS. THÁI VĂN THÀNH NGHỆ AN - 2023
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan nội dung luận án “Quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 ở Thành phố Hồ Chí Minh” là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các dữ liệu được trình bày trong luận án là trung thực. Thành phố Hồ Chí Minh, năm 2023 Tác giả luận án Nguyễn Trí Dũng
ii LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên, tôi chân thành gửi lời tri ân sâu sắc tới TS. Phan Quốc Lâm và GS. TS. Thái Văn Thành, hai người thầy đã nhiệt tình hướng dẫn, động viên tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu và viết luận án. Tôi cũng xin chân thành cảm ơn Quý lãnh đạo Trường, Quý lãnh đạo các phòng, khoa, Quý thầy cô Hội đồng khoa học Trường Đại học Vinh đã tạo điều kiện và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện luận án. Trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu, tôi cũng xin chân thành cảm ơn lãnh đạo, đồng nghiệp cơ quan nơi tôi công tác đã hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi. Xin trân trọng cảm ơn. Thành phố Hồ Chí Minh, năm 2023 Tác giả luận án Nguyễn Trí Dũng
iii DANH MỤC VIẾT TẮT Thứ tự Viết tắt Viết đầy đủ 1 CBQL Cán bộ quản lý 2 ĐLC Độ lệch chuẩn 3 ĐTB Điểm trung bình 4 GD-ĐT Giáo dục và Đào tạo 5 GDPT Giáo dục phổ thông 6 GS.TS Giáo sư, Tiến sĩ 7 GV Giáo viên 8 TB Trung bình 9 TS Tiến sĩ 10 UBND Ủy ban nhân dân 11 XH Xếp hạng
iv MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ..................................................................................................... ii DANH MỤC VIẾT TẮT ................................................................................... iii MỤC LỤC .......................................................................................................... iv DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. x DANH MỤC BIỂU ĐỒ ................................................................................... xiii MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ...................................................................................... 3 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .............................................................. 3 4. Giả thuyết khoa học ........................................................................................ 4 5. Nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu .................................................................. 4 6. Quan điểm tiếp cận và phương pháp nghiên cứu ........................................ 5 7. Những luận điểm cần bảo vệ ......................................................................... 7 8. Đóng góp mới của luận án ............................................................................. 8 9. Cấu trúc luận án ............................................................................................. 9 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊN TIỂU HỌC ĐÁP ỨNG CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG 2018 ................................................................................. 10 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề .................................................................. 10 1.1.1. Những nghiên cứu về hoạt động bồi dưỡng giáo viên ....................... 10 1.1.2. Những nghiên cứu về quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên .......... 15 1.1.3. Đánh giá chung các kết quả nghiên cứu vấn đề ................................. 21 1.2. Các khái niệm cơ bản ................................................................................ 22 1.2.1. Giáo viên, giáo viên tiểu học .............................................................. 22 1.2.2. Bồi dưỡng giáo viên, bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình giáo dục phổ thông 2018...................................................................... 24 1.2.3. Hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học ............................................ 25 1.2.4. Quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học ............................... 26 1.2.5. Quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình giáo dục phổ thông 2018 .............................................................................. 27
v 1.3. Hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình giáo dục phổ thông 2018 .................................................................................................. 29 1.3.1. Yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông 2018 đối với hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học .............................................................................. 29 1.3.2. Mục tiêu bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình giáo dục phổ thông 2018 ............................................................................................. 30 1.3.3. Nội dung bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình giáo dục phổ thông 2018 ............................................................................................. 31 1.3.4. Phương pháp và hình thức bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình giáo dục phổ thông 2018 ........................................................ 32 1.3.5. Đánh giá kết quả bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình giáo dục phổ thông 2018 .............................................................................. 34 1.3.6. Điều kiện hỗ trợ hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình giáo dục phổ thông 2018 ........................................................ 35 1.3.7. Khung năng lực thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông 2018 của giáo viên tiểu học .......................................................................................... 36 1.4. Quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình giáo dục phổ thông 2018 ................................................................................... 50 1.4.1. Tầm quan trọng của quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình giáo dục phổ thông 2018 ................................................ 50 1.4.2. Lập kế hoạch bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình giáo dục phổ thông 2018 ...................................................................................... 51 1.4.3. Tổ chức hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình giáo dục phổ thông 2018...................................................................... 55 1.4.4. Chỉ đạo hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình giáo dục phổ thông 2018 .............................................................................. 58 1.4.5. Kiểm tra, đánh giá hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình giáo dục phổ thông 2018 ........................................................ 62 1.5. Phân cấp quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình giáo dục phổ thông 2018 .......................................................... 64 1.5.1. Trưởng Phòng Giáo dục và Đào tạo ..................................................... 64 1.5.2. Hiệu trưởng trường tiểu học ................................................................. 65
vi 1.5.3. Tổ trưởng chuyên môn......................................................................... 67 1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình giáo dục phổ thông 2018 .................................... 68 1.6.1. Các yếu tố khách quan........................................................................ 68 1.6.2. Các yếu tố chủ quan ........................................................................... 71 Kết luận chương 1............................................................................................. 76 CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊN TIỂU HỌC ĐÁP ỨNG CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG 2018 Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ........................................... 77 2.1. Khái quát về kinh tế, xã hội của Thành phố Hồ Chí Minh.................... 77 2.1.1. Khái quát về kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh ................................... 77 2.1.2. Khái quát về giáo dục Thành phố Hồ Chí Minh ................................ 79 2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng ..................................................................... 83 2.2.1. Mục đích khảo sát ................................................................................ 83 2.2.2. Nội dung khảo sát ................................................................................ 83 2.2.3. Đối tượng khảo sát ............................................................................... 83 2.2.4. Phương pháp khảo sát .......................................................................... 86 2.2.5. Cách thức xử lý số liệu......................................................................... 87 2.3. Thực trạng hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình giáo dục phổ thông 2018 ở Thành phố Hồ Chí Minh .......................... 88 2.3.1. Thực trạng về yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông 2018 đối với hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học ....................................................... 88 2.3.2. Thực trạng về mục tiêu của hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình giáo dục phổ thông 2018 .......................................... 91 2.3.3. Thực trạng nội dung bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình giáo dục phổ thông 2018...................................................................... 93 2.3.4. Thực trạng về phương pháp và hình thức bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình giáo dục phổ thông 2018 .......................................... 95 2.3.5. Thực trạng về đánh giá kết quả bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình giáo dục phổ thông 2018 ........................................................ 99 2.3.6. Thực trạng về điều kiện hỗ trợ hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình giáo dục phổ thông 2018 ........................................ 101
vii 2.3.7. Thực trạng Khung năng lực thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông 2018 của giáo viên tiểu học .............................................................. 102 2.4. Thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình giáo dục phổ thông 2018 ở Thành phố Hồ Chí Minh ......... 115 2.4.1. Thực trạng nhận thức về tầm quan trọng của quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình giáo dục phổ thông 2018 ở Thành phố Hồ Chí Minh ............................................................................ 115 2.4.2. Thực trạng lập kế hoạch bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình giáo dục phổ thông 2018 ở Thành phố Hồ Chí Minh .......... 118 2.4.3. Thực trạng tổ chức hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình giáo dục phổ thông 2018 ở Thành phố Hồ Chí Minh .......... 120 2.4.4. Thực trạng chỉ đạo hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình giáo dục phổ thông 2018 ở Thành phố Hồ Chí Minh .......... 122 2.4.5. Thực trạng kiểm tra, đánh giá hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình giáo dục phổ thông 2018 ở Thành phố Hồ Chí Minh .... 124 2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình giáo dục phổ thông 2018 ở Thành phố Hồ Chí Minh.................................................................................................... 126 2.5.1. Thực trạng các yếu tố khách quan ảnh hưởng đến quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình giáo dục phổ thông 2018 ở Thành phố Hồ Chí Minh ......................................................................... 126 2.5.2. Thực trạng các yếu tố chủ quan ảnh hưởng đến quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình giáo dục phổ thông 2018 ở Thành phố Hồ Chí Minh ............................................................................ 128 2.6. Đánh giá chung về thực trạng ................................................................ 130 2.6.1. Mặt mạnh .......................................................................................... 130 2.6.2. Mặt hạn chế ...................................................................................... 131 2.6.3. Nguyên nhân..................................................................................... 132 Kết luận chương 2........................................................................................... 134 CHƯƠNG 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊN TIỂU HỌC ĐÁP ỨNG CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG 2018 Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ......................................... 136
viii 3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp .......................................................... 136 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu ................................................... 136 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ................................................... 136 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả ................................................... 137 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ...................................................... 137 3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình giáo dục phổ thông 2018 ở Thành phố Hồ Chí Minh ......... 137 3.2.1. Tổ chức nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của hoạt động bồi dưỡng và quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình giáo dục phổ thông 2018 cho cán bộ quản lý và giáo viên ................ 138 3.2.2. Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng phù hợp với nhu cầu của giáo viên ở từng trường tiểu học, từng địa phương dựa vào năng lực .......................... 145 3.2.3. Tổ chức bồi dưỡng năng lực xây dựng kế hoạch dạy học môn học/bài học và năng lực dạy học tích hợp, dạy học phân hóa cho giáo viên tiểu học .................................................................................................................... 152 3.2.4. Tổ chức bồi dưỡng năng lực sử dụng phương pháp và hình thức tổ chức dạy học, đánh giá theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh cho giáo viên tiểu học ................................................................................. 160 3.2.5. Sử dụng khung năng lực thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông 2018 để đánh giá mức độ đáp ứng của giáo viên tiểu học ......................... 166 3.2.6. Tạo môi trường và điều kiện thuận lợi để giáo viên tiểu học phát huy, phát triển các năng lực thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông 2018 đã được bồi dưỡng .......................................................................................... 174 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp............................................................. 182 3.4. Khảo sát về sự cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất ... 183 3.4.1. Mục đích khảo sát............................................................................. 184 3.4.2. Nội dung và phương pháp khảo sát .................................................. 184 3.4.3. Đối tượng khảo sát ........................................................................... 184 3.4.4. Kết quả khảo sát ............................................................................... 185 3.5. Thực nghiệm biện pháp quản lý được đề xuất...................................... 188 3.5.1. Mục đích thực nghiệm ...................................................................... 188 3.5.2. Lựa chọn biện pháp để thực nghiệm ................................................ 188
ix 3.5.3. Giả thuyết thực nghiệm .................................................................... 189 3.5.4. Tiêu chí và thang đánh giá thực nghiệm .......................................... 189 3.5.5. Cách thức thực nghiệm ..................................................................... 190 3.5.6. Kết quả thực nghiệm ........................................................................ 192 Kết luận chương 3........................................................................................... 197 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................ 198 1. Kết luận ....................................................................................................... 198 2. Khuyến nghị ................................................................................................ 200 2.1. Đối với Bộ Giáo dục và Đào tạo ............................................................... 200 2.2. Đối với Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố Hồ Chí Minh .................... 200 2.4. Đối với Phòng Giáo dục và Đào tạo các Quận/ Huyện/ Thành phố trực thuộc Thành phố Hồ Chí Minh ...................................................................... 201 2.5. Đối với các trường tiểu học ở Thành phố Hồ Chí Minh ........................ 201 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN ĐƯỢC CÔNG BỐ.................................................................................... 203 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................... 204 PHỤ LỤC ........................................................................................................ 211
x DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1. Khung năng lực thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông 2018 của giáo viên tiểu học ................................................................................ 43 Bảng 2.1. Thống kê tình hình học sinh tiểu học Thành phố Hồ Chí Minh năm học 2021-2022, 2022-2023 ......................................................................... 79 Bảng 2.2. Thống kê chất lượng học sinh tiểu học của Thành phố Hồ Chí Minh năm học 2022-2023................................................................................... 81 Bảng 2.3. Thống kê trình độ của cán bộ quản lý, giáo viên tiểu học của Thành phố Hồ Chí Minh năm học 2021-2022 .................................................... 82 Bảng 2.4. Thống kê trình độ của cán bộ quản lý, giáo viên tiểu học của Thành phố Hồ Chí Minh năm học 2022-2023 .................................................... 82 Bảng 2.5. Đối tượng tham gia khảo sát về hoạt động và quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học .............................................................................. 84 Bảng 2.6. Thang đánh giá kết quả khảo sát về hoạt động và quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học ..................................................................... 87 Bảng 2.7. Đánh giá của cán bộ quản lý, giáo viên về mức độ thực hiện yêu cầu Chương trình GDPT 2018 đối với hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học 88 Bảng 2.8. Đánh giá của CBQL, GV về mức độ thực hiện mục tiêu hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình GDPT 2018 ............ 91 Bảng 2.9. Đánh giá của cán bộ quản lý, giáo viên về mức độ thực hiện nội dung bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình GDPT 2018 ............ 93 Bảng 2.10. Đánh giá của cán bộ quản lý, giáo viên về mức độ thực hiện phương pháp bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình GDPT 2018 95 Bảng 2.11. Đánh giá của cán bộ quản lý, giáo viên về mức độ thực hiện hình thức bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình GDPT 2018 ..... 97 Bảng 2.12. Thực trạng về đánh giá kết quả bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình giáo dục phổ thông 2018 ................................................ 99
xi Bảng 2.13. Đánh giá của cán bộ quản lý, giáo viên về mức độ thực hiện điều kiện hỗ trợ hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình giáo dục phổ thông 2018 .................................................................................. 101 Bảng 2.14. Đánh giá mức độ thực hiện năng lực nhận thức về các vấn đề cơ bản của Chương trình GDPT 2018 của giáo viên tiểu học .......................... 103 Bảng 2.15. Đánh giá mức độ thực hiện năng lực xây dựng kế hoạch dạy học môn học/bài học của giáo viên tiểu học ..................................................... 104 Bảng 2.16. Đánh giá mức độ thực hiện năng lực dạy học tích hợp và phân hóa của giáo viên tiểu học ................................................................................ 106 Bảng 2.17. Đánh giá mức độ thực hiện năng lực sử dụng các phương pháp và hình thức tổ chức dạy học, giáo dục theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh của giáo viên tiểu học ................................................................... 107 Bảng 2.18. Đánh giá mức độ thực hiện năng lực sử dụng các phương pháp và hình thức tổ chức kiểm tra, đánh giá theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh của giáo viên tiểu học ................................................................... 109 Bảng 2.19. Đánh giá mức độ thực hiện năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm của giáo viên tiểu học .......................................................................... 111 Bảng 2.20. Đánh giá mức độ thực hiện xây dựng kế hoạch bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình giáo dục phổ thông 2018 ........................ 118 Bảng 2.21. Đánh giá mức độ thực hiện tổ chức hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình giáo dục phổ thông 2018 ........................ 120 Bảng 2.22. Đánh giá mức độ thực hiện chỉ đạo hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình giáo dục phổ thông 2018 ........................ 122 Bảng 2.23. Mức độ thực hiện kiểm tra, đánh giá hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình giáo dục phổ thông 2018 ........................ 124 Bảng 2.24. Đánh giá thực trạng các yếu tố khách quan ảnh hưởng đến quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình giáo dục phổ thông 2018 ................................................................................................. 126
xii Bảng 2.25. Đánh giá thực trạng các yếu tố chủ quan ảnh hưởng đến quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình giáo dục phổ thông 2018 ........................................................................................................ 128 Bảng 3.1. Kết quả khảo sát sự cần thiết của các biện pháp đề xuất ....... 185 Bảng 3.2. Kết quả khảo sát tính khả thi của các biện pháp đề xuất ...... 186 Bảng 3.3. Kết quả đánh giá tương quan về sự cần thiết và tính khả thi . 187 Bảng 3.4. Kết quả trước thực nghiệm của nhóm đối chứng ................... 192 Bảng 3.5. Kết quả trước thực nghiệm của nhóm thực nghiệm ............... 193 Bảng 3.6. Kết quả sau thực nghiệm của nhóm đối chứng ...................... 194 Bảng 3.7. Kết quả sau thực nghiệm của nhóm thực nghiệm .................. 194 Bảng 3.8. Đánh giá năng lực thực hiện Chương trình GDPT 2018 của giáo viên tiểu học giữa nhóm đối chứng và nhóm thực nghiệm .............................. 195
xiii DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1. Thống kê mức độ đáp ứng các năng lực trong Khung năng lực thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông 2018 của giáo viên tiểu học .. 113 Biểu đồ 2.2. Kết quả khảo sát CBQL về tầm quan trọng của quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình GDPT 2018 .......... 116 Biểu đồ 2.3. Kết quả khảo sát giáo viên về tầm quan trọng của quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình giáo dục phổ thông 2018 ........................................................................................................ 117
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Bối cảnh toàn cầu hóa và sự phát triển vượt bậc của nền kinh tế tri thức đặt ra cho lĩnh vực giáo dục của tất cả các quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam trước những thách thức to lớn. Để đáp ứng xu thế hội nhập và phát triển, yêu cầu của ngành giáo dục là phải tạo ra nguồn nhân lực chất lượng cao, chính vì vậy, Bộ GD-ĐT đã ban hành Thông tư 32/2018/TT-BGDĐT về Chương trình GDPT 2018 [6]. Chương trình GDPT 2018 ra đời đã đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục nước ta là dạy học theo hướng tiếp cận năng lực thay cho hướng tiếp cận nội dung như trước đây, nhằm thích ứng với sự phát triển tri thức nhân loại thế kỷ XXI. Có thể thấy, định hướng quan trọng của Bộ GD-ĐT về quan điểm biên soạn chương trình, sách giáo khoa mới lần này là tiếp cận phẩm chất và năng lực học sinh, đây là điều tất yếu, cấp thiết trong giai đoạn hiện nay nhằm thay đổi căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo. Vì lẽ đó, hoạt động và quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên phải hướng tới mục tiêu giúp giáo viên có năng lực thực hiện Chương trình GDPT 2018 trước mắt và lâu dài. Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh lần thứ X, nhiệm kì 2015-2020 cũng đã đưa ra 12 nhiệm vụ và giải pháp chủ yếu, trong đó có nhiệm vụ: “…Đổi mới mạnh mẽ phương pháp giảng dạy và học tập theo hướng hiện đại, đáp ứng chuẩn giáo dục khu vực và quốc tế; phát triển tốt nhất năng lực sáng tạo của học sinh, coi trọng thực hành, thực tế; chú trọng giáo dục lối sống, nhân cách, đạo đức, lý tưởng và truyền thống cách mạng, ý chí kiên cường xây dựng và bảo vệ Tổ quốc...” [4]. Để thực hiện nhiệm vụ này, các cấp quản lý giáo dục ở Thành phố Hồ Chí Minh luôn quan tâm, chỉ đạo sâu sát trong định hướng về phát triển năng lực dạy học và giáo dục cho đội ngũ giáo viên. Và tất nhiên, vấn đề xây dựng đội ngũ giáo viên có chuyên môn giỏi đặt ra cho cán bộ quản lý yêu cầu phải có những biện pháp đổi mới quản lý hoạt động bồi
2 dưỡng giáo viên tiểu học một cách bài bản, có kế hoạch, có hệ thống, cụ thể, thiết thực và hiệu quả. Từ khi Chương trình GDPT 2018 ra đời, Bộ GD-ĐT, các địa phương, trong đó có Thành phố Hồ Chí Minh đã có những bước triển khai, tập huấn chuyên môn cho đội ngũ giáo viên một cách bài bản, hiệu quả. Tuy nhiên, do nhiều yếu tố khách quan lẫn chủ quan mà hoạt động bồi dưỡng và quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình GDPT 2018 ở Thành phố Hồ Chí Minh chưa thực sự hiệu quả, còn yếu kém. Hoạt động bồi dưỡng chưa thể đáp ứng được mục tiêu cơ bản hiện nay là tập trung vào dạy học theo hướng phát triển năng lực, phẩm chất học sinh. Nội dung bồi dưỡng cũng chưa xác định rõ các năng lực cần bồi dưỡng cho giáo viên trong bối cảnh thực hiện Chương trình GDPT 2018. Phương pháp và hình thức bồi dưỡng chưa thực sự phù hợp, dẫn tới hiệu quả chưa cao thông qua đánh giá kết quả bồi dưỡng. Hạn chế về năng lực của giáo viên trong quá trình bồi dưỡng cũng cho thấy hạn chế, yếu kém của đội ngũ cán bộ quản lý trong quản lý hoạt động này. Phần lớn, cán bộ quản lý ở các trường tiểu học ở Thành phố Hồ Chí Minh chưa xác định đầy đủ Khung năng lực thực hiện Chương trình GDPT 2018 của giáo viên tiểu học để bồi dưỡng phù hợp. Cán bộ quản lý còn bị động trong việc lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo về hoạt động bồi dưỡng do chưa xác định đúng, đủ các năng lực thực hiện Chương trình GDPT 2018 cần bồi dưỡng cho giáo viên. Mặc dù Thành phố Hồ Chí Minh là một Thành phố có điều kiện tương đối tốt so với các địa phương khác trong cả nước, nhưng vẫn còn khó khăn do đại dịch Covid 19 cộng với áp lực dân số cơ học nên phần nhiều cũng ảnh hưởng đến hiệu quả bồi dưỡng giáo viên tiểu học trong giai đoạn hiện nay. Từ nhiều năm qua, kể cả trước khi Chương trình GDPT 2018 ban hành, bên cạnh những định hướng, những chủ trương đổi mới giáo dục của Đảng, Nhà nước và các cơ quan chuyên môn, đã có nhiều nghiên cứu về hoạt động bồi
3 dưỡng và quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên tập trung vào dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực người học trên thế giới và ở Việt Nam. Tuy nhiên, chưa có nghiên cứu nào dựa vào thực trạng như đã nêu trên về vấn đề bồi dưỡng giáo viên ở Thành phố Hồ Chí Minh để đề ra biện pháp quản lý phù hợp. Mặc dù, Chương trình GDPT 2018 đang áp dụng đến năm thứ 3 nhưng tính thời sự, tính cấp thiết vẫn còn trong vấn đề bồi dưỡng năng lực giáo viên để đáp ứng. Do vậy, ngành giáo dục rất cần có một nghiên cứu bài bản, khoa học để tìm ra biện pháp đáp ứng trước mắt và lâu dài trong việc thực hiện chương trình, sách giáo khoa mới cho lực lượng giáo viên tiểu học trong quá trình bồi dưỡng. Đó cũng chính là nhiệm vụ của cán bộ quản lý ở Thành phố Hồ Chí Minh trong bối cảnh thực hiện chủ trương của Đại hội Đảng các cấp về phát triển giáo dục. Từ những lý do trên, tác giả lựa chọn đề tài: “Quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình giáo dục phổ thông 2018 ở Thành phố Hồ Chí Minh” để nghiên cứu. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học, giúp giáo viên có đầy đủ năng lực để thực hiện hiệu quả hoạt động dạy học và giáo dục theo Chương trình GDPT 2018 ở Thành phố Hồ Chí Minh. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình GDPT 2018. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình
4 GDPT 2018 ở Thành phố Hồ Chí Minh. 4. Giả thuyết khoa học Đội ngũ giáo viên tiểu học ở Thành phố Hồ Chí Minh hiện nay chưa đảm bảo mức độ đáp ứng năng lực thực hiện Chương trình GDPT 2018. Nguyên nhân của hạn chế này là do hoạt động và quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình GDPT 2018 ở Thành phố Hồ Chí Minh còn nhiều hạn chế, bất cập. Nếu luận án đề xuất và thực hiện được các biện pháp dựa trên khung năng lực thực hiện Chương trình GDPT 2018 để tổ chức các hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học thì có thể nâng cao hiệu quả hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình GDPT 2018 ở Thành phố Hồ Chí Minh. 5. Nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu 5.1. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lý luận của quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình GDPT 2018. - Khảo sát, đánh giá thực trạng về quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình GDPT 2018 ở Thành phố Hồ Chí Minh. - Đề xuất và khảo sát sự cần thiết, tính khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình GDPT 2018 ở Thành phố Hồ Chí Minh. - Thử nghiệm một biện pháp đề xuất về quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình GDPT 2018 ở Thành phố Hồ Chí Minh. 5.2. Phạm vi nghiên cứu - Về nội dung Đề tài tập trung nghiên cứu, đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động bồi
5 dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình GDPT 2018 ở Thành phố Hồ Chí Minh. - Về đối tượng khảo sát Khảo sát thực trạng và các biện pháp đề xuất ở các trường tiểu học thuộc 06 quận/huyện/thành phố Thủ Đức: huyện Bình Chánh, huyện Hóc Môn, huyện Cần Giờ, Quận 1, Quận 3 và thành phố Thủ Đức của Thành phố Hồ Chí Minh. Như vậy, địa bàn khảo sát tương đối rộng để tác giả có thể nhận định bao quát và so sánh các khu vực khác nhau của Thành phố Hồ Chí Minh về vấn đề nghiên cứu một cách khách quan. - Về thời gian Thời gian khảo sát thực trạng và thử nghiệm biện pháp đề xuất từ năm 2020 đến năm 2023. 6. Quan điểm tiếp cận và phương pháp nghiên cứu 6.1. Quan điểm tiếp cận - Tiếp cận hệ thống: Đề tài nghiên cứu hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình GDPT 2018 trong một hệ thống bao gồm các thành tố: mục tiêu, nội dung, phương pháp, hình thức, các điều kiện hỗ trợ cũng như các yếu tố ảnh hưởng hoạt động bồi dưỡng. Quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học đáp ứng Chương trình GDPT 2018 ở Thành phố Hồ Chí Minh cũng theo hệ thống phân cấp quản lý từ Bộ, Sở, Phòng GD-ĐT đến cấp quản lý cơ sở là trường tiểu học. - Tiếp cận năng lực: Chất lượng hoạt động bồi dưỡng và quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học phụ thuộc rất nhiều vào năng lực của giáo viên tiểu học. Do vậy, đề tài bám sát khung năng lực cần có của giáo viên tiểu học làm xuất phát điểm cho hoạt động bồi dưỡng và quản lý hoạt động bồi dưỡng cũng như đánh giá kết quả hoạt động bồi dưỡng và quản lý hoạt động bồi