Luận án Tiến sĩ Khoa học Giáo dục: Quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của sinh viên đại học sư phạm theo tiếp cận năng lực

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:231

Thêm vào BST

Báo xấu

15
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của Luận án này nhằm đề xuất một số giải pháp quản lý hoạt động đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo TCNL nhằm nâng cao hiệu quả đánh giá KQHT của SV, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo của trường ĐHSP trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ Khoa học Giáo dục: Quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của sinh viên đại học sư phạm theo tiếp cận năng lực

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH NGUYỄN THỊ HÀ PHƯƠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA SINH VIÊN ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC NGHỆ AN - 2021
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH NGUYỄN THỊ HÀ PHƯƠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA SINH VIÊN ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 9140114 LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học 1. PGS. TS. NGUYỄN THỊ HƯỜNG 2. PGS.TS. NGUYỄN THỊ MỸ TRINH NGHỆ AN - 2021
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu và kết quả nêu trong luận án này chưa được ai công bố trong bất kỳ công trình nào. Tác giả luận án Nguyễn Thị Hà Phương
ii MỤC LỤC Trang LỜI CAM ĐOAN......................................................................................................i DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ...................................................................vii DANH MỤC BẢNG, HÌNH.................................................................................viii DANH MỤC BIỂU ĐỒ ...........................................................................................x MỞ ĐẦU...................................................................................................................1 1. Lý do chọn đề tài ................................................................................................1 2. Mục đích nghiên cứu ..........................................................................................2 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu....................................................................2 4. Giả thuyết khoa học ............................................................................................2 5. Nhiệm vụ nghiên cứu..........................................................................................3 6. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................................3 7. Quan điểm tiếp cận và phương pháp nghiên cứu ...............................................3 8. Những luận điểm cần bảo vệ ..............................................................................5 9. Những đóng góp mới của luận án.......................................................................6 10. Cấu trúc của luận án .........................................................................................7 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA SINH VIÊN ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC .........................................................................................8 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề..........................................................................8 1.1.1. Những nghiên cứu về hoạt động đánh giá kết quả học tập của sinh viên đại học sư phạm theo tiếp cận năng lực.............................................8 1.1.2. Những nghiên cứu về quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của sinh viên đại học sư phạm theo tiếp cận năng lực ............................14 1.1.3. Đánh giá chung ...........................................................................................19 1.2. Một số khái niệm cơ bản ...............................................................................20 1.2.1. Đánh giá và đánh giá kết quả học tập........................................................20 1.2.2. Hoạt động đánh giá kết quả học tập của sinh viên đại học sư phạm.......24 1.2.3. Năng lực và tiếp cận năng lực....................................................................25 1.2.4. Đánh giá kết quả học tập của sinh viên ĐHSP theo tiếp cận năng lực ...30 1.2.5. Quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của sinh viên đại học sư phạm theo tiếp cận năng lực ................................................................31
iii 1.3. Một số vấn đề về đánh giá kết quả học tập của sinh viên đại học sư phạm theo tiếp cận năng lực .................................................................................33 1.3.1. Đặc trưng của đánh giá kết quả học tập của sinh viên đại học sư phạm theo tiếp cận năng lực .....................................................................33 1.3.2. Mục tiêu, ý nghĩa, chức năng của đánh giá kết quả học tập của sinh viên đại học sư phạm theo tiếp cận năng lực...........................................35 1.3.3. Các nguyên tắc đánh giá kết quả học tập của sinh viên đại học sư phạm theo tiếp cận năng lực .....................................................................37 1.3.4. Nội dung hoạt động đánh giá kết quả học tập của sinh viên đại học sư phạm theo tiếp cận năng lực ................................................................39 1.3.5. Các phương pháp, hình thức đánh giá kết quả học tập của sinh viên đại học sư phạm theo tiếp cận năng lực ...................................................40 1.3.6. Quy trình đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo tiếp cận năng lực.....43 1.4. Quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của sinh viên đại học sư phạm theo tiếp cận năng lực .................................................................................44 1.4.1. Tầm quan trọng của quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của sinh viên đại học sư phạm theo tiếp cận năng lực...................................44 1.4.2. Nội dung quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của sinh viên đại học sư phạm theo tiếp cận năng lực ...................................................45 1.4.3. Chủ thể quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của sinh viên đại học sư phạm theo tiếp cận năng lực ...................................................52 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của sinh viên đại học sư phạm theo tiếp cận năng lực .........................................56 1.5.1. Các yếu tố khách quan ..............................................................................56 1.5.2. Các yếu tố chủ quan ..................................................................................58 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 .....................................................................................60 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA SINH VIÊN ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC............................................................................................................61 2.1. Tổ chức khảo sát thực trạng...........................................................................61 2.1.1. Mục tiêu khảo sát........................................................................................61 2.1.2. Nội dung khảo sát .......................................................................................61 2.1.3. Đối tượng và địa bàn khảo sát....................................................................61
iv 2.1.4. Phương pháp và quy trình khảo sát ...........................................................64 2.1.5. Cách thức xử lý số liệu và thang đánh giá ................................................65 2.2. Khái quát về các trường đại học sư phạm được khảo sát ..............................67 2.3. Thực trạng hoạt động đánh giá kết quả học tập của sinh viên đại học sư phạm theo tiếp cận năng lực .................................................................................70 2.3.1. Thực trạng nhận thức về đánh giá kết quả học tập của sinh viên đại học sư phạm theo tiếp cận năng lực .........................................................70 2.3.2. Thực trạng đảm bảo các nguyên tắc đánh giá kết quả học tập của sinh viên đại học sư phạm theo tiếp cận năng lực...................................74 2.3.3. Thực trạng thực hiện nội dung hoạt động đánh giá kết quả học tập của sinh viên đại học sư phạm theo tiếp cận năng lực ............................76 2.3.4. Thực trạng phương pháp, hình thức đánh giá kết quả học tập của sinh viên đại học sư phạm theo tiếp cận năng lực...................................82 2.3.5. Thực trạng quy trình đánh giá kết quả học tập của sinh viên đại học sư phạm theo tiếp cận năng lực ................................................................86 2.4. Thực trạng quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của sinh viên đại học sư phạm theo tiếp cận năng lực .....................................................................88 2.4.1. Thực trạng nhận thức về tầm quan trọng của quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của sinh viên đại học sư phạm theo tiếp cận năng lực......................................................................................................88 2.4.2. Thực trạng lập kế hoạch đánh giá kết quả học tập của sinh viên đại học sư phạm theo tiếp cận năng lực .........................................................89 2.4.3. Thực trạng tổ chức thực hiện hoạt động đánh giá kết quả học tập của sinh viên đại học sư phạm theo tiếp cận năng lực ............................91 2.4.4. Thực trạng chỉ đạo hoạt động đánh giá kết quả học tập của sinh viên đại học sư phạm theo tiếp cận năng lực...........................................93 2.4.5. Thực trạng kiểm tra hoạt động đánh giá kết quả học tập của sinh viên đại học sư phạm theo tiếp cận năng lực...........................................95 2.4.6. Thực trạng QL các điều kiện đảm bảo cho hoạt động đánh giá kết quả học tập của sinh viên đại học sư phạm theo tiếp cận năng lực........96 2.5. Thực trạng ảnh hưởng của các yếu tố đến hoạt động ĐG kết quả học tập của sinh viên ĐHSP theo tiếp cận năng lực .........................................................99 2.6. Đánh giá chung về thực trạng......................................................................102
v 2.6.1. Mặt mạnh ..................................................................................................102 2.6.2. Mặt hạn chế...............................................................................................103 2.6.3. Nguyên nhân của thực trạng ....................................................................104 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ...................................................................................106 Chương 3. GIẢI PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA SINH VIÊN ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC..........................................................................................................107 3.1. Nguyên tắc đề xuất giải pháp ......................................................................107 3.1.1. Bảo đảm tính mục tiêu..............................................................................107 3.1.2. Bảo đảm tính thực tiễn .............................................................................107 3.1.3. Bảo đảm tính hệ thống..............................................................................107 3.1.4. Bảo đảm tính hiệu quả..............................................................................107 3.1.5. Bảo đảm tính khả thi.................................................................................107 3.2. Một số giải pháp quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của sinh viên đại học sư phạm theo tiếp cận năng lực......................................................107 3.2.1. Tổ chức nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, giảng viên đại học sư phạm về quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của sinh viên theo tiếp cận năng lực ..............................................................................107 3.2.2. Xây dựng kế hoạch đánh giá kết quả học tập của sinh viên theo tiếp cận năng lực phù hợp với hoạt động đào tạo của từng trường đại học sư phạm.............................................................................................112 3.2.3. Xây dựng quy trình quản lí hoạt động đánh giá kết quả học tập của sinh viên đại học sư phạm theo tiếp cận năng lực.................................119 3.2.4. Tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực đánh giá kết quả học tập của sinh viên ĐHSP theo tiếp cận năng lực cho đội ngũ cán bộ quản lý, giảng viên.................................................................................................124 3.2.5. Xây dựng khung năng lực làm căn cứ để đánh giá kết quả học tập của sinh viên đại học sư phạm theo tiếp cận năng lực ..........................129 3.2.6. Thiết lập các điều kiện đảm bảo cho quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của sinh viên đại học sư phạm theo tiếp cận năng lực......137 3.3. Khảo sát tính cấp thiết và tính khả thi của giải pháp đề xuất ......................142 3.3.1. Mục đích khảo sát.....................................................................................142 3.3.2. Nội dung và phương pháp khảo sát .........................................................142
vi 3.3.3. Kết quả khảo sát tính cấp thiết và khả thi của các giải pháp đã đề xuất ....144 3.4. Thử nghiệm sư phạm ...................................................................................147 3.4.1. Tổ chức thử nghiệm..................................................................................147 3.4.2. Phân tích kết quả thử nghiệm...................................................................150 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ...................................................................................161 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ........................................................................162 1. Kết luận...........................................................................................................162 2. Khuyến nghị....................................................................................................163 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN ĐƯỢC CÔNG BỐ..........................................165 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...........................................................166 PHỤ LỤC
vii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TT Các chữ viết tắt Các chữ viết đầy đủ 1 CBQL Cán bộ quản lí 2 CĐR Chuẩn đầu ra 3 CNTT Công nghệ thông tin 4 CSVC Cơ sở vật chất 5 CTĐT Chương trình đào tạo 6 ĐBCL Đảm bảo chất lượng 7 ĐG Đánh giá 8 ĐH Đại học 9 ĐHSP Đại học sư phạm 10 GD Giáo dục 11 GD&ĐT Giáo dục và đào tạo 12 GDĐH Giáo dục đại học 13 GDPT Giáo dục phổ thông 14 GV Giảng viên 15 KQHT Kết quả học tập 16 NCKH Nghiên cứu khoa học 17 NL Năng lực 18 QL Quản lí 19 SP Sư phạm 20 SV Sinh viên 21 TCNL Tiếp cận năng lực 22 TTKT Trung tâm khảo thí
viii DANH MỤC BẢNG, HÌNH Bảng: Bảng 1.1. Bảng so sánh về đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo TCNL và đánh giá KQHT theo tiếp cận nội dung............................................34 Bảng 2.1. Phân bổ phiếu theo đối tượng tham gia khảo sát ..................................61 Bảng 2.2. Thống kê trình độ, chức danh của Kết quả học tập ..............................62 Bảng 2.3. Trình độ học vấn, chức danh của CBQL ..............................................63 Bảng 2.4. Độ tin cậy của phiếu khảo sát trên mẫu CBQL, giảng viên, SV...........66 Bảng 2.5. Thang đánh giá kết quả khảo sát các nội dung trong luận án ...............67 Bảng 2.6. Đánh giá của CBQL, giảng viên và SV về mức độ cần thiết của các năng lực cần phát triển cho SV đại học sư phạm..................................70 Bảng 2.7. Thực trạng nhận thức về ý nghĩa của hoạt động đánh giá kết quả học tập của sinh viên ĐHSP theo tiếp cận năng lực .............................72 Bảng 2.8. Thực trạng đảm bảo các nguyên tắc ĐG kết quả học tập của sinh viên ĐHSP.............................................................................................74 Bảng 2.9. Đánh giá của CBQL, giảng viên về mức độ thực hiện nội dung hoạt động ĐG kết quả học tập của sinh viên ĐHSP theo tiếp cận năng lực..........77 Bảng 2.10. Đánh giá của sinh viên ĐHSP về mức độ thực hiện nội dung hoạt động đánh giá kết quả học tập của sinh viên ĐHSP theo tiếp cận năng lực .................................................................................................78 Bảng 2.11. Thực trạng phương pháp đánh giá kết quả học tập của sinh viên ĐHSP theo tiếp cận năng lực ................................................................82 Bảng 2.12. Thực trạng quy trình đánh giá kết quả học tập của sinh viên đại học sư phạm theo tiếp cận năng lực.............................................................87 Bảng 2.13. Thực trạng nhận thức về tầm quan trọng của quản lý hoạt động đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo tiếp cận năng lực ...............88 Bảng 2.14. Thực trạng lập kế hoạch đánh giá kết quả học tập của sinh viên đại học sư phạm theo tiếp cận năng lực qua khảo sát của CBQL, giảng viên...89 Bảng 2.15. Thực trạng chỉ đạo hoạt dộng đánh giá kết quả học tập của sinh viên ĐHSP theo tiếp cận năng lực ........................................................94 Bảng 2.16. Thực trạng kiểm tra hoạt dộng đánh giá kết quả học tập của sinh viên ĐHSP theo tiếp cận năng lực ........................................................95
ix Bảng 2.17. Thực trạng quản lí các điều kiện đảm bảo cho hoạt động đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo tiếp cận năng lực..............................97 Bảng 2.18. Thực trạng ảnh hưởng của các yếu tố đến hoạt động Đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo tiếp cận năng lực............................100 Bảng 3.1. Mẫu mục tiêu, chuẩn đầu ra và trình độ năng lực...............................132 Bảng 3.2. Tổng hợp các đối tượng khảo sát ........................................................144 Bảng 3.3. Kết quả đánh giá của CBQL, giảng viên về tính cấp thiết của các giải pháp đã đề xuất.............................................................................144 Bảng 3.4. Kết quả đánh giá của CBQL, giảng viên về tính khả thi của các giải pháp đã đề xuất....................................................................................146 Bảng 3.5. Tổng hợp số lượng khách thể thử nghiệm ..........................................150 Bảng 3.6. Kết quả khảo sát trình độ đầu vào về kiến thức của nhóm thử nghiệm và đối chứng...........................................................................151 Bảng 3.7. Khảo sát trình độ ban đầu về kỹ năng của nhóm thử nghiệm và đối chứng ...151 Bảng 3.8. Bảng tần suất kết quả kiểm tra lần thử nghiệm 1 về kiến thức của CBQL, giảng viên ĐHSP ....................................................................153 Bảng 3.9. Phân bố tần suất f i , tần suất tích luỹ f i  về kiến thức của nhóm thử nghiệm và nhóm đối chứng lần thử nghiệm thứ nhất ...................153 Bảng 3.10. Bảng tần suất kết quả kiểm tra sau lần thử nghiệm 2 về kiến thức của CBQL, giảng viên ĐHSP .............................................................155 Bảng 3.11. Phân bố tần suất f i và tần suất tích lũy f i  về kiến thức của nhóm thử nghiệm trong lần thứ nhất và lần thứ hai ......................................156 Bảng 3.12. Kết quả về trình độ kỹ năng của CBQL, giảng viên ĐHSP ở lần thử nghiệm 1..............................................................................................157 Bảng 3.13. Kết quả về trình độ kỹ năng của CBQL, giảng viên ĐHSP ở lần thử nghiệm 2..............................................................................................158 Bảng 3.14. So sánh kết quả về trình độ kỹ năng của CBQL, giảng viên ĐHSP ở lần thử nghiệm 1 và thử nghiệm 2 ......................................................158 Hình: Hình 3.1. Vòng đời đánh giá và phản hồi quản lý hoạt động đánh giá...............140
x DANH MỤC BẢNG, HÌNH Biểu đồ 2.1. Phân bổ phiếu theo đối tượng khảo sát ở các đơn vị khảo sát ..........62 Biểu đồ 2.2. Phân bổ phiếu khảo sát của sinh viên theo năm học .........................63 Biểu đồ 2.3. Thực trạng phương pháp đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo tiếp cận năng lực........................................................................83 Biểu đồ 2.4. Thực trạng hình thức đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo TCNL qua khảo sát CBQL, giảng viên .............................................84 Biểu đồ 2.5. Thực trạng hình thức đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo TCNL qua khảo sát sinh viên............................................................84 Biểu đồ 2.6. Thực trạng về sự phù hợp của các hình thức đánh giá kết quả học tập của sinh viên ĐHSP qua khảo sát CBQL, giảng viên ..............................85 Biểu đồ 2.7. Thực trạng về sự phù hợp của các hình thức đánh giá kết quả học tập của sinh viên ĐHSP qua khảo sát sinh viên............................................86 Biểu đồ 2.8. Thực trạng tổ chức thực hiện hoạt động đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo tiếp cận năng lực qua khảo sát của CBQL, giảng viên....91 Biểu đồ 3.1. Biểu đồ phân bổ tần suất f i lần thử nghiệm 1 ................................154 Biểu đồ 3.2. Biểu đồ tần suất tích lũy f i  lần thử nghiệm 1..............................154 Biểu đồ 3.3. Biểu đồ phân bổ tần suất f i lần thử nghiệm 1 và lần thử nghiệm 2...156 Biểu đồ 3.4. Biểu đồ tần suất tích lũy f i  lần thử nghiệm 1 và lần thử nghiệm 2 156 Biểu đồ 3.5. So sánh kết quả về trình độ kỹ năng của CBQL và giảng viên ĐHSP ở lần thử nghiệm 1 và thử nghiệm 2 ....................................159
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài 1.1. Đánh giá là khâu hết sức quan trọng của quá trình dạy học nói chung, quá trình đào tạo ở trường ĐH nói riêng, có ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng GD, đào tạo. Trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT Việt Nam hiện nay, đổi mới đánh giá KQHT của người học được xem là khâu đột phá. Một trong những nhiệm vụ và giải pháp quan trọng của đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT là: “Đổi mới căn bản hình thức và phương pháp thi, kiểm tra và đánh giá kết quả giáo dục, đào tạo, bảo đảm trung thực, khách quan” [1, tr 5]. Trong đó, “đánh giá kết quả GDĐH theo hướng chú trọng NL phân tích, sáng tạo, tự cập nhật, đổi mới kiến thức; đạo đức nghề nghiệp; NL nghiên cứu và ứng dụng khoa học và công nghệ; NL thực hành, NL tổ chức và thích nghi với môi trường làm việc” [1]. Như vậy, đánh giá KQHT của SV theo TCNL là nội dung cốt lõi trong đổi mới phương thức đào tạo ĐH trên thế giới và ở Việt nam hiện nay. Đánh giá KQHT của SV theo TCNL đòi hỏi SV phải thực hiện những nhiệm vụ thực sự diễn ra trong cuộc sống, trong nghề nghiệp sau này của mình, chứ không đơn thuần ĐG những kiến thức, kỹ năng mà SV đã tích lũy trong quá trình đào tạo. Có đánh giá KQHT của SV theo TCNL, các trường ĐH mới xác định một cách chính xác, khách quan “chuẩn đầu ra” đối với sản phẩm đào tạo. Khi CTĐT của các trường ĐH đang được xây dựng và phát triển theo các xu hướng hiện đại (POHE, CDIO…) thì yêu cầu đánh giá KQHT của SV theo TCNL càng trở nên cấp thiết hơn, đòi hỏi QL hoạt động này phải đồng bộ, đảm bảo tính khoa học hơn. Vì vậy, vấn đề đánh giá KQHT và QL đánh giá KQHT của SV theo TCNL cần được nghiên cứu một cách đầy đủ và hệ thống làm cơ sở cho việc triển khai hoạt động này trong các trường ĐH nói chung, các trường ĐHSP nói riêng. 1.2. Từ năm học 2020 - 2021, Chương trình GDPT 2018 đã được triển khai trong phạm vi cả nước. So với chương trình GDPT trước đây, Chương trình GDPT 2018 đã có sự đổi mới toàn diện, từ mục tiêu, nội dung, phương pháp, ĐG kết quả GD theo định hướng phát triển NL của học sinh. Chương trình GDPT 2018 cũng đặt ra các yêu cầu mới đối với các trường ĐHSP, đòi hỏi các trường ĐHSP phải đổi mới phương thức đào tạo, trong đó đổi mới đánh giá KQHT của SV theo TCNL là khâu quan trọng.
2 1.3. Hiện nay, trong các trường ĐHSP, việc đánh giá KQHT của SV đã bước đầu có sự đổi mới theo hướng TCNL như tăng cường ĐG khả năng thực hành, vận dụng kiến thức kỹ năng của SV vào giải quyết các nhiệm vụ thực tiễn - nghề nghiệp. Tuy nhiên, việc đánh giá KQHT của SV theo TCNL vẫn còn có những bất cập nhất định về mục tiêu, nội dung, phương pháp, hình thức ĐG và nhất là chưa tập trung ĐG được những NL cần hình thành cho SV trong quá trình đào tạo. Vấn đề này do nhiều nguyên nhân như nhận thức và kinh nghiệm tổ chức, triển khai thực hiện đánh giá KQHT của SV theo TCNL của đội ngũ CBQL các phòng ban chức năng, GV các khoa đào tạo còn có bất cập, chương trình đào tạo, CSVC...chưa thích ứng với yêu cầu đánh giá theo TCNL. Việc nghiên cứu các giải pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo TCNL, đáp ứng yêu cầu đổi mới GDĐH và chương trình GDPT 2018 là vấn đề có tính cấp thiết. Từ những lý do trên, chúng tôi chọn đề tài “Quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của sinh viên đại học sư phạm theo tiếp cận năng lực” để nghiên cứu. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, luận án đề xuất một số giải pháp quản lý hoạt động đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo TCNL nhằm nâng cao hiệu quả đánh giá KQHT của SV, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo của trường ĐHSP trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo TCNL. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lý hoạt động đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo TCNL. 4. Giả thuyết khoa học Có thể nâng cao hiệu quả hoạt động đánh giá KQHT của SV ở các trường ĐHSP theo TCNL nếu đề xuất và thực hiện được các giải pháp QL có cơ sở khoa học, có tính khả thi dựa trên chức năng và nội dung QL như: xây dựng kế hoạch và quy trình tổ chức, chỉ đạo hoạt động đánh giá KQHT của SV theo TCNL; bồi dưỡng nâng cao NL đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo TCNL cho đội ngũ CBQL, giảng viên; xây dựng khung năng lực làm căn cứ để đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo TCNL; thiết lập các điều kiện đảm bảo cho quản lý hoạt động đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo TCNL.
3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận của quản lý hoạt động đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo TCNL. 5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý hoạt động đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo TCNL. 5.3. Đề xuất và thử nghiệm giải pháp quản lý hoạt động đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo TCNL. 6. Phạm vi nghiên cứu - Luận án nghiên cứu quản lý hoạt động đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP hệ chính quy theo TCNL. Do hạn chế về thời gian, và qui mô nghiên cứu, luận án chỉ đề cập đến đánh giá và QL hoạt động đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo TCNL với nội dung chủ yếu về các NL chung và các NL sư phạm đặc thù mà sinh viên ĐHSP cần có mà không đi sâu vào các học phần và các chuyên ngành đào tạo cụ thể. - Địa bàn khảo sát: Các trường Đại học: ĐHSP Hà Nội, ĐHSP Thái Nguyên, ĐH Vinh, ĐHSP Huế, ĐHSP thành phố Hồ Chí Minh. - Thời gian khảo sát: trong các năm học 2017 - 2018 và 2018 - 2019. 7. Quan điểm tiếp cận và phương pháp nghiên cứu 7.1. Quan điểm tiếp cận 7.1.1. Tiếp cận hệ thống Đánh giá và QL hoạt động đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo TCNL là một hệ thống gồm nhiều thành tố như mục tiêu, nội dung, phương pháp, hình thức, quy trình ĐG, đồng thời có sự tham gia của nhiều chủ thể với các nội dung và chức năng QL khác nhau. Hiệu quả của QL hoạt động đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo TCNL phụ thuộc rất nhiều vào các yếu tố trên. Quan điểm này đòi hỏi khi nghiên cứu QL hoạt động đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo TCNL cần xem xét một cách hệ thống, toàn diện với nội dung, phương pháp, hình thức đánh giá khác nhau, với vai trò, chức năng của các chủ thể ĐG và các cấp QL khác nhau; trong trạng thái vận động và phát triển. 7.1.2. Tiếp cận hoạt động Đánh giá KQHT của SV theo TCNL là hoạt động quan trọng trong quá trình đào tạo ở trường ĐHSP. Hiệu quả của đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo TCNL phụ thuộc vào hoạt động ĐG của GV, tự ĐG của SV với tư cách là chủ thể của hoạt động đào tạo, của các cấp QL với tư cách là chủ thể QL hoạt động ĐG.
4 Quán triệt quan điểm này, trong QL hoạt động đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo TCNL đòi hỏi phải phát huy vai trò tự chủ của GV, kết hợp với tự đánh giá của SV, vai trò tổ chức, chỉ đạo, giám sát của các cấp QL trong nhà trường. 7.1.3. Tiếp cận năng lực TCNL là một xu thế mới của GD nói chung, GDĐH nói riêng, tập trung vào việc hình thành ở SV những năng lực theo CĐR nhằm đáp ứng nhu cầu xã hội. Điều này đòi hỏi các trường ĐHSP phải đổi mới quá trình đào tạo, chú trọng phát triển các phẩm chất, NL chung và các NL đặc thù cho SV, trong đó ĐG là khâu trọng yếu. Vì vậy, TCNL là “sợi chỉ đỏ” xuyên suốt trong quá trình nghiên cứu hoạt động ĐG và QL hoạt động đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP. Mặt khác, ĐG và QL hoạt động đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo TCNL đòi hỏi phải hướng đến sự phát triển các NL chung, NL đặc thù của sinh viên ĐHSP, sự tiến bộ của SV ở từng giai đoạn học tập để khi ra trường họ có thể nhanh chóng thích ứng với thực tiễn hoạt động dạy học và giáo dục theo định hướng phát triển phẩm chất và NL học sinh ở trường phổ thông hiện nay. 7.1.4. Tiếp cận nội dung và chức năng quản lý Mục tiêu, nội dung QL hoạt động đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo TCNL được hiện thực hóa thông qua các chức năng QL như lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, giám sát hoạt động đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo TCNL. Quán triệt quan điểm tiếp cận nội dung và chức năng QL đòi hỏi khi đề xuất các giải pháp QL hoạt động đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo TCNL phải dựa trên các nội dung và chức năng QL. 7.1.5. Tiếp cận thực tiễn Quan điểm này đòi hỏi quá trình nghiên cứu phải bám sát thực tiễn của các trường ĐHSP; phát hiện được những mâu thuẫn, những khó khăn của thực tiễn để đề xuất các giải pháp QL hoạt động đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo TCNL có cơ sở khoa học và có tính khả thi. 7.2. Các phương pháp nghiên cứu Trong quá trình nghiên cứu, luận án đã sử dụng phối hợp các nhóm phương pháp nghiên cứu sau đây: 7.2.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý luận 7.2.1.1. Phương pháp phân tích và tổng hợp tài liệu Phương pháp này được sử dụng để phân tích và tổng hợp tài liệu trong và ngoài nước có liên quan đến ĐG và QL hoạt động đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo TCNL, trên cơ sở đó sắp xếp chúng thành hệ thống lý luận của đề tài.
5 7.2.1.2. Phương pháp khái quát hóa các nhận định độc lập Phương pháp này được sử dụng để rút ra những luận điểm có tính khái quát về các vấn đề nghiên cứu, từ những quan điểm của các tác giả trong và ngoài nước về đánh giá và quản lý hoạt động đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo TCNL. 7.2.1.3. Phương pháp mô hình hóa Phương pháp này được sử dụng để xây dựng mô hình (lý luận và thực tiễn) về đối tượng nghiên cứu, từ đó tìm ra bản chất vấn đề mà đề tài cần đạt được. 7.2.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.2.1. Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi Dùng các phiếu hỏi để thu thập ý kiến của CBQL, giảng viên, SV các trường ĐHSP về: - Thực trạng hoạt động đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo TCNL. - Thực trạng QL hoạt động đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo TCNL. - Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo TCNL. 7.2.2.2. Phương pháp trao đổi, phỏng vấn theo chủ đề Phương pháp này được chúng tôi sử dụng để tìm hiểu sâu thêm các vấn đề về thực trạng hoạt động đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo TCNL và QL hoạt động đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo TCNL, thông qua việc trao đổi trực tiếp với các đối tượng điều tra, các chuyên gia. 7.2.2.3. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục Phương pháp này được sử dụng để thu thập các thông tin thực tế, có ý nghĩa đối với đề tài nghiên cứu. 7.2.2.4. Phương pháp thực nghiệm Phương pháp này được sử dụng để đánh giá tính hiệu quả của các giải pháp quản lý hoạt động đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo TCNL đã đề xuất. 7.2.3. Phương pháp thống kê toán học Sử dụng các công thức thống kê để xử lý dữ liệu thu được về mặt định lượng, so sánh và đưa ra kết quả nghiên cứu của luận án. 8. Những luận điểm cần bảo vệ 8.1. Đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo TCNL không chỉ ĐG những gì SV học được mà quan trọng hơn còn ĐG những gì SV làm được liên quan đến nghề nghiệp tương lai của họ. Quản lý hoạt động đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo TCNL là một lĩnh vực của QL đào tạo, đòi hỏi phải xây dựng kế
6 hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra ĐG để hoạt động này thực hiện được mục tiêu ĐG sự tiến bộ và phát triển của SV trong quá trình học tập. 8.2. Hiện nay, trong các trường ĐHSP, hoạt động đánh giá KQHT và QL hoạt động đánh giá KQHT của SV chủ yếu theo tiếp cận nội dung. Cách tiếp cận này không còn phù hợp nữa khi các trường ĐHSP đang có những đổi mới mạnh mẽ về mục tiêu, CTĐT, phương pháp và hình thức đào tạo hướng đến việc hình thành những NL cốt lõi của người giáo viên. 8.3. QL hoạt động đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo TCNL phải dựa trên các chức năng QL; những đặc trưng và các nội dung, phương thức đánh giá KQHT của SV, các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động này ở trường ĐHSP. Nâng cao nhận thức cho CBQL, giảng viên, SV trường ĐHSP về tầm quan trọng của đánh giá KQHT của SV theo TCNL; Xây dựng kế hoạch và quy trình tổ chức, chỉ đạo hoạt động đánh giá KQHT của SV theo TCNL; tổ chức bồi dưỡng nâng cao NL đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo TCNL cho đội ngũ CBQL, giảng viên; Xây dựng khung NL làm căn cứ để đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo TCNL; thiết lập các điều kiện đảm bảo cho QL hoạt động đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo TCNL là những giải pháp cơ bản của QL hoạt động đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo TCNL. 9. Những đóng góp mới của luận án 9.1. Luận án đã làm rõ thêm một số vấn đề lý luận về đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo TCNL và QL hoạt động đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo TCNL, nhất là làm rõ đặc trưng của hoạt động đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo TCNL, các nội dung, chủ thể QL hoạt động này ở trường ĐHSP. 9.2. Luận án đã ĐG khách quan thực trạng hoạt động đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo TCNL và QL hoạt động đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo TCNL, từ đó chỉ rõ mặt mạnh, mặt hạn chế và nguyên nhân của thực trạng làm cơ sở thực tiễn cho việc đề xuất các giải pháp QL hoạt động đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo TCNL. 9.3. Luận án đã đề xuất được các giải pháp QL hoạt động đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo TCNL, đặc biệt là luận án đã xây dựng được chương trình bồi dưỡng nâng cao NL đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo TCNL cho đội ngũ CBQL, giảng viên và xây dựng được khung năng lực để làm cơ sở đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP theo TCNL, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo của các trường ĐHSP.
7 10. Cấu trúc của luận án Ngoài Mở đầu, Kết luận, Khuyến nghị, Danh mục tài liệu tham khảo và Phụ lục, luận án gồm có 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận của quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của sinh viên đại học sư phạm theo tiếp cận năng lực Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của sinh viên đại học sư phạm theo tiếp cận năng lực Chương 3: Giải pháp quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của sinh viên đại học sư phạm theo tiếp cận năng lực
8 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA SINH VIÊN ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Những nghiên cứu về hoạt động đánh giá kết quả học tập của sinh viên đại học sư phạm theo tiếp cận năng lực Đánh giá KQHT của sinh viên ĐH nói chung, ĐHSP nói riêng theo TCNL đã được nghiên cứu từ rất sớm và đã thu hút được sự quan tâm của nhiều tác giả trong và ngoài nước. Những vấn đề mà các tác giả quan tâm là khái niệm, bản chất, ý nghĩa, các nguyên tắc, phương pháp và hình thức đánh giá KQHT của SV. 1.1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài Một trong những nhà GD hàng đầu người Mỹ của thế kỷ 20 đã nghiên cứu về CTĐT và ĐG giáo dục là Ralph Tyler. Có thể nói, ông là người đầu tiên đề cập đến khái niệm ĐG, là người tiên phong trong việc xây dựng các bài kiểm tra dựa trên các mục tiêu đào tạo chứ không phải dựa trên nội dung của nó nhằm cải thiện việc ĐG chủ yếu là ghi nhớ, tái hiện của SV trong các kỳ thi. Ralph Tyler đã đưa ra sơ đồ thể hiện ba thành tố chính của quá trình GD là mục tiêu, trải nghiệm học tập và ĐG. Ông đã đề cao vai trò của ĐG, xem ĐG là vấn đề trọng tâm của quá trình GD, việc học tập nên được ĐG không chỉ để xem SV thực sự đang học gì mà còn để xem những thay đổi nào có thể cần được đưa vào chương trình giảng dạy [90, 112]. B.S. Bloom là người đề xuất thang cấp độ tư duy (1956). Đây được xem là công cụ nền tảng để xây dựng mục tiêu và hệ thống hóa các câu hỏi, bài tập dùng để kiểm tra NL mà người học đã đạt được, đã tiến bộ qua quá trình học tập cụ thể [78]. Trong công trình “ĐG để thúc đẩy học tập” B.S.Bloom cùng George F.Madaus và J.Thomas Hastings đã hướng dẫn các kỹ thuật đánh giá KQHT của học sinh, nhằm hỗ trợ giáo viên sử dụng ĐG như một công cụ để cải tiến cả quy trình dạy và học [79]. Như vậy các nghiên cứu của Ralph Tyler, B.S. Bloom và một số tác giả đã thể hiện TCNL trong đánh giá KQHT của người học nói chung, sinh viên ĐH nói riêng. Trong bối cảnh khoa học công nghệ phát triển nhanh chóng và toàn cầu hóa,