Luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục: Sử dụng trò chơi vận động nhằm phát triển tố chất thể lực cho trẻ 5 - 6 tuổi ở trường mầm non

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:232

Thêm vào BST

Báo xấu

19
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trên cơ sở nghiên cứu lí luận và thực tiễn về việc phát triển tố chất thể lực cho trẻ 5 - 6 tuổi, đề tài "Sử dụng trò chơi vận động nhằm phát triển tố chất thể lực cho trẻ 5 - 6 tuổi ở trường mầm non" nghiên cứu đề xuất biện pháp sử dụng trò chơi vận động nhằm phát triển tố chất thể lực cho trẻ 5 - 6 tuổi ở trường mầm non, góp phần phát triển toàn diện thể chất trẻ, chuẩn bị cho trẻ vào lớp Một.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục: Sử dụng trò chơi vận động nhằm phát triển tố chất thể lực cho trẻ 5 - 6 tuổi ở trường mầm non

GI O V OT O TRƢỜN ỌC SƢ P M N LƢU N ỌC SƠN LUẬN ÁN T ẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC à Nội – 2023
GI O V OT O TRƢỜN ỌC SƢ P M N LƢU N ỌC SƠN Chuyên ngành: iáo dục Mầm non Mã số: 9.14.01.01 LUẬN ÁN T ẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC N ƢỜ ƢỚN DẪN K OA ỌC: n n n 2 in Văn Van à Nội – 2023
LỜ CAM OAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu, kết quả trong luận án là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Hà Nội, ngày 05 tháng 2 năm 2023 Tác giả Lƣu Ngọc Sơn
LỜI CẢM ƠN Luận án “Sử dụng trò chơi vận động nhằm phát triển tố chất thể lực cho trẻ 5 - 6 tuổi ở trường mầm non” được hoàn thành tại Trường ại học Sư phạm Hà Nội. Tác giả xin chân thành cảm ơn Trường ại học Sư phạm Hà Nội, khoa Giáo dục Mầm non, các thầy cô và đồng nghiệp đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS. ặng Hồng Phương, TS. inh Văn Vang - những người đã tận tình hướng dẫn, động viên, khích lệ, định hướng cho tôi trong quá trình thực hiện luận án. Tôi xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ, hỗ trợ nhiệt tình của cán bộ quản lí, giáo viên mầm non, các cháu lớp mẫu giáo 5 - 6 tuổi tại các trường mầm non: Sao Mai, Phong hâu, Hùng Vương – Thị xã Phú Thọ, Tỉnh Phú Thọ. Xin cảm ơn những người thân trong gia đình của tôi đã luôn động viên, bên cạnh, giúp đỡ để tôi hoàn thành luận án. Tác giả Lƣu Ngọc Sơn
MỤC LỤC MỞ ẦU .............................................................................................................. 1 1. Tính cấp thiết của đề tài .................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu ......................................................................................... 2 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .................................................................. 2 4. Giả thuyết khoa học........................................................................................... 3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................................................ 3 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu ............................................................................ 3 7. ách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu ....................................................... 4 8. Những luận điểm bảo vệ ................................................................................... 6 9. óng góp mới của luận án ................................................................................ 6 10. ấu trúc luận án............................................................................................... 7 Chƣơng 1: TỔN QUAN V CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA SỬ DỤN TRÒ C Ơ VẬN N N ẰM P ÁT TR ỂNTỐ C ẤT T Ể LỰC C O TRẺ 5 - 6 TUỔ Ở TRƢỜN MẦM NON........................................................ 8 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ..................................................................... 8 1.1.1. Những nghiên cứu về phát triển tố chất thể lực cho trẻ MN ...................... 8 1.1.2. Những nghiên cứu về trò chơi vận động của trẻ MN ............................... 12 1.1.3. Những nghiên cứu về sử dụng trò chơi vận động phát triển tố chất thể lực cho trẻ MN........................................................................................................... 17 1.2. Tố chất thể lực và phát triển tố chất thể lực cho trẻ 5 - 6 tuổi ............... 20 1.2.1. Tố chất thể lực ........................................................................................... 20 1.2.2. Phát triển tố chất thể lực cho trẻ 5 - 6 tuổi ................................................ 22 1.3. Trò chơi vận động của trẻ 5 - 6 tuổi ......................................................... 36 1.3.1. Khái niệm trò chơi vận động ..................................................................... 36 1.3.2. Phân loại trò chơi vận động....................................................................... 37 1.3.3. ấu trúc trò chơi vận động ........................................................................ 38 1.3.4. ặc điểm trò chơi vận động của trẻ 5 - 6 tuổi........................................... 38 1.3.5. ách tổ chức trò chơi vận động cho trẻ 5 - 6 tuổi ..................................... 40 1.3.6. Ưu thế của trò chơi vận động đối với việc phát triển tố chất thể lực cho trẻ 5 - 6 tuổi .............................................................................................................. 42
1.4. Quá trình sử dụng trò chơi vận động nhằm phát triển tố chất thể lực cho trẻ 5 - 6 tuổi ................................................................................................. 43 1.4.1. Mục tiêu và nguyên tắc sử dụng trò chơi vận động phát triển tố chất thể lực cho trẻ 5 - 6 tuổi ............................................................................................ 43 1.4.2. Nội dung và biện pháp sử dụng trò chơi vận động phát triển tố chất thể lực cho trẻ 5 - 6 tuổi .................................................................................................. 46 1.4.3. Hình thức sử dụng trò chơi vận động phát triển tố chất thể lực cho trẻ 5 - 6 tuổi ....................................................................................................................... 47 1.4.4. Phương tiện phục vụ việc sử dụng trò chơi vận động phát triển tố chất thể lực cho trẻ 5 - 6 tuổi ............................................................................................ 48 1.4.5. ánh giá hiệu quả sử dụng trò chơi vận động phát triển tố chất thể lực cho trẻ 5 - 6 tuổi ......................................................................................................... 50 Kết luận hương 1 ................................................................................................... 55 1.5. Các yếu tố ảnh hƣởng đến hiệu quả sử dụng trò chơi vận động phát triển tố chất thể lực cho trẻ 5 - 6 tuổi .............................................................. 51 Chƣơng 2: CƠ SỞ T ỰC T ỄN CỦA V ỆC SỬ DỤN TRÒ C Ơ VẬN N N ẰM P ÁT TR ỂN TỐ C ẤT T Ể LỰC C O TRẺ 5 - 6 TUỔ .. 56 2.1. Phát triển tố chất thể lực cho trẻ 5 – 6 tuổi trong Chƣơng trình iáo dục mầm non hiện hành ................................................................................... 56 2.2. Tổ chức nghiên cứu thực trạng sử dụng trò chơi vận động phát triển tố chất thể lực cho trẻ 5 – 6 tuổi ........................................................................... 58 2.2.1. Khái quát quá trình khảo sát...................................................................... 58 2.2.2. Kết quả khảo sát ........................................................................................ 63 2.2.3. Nguyên nhân của thực trạng ..................................................................... 80 Kết luận hương 2 .............................................................................................. 82 Chƣơng 3: B ỆN P ÁP SỬ DỤN TRÒ C Ơ VẬN N N ẰM P ÁT TR ỂN TỐ C ẤT T Ể LỰC C O TRẺ 5 - 6 TUỔ ...................... 83 3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp sử dụng trò chơi vận động nhằm phát triển tố chất thể lực cho trẻ 5 - 6 tuổi ..................................................... 83 3.1.1. ảm bảo thực hiện mục tiêu giáo dục trẻ MN nói chung và mục tiêu giáo dục thể chất cho trẻ 5 - 6 tuổi nói riêng............................................................... 83 3.1.2. ảm bảo phù hợp với quá trình phát triển T TL cho trẻ 5 - 6 tuổi ........ 83
3.1.3. ảm bảo phù hợp với đặc điểm tâm, sinh lí của trẻ 5 - 6 tuổi .................. 83 3.1.4. ảm bảo phù hợp với điều kiện thực tiễn của trường mầm non .............. 84 3.2. ề xuất biện pháp sử dụng trò chơi vận động nhằm phát triển tố chất thể lực cho trẻ 5 - 6 tuổi .................................................................................... 84 3.2.1. iện pháp 1: Sưu tầm, thiết kế T V nhằm phát triển T TL cho trẻ 5 - 6 tuổi ... 84 3.2.2. iện pháp 2: Xây dựng môi trường chơi phù hợp, hấp dẫn ...................... 91 3.2.3. iện pháp 3: Sử dụng T V nhằm phát triển T TL cho trẻ ở mọi lúc, mọi nơi................................................................................................................. 99 3.2.4. iện pháp 4: Phối hợp với cha mẹ trẻ tạo cơ hội cho trẻ 5 - 6 tuổi được chơi T V nhằm rèn luyện thường xuyên T TL ............................................ 106 3.2.5. iện pháp 5: ánh giá và điều chỉnh việc sử dụng T V nhằm phát triển T TL cho trẻ 5 - 6 tuổi .................................................................................... 110 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp sử dụng trò chơi vận động nhằm phát triển tố chất thể lực cho trẻ 5 – 6 tuổi ............................................................ 111 Kết luận hương 3 ............................................................................................ 113 Chƣơng 4: T ỰC N ỆM SƢ P M ...................................................... 114 4.1. Khái quát quá trình thực nghiệm ........................................................... 114 4.1.1. Mục đích thực nghiệm............................................................................. 114 4.1.2. Nội dung thực nghiệm ............................................................................. 114 4.1.3. ối tượng, phạm vi và thời gian thực nghiệm ........................................ 114 4.1.4. Tiến trình thực nghiệm ............................................................................ 115 4.2. Kết quả thực nghiệm ................................................................................ 116 4.2.1. Kết quả trước thực nghiệm...................................................................... 117 4.2.2. Kết quả sau thực nghiệm ......................................................................... 124 Kết luận hương 4 ............................................................................................ 146 KẾT LUẬN V K ẾN N Ị.........................................................................................147 T L ỆU T AM K ẢO P Ụ LỤC
DAN MỤC C Ữ V ẾT TẮT CS - GD hăm sóc - Giáo dục ối chứng H L ịnh hình động lực GD Giáo dục GDTC Giáo dục thể chất GV Giáo viên GVMN Giáo viên mầm non H NT Hoạt động ngoài trời KNV Kĩ năng vận động MG Mẫu giáo MN Mầm non SL Số lượng TL Tỉ lệ TCTL Tố chất thể lực T V Trò chơi vận động TN Thực nghiệm TB Trung bình
DANH MỤC BẢNG ảng 2.1. Thang điểm đánh giá mức độ phát triển T TL của trẻ 5 - 6 tuổi ...... 62 ảng 2.2. Thang đánh giá mức độ phát triển T TL của trẻ 5 - 6 tuổi theo từng bài tập vận động .................................................................................. 62 ảng 2.3. ảng tiêu chu n đánh giá xếp loại tổng hợp mức độ phát triển T TL của trẻ 5 - 6 tuổi .................................................................................. 63 ảng 2.4. Nhận thức của GVMN về sự cần thiết của việc sử dụng T V phát triển T TL cho trẻ 5 - 6 tuổi ............................................................... 63 ảng 2.5. Nhận thức của GVMN về sự cần thiết của việc sử dụng T V nhằm phát triển T TL cho trẻ 5 - 6 tuổi (xét theo thâm niên công tác) ....... 64 ảng 2.6. Thời điểm GVMN tổ chức T V cho trẻ 5 - 6 tuổi ......................... 65 ảng 2.7. Mục đích sử dụng T V cho trẻ 5 - 6 tuổi của GVMN....................... 65 ảng 2.8. Mục đích sử dụng T V cho trẻ 5 - 6 tuổi của GVMN (xét theo thâm niên công tác) ...................................................................................... 66 ảng 2.9. Mục đích sử dụng T V nhằm phát triển T TL cho trẻ 5 - 6 tuổi của GVMN ................................................................................................ 67 ảng 2.10. Những biện pháp sử dụng T V nhằm phát triển T TL cho trẻ 5 - 6 tuổi của GVMN nhằm phát triển T TL cho trẻ 5 - 6 tuổi.................. 68 ảng 2.12. Những điều kiện cần thiết để sử dụng T V nhằm phát triển T TL cho trẻ 5 - 6 tuổi .................................................................................. 71 ảng 2.13. Nhận thức của cha mẹ trẻ về sự cần thiết phải phát triển các T TL cho trẻ ngay từ lứa tuổi MN....................................................................... 73 ảng 2.14. Mức độ khó khăn của cha mẹ trẻ khi sử dụng T V nhằm phát triển T TL cho trẻ ....................................................................................... 75 ảng 2.15. Mức độ phát triển T TL của trẻ 5 - 6 tuổi ................................................ 76 ảng 2.16. Mức độ phát triển T TL của trẻ 5 - 6 tuổi (xét theo địa bàn cư trú)............. 77 ảng 2.17. Mức độ phát triển T TL của trẻ 5 - 6 tuổi (xét theo giới tính) .................... 78
ảng 2.18. Mức độ phát triển T TL của trẻ 5 - 6 tuổi (xét theo từng T TL và giới tính) .............................................................................................. 79 ảng 4.1. Mức độ phát triển T TL của trẻ 5 - 6 tuổi trước TN................................. 117 ảng 4.2. Mức độ phát triển T TL của trẻ 5 - 6 tuổi trước TN (xét theo từng TCTL) ............................................................................................... 119 ảng 4.3. Mức độ phát triển T TL của trẻ 5 - 6 tuổi sau TN ...................................... 124 ảng 4.4. Mức độ phát triển T TL của trẻ 5 - 6 tuổi sau TN (xét theo từng T TL ) . 128 ảng 4.5. Kiểm định giá trị thống kê t về nghĩa sự khác biệt mức độ phát triển TCTL của trẻ 5 - 6 tuổi theo từng tiêu chí ở nhóm TN trước và sau TN 142 ảng 4.6. Mối tương quan tuyến tính về sự phát triển giữa các TCTL của trẻ 5 - 6 tuổi sau TN ........................................................................................ 142
DANH MỤC BIỂU Ồ iểu đồ 4.1. Mức độ phát triển T TL của trẻ 5 - 6 tuổi trước TN ...........................117 iểu đồ 4.2. Mức độ phát triển các T TL của trẻ 5 - 6 tuổi nhóm TN và nhóm trước TN ...................................................................................................124 iểu đồ 4.3. Mức độ phát triển T TL của trẻ 5 - 6 tuổi sau TN .................................125 iểu đồ 4.4. Mức độ phát triển T TL của trẻ 5 - 6 tuổi nhóm TN và trước và sau TN ...126 iểu đồ 4.5. Mức độ phát triển T TL của trẻ 5 - 6 tuổi sau TN (xét theo từng T TL) ....129 iểu đồ 4.6. Mức độ phát triển các T TL của trẻ 5 - 6 tuổi ở nhóm TN và nhóm trước và sau TN........................................................................................141 DANH MỤC SƠ Ồ Sơ đồ 3.1: Quy trình sưu tầm, thiết kế T V nhằm phát triển T TL cho trẻ 5 - 6 tuổi.................................................................................................... 91 Sơ đồ 3.2: Mối quan hệ giữa các biện pháp sử dụng T V nhằm phát triển TCTL cho trẻ 5 - 6 tuổi .................................................................... 112
1 MỞ ẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài 1.1. Phát triển tố chất thể lực (TCTL) là một trong những mục tiêu hàng đầu của giáo dục mầm non (G MN). Phát triển T TL giúp trẻ phát triển một cách toàn diện về cơ thể. ây là việc làm cần thiết giúp trẻ nâng cao thể lực, giữ gìn sức khỏe, tầm vóc phù hợp với giới tính, lứa tuổi, giúp trẻ phát triển khỏe mạnh, đáp ứng nhu cầu phát triển của bản thân ở hiện tại và tương lai. ên cạnh đó, phát triển T TL giúp trẻ phát triển các ph m chất đạo đức, khả năng giao tiếp, ứng xử, rèn luyện chí, lòng dũng cảm, tinh thần đồng đội, tính kiên trì, có thức tập thể, tinh thần kỷ luật cao, có năng lực vượt qua khó khăn, phòng tránh được các nguy hiểm,… Từ đó, trẻ dễ dàng thích nghi với cuộc sống, góp phần xây dựng đời sống văn hóa tinh thần lành mạnh, góp phần đ y lùi tệ nạn xã hội và xây dựng niềm tin, tinh thần lạc quan cho mọi người, làm giảm tình trạng căng thẳng, lo âu ở con người. Ngoài ra, các nghiên cứu còn cho thấy việc phát triển T TL cho trẻ giúp hệ thần kinh của trẻ hoạt động tốt, đây là tiền đề phát triển trí tuệ, th m mĩ, khả năng học tập, lao động,vui chơi của trẻ…. Ở trường mầm non (MN), việc phát triển T TL giúp trẻ tham gia các hoạt động chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục có hiệu quả và chu n bị cho trẻ vào trường phổ thông. Vì vậy, phát triển T TL là một trong những mục tiêu quan trọng cho lứa tuổi MN nói chung và cho trẻ 5 - 6 tuổi nói riêng. 1.2. Trong những năm gần đây, khi ộ Giáo dục và ào tạo thực hiện nhiều chuyên đề: “Nâng cao chất lượng giáo dục vận động cho trẻ trong trường MN, giai đoạn 2013 - 2016 ”, “ ề án ào tạo, bồi dưỡng nhà giáo và cán bộ quản lí giáo dục mầm non giai đoạn 2018-2025”, “Xây dựng trường MN lấy trẻ làm trung tâm, giai đoạn 2021 - 2025”, “ ịnh hướng mục tiêu và giải pháp cho Giáo dục MN trong hiến lược phát triển giáo dục giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045”, những thay đổi cho thấy, ngành học MN đã và đang tích cực đổi mới nội dung, phương pháp, hình thức nuôi dạy trẻ. Một trong những đổi mới là quá trình tổ chức các hoạt động giáo dục đã hướng vào trẻ, lấy trẻ em là trung tâm, phát huy tính tích cực, sáng tạo của trẻ trong hoạt động. Trong xu hướng này, hoạt động chủ đạo của mỗi giai đoạn được phát huy một cách tối đa. Hoạt động vui chơi là hoạt động chủ đạo của lứa tuổi mẫu giáo (MG). Hoạt động vui chơi được xem là một phương tiện, con đường cơ bản để tổ chức hoạt động học tập và giáo dục trẻ em lứa tuổi MG.
2 1.3. Hoạt động vui chơi nói chung, trò chơi vận động (T V ) nói riêng tiếp tục được xem là phương tiện, biện pháp, hình thức tổ chức hoạt động học tập có hiệu quả, nhất là trong việc phát triển T TL cho trẻ MG. T V góp phần giúp trẻ thoả mãn nhu cầu vận động, nhu cầu chơi của trẻ. Khi chơi T V các quá trình trao đổi chất được tăng cường, sự tuần hoàn, hô hấp, tiêu hoá... hoạt động tốt, hoạt động của cơ bắp trở nên nhanh, mạnh, khéo, bền. Qua đó, T TL của trẻ được nâng cao trên ba hình thái: thực hiện chu n xác động tác về định hướng không gian và thời gian, xử lí tình huống nhanh và chính xác. 1.4. Trong thực tiễn G MN hiện nay, T V được sử dụng tích hợp trong năm lĩnh vực giáo dục cho trẻ 5 - 6 tuổi. Tuy nhiên, hiệu quả sử dụng T V như một phương tiện phát triển T TL cho trẻ 5 - 6 tuổi chưa đạt được kết quả như mong muốn, vẫn còn một số bất cập như: Nội dung của T V thường không phù hợp với mục đích của việc phát triển T TL hoặc nội dung của trò chơi thấp hơn so với khả năng vận động của trẻ; T V vẫn đơn điệu, nghèo nàn; GV chưa nắm chắc biện pháp kích thích hứng thú trẻ khi chơi T V ; các tố chất thể lực của trẻ trong T V còn hạn chế: trẻ vận động khá chậm chạp, nhanh mệt mỏi, chưa linh hoạt, … o đó, việc nghiên cứu vấn đề sử dụng T V nhằm phát triển T TL cho trẻ 5 - 6 tuổi là vô cùng cần thiết và cấp bách. Xuất phát từ những lí do trên, chúng tôi cho rằng việc nghiên cứu “ ử dụn trò c i vận độn n ằm p át triển tố c ất t ể lực c o trẻ 5 - 6 tuổi ở tr ờn mầm non” là một vấn đề cần thiết nhằm nâng cao hiệu quả của việc phát triển T TL cho trẻ ở trường MN. Hy vọng kết quả nghiên cứu của đề tài sẽ góp phần phong phú cơ sở lí luận và thực tiễn trong việc nâng cao hiệu quả giáo dục thể chất cho trẻ MN nói chung, phát triển T TL cho trẻ 5 - 6 tuổi nói riêng. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lí luận và thực tiễn về việc phát triển T TL cho trẻ 5 - 6 tuổi, đề tài nghiên cứu đề xuất biện pháp sử dụng T V nhằm phát triển T TL cho trẻ 5 - 6 tuổi ở trường MN, góp phần phát triển toàn diện thể chất trẻ, chu n bị cho trẻ vào lớp Một. 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 3 K ác t ể n iên cứu Quá trình sử dụng T V nhằm phát triển T TL cho trẻ 5 - 6 tuổi ở trường MN.
3 32 ối t ợn n iên cứu Mối quan hệ giữa việc sử dụng T V với việc phát triển T TL cho trẻ 5 - 6 tuổi ở trường MN. 4. iả thuyết khoa học TCV là một phương tiện phát triển T TL cho trẻ 5 - 6 tuổi. Thực tế ở trường MN, biện pháp sử dụng T V nhằm phát triển T TL cho trẻ của GVMN còn hạn chế. Nếu xây dựng được các biện pháp sử dụng T V đa dạng, phù hợp với hứng thú, kích thích tính tích cực vận động của trẻ, tác động trực tiếp vào các nhóm cơ, tạo tâm thế cho trẻ sẵn sàng vận động tích cực để giải quyết nhiệm vụ vận động trong trò chơi thì TCTL của trẻ 5 - 6 tuổi sẽ phát triển tốt hơn. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu - Xây dựng cơ sở lí luận của việc sử dụng T V nhằm phát triển T TL cho trẻ 5 - 6 tuổi ở trường mầm non. - ánh giá thực trạng sử dụng T V nhằm phát triển T TL cho trẻ 5 - 6 tuổi và mức độ phát triển T TL của trẻ 5 - 6 tuổi ở trường MN. - ề xuất biện pháp sử dụng T V nhằm phát triển T TL cho trẻ 5 - 6 tuổi ở trường MN. - Thực nghiệm sư phạm xác định hiệu quả và tính khả thi của những biện pháp sử dụng T V nhằm phát triển T TL cho trẻ 5 - 6 tuổi đã đề xuất. 6. iới hạn phạm vi nghiên cứu 6 Về nội dun n iên cứu Trong khuôn khổ của đề tài, chúng tôi tập trung nghiên cứu T V và biện pháp sử dụng T V nhằm phát triển T TL cho trẻ 5 - 6 tuổi ở trường MN. 6 2 Về k ác t ể n iên cứu - Khảo sát được tiến hành trên 125 GVMN, 120 cha mẹ trẻ và 482 trẻ 5 – 6 tuổi thuộc 3 tỉnh: Phú Thọ, Hà Nội, Yên ái. - Tổ chức thực nghiệm trên 210 trẻ 5 - 6 tuổi tại 3 trường MN:Trường MN Hùng Vương, Trường MN Phong Châu, Trường MN Sao Mai thuộc Thị xã Phú Thọ, Tỉnh Phú Thọ. 6 3 Về địa bàn n iên cứu - Khảo sát thực trạng tại 5 trường MN thuộc 3 tỉnh: Phú Thọ, Hà Nội, Yên Bái (Trường MN Hùng Vương, Trường MN Phong Châu, Trường MNSao Mai thuộc Thị xã Phú Thọ, Tỉnh Phú Thọ; Trường MN Hoa Hồng, Nghĩa Tân, ầu Giấy, Hà Nội; Trường MN Sơn Thịnh, Sơn Thịnh, Văn hấn, Yên ái)
4 - Triển khai thực nghiệm tại 3 trường MN:Trường MN Hùng Vương, Trường MN Phong Châu, Trường MN Sao Mai thuộc Thị xã Phú Thọ, Tỉnh Phú Thọ. 6 4 Về t ời ian n iên cứu - Thời gian khảo sát thực trạng từ tháng 09/2018 đến tháng 01/2019 - Thời gian thực nghiệm từ tháng 9/2019 đến tháng 01/2020 7. Cách tiếp cận và phƣơng pháp nghiên cứu 7 Các tiếp cận n iên cứu 7.1.1. Tiếp cận hệ thống và phát triển Xem sự phát triển T TL của trẻ 5 - 6 tuổi là một hệ thống, gồm nhiều T TL có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. T TL của trẻ luôn vận động và phát triển, bắt đầu từ việc hình thành cho trẻ kĩ năng vận động (KNV ), qua quá trình luyện tập, T TL của trẻ được hình thành và phát triển. 7.1.2. Tiếp cận hoạt động Xem xét hoạt động là con đường cơ bản để phát triển T TL của trẻ, do vậy các biện pháp sử dụng T V nhằm phát triển T TL cho trẻ 5 - 6 của GVMN chỉ có hiệu quả khi các biện pháp này hướng vào việc tạo cơ hội, môi trường cho trẻ được thực hành, trải nghiệm vận động. 7.1.3. Tiếp cận tích hợp TCTL là sản ph m hoạt động vận động của trẻ. Sự phát triển T TL của trẻ chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố: chế độ dinh dưỡng, môi trường vận động của trẻ, việc rèn luyện cho trẻ qua các bài tập vận động, đặc biệt là qua việc tổ chức cho trẻ chơi T V ,... ởi vậy, nghiên cứu sự phát triển T TL cho trẻ, cần phải xem xét mọi yếu tố có liên quan. 7.1.4. Tiếp cận liên ngành Tiếp cận liên ngành để xem xét việc nghiên cứu biện pháp sử dụng T V của GVMN trong mối quan hệ và liên hệ với nhiều ngành khoa học khác nhau. Sử dụng thành quả nghiên cứu của nhiều khoa học có liên quan (như tâm lí học, sinh lí học, giáo dục học, xã hội học, …) làm cơ sở cho việc xây dựng khung lí thuyết và đề xuất biện pháp sử dụng T V nhằm phát triển T TL cho trẻ 5 - 6 tuổi. 72 n p áp n iên cứu ể thực hiện đề tài này, chúng tôi sử dụng những phương pháp nghiên cứu cơ bản sau đây:
5 7.2.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận Sử dụng các phương pháp so sánh, phân tích, tổng hợp, hệ thống hoá, khái quát hoá những nguồn tài liệu có liên quan tới đề tài nhằm xây dựng cơ sở lí luận của sử dụng T V nhằm phát triển T TL cho trẻ 5 - 6 tuổi, với các phương pháp cụ thể sau: - Phương pháp thu thập tài liệu. - Phương pháp phân tích, tổng hợp tài liệu. - Phương pháp hệ thống hóa, khái quát hóa tài liệu. 7.2.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.2.1. Phương pháp quan sát Phương pháp này được sử dụng để khảo sát thực trạng việc sử dụng T V nhằm phát triển T TL cho trẻ 5 - 6 tuổi của GVMN, khảo sát mức độ phát triển T TLcủa trẻ 5 - 6 tuổi; phát hiện những thay đổi về T TL của trẻ khi sử dụng biện pháp sử dụng T V nhằm phát triển T TL của trẻ trong quá trình thực nghiệm. 7.2.2.2. Phương pháp điều tra viết ằng hệ thống câu hỏi được in sẵn tiến hành điều tra GVMN nhằm thu thập các thông tin cần thiết liên quan tới biện pháp sử dụng T V nhằm phát triển T TL cho trẻ 5 - 6 tuổi ở trường MN. 7.2.2.3. Phương pháp đàm thoại Trao đổi, trò chuyện, phỏng vấn GVMN và trò chuyện trực tiếp với trẻ để thu thập các thông tin có liên quan tới đề tài nhằm làm rõ thực trạng, nguyên nhân của thực trạng và làm sáng tỏ những thông tin nhận được từ điều tra bằng phiếu. 7.2.2.4. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động Nghiên cứu, phân tích giáo án và những T V GVMN đã sử dụng nhằm phát triển T TL cho trẻ 5 - 6 tuổi ở trường MN trong quá trình G T khi tổ chức H NTcho trẻ ở trường MN. 7.2.2.5. Phương pháp chuyên gia Phương pháp này sử dụng để chính xác hóa một số khái niệm được sử dụng trong đề tài; các bước triển khai nghiên cứu; xác định sự cần thiết và tính khả thi của các biện pháp tác động sư phạm đã đề xuất. 7.2.2.6. Phương pháp thực nghiệm phát hiện Sử dụng các bài tập vận động để đo mức độ phát triển T TL của trẻ 5 - 6 tuổi tại một thời điểm cụ thể.
6 7.2.2.7. Phương pháp thực nghiệm sư phạm Phương pháp này được sử dụng để xác định hiệu quả và tính khả thi của những biện pháp sử dụng T V nhằm phát triển T TL cho trẻ 5 - 6 tuổi đã đề xuất. Ngoài ra, để tăng độ tin cậy của TN, chúng tôi còn sử dụng nghiên cứu điển hình. 7.2.3. Phương pháp xử lí thông tin bằng thống kê toán học Sử dụng một số công thức toán thống kê như: Tính phần trăm, tính điểm trung bình, tính độ lệch chu n, tính giá trị kiểm định t-student, hệ số tương quan,… nhằm lượng hóa kết quả nghiên cứu thực tiễn, làm cơ sở để phân tích, bình luận các kết quả nghiên cứu. 8. Những luận điểm bảo vệ 8.1. Trẻ 5 – 6 tuổi có thể phát triển tốt các T TL nếu GV sử dụng T V phát triển T TL hàng ngày. 8.2. Sự phát triển T TL của trẻ 5 – 6 tuổi được bắt đầu việc nâng cao mức độ T TL từ thấp đến cao qua quá trình luyện tập T V có hệ thống. 8.3. ác biện pháp sử dụng T V nhằm phát triển T TL sẽ có hiệu quả nếu được thực hiện bằng cách sưu tầm và thiết kế hệ thống T V tác động trực tiếp đến các T TL, xây dựng môi trường G an toàn, thuận lợi để trẻ tham gia trò chơi và sử dụng nó trong các hoạt động giáo dục ở trường MN. Ngoài ra, nhà trường cần phối hợp với gia đình trong việc sử dụng T V nhằm phát triển T TL cho trẻ. 9. óng góp mới của luận án 9 N ữn đón óp về lí luận - Luận án góp phần hệ thống hóa và làm phong phú thêm cơ sở lí luận về T V , vai trò của T V trong việc phát triển T TL cho trẻ 5 - 6 tuổi và vấn đề sử dụng T V nhằm phát triển T TL cho trẻ 5 - 6 tuổi. - hỉ ra cơ sở khoa học của việc xây dựng biện pháp sử dụng T V trong việc phát triển T TL cho trẻ 5 - 6 tuổi. 9 2 N ữn đón óp về t ực tiễn - hỉ ra thực trạng việc sử dụng T V nhằm phát triển T TL cho trẻ 5 - 6 tuổi ở một số trường MN và thực trạng mức độ phát triển T TL của trẻ 5 - 6 tuổi. - Xây dựng được 5 biện pháp sử dụng T V phù hợp nhằm phát triển T TL cho trẻ 5 - 6 tuổi ở trường MN. Những biện pháp này có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo trong việc tổ chức T V nhằm phát triển T TL cho trẻ mầm non của GVMN và cha mẹ trẻ.
7 - Luận án đã sưu tầm và thiết kế được 62 T V nhằm phát triển T TL cho trẻ 5 - 6 tuổi - Luận án là tư liệu hữu ích cho các nhà quản lí, các nhà nghiên cứu, các cơ sở đào tạo giáo viên mầm non, các trường mầm non trong việc sử dụng T V nhằm phát triển T TL cho trẻ 5 - 6 tuổi. 10. Cấu trúc luận án ấu trúc luận án bao gồm: - Mở đầu - hương 1. Tổng quan và cơ sở lí luận của sử dụng T V nhằm phát triển T TL cho trẻ 5 - 6 tuổi ở trường mầm non - hương 2. ơ sở thực tiễn của việc sử dụng T V nhằm phát triển T TL cho trẻ 5 - 6 tuổi - hương 3. iện pháp sử dụng T V nhằm phát triển T TL cho trẻ 5 - 6 tuổi - hương 4. Thực nghiệm sư phạm Kết luận và kiến nghị sư phạm anh mục tài liệu tham khảo Phụ lục
8 C n TỔN QUAN V CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA SỬ DỤN TRÒ C Ơ VẬN N N ẰM P ÁT TR ỂNTỐ C ẤT T Ể LỰC C O TRẺ 5 - 6 TUỔ Ở TRƢỜN MẦM NON 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề Trong giáo dục thể chất (G T ) nói chung, phát triển T TL nói riêng cho trẻ MN, T V được xem là một phương tiện quan trọng. o vậy, T V , T TL và vấn đề sử dụng T V phát triển T TL cho trẻ được nhiều nhà khoa học trong và ngoài nước quan tâm nghiên cứu dưới nhiều góc độ khác nhau. Tựu trung lại, có thể tổng hợp thành các hướng nghiên cứu chính như sau: N ữn n iên cứu về p át triển tố c ất t ể lực c o trẻ MN Các nghiên cứu về phát triển T TL cho trẻ MN được nhiều nhà tâm lí học, giáo dục học ở ngoài nước và trong nước quan tâm nghiên cứu: P.Ph Lexgáp [32 ; V.V. Gorinhépxki [theo 47]; E.A.Arkin [2]; N.K. Krúpxkaia [13]; E. G. Levi - Gorinhépxkaia [80 ; .I. ưcốpva [Theo 47]; .V.Kenheman và .V.Khúckhlaieva [24]; Checda Lenec [77 ; Lưu Tân [53]; Lưu Quang Hiệp, Phạm Thị Uyên [18 ; Lê Văn Xem [78]; Nguyễn Toán, Phạm anh Tốn [61], [62]; Nguyễn nh Tuyết [64 ; Nguyễn Thị Ngọc húc [9 ; ào Thanh Âm [1 ; Nguyễn Thị Hòa [20]; ặng Hồng Phương [47], [48 ; Lương Kim hung, ào uy Thu [10 ; Lâm Thị Tuyết Thu [60 …Các công trình nghiên cứu của những tác giả này phần lớn tập trung vào việc xác định khái niệm tố chất thể lực và phát triển tố chất thể lực; phân loại T TL; một số đặc điểm phát triển T TL của trẻ MN; các nghĩa, vai trò của sự phát triển T TL cho trẻ MN; vấn đề phân loại T TL của trẻ MN và các hình thức, phương pháp phát triển T TL cho trẻ MN. - Về khái niệm TCTL và phát triển TCTL cho trẻ MN: àn về khái niệm T TL và sự phát triển T TL cũng có nhiều quan niệm khác nhau, song không mâu thuẫn nhau và có một số điểm chung là coi T TL là thành phần riêng biệt trong thể lực của con người. ác T TL được phát triển theo quy luật, có liên quan mật thiết với sự hoàn thiện các KNV . Theo đó, P.Ph Lexgáp [32 , cho rằng thể lực là năng lực vận động của con người, là biểu hiện tổng hợp mức độ phát triển của các hệ thống cơ quan trong một cơ thể hoàn chỉnh, thống nhất. Phát triển T TL cho trẻ có quy luật riêng của nó và nhà G phải tuân theo những quy luật ấy. Giữa kĩ năng, kĩ xảo vận động có mối liên hệ chặt chẽ với T TL. ồng quan điểm này, ặng Hồng
9 Phương [47], [48 , cho rằng thể lực là năng lực vận động của con người, là biểu hiện tổng hợp mức độ phát triển của các hệ thống cơ quan trong một cơ thể hoàn chỉnh, thống nhất. T TL là phần tương đối riêng biệt trong thể lực của con người. ác T TL được phát triển thống nhất với các KNV : sự hình thành KNV bao giờ cũng phụ thuộc vào mức độ phát triển các T TL. Ngược lại, KNV góp phần góp phần làm cho các T TL hoàn thiện dần và thể hiện có hiệu quả hơn. Ngoài ra tác giả xác định rõ cơ sở khoa học của việc phát triển T TL, mục tiêu, nội dung, phương pháp, hình thức, phương tiện và cách kiểm tra đánh giá sự phát triển các T TL của trẻ MN. àn về sự phát triển T TL cho trẻ MN, .V.Kenheman và .V.Khúckhlaieva [24 , cũng cho rằng việc phát triển T TL cho trẻ là một quá trình liên tục nhằm tăng cường sức khỏe, phát triển các kĩ xảo vận động và G các ph m chất đạo đức, chí cho trẻ. Việc phát triển T TL chịu ảnh hưởng bởi những yếu tố khách quan và chủ quan. - Về ý nghĩa, vai trò của sự phát triển TCTL cho trẻ MN: Mỗi tác giả có cách tiếp cận khác nhau về nghĩa, vai trò của phát triển T TL cho trẻ MN, song các nghiên cứu đều khẳng định, phát triển T TL cho trẻ là việc làm quan trọng để phát triển toàn diện cho trẻ MN, đặc biệt là sự phát triển thể lực của trẻ. hẳng hạn, V.V. Gorinhépxki [theo 47 - người phát triển lí thuyết G T của Lexgáp, cho rằng việc phát triển thể chất và T TL cho trẻ MN có một vai trò đặc biệt quan trọng đối với sự phát triển toàn diện của trẻ nhỏ. Theo tinh thần đó ông đã xây dựng sơ đồ về " ài tập thể chất phù hợp với lứa tuổi" đòi hỏi GV cần có phương pháp triển T TL cho trẻ. ồng thời ông cũng cho rằng bản thân trẻ và môi trường xung quanh ảnh hưởng đến kết quả phát triển T TL của trẻ. ồng quan điểm này, Checda Lenec [77 , cho rằng trẻ em 3 - 6 tuổi nhu cầu vận động lớn và tính hiếu động là những đặc trưng cơ bản nhất trong hoạt động của trẻ, vì vậy cần chọn nhiều loại bài tập tác động toàn diện tới các bộ phận cơ thể trẻ để rèn luyện thể lực và cần phải “trò chơi hóa” các bài tập này cho trẻ dễ tiếp thu. Tác giả cho rằng sự phát triển thể lực của trẻ MN là quá trình thay đổi hình dáng, chức năng của cơ thể con người trong đời sống cá thể. ác đặc điểm về hình thái thể lực còn mang tính đặc thù về chủng tộc, giới tính, lứa tuổi, nghề nghiệp và được thể hiện trong môi trường sống nhất định. àn về nghĩa của G T nói chung, phát triển T TL cho trẻ, Nguyễn Thị Hòa cũng cho rằng, sự phát triển thể chất nói chung, sự phát triển T TL cho trẻ có