Luận án tiến sĩ Kinh tế: Bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự ở Việt Nam

Chia sẻ: Huc Ninh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:253

Thêm vào BST

Báo xấu

196
lượt xem 31
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận án xây dựng hệ thống các vấn đề lý luận cơ bản về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự như: khái niệm, đặc điểm của bán đấu giá tài sản, khái niệm, đặc điểm của bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự để nhận diện những đặc thù cơ bản trong bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự;

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án tiến sĩ Kinh tế: Bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự ở Việt Nam

MỤC LỤC MỞ ĐẦU .....................................................................................................................1 TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU .............................................................7 CHƯƠNG 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ BÁN ĐẤU GIÁ TÀI SẢN THI HÀNH ÁN DÂN SỰ ................................................................................................26 1.1. Khái niệm, đặc điểm bán đấu giá tài sản........................................................26 1.1.1. Khái niệm bán đấu giá tài sản ................................................................ 26 1.1.2. Đặc điểm bán đấu giá tài sản ................................................................. 30 1.2. Khái niệm, đặc điểm bán đấu giá tài sản THADS .........................................36 1.2.1. Khái niệm bán đấu giá tài sản THADS. .................................................. 36 1.2.2. Đặc điểm bán đấu giá tài sản THADS .................................................... 44 1.3. Cơ sở khoa học của việc xây dựng pháp luật bán đấu giá tài sản THADS ..48 1.3.1. Thi hành nghĩa vụ dân sự, bảo đảm hiệu lực thi hành của bản án, quyết định .................................................................................................................... 48 1.3.2. Bảo vệ quyền con người của các chủ thể trong giai đoạn THADS ........ 49 1.3.3. Bảo đảm tài sản được đưa ra bán đấu giá tuân theo các quy luật giá trị, cạnh tranh, cung - cầu ...................................................................................... 52 1.4. Nội dung của bán đấu giá tài sản THADS .....................................................54 1.4.1. Tài sản THADS đưa ra bán đấu giá ....................................................... 54 1.4.2. Chủ thể trong bán đấu tài sản THADS ................................................... 55 1.4.3. Trình tự, thủ tục bán đấu giá tài sản THADS ......................................... 60 1.4.4. Quyền nghĩa vụ, trách nhiệm pháp lý của các chủ thể trong bán đấu giá tài sản THADS................................................................................................... 69 1.4.5. Bảo đảm hoạt động bán đấu giá tài sản THADS .................................... 77 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1..........................................................................................81 CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VÀ THỰC TIỄN ÁP DỤNG PHÁP LUẬT VỀ BÁN ĐẤU GIÁ TÀI SẢN THI HÀNH ÁN DÂN SỰ Ở VIỆT NAM ..82 2.1. Thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng các quy định của pháp luật về tài sản THADS được ra bán đấu giá, chủ thể trong bán đấu giá tài sản THADS ......82 2.1.1. Thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng các quy định pháp luật về tài sản THADS được đưa ra bán đấu giá ............................................................... 83
2.1.2. Thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng các quy định về chủ thể trong bán đấu giá tài sản THADS .............................................................................. 86 2.2. Thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng các quy định pháp luật về trình tự, thủ tục bán đấu giá tài sản THADS.......................................................................87 2.2.1. Thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng các quy định pháp luật về trình tự, thủ tục các hoạt động trước khi tiến hành bán đấu giá THADS......... 87 2.2.2. Thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng các quy định pháp luật về trình tự, thủ tục các hoạt động để tổ chức đấu giá tài sản THADS .................. 94 2.2.3. Thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng các quy định pháp luật về trình tự, thủ tục tiến hành các hoạt động sau khi bán đấu giá tài sản THADS.107 2.3. Thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng quy định pháp luật về quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm pháp lý của các chủ thể trong bán đấu giá tài sản THADS .............................................................................................................................115 2.3.1. Thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng quy định pháp luật về quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm pháp lý của các chủ thể có thẩm quyền đưa tài sản THADS ra đấu giá ........................................................................................... 115 2.3.2. Thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng quy định pháp luật về quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm của chủ thể có thẩm quyền bán đấu giá tài sản THADS.117 2.3.3. Thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng quy định pháp luật về quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm của các chủ thể tham gia trong bán đấu giá tài sản THADS ............................................................................................................ 120 2.4. Thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng các quy định của pháp luật về bảo đảm hoạt động bán đấu giá tài sản THADS ở Việt Nam ....................................128 2.4.1. Thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng các quy định của pháp luật về điều kiện tiêu chuẩn, đào tạo, bồi dưỡng ĐGV............................................... 128 2.4.2. Thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng các quy định của pháp luật về đạo đức nghề nghiệp ĐGV, thù lao dịch vụ đấu giá tài sản THADS ............. 130 2.4.3. Thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng các quy định của pháp luật về cơ chế quản lý, xử lý vi phạm, kiểm sát hoạt động bán đấu giá tài sản THADS.133 2.4.4. Thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng các quy định của pháp luật về cơ chế phối hợp của các cơ quan có thẩm quyền liên quan đến hoạt động bán đấu giá tài sản THADS. .................................................................................. 137 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2........................................................................................141
CHƯƠNG 3 YÊU CẦU VÀ KIẾN NGHỊ HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ BÁN ĐẤU GIÁ TÀI SẢN THI HÀNH ÁN DÂN SỰ Ở VIỆT NAM ............................142 3.1. Yêu cầu hoàn thiện pháp luật về bán đấu giá tài sản THADS ở Việt Nam. 142 3.1.1. Yêu cầu về tính đồng bộ, thống nhất, khả thi. ....................................... 142 3.1.2. Yêu cầu về bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, xác định rõ trách nhiệm của các chủ thể tham gia. ...................................................................................... 143 3.1.3. Yêu cầu bảo đảm tính cụ thể, chặt chẽ tuân theo trình tự, thủ tục chung về đấu giá tài sản ............................................................................................ 144 3.1.4. Yêu cầu về bảo đảm tính hiệu quả trong nền kinh tế thị trường và xu hướng hội nhập kinh tế - quốc tế..................................................................... 145 3.1.5. Yêu cầu về đáp ứng cải cách tư pháp của Đảng và Nhà nước, xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN .......................................................................... 146 3.2. Kiến nghị hoàn thiện pháp luật về bán đấu giá tài sản THADS ở Việt Nam .............................................................................................................................146 3.2.1. Sửa đổi, bổ sung quy định của pháp luật về tài sản THADS ra đấu giá, chủ thể trong bán đấu giá tài sản THADS ...................................................... 146 3.2.2. Sửa đổi, bổ sung quy định của pháp luật về trình tự, thủ tục đấu giá tài sản THADS ...................................................................................................... 149 3.2.3. Sửa đổi, bổ sung quy định pháp luật về quyền nghĩa vụ, trách nhiệm pháp lý của các chủ thể trong bán đấu giá tài sản THADS ............................ 162 3.2.4. Sửa đổi, bổ sung quy định pháp luật về bảo đảm hoạt động bán đấu giá tài sản THADS................................................................................................. 170 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3........................................................................................180 KẾT LUẬN CHUNG ..............................................................................................181 DANH MỤC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN ......................................................................................................182 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................183 PHỤ LỤC 1 .............................................................................................................189 NỘI DUNG CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN ...............................................................................................................190 PHỤ LỤC 2 .............................................................................................................206
HỆ THỐNG CÁC VĂN BẢN HIỆN HÀNH VỀ BÁN ĐẤU GIÁ TÀI SẢN THI HÀNH ÁN DÂN SỰ Ở VIỆT NAM ......................................................................206 PHỤ LỤC 3 .............................................................................................................208 SỐ LIỆU THỐNG KÊ KẾT QUẢ BÁN ĐẤU GIÁ TÀI SẢN THI HÀNH ÁN DÂN SỰ KHÔNG THÀNH ...................................................................................208 TỪ NĂM 2014 ĐẾN 06 THÁNG ĐẦU NĂM 2018..............................................208 PHỤ LỤC 4 .............................................................................................................209 SỐ LIỆU THỐNG KÊ DANH SÁCH CÁC TỔ CHỨC ĐẤU GIÁ ......................209 TẠI VIỆT NAM ĐẾN THÁNG 9 NĂM 2018 .......................................................209
1 MỞ ĐẦU 1.Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài Trong lịch sử phát triển đấu giá tài sản ở Việt Nam, loại tài sản đầu tiên được đưa ra bán đấu giá là tài sản THADS và trở thành loại tài sản đấu giá “truyền thống”.Việc đấu giá tài sản THADS không chỉ có ý nghĩa đơn thuần là “bán đấu giá” mà còn có ý nghĩa trong việc bảo đảm bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật được thi hành trên thực tế, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của các đương sự trong giai đoạn thi hành án. Tuy nhiên, hiện nay các tổ chức đấu giá “không muốn bán” đấu giá tài sản THADS, các khách hàng “không muốn mua” tài sản THADS, đặc biệt là tài sản THADS là bất động sản. Các khách hàng cho rằng đây là một loại tài sản không chỉ “phức tạp về pháp lý” mà còn chứa đựng quá nhiều“rủi ro”! Trong thời gian vừa qua, có rất nhiều tài sản THADS là bất động sản được đấu giá thành nhưng không bàn giao được tài sản cho khách hàng đã làm ảnh hưởng đến uy tín của tổ chức đấu giá và làm cho loại tài sản này ngày càng “ế ẩm” hơn trong nền kinh tế thị trường. Theo báo cáo công tác thi hành án năm 2017, tổng số việc đã kê biên, định giá lại và đấu giá nhưng không thành là 7.535 việc, trong đó số việc bán đấu giá từ 3 lần trở lên là 5.225 việc [78, tr.14 ]. 06 tháng đầu năm 2018 đấu giá tài sản kê biên vẫn còn là điểm nghẽn, toàn quốc có 5.603 việc tương ứng với số tiền là 7.144 tỷ 138 triệu 714 nghìn đồng đã kê biên, định giá nhưng chưa xử lý được, trong đó số việc bán đấu giá từ 3 lần trở lên là 3.911 việc. Có 628 vụ việc đã bán đấu giá thành nhưng chưa giao được tài sản cho người trúng đấu giá [79, tr.21]. Hội nghị sơ kết công tác THADS 06 tháng đầu năm 2018 vừa qua đã đánh giá kết quả về tiền đạt thấp và giảm sâu so với cùng kỳ năm 2017 là vấn đề đáng quan ngại trong việc hoàn thành các chỉ tiêu về tiền trong 06 tháng cuối năm 2018. Vì vậy, việc nhận diện và kịp thời hướng dẫn, tháo gỡ những “điểm nghẽn” trong công tác bán đấu giá tài sản THADS là vấn đề hết sức cấp bách. Một thực tế cho thấy, những bản án, quyết định của Tòa án tuyên nghĩa vụ trả tiền, sau khi kê biên tài sản của người phải thi hành án để thực hiện nghĩa vụ trả nợ mà tài sản kê biên không bán được thì bản án, quyết định đó sẽ được xếp vào diện “án tồn đọng”, án “trên giấy”! Đặc biệt trong bối cảnh hoạt động THADS cần phải giải quyết cấp bách nợ xấu của Ngân hàng, tổ chức tín dụng để giữ vững ổn định, giảm tỉ lệ nợ xấu thì việc nhiều tài sản bán đấu giá không thành đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự an toàn cho hệ thống tín dụng, Ngân hàng, quyền lợi ích hợp pháp của người được thi hành án. Điều này dẫn đến mục tiêu bảo vệ quyền con người, quyền công dân trong lĩnh vực dân sự, kinh tế đã được đặt ra trong Nghị quyết số 48/NQ-TW ngày 24 tháng 5 năm
2 2005 về chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam đến năm 2010, định hướng đến năm 2020 khó được thực hiện trên thực tế. Mặt khác, việc nhiều bản án, quyết định không thi hành được trên thực tế hoặc thi hành trong thời gian quá dài còn ảnh hưởng nghiêm trọng trong việc:“Xây dựng cơ chế bảo đảm mọi bản án của Tòa án có hiệu lực pháp luật phải được thi hành, bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức khi tham gia giao dịch, thúc đẩy các quan hệ dân sự phát triển lành mạnh” theo đúng yêu cầu Nghị quyết số 49/NQ/TW ngày 2 tháng 6 năm 2005 của Bộ Chính trị về cải cách tư pháp đến năm 2020 đã đặt ra [11, tr.4]. Chính vì vậy, Luật THADS năm 2008 được sửa đổi, bổ sung năm 2014 và Nghị định số 62/NĐ-CP ngày 18/7/2015 hướng dẫn một số điều của Luật THADS đã tập trung cao độ vào việc giải quyết những vướng mắc, bất cập trong việc đấu giá tài sản THADS để bảo vệ quyền lợi ích hợp pháp của các chủ thể tham gia vào hoạt động đấu giá tài sản THADS. Bên cạnh đó, Luật ĐGTS cũng được Quốc Hội thông qua và bắt đầu có hiệu lực từ 1/7/2017; Nghị quyết số 42/2017/QH14 về thí điểm nợ xấu của các tổ chức tín dụng có hiệu lực từ 15/8/2017. Tuy nhiên, kết quả đấu giá tài sản THADS cũng không mấy khả quan, tiến độ đấu giá tài sản THADS vẫn kéo dài, lượng án tồn đọng vẫn cao không mang lại hiệu quả như mong đợi làm giảm lòng tin trong nhân dân đối với pháp luật của Nhà nước, tác động tiêu cực đến chính trị, kinh tế, trật tự xã hội trong bối cảnh Việt Nam đang xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN, hội nhập kinh tế - quốc tế. Vì vậy, xác định những bất cập trong cơ chế đấu giá tài sản THADS ở Việt Nam và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của cơ chế này là việc làm hết sức cần thiết để “tiếp tục tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong công tác THADS, nâng cao hiệu quả công tác thi hành án, giải quyết căn bản tình trạng án tồn đọng” [10, tr.3]. Do đó, nghiên cứu sinh đã chọn đề tài “Bán đấu giá tài sản THADS ở Việt Nam” làm đề tài luận án của nghiên cứu sinh. 2. Mục đích nghiên cứu của Luận án - Luận án xây dựng hệ thống các vấn đề lý luận cơ bản về bán đấu giá tài sản THADS như: khái niệm, đặc điểm của bán đấu giá tài sản, khái niệm, đặc điểm của bán đấu giá tài sản THADS để nhận diện những đặc thù cơ bản trong bán đấu giá tài sản THADS; - Luận án phân tích và lý giải cơ sở khoa học của việc xây dựng pháp luật về bán đấu giá tài sản THADS để bảo đảm thi hành nghĩa vụ dân sự, bảo đảm thi hành bản án, quyết định, bảo vệ quyền con người trong thi hành án dân sự, bảo đảm tài sản
3 THADS được đưa ra đấu giá tuân theo các quy luật giá trị, cạnh tranh, cung cầu trong nền kinh tế thị trường; - Luận án xây dựng các nội dung cơ bản điều chỉnh pháp luật về bán đấu giá tài sản THADS: tài sản THADS đưa ra bán đấu giá, chủ thể trong bán đấu giá tài sản THADS, trình tự, thủ tục bán đấu giá tài sản THADS, quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm pháp lý của các chủ thể trong bán đấu giá tài sản THADS, bảo đảm hoạt động bán đấu giá tài sản THADS; - Luận án phân tích và đánh giá thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng pháp luật về bán đấu giá tài sản THADS ở Việt Nam đã đáp ứng được như thế nào trên cơ sở hệ thống những vấn đề lý luận về bán đấu giá tài sản THADS đã được đặt ra; - Luận án phân tích, đánh giá điểm mới tích cực trong quy định pháp luật về bán đấu giá tài sản THADS và tập trung vào việc phân tích, đánh giá những hạn chế, bất cập trong quy định của pháp luật hiện hành về bán đấu giá tài sản THADS; - Trên cơ sở phân tích, đánh giá những hạn chế, bất cập trong pháp luật hiện hành về bán đấu giá tài sản THADS ở Việt Nam, luận án đưa ra những yêu cầu và kiến nghị hoàn thiện pháp luật về bán đấu giá tài sản THADS ở Việt Nam. Đồng thời, luận án xây dựng cơ chế bán đấu giá tài sản THADS ở Việt Nam được thực hiện bởi tổ chức đấu giá chuyên nghiệp, phù hợp cơ chế thị trường, thông lệ quốc tế, xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN ở Việt Nam. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu của Luận án Để đạt được mục đích nghiên cứu, Luận án hướng tới những nhiệm vụ nghiên cứu sau: - Xác định đúng và làm rõ các vấn đề lý luận cơ bản về bán đấu giá tài sản THADS. - Phân tích, đối chiếu lý luận về bán đấu giá tài sản THADS và để đánh giá thực trạng quy định của pháp luật về bán đấu giá tài sản THADS. - Xác định rõ những vướng mắc bất cập, nguyên nhân của những vướng mắc, bất cập trong pháp luật về bán đấu giá tài sản THADS ở Việt Nam và là tiền đề để định hướng đề xuất các yêu cầu, kiến nghị để bảo đảm hoàn thiện pháp luật trong lĩnh vực này có hiệu quả. - Phân tích chính xác thực tiễn áp dụng các quy định của pháp luật về bán đấu giá tài sản THADS ở Việt Nam để đề xuất các kiến nghị hoàn thiện pháp luật cụ thể để bảo vệ tốt hơn quyền lợi ích hợp pháp của các chủ thể tham gia vào hoạt động này. 4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu
4 Đối tượng nghiên cứu của luận án tập trung vào những nội dung cơ bản sau đây: - Các quy định của pháp luật về bán đấu giá tài sản THADS, gồm các văn bản pháp luật chuyên ngành và các văn bản pháp luật có liên quan đến bán đấu giá tài sản THADS ở Việt Nam. - Thực tiễn áp dụng các quy định của pháp luật về bán đấu giá tài sản THADS trong các văn bản pháp luật chuyên ngành và các văn bản có liên quan đến bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự ở Việt Nam khi có Luật THADS năm 2008, Luật THADS được sửa đổi bổ sung năm 2014, Luật ĐGTS có hiệu lực thi hành từ 1/7/2017. 4.2. Phạm vi nghiên cứu. Luận án tập trung nghiên cứu những vấn đề lý luận về bán đấu giá tài sản THADS, nội dung pháp luật và thực tiễn áp dụng pháp luật về bán đấu giá tài sản ở Việt Nam chủ yếu được thực hiện trên cơ sở quy định của pháp luật về bán đấu giá tài sản THADS trong thời gian từ năm 2008 đến năm 2018 . Việc nghiên cứu luận án “Bán đấu giá tài sản THADS ở Việt Nam” có thể được nghiên cứu dưới nhiều góc độ khác nhau như: là một trình tự thủ tục trong THADS, là một hoạt động trong THADS, là một quan hệ pháp luật trong THADS, là một hệ thống các quy phạm pháp luật về bán đấu giá tài sản THADS.Với luận án “Bán đấu giá tài sản THADS ở Việt Nam” nghiên cứu sinh sẽ nghiên cứu các quy định của pháp luật về bán đấu giá tài sản THADS trong pháp luật về đấu giá tài sản, pháp luật thi hành án dân sự và một số quy định pháp luật có liên quan có so sánh liên hệ với pháp luật nước ngoài. Tuy nhiên, trong giới hạn cho phép của luận án, luận án chỉ tập trung vào phân tích những vướng mắc, bất cập, những điểm còn hạn chế cần phải khắc phục trong quy định pháp luật về bán đấu giá tài sản ở Việt Nam ở những nội dung cơ bản như: tài sản THADS được đưa ra đấu giá, các chủ thể trong bán đấu giá tài sản THADS, trình tự thủ tục bán đấu giá tài sản THADS, quyền, nghĩa vụ trách nhiệm pháp lý của các chủ thể trong bán đấu giá tài sản THADS, các hoạt động bảo đảm bán đấu giá tài sản THADS ở Việt Nam. 5. Phương pháp nghiên cứu Các nội dung trong Luận án được nghiên cứu dựa trên cơ sở các phương pháp như: phân tích, chứng minh, so sánh, diễn giải và phương pháp xã hội học, sử dụng kết quả thống kê của Chính phủ, Bộ Tư pháp, Cơ quan THADS và một số cơ quan khác để làm sáng tỏ những vấn đề nghiên cứu trong Luận án. Hệ thống các phương pháp nghiên cứu trong Luận án được sử dụng linh hoạt, có sự kết hợp giữa các
5 phương pháp nghiên cứu, tùy theo từng nội dung nghiên cứu, từng vấn đề nghiên cứu và từng phần nghiên cứu được triển khai trong quá trình viết Luận án. Tổng quan vấn đề nghiên cứu: Luận án sử dụng phương pháp thống kê để phát hiện một cách đầy đủ các công trình nghiên cứu có liên quan đến Luận án; phương pháp phân tích và tổng hợp để đưa ra đánh giá về tình hình nghiên cứu những vấn đề liên quan đến đối tượng nghiên cứu của Luận án, từ đó hệ thống hóa đưa ra các giả thuyết nghiên cứu và nêu lên những định hướng nghiên cứu tiếp theo của nghiên cứu sinh ở từng vấn đề nghiên cứu của đề tài Luận án. Chương 1: Luận án sử dụng phương pháp phân tích, tổng hợp, phương pháp so sánh luật học để giải quyết các vấn đề liên quan đến những vấn đề lý luận cần phải làm sáng tỏ như: khái niệm, đặc điểm, cơ sở khoa học của việc xây dựng pháp luật về bán đấu giá tài sản THADS, nội dung pháp luật điều chỉnh hoạt động bán đấu giá tài sản THADS ở Việt Nam. Luận án kết hợp sử dụng phương pháp lịch sử cụ thể để đánh giá nội dung pháp luật qua các giai đoạn phát triển của các quy định pháp luật về bán đấu giá tài sản THADS ở Việt Nam trong các nội dung của chương 1. Chương 2: Luận án sử dụng phương pháp so sánh, thống kê, phân tích, tổng hợp, suy luận logic để đánh giá khách quan, toàn diện thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng pháp luật về bán đấu giá tài sản THADS ở Việt Nam. Chương 3: Luận án sử dụng phương pháp phân tích và tổng hợp, thống kê, kết hợp lý luận và thực tiễn để bảo đảm tính thuyết phục trong các lập luận, suy luận logic trong việc đưa ra định hướng các yêu cầu và kiến nghị cụ thể để hoàn thiện pháp luật về bán đấu giá tài sản THADS ở Việt Nam. 6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận án - Luận án là công trình khoa học đầu tiên nghiên cứu một cách chuyên sâu và có hệ thống các vấn đề lý luận, thực tiễn về bán đấu giá tài sản THADS ở Việt Nam có sự phân tích, đánh giá, tổng hợp lịch sử phát triển của pháp luật trong lĩnh vực này và so sánh với pháp luật nước ngoài. - Luận án phân tích, đánh giá tương đối toàn diện, sâu sắc các quy định pháp luật về bán đấu giá tài sản THADS và tập trung phân tích những hạn chế, tồn tại và nguyên nhân của những hạn chế, bất cập trong bán đấu giá tài sản THADS ở phương diện lý luận và thực trạng pháp luật, thực tiễn áp dụng. - Luận án xây dựng một cơ chế mới trong bán đấu giá tài sản THADS ở Việt Nam mà các hoạt động liên quan đến bán đấu giá như: xác định giá, tổ chức các hoạt động để đấu giá đều được được thực hiện bởi các tổ chức thẩm định giá, tổ chức đấu giá chuyên trách, bảo đảm tài sản THADS được đưa ra đấu giá được khách quan,
6 công khai, minh bạch tuân theo đúng quy luật giá trị, quy luật cạnh tranh trong nền kinh tế thị trường. - Kết quả nghiên cứu của luận án cho phép việc bán đấu giá tài sản THADS được thực hiện thống nhất theo thủ tục chung về đấu giá tài sản, cho phép áp dụng thống nhất mức giảm giá tài sản, áp dụng thủ tục rút gọn trong đấu giá tài sản THADS để đẩy nhanh tiến trình bán đấu giá tài sản THADS, giảm lượng án dân sự tồn đọng. - Luận án xây dựng một cơ chế bàn giao tài sản cho người mua được tài sản THADS đề cao công tác phối hợp nhưng quy định rõ trách nhiệm, chế tài xử lý vi phạm của các chủ thể tham gia, bảo đảm kinh phí tổ chức thực hiện, bảo đảm quyền lợi ích hợp pháp của người mua được tài sản THADS qua đấu giá. - Kết quả nghiên cứu của đề tài cung cấp các căn cứ khoa học cho việc hoàn thiện pháp luật về bán đấu giá tài sản THADS ở Việt Nam trong Luật THADS - các văn bản hướng dẫn thi hành và các văn bản pháp lý khác liên quan đến hoạt động bán đấu giá tài sản THADS ở Việt Nam. - Kết quả nghiên cứu của luận án còn là cơ sở để các cơ quan nhà nước có thẩm quyền tham khảo xây dựng các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả bán đấu giá tài sản THADS tại Việt Nam. Đối với nghiên cứu sinh, kết quả của luận án còn là tài liệu nghiên cứu, giảng dạy hữu ích cho các chức danh CHV, ĐGV, Thừa phát lại tại Học viện Tư pháp. 7. Kết cấu của luận án Ngoài phần mở đầu, tổng quan về vấn đề nghiên cứu, danh mục tài liệu tham khảo, kết luận, phụ lục, Luận án được trình bày với kết cấu 03 chương: Chương 1. Những vấn đề lý luận về bán đấu giá tài sản THADS. Chương 2. Thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng pháp luật về bán đấu giá tài sản THADS ở Việt Nam. Chương 3. Yêu cầu và kiến nghị hoàn thiện pháp luật về bán đấu giá tài sản THADS ở Việt Nam.
7 TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 1. Khái quát một số công trình tiêu biểu liên quan đến đề tài “Bán đấu giá tài sản THADS ở Việt Nam” Trên diễn đàn nghiên cứu khoa học trong nước và nước ngoài đã có nhiều công trình nghiên cứu về bán đấu giá tài sản THADS như: đề tài khoa học, luận án, luận văn, sách tham khảo, hội thảo khoa học, bài viết tạp chí... Các công trình được công bố trong thời gian gần đây là cơ sở quan trọng để nghiên cứu sinh phân tích, đánh giá và định hướng nghiên cứu những vấn đề thuộc phạm vi nghiên cứu của Luận án cần giải quyết. Trong số các công trình được công bố, có nhiều công trình nổi bật liên quan đến bán đấu giá tài sản THADS như sau: 1.1. Một số công trình nghiên cứu tiêu biểu liên quan đến bán đấu giá tài sản ở Việt Nam 1.1.1. Đề tài nghiên cứu khoa học Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ: “Hoàn thiện pháp luật về bán đấu giá tài sản nhằm thúc đẩy thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam”, Viện Khoa học pháp lý, năm 2011. 1.1.2. Luận án, luận văn - “Bán đấu giá hàng hoá thương mại”, Luận án tiến sĩ luật học của tác giả Nguyễn Mạnh Cường, Học viện Khoa học xã hội, năm 2010 - “Bán đấu giá tài sản theo quy định của pháp luật Việt Nam”, Luận văn thạc sĩ luật học của tác giả Đỗ Thị Hoa, Khoa luật, Đại học quốc gia Hà Nội năm 2010 - “Bán đấu giá tài sản - Một số vấn đề lý luận và thực tiễn”, Luận văn thạc sĩ luật học của tác giả Đặng Thị Tâm, Trường Đại học Luật Hà nội, năm 2014. 1.1.3. Giáo trình, sách chuyên khảo - “Luật thi hành án dân sự - Những vấn đề lý luận và thực tiễn” của Tiến sĩ Nguyễn Công Bình, Nhà xuất bản Công an nhân dân, năm 2007. - “Một số vấn đề về hoàn thiện pháp luật THADS” của Tiến sĩ Lê Thị Hà, Nhà xuất bản chính trị quốc gia, năm 2011. 1.1.4. Bài viết tạp chí -“Bàn về tính dân chủ trong pháp luật THADS” của tác giả Bùi Thái Bình, tạp chí Dân chủ - pháp luật số 3 năm 2012, trang 5 -15 -“Một số vấn đề lý luận về bán đấu giá tài sản, pháp luật về bán ĐGTS” của TS Võ Đình Toàn, Viện Khoa học pháp lý, Tạp chí Dân chủ - pháp luật số chuyên đề tháng 12 năm 2012, trang 5 - 21;
8 - “Quá trình hình thành phát triển của pháp luật về bán ĐGTS ở Việt nam” của TS Nguyễn Thị Minh, Tạp chí Dân chủ - pháp luật số chuyên đề tháng 12 năm 2012, trang 27- 35; -“Cần sớm khắc phục một số bất cập về bán ĐGTS” của tác giả Hải Dương, Tạp chí Dân chủ - pháp luật số 2 , năm 2011, trang 60 - 61 -“Nhận diện những bất cập từ thực tiễn hoạt động bán ĐGTS” của tác giả Đặng Trần Hoàng Linh, Tạp chí Dân chủ - pháp luật số chuyên đề tháng 12 năm 2012, trang 76 - 89 - Yêu cầu và những định hướng lớn trong xây dựng Luật ĐGTS của tác giả Đỗ Hoàng Yến, Tạp chí dân chủ - pháp luật số chuyên đề thi hành Luật ĐGTS năm 2017, trang 5 - 21. - Trình tự, thủ tục đấu giá tài sản theo quy định của Luật ĐGTS của tác giả Nguyễn Đại Dân và Nguyễn Thị Thu Hồng, Tạp chí dân chủ - pháp luật số chuyên đề thi hành Luật ĐGTS năm 2017, trang 22 - 48 Chi tiết nội dung của từng công trình nghiên cứu liên quan đến bán đấu giá tài sản xem mục 1, Phụ lục số 1 “Nội dung các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án” 1.2. Một số công trình nghiên cứu tiêu biểu liên quan đến bán đấu giá tài sản THADS ở Việt Nam 1.2.1. Đề tài nghiên cứu khoa học - Đề tài khoa học cấp cơ sở: “Những điểm mới của Luật thi hành án dân sự năm 2008” - Trường Đại học luật Hà Nội, năm 2011. - Đề tài khoa học cấp cơ sở:“Nghiên cứu việc áp dụng pháp luật trong bán đấu giá bất động sản phục vụ công tác đào tạo nghề tại Học viện Tư pháp” - Khoa đào tạo CHV Học viện Tư pháp, năm 2013. 1.2.2. Luận án, luận văn -“Hoàn thiện pháp luật THADS ở Việt Nam hiện nay”, Luận án tiến sỹ luật học của tác giả Nguyễn Thanh Thủy, Học viện chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, 2008. -“Pháp chế XHCN trong hoạt động THADS ở Việt Nam hiện nay” của tác giả Nguyễn Quang Thái, Luận án Tiến sĩ luật học, Học viện chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, 2008. -“Hoàn thiện pháp luật về xử lý vi phạm pháp luật trong THADS ở Việt Nam hiện nay”, Nguyễn Tuấn An, Luận án tiến sĩ luật học, Trường Đại học Luật Hà nội, 2014.
9 - “Bán đấu giá tài sản trong thi hành án dân sự theo pháp luật Việt Nam”, Luận văn thạc sĩ luật học của tác giả Bùi Thị Thu Hiền khoa Luật, Đại học quốc gia Hà Nội, 2014 1.2.3. Giáo trình - Giáo trình Luật dân sự, tập 2, Trường Đại học Luật Hà Nội, Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam, năm 2009; - Giáo trình Luật thi hành án dân sự Việt Nam, Trường Đại học Luật Hà Nội, nhà xuất bản Công an nhân dân năm 2011; - Giáo trình Kỹ năng thi hành án dân sự, Học viện Tư pháp, Nhà xuất bản tư pháp năm 2012; - Giáo trình Kỹ năng năng bán đấu giá tài sản, Học viện Tư pháp, Nhà xuất bản tư pháp, năm 2014. - Giáo trình nghiệp vụ đấu giá tài sản (2 tập - Phần chung và Phần nghiệp vụ), Học viện Tư pháp, Nhà xuất bản tư pháp, năm 2018 1.2.4. Bài viết tạp chí. - “Một số vướng mắc về bán đấu giá tài sản để thi hành án” của tác giả Đặng Duy Bằng, tạp chí Dân chủ - pháp luật số 2, năm 2012, trang 52-56; -“Một số bất cập trong việc định giá, định giá lại tài sản kê biên” của tác giả Vũ Hoà, Tạp chí dân chủ - pháp luật số chuyên đề tháng 12, năm 2012, trang 14-15; -“Một số vấn đề về định giá, định giá lại và bán đấu giá tài sản kê biên để thi hành án” của tác giả Hồ Quân Chính - Tạp chí Dân chủ - pháp luật số chuyên đề tháng 12, năm 2012, trang 90 - 99; -“Những vướng mắc trong công tác kiểm sát trong hoạt động bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự” của tác giả Nguyễn Hồng Sinh, Tạp chí Dân chủ - pháp luật số chuyên đề tháng 12, năm 2012, trang 100 -104; -“Các sai phạm trong bán đấu giá tài sản và các giải pháp phòng ngừa” của tác giả Hoàng Quốc Hùng, Nguyễn Hồng Sinh, Tạp chí Dân chủ - pháp luật số chuyên đề tháng 12, năm 2012, trang 112 - 117; -“Một số vấn đề về cưỡng chế kê biên, bán đấu giá quyền sử dụng đất để thi hành án” của tác giả Lê Anh Tuấn, tạp chí Dân chủ - pháp luật tháng 9, năm 2013 trang 44 - 52; -“Tổ chức bán đấu giá tài sản chuyên nghiệp ban hành nội quy hay quy chế bán đấu giá tài sản” của tác giả Nguyễn Thị Thu Hồng, tạp chí Dân chủ - pháp luật số 6, năm 2014, trang 55 - 57;
10 -“ Một số vấn đề về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bán đấu giá tài sản” của tác giả Đoàn Văn Hường, tạp chí Dân chủ - Pháp luật, Bộ Tư pháp, năm 2014, trang 59 - 62; -“Bảo vệ quyền lợi của người mua được tài sản bán đấu giá để thi hành án dân sự” của tác giả Lê Vĩnh Chân, tạp chí Dân chủ pháp luật số 1, năm 2015, trang 13 -18. - “Giải pháp nâng cao hiệu quả bán đấu giá tài sản trong thi hành án dân sự” của tác giả Lê Thị Kim Dung và Văn Thị Tâm Hồng, tạp chí Dân chủ pháp luật số chuyên đề về thi hành Luật đấu giá tài sản năm 2017, trang 49-66 - “Bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự trong trường hợp chỉ có một người tham gia đấu giá” của tác giả Lê Thị Kim Dung và Văn Thị Tâm Hồng, Phạm Quốc Nam tạp chí Dân chủ pháp luật số chuyên đề về thi hành Luật đấu giá tài sản năm 2017, trang 127 -135. Chi tiết nội dung của từng công trình nghiên cứu liên quan đến bán đấu giá tài sản xem mục 2, Phụ lục số 1 “Nội dung các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án” 1.3. Một số công trình tiêu biểu của nước ngoài về bán đấu giá tài sản, bán đấu giá tài sản THADS 1.3.1. Công trình, tài liệu tiêu biểu của nước ngoài về bán đấu giá tài sản, bán đấu giá tài sản THADS do tác giả Việt Nam viết, dịch thuật. -“Pháp luật Trung Quốc về bán đấu giá tài sản”, Thế Anh, số chuyên đề Tạp chí Dân chủ - Pháp luật, tháng 10, năm 2006, trang 26-27; -“Bán đấu giá tài sản ở Nhật Bản - Dân Đức, số chuyên đề Tạp chí Dân chủ - Pháp luật, tháng 10, năm 2006, trang 28 -32; -“Kinh nghiệm bán đấu giá tài sản theo pháp luật của một số quốc gia trên thế giới” của các tác giả Thanh Minh, Mai Hoa, Huyền Trang, Tạp chí Dân chủ - pháp luật số chuyên đề tháng 12, năm 2012, trang 118 - 135; -“Thông tin về pháp luật thi hành án dân sự của một số nước”, Bộ Tư Pháp, tài liệu tham khảo phục vụ xây dựng Luật thi hành án dân sự; Chính Phủ, dự án Luật THADS (tài liệu trình Quốc Hội) năm 2008 trong đó có phần nội dung liên quan đến bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự (Nhật Bản, Cộng Hoà Pháp, Cộng hoà liên bang Đức, Thuỵ Điển, Sinhgapo, Cộng hoà Liên Bang Nga, Thái Lan, Bang California (Hoa Kỳ), …); - Đặc san đấu giá tài sản, Cục bổ trợ tư pháp “Kinh nghiệm đấu giá tài sản của một số quốc gia trên thế giới”, năm 2014;
11 - “Pháp luật về bán đấu giá tài sản của một số nước trên thế giới”, năm 2015, Cục Bộ trợ Tư pháp - Bộ Tư Pháp, tài liệu tham khảo phục vụ xây dựng Luật bán đấu giá tài sản 2016; - Tài liệu hội thảo khoa học, Cục bổ trợ tư pháp “Trình tự, thủ tục bán đấu giá tài sản của cộng hòa Pháp - Kinh nghiệm xây dựng Luật đấu giá tài sản của Việt Nam”, Hà Nội, ngày 09 tháng 06 năm 2015. 1.3.2. Công trình, tài liệu tiêu biểu của nước ngoài về bán đấu giá tài sản THADS do tác giả nước ngoài viết. - “Tham luận tại tọa đàm về bán đấu giá tài sản”, tại Hà Nội ngày 13/6/1996, luật sư J.Bentley, Hoa Kỳ; -“Bán” và “Phân chia” trong cưỡng chế thi hành án, Giáo sư Sakai, Đại học Nagoya Nhật Bản, tài liệu hợp tác của tổ chức JICA,Nhật Bản, tháng 1/2013; -“Tài liệu hội thảo khoa học Pháp luật về bán đấu giá tài sản”- Nhà Pháp luật Việt - Pháp, tại thành phố Hồ Chí Minh, năm 2009; - Auction theory, Vijay Krishna, 2002; - The three types of auction sales, Nicholas Unkovic http:/heionline.org; 2012; - Introduction to Combinatorial Auctions, P. Cramton, Y. Shoham and R. Steinberg (editors): Combinatorial Auctions , 29-54, MIT Press, Boston, 2005. Chi tiết nội dung của từng công trình nghiên cứu liên quan đến bán đấu giá tài sản xem mục 3, Phụ lục số 1 “Nội dung các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án”. 2. Phân tích, đánh giá các công trình nghiên cứu đã công bố liên quan đến những vấn đề lý luận về “Bán đấu giá tài sản THADS” và định hướng nghiên cứu của nghiên cứu sinh. 2.1. Đánh giá các công trình khoa học đã công bố với vấn đề lý luận về đấu giá tài sản, bán đấu giá tài sản 2.1.1. Đối với khái niệm đấu giá tài sản, bán đấu giá tài sản Liên quan đến khái niệm đấu giá tài sản, bán đấu giá tài sản, nghiên cứu sinh thấy rằng các tác giả trong nhiều công trình đã nghiên cứu 02 khái niệm này dưới nhiều góc độ khác nhau nhưng có có bản chất giống nhau là quan hệ mua bán tài sản tuân theo quy luật giá trị, quy luật cạnh tranh, xác định người mua được tài sản là người trả giá cao nhất. Trong các đề tài nghiên cứu khoa học, luận án, luận văn của các tác giả Việt Nam, các từ điển khoa học thường tiếp cận khái niệm đấu giá tài sản, bán đấu giá tài sản dưới góc độ là một hình thức mua bán tài sản và tài sản
12 được bán cho người trả giá cao nhất [93, tr.101; 24, tr.11; 49, tr.46]. Nghiên cứu các công trình của các tác giả nước ngoài cho thấy các tác giả nước ngoài xem xét khái niệm đấu giá tài sản dưới góc độ quy luật giá trị của tài sản và hướng đến giá trị tăng thêm của tài sản trong quan hệ đấu giá. Trong tác phẩm Auction theory,Vijay Krishna, đã phân tích khái niệm đấu giá có nguồn gốc từ tiếng Latinh augeō có nghĩa là "tôi tăng" hoặc "tôi làm tăng thêm [99, tr.18]. Trong tác phẩm Introduction to Combinatorial Auctions, P. Cramton, Y. Shoham and R. Steinberg, khái niệm đấu giá được tiếp cận dưới góc độ lý thuyết kinh tế được hiểu là phương pháp xác định giá trị của một hàng hoá có mức giá không thể xác định hoặc biến đổi quá nhiều [92, tr.29-54]. 2.1.2. Đối với đặc điểm cuả bán đấu giá tài sản. Khi nghiên cứu các công trình của các tác giả trong nước và nước ngoài nghiên cứu sinh nhận thấy các tác giả đã xem xét đặc điểm của bán đấu giá tài sản ở các nội dung như: chủ thể, phương thức, hình thức đấu giá, tài sản đấu giá, trình tự, thủ tục đấu giá tài sản. Thứ nhất, về chủ thể: Trong Giáo trình Luật dân sự, tập 2, Trường Đại học Luật Hà Nội đã xác định có 03 loại chủ thể trong quan hệ đấu giá tài sản: (i) Người bán đấu giá tài sản (ii) Người có tài sản bán đấu giá; (iii) Người mua được tài sản bán đấu giá [82, tr.114 - 115]. Trong bài viết“Nhận diện và điều chỉnh các quan hệ pháp luật trong hoạt động đấu giá tài sản” cho rằng:“hoạt động đấu giá thường liên quan đến bốn nhóm chủ thể bao gồm: người có tài sản đấu giá, doanh nghiệp đấu giá tài sản, người tham gia đấu giá tài sản và người trúng đấu giá”[5, tr.26 - 32]. Về lý luận, cần phải xác định rõ tư cách chủ thể của các chủ thể này trong quan hệ đấu giá và mối liên hệ giữa các chủ thể này với nhau để có thể xác định được những đặc thù trong quan hệ bán đấu giá tài sản. Thứ hai, về hình thức, phương thức đấu giá tài sản: Các tác giả Việt Nam nghiên cứu tập trung vào phương thức đấu giá lên trong dân sự [88, tr.82 - 88], phương thức đặt giá xuống trong thương mại và mới đây ghi nhận phương thức đặt giá xuống trong dân sự. Trong khi đó, các tác giả nước ngoài nghiên cứu rất nhiều các phương thức đấu giá đa dạng khác một cách chuyên sâu: phương thức đấu giá niêm phong, phương thức đấu giá nhượng quyền, phương thức đấu giá tổ hợp, phương thức đấu giá ngược [92, tr.29 - 54]…Trong các công trình nghiên cứu của các tác giả Việt Nam thường tập trung nghiên cứu chủ yếu vào các hình thức bán đấu giá: hình thức đấu giá trực tiếp bằng lời nói, bằng bỏ phiếu. Hình thức đấu giá trực tuyến, đấu giá gián tiếp còn khá mới mẻ, sơ khai. Trong khi đó các tác giả nước
13 ngoài nghiên cứu các hình thức bán đấu giá rất đa dạng: hình thức gửi thư, đấu giá qua internet (đấu giá trực tuyến); đấu giá kiểu Anh (England auction), đấu giá kiểu Hà Lan (Dutch auction), đấu giá kín (Bid auction), đấu giá câm (slient auction) [94, 95 ]... Thứ ba, về tài sản đấu giá, trình tự, thủ tục đấu giá tài sản: Tài sản trong đấu giá theo quan niệm của các nước trên thế giới rất đa dạng. Tuy nhiên, có thể căn cứ vào trình tự thủ tục quy định cho việc đấu giá tài sản thì các loại tài sản bán đấu giá có thể chia làm 02 loại: Tài sản tự nguyện là tài sản thuộc sở hữu của tổ chức, cá nhân là những tài sản được phép giao dịch theo quy định của pháp luật, ví dụ như: hàng hoá, đồ sưu tầm, bất động sản, đồ văn phòng... Tài sản tư pháp bao gồm các tài sản bán theo quy định của pháp luật: tài sản để thi hành án theo quy định của pháp luật về thi hành án; tài sản là tang vật phương tiện VPHC, tài sản bảo đảm, tài sản nhà nước [62, tr.27-35].... Câu hỏi nghiên cứu 1. Đấu giá tài sản, bán đấu giá tài sản là gì? Hai khái niệm về đấu giá tài sản, bán đấu giá tài sản về bản chất có gì khác nhau? Đặc điểm của bán đấu bán giá tài sản? Giả thuyết nghiên cứu 1: Hiện nay có những quan điểm, cách xác định khác nhau về khái niệm đấu giá tài sản, bán đấu giá tài sản. Sự khác biệt này xuất phát từ góc độ nghiên cứu, thực tiễn, quan điểm lập pháp ở từng nước ở từng thời kỳ cần phải nghiên cứu để tìm ra bản chất của đấu giá tài sản, bán đấu giá tài sản. Kết quả nghiên cứu 1: Tác giả xây dựng một khái niệm pháp lý về bán đấu giá tài sản, phân biệt được khái niệm đấu giá tài sản và bán đấu giá tài sản, đưa ra được đặc điểm chung của bán đấu giá tài sản phù hợp với tình hình mới, đảm bảo sự phát triển đấu giá tài sản trong xu thế hội nhập và thông lệ quốc tế. 2.2. Sự liên quan của các công trình khoa học đã công bố với những vấn đề lý luận liên quan đến khái niệm, đặc điểm của bán đấu giá tài sản THADS và định hướng nghiên cứu của nghiên cứu sinh Qua nghiên cứu tổng quan tài liệu, nghiên cứu sinh thấy có rất ít các công trình liên quan trực tiếp đến các vấn đề lý luận về bán đấu giá tài sản THADS như: khái niệm, đặc điểm, chủ thể của bán đấu giá tài sản THADS... Trong rất nhiều các giáo trình, sách tham khảo, luận án đều chủ yếu phân tích và giới thiệu các quy định của pháp luật liên quan đến hoạt động kê biên, định giá, bán đấu giá tài sản THADS [49, tr.22; 56]. Ở cấp độ luận án tiến sĩ, chưa có công trình nào nghiên cứu về bán đấu giá tài sản THADS. Việc nghiên cứu chuyên sâu những vấn đề lý luận bán đấu giá tài sản THADS cho phép nhận diện được chính xác tài sản THADS, phân biệt
14 với bán đấu giá các tài sản khác như: tài sản bảo đảm, tài sản Nhà nước, tài sản là tang vật phương tiện VPHC... ở Việt Nam. Luận văn thạc sĩ luật học“Bán đấu giá tài sản trong THADS theo pháp luật Việt Nam” [38, tr.8] và có 02 bài viết tạp chí:“Nâng cao hiệu quả bán đấu giá tài sản trong thi hành án dân sự” [39, tr. 3-8];)“Bán đấu giá tài sản THADS dân sự vẫn còn là điểm nghẽn” [73] là những công trình đầu tiên đã đưa ra khái niệm, đặc điểm về bán đấu giá tài sản trong THADS. Về cơ bản, khái niệm này đã thể hiện được bản chất của quá trình bán đấu giá tài sản THADS. Tuy nhiên, trong khái niệm về bán đấu giá tài sản THADS, tác giả Bùi Thị Thu Hiền cho rằng cơ quan THADS xác định giá khởi điểm là chưa chính xác. Ở các bài viết tạp chí này cũng đưa ra một số đặc điểm của bán đấu giá tài sản THADS tuy nhiên chỉ ở mức độ chung chưa đầy đủ, chuyên sâu. Theo nghiên cứu sinh, khi nghiên cứu đặc điểm của bán đấu giá tài sản THADS ở Việt Nam thì đầu tiên bán đấu giá tài sản THADS phải mang đặc điểm của bán đấu giá tài sản nói chung, ngoài những đặc điểm chung thì bán đấu giá tài sản THADS có những điểm đặc thù…Do đó, cần một công trình nghiên cứu ở cấp độ luận án tiến sĩ để nghiên cứu đầy đủ, chuyên sâu về vấn đề này. Nghiên cứu khái niệm bán đấu giá tài sản THADS, bà Pascale Líegois, Phó ban pháp luật về các nghề tư pháp, vụ dân sự và ấn tín, Bộ Tư pháp - Cộng hoà Pháp cho rằng:“bán đấu giá tài sản THADS được gọi là hoạt động bán đấu giá tư pháp được thực hiện bởi các ĐGV tư pháp theo quyết định của Tòa án hay theo quy định của pháp luật” [64, tr.8 - 12]. Câu hỏi nghiên cứu 2. Bán đấu giá tài sản THADS là gì? Đặc điểm của bán đấu giá tài sản THADS? Giả thuyết nghiên cứu 2: Hiện nay có những quan điểm, cách xác định khác nhau về khái niệm, đặc điểm bán đấu giá tài sản THADS. Sự khác biệt này xuất phát từ góc độ nghiên cứu, thực tiễn, quan điểm lập pháp ở từng nước mà nghiên cứu sinh cần phân tích, đánh giá trong luận án. Kết quả nghiên cứu 2: Tác giả xây dựng một khái niệm pháp lý về bán đấu giá tài sản THADS, đưa ra được đặc điểm của bán đấu giá tài sản THADS trong đó có đặc điểm chung của bán đấu giá tài sản và đặc điểm riêng của bán đấu giá tài sản THADS so với bán đấu giá các loại tài sản khác. Định hướng nghiên cứu của nghiên cứu sinh khi triển khai phần khái niệm, đặc điểm của bán đấu giá tài sản THADS cần phải tập trung làm rõ bản chất những vấn đề cơ bản: chủ thể bán đấu giá tài sản THADS, mục đích, điều kiện thực hiện bán đấu giá tài sản THADS, cơ sở pháp lý, những điểm khác biệt trong tài sản, trình
15 tự, thủ tục bán đấu giá tài sản THADS có gì khác với bán đấu giá các loại sản khác ở Việt Nam và theo quan điểm của một số nước trên thế giới. 2.3. Những vấn đề lý luận liên quan đến cơ sở khoa học của việc xây dựng pháp luật bán đấu giá tài sản THADS và định hướng nghiên cứu của nghiên cứu sinh. Sau khi nghiên cứu các công trình khoa học đã công bố của tác giả trong nước và nước ngoài có liên quan đến luận án, nghiên cứu sinh nhận thấy không phải ngẫu nhiên mà pháp luật của Việt Nam cũng như các nước trên thế giới lại quy định việc xử lý tài sản THADS bằng bán đấu giá tài sản [96, tr.8]. Trong tác phẩm Introduction to Combinatorial Auctions, P. Cramton, Y. Shoham and R. Steinberg [92, tr.29-54] đã phân tích những nguyên lý cơ bản của đấu giá và lý giải tại sao các nước lại đều xây dựng pháp luật về bán đấu giá dựa trên những lý thuyết cơ bản: lý thuyết giá trị, lý thuyết cạnh tranh. Tham khảo các công trình nghiên cứu liên quan đến việc xây dựng pháp luật nói chung [32, tr.3-9; 30, tr.61-70] nghiên cứu sinh nhận thấy trong lĩnh vực bán đấu giá tài sản THADS còn phải dựa trên những cơ sở khoa học như: quyền con người, lý thuyết về trật tự công bằng. Lý giải vấn đề này các công trình nghiên cứu liên quan đến bán đấu giá tài sản THADS trong nước thời gian qua đều nêu lên vấn đề cấp thiết: cần xây dựng, hoàn thiện pháp luật về THADS [36, tr.82], bảo đảm quyền con người [33, tr.12-15], tính dân chủ, tính hiệu quả trong pháp luật THADS, cần xử lý, ngăn chặn những vi phạm trong đấu giá tài sản THADS [53, tr.112-117; 39, tr.3-8], kiểm sát hoạt động bán đấu giá tài sản THADS [52, tr.24-28], giảm thiểu lượng án dân sự tồn đọng [2; tr.54-57]. Tuy nhiên, trong số các công trình khoa học đã được công bố ở Việt Nam chỉ có một số công trình đề cập đến một số khía cạnh trong cơ sở khoa học xây dựng pháp luật về bán đấu giá tài sản THADS. Luận án tiến sĩ luật học“Hoàn thiện pháp luật về THADS ở Việt Nam hiện nay” [74, tr.98] đã đề cập đến vấn đề bán đấu giá tài sản THADS nhưng chỉ mang tính khái quát một cách chung nhất cần phải xây dựng, hoàn thiện pháp luật trong lĩnh vực này để tổ chức THADS. Luận án tiến sĩ luật học“Hoàn thiện pháp luật về xử lý vi phạm pháp luật trong thi hành án dân sự ở Việt Nam hiện nay” cũng đã đưa ra yêu cầu phải hoàn thiện pháp luật trong lĩnh vực này [1, tr.107]. Trong bài viết tạp chí“Bàn về tính dân chủ trong pháp luật THADS” đã đưa ra quan điểm khi xây dựng pháp luật THADS đang thiên vị người được thi hành án [8, tr.5-15]. Trong bài viết tạp chí “Bảo vệ quyền lợi của người mua được tài sản bán đấu giá để THADS” đã đưa ra quan điểm cần bảo vệ người mua được tài sản bán đấu giá trong THADS [15, tr.13-8]. Trong luận văn “Bán đấu giá tài sản
16 trong THADS theo pháp luật Việt Nam” [40, tr.16-20] cũng đã đưa ra cơ sở lý luận và thực tiễn của bán đấu giá trong THADS. Câu hỏi nghiên cứu 3. Tại sao phải xây dựng pháp luật về bán đấu giá tài sản? Hoặc dựa vào những cơ sở khoa học nào cần phải xây dựng pháp luật về bán đấu giá tài sản THADS? Giả thuyết nghiên cứu 3: Hiện nay có một số nghiên cứu liên quan đến việc phải xây dựng pháp luật bán đấu giá tài sản THADS như thế nào. Việc xây dựng pháp luật trong lĩnh vực này này không phải là sự ngẫu nhiên mà xuất phát từ những cơ sở khoa học. Kết quả nghiên cứu 3: Tác giả xây dựng những cơ sở khoa học cơ bản của việc xây dựng pháp luật về bán đấu giá tài sản THADS và lý giải tại sao pháp luật về bán đấu giá tài sản THADS phải dựa trên những cơ cở khoa học đó. Định hướng nghiên cứu của nghiên cứu sinh trong phần này sẽ triển khai phần cơ sở khoa học của việc xây dựng pháp luật về bán đấu giá tài sản THADS trong luận án để giải quyết căn nguyên của vấn đề vì sao phải xây dựng pháp luật về bán đấu giá tài sản THADS với những nội dung cơ bản sau: bảo đảm bản án, quyết định dân sự có hiệu lực thi hành trên thực tế; bảo đảm quyền con người trong giai đoạn thi hành án, quyền lợi ích hợp pháp của các chủ thể trong bán đấu giá tài sản THADS; tuân theo các quy luật kinh tế trong nền kinh tế thị trường. 2.4. Những vấn đề lý luận liên quan đến nội dung pháp luật điều chỉnh về bán đấu giá tài sản THADS và định hướng nghiên cứu của nghiên cứu sinh. Sau khi nghiên cứu tổng quan tài liệu, nghiên cứu sinh thấy rằng hoạt động bán đấu giá tài sản cần phải được pháp luật điều chỉnh ở các nội dung cơ bản. Câu hỏi nghiên cứu 4. Những nội dung cơ bản nào cần được pháp luật điều chỉnh trong hoạt động bán đấu giá tài sản THADS ở Việt Nam? Giả thuyết nghiên cứu 4: Hiện nay có nhiều nghiên cứu liên quan đến những nội dung cơ bản cần được điều chỉnh trong pháp luật về bán đấu giá tài sản THADS ở Việt Nam. Có quan điểm cho rằng những nội dung này cần phụ thuộc vào đường lối chính sách, có quan điểm cho rằng yếu tố này phụ thuộc vào tính đồng bộ, thống nhất, hoàn thiện của hệ thống pháp luật. Quan điểm khác cho rằng hiệu quả của hoạt động bán đấu giá tài sản phụ thuộc vào chính nhân tố con người thực hiện hoạt động này, cơ chế kiểm soát các hành vi vi phạm trong bán đấu giá tài sản THADS. Kết quả nghiên cứu 4: Tác giả xây dựng những nội dung cơ bản mà pháp luật về bán đấu giá tài sản THADS cần phải điều chỉnh như: tài sản THADS được đưa ra đấu giá; chủ thể có thẩm quyền bán đấu giá tài sản THADS, trình tự, thủ tục