Luận án tiến sĩ Kinh tế: Tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp đến thu hút đầu tư vào các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Định

Chia sẻ: Huc Ninh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:0

Thêm vào BST

Báo xấu

29
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu tổng quát là nghiên cứu tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng KCN đến thu hút đầu tư vào KCN. Tác giả cũng đưa ra một số đề xuất về đầu tư phát 5 triển kết cấu hạ tầng KCN nhằm tăng cường thu hút đầu tư vào KCN cho nhà quản lý và nhà đầu tư hạ tầng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án tiến sĩ Kinh tế: Tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp đến thu hút đầu tư vào các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Định

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN ***** HOÀNG THỊ HOÀI HƯƠNG TÁC ĐỘNG CỦA ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN KẾT CẤU HẠ TẦNG KHU CÔNG NGHIỆP ĐẾN THU HÚT ĐẦU TƯ VÀO CÁC KHU CÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÌNH ĐỊNH Chuyên ngành: KINH TẾ PHÁT TRIỂN (KINH TẾ ĐẦU TƯ) Mã số: 9310104 LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ Người hướng dẫn khoa học: 1. TS. TRẦN THỊ MAI HƯƠNG 2. TS. MAN NGỌC LÝ HÀ NỘI - 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi đã đọc và hiểu về các hành vi vi phạm sự trung thực trong học thuật. Tôi cam kết bằng danh dự cá nhân rằng nghiên cứu này do tôi tự thực hiện và không vi phạm yêu cầu về sự trung thực trong học thuật. Hà Nội, ngày tháng năm 2018 Người hướng dẫn khoa học Nghiên cứu sinh TS. Trần Thị Mai Hương Hoàng Thị Hoài Hương
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT DANH MỤC BẢNG BIỂU DANH MỤC HÌNH, HỘP LỜI MỞ ĐẦU ................................................................................................................1 CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU ..............................................................7 1.1. Nghiên cứu liên quan đến đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp ......7 1.2. Nghiên cứu liên quan đến thu hút đầu tư vào khu công nghiệp .....................9 1.3. Nghiên cứu liên quan đến tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp đến thu hút đầu tư vào khu công nghiệp ..................................17 1.3.1. Các nghiên cứu đánh giá tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp đến thu hút đầu tư vào khu công nghiệp ............................................17 1.3.2. Các kênh tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp đến thu hút đầu tư vào khu công nghiệp.................................................................20 1.4. Khoảng trống nghiên cứu và kết luận .............................................................24 TIỂU KẾT CHƯƠNG 1..............................................................................................27 CHƯƠNG 2 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TÁC ĐỘNG CỦA ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN KẾT CẤU HẠ TẦNG KHU CÔNG NGHIỆP ĐẾN THU HÚT ĐẦU TƯ VÀO KHU CÔNG NGHIỆP ................................................................................................28 2.1. Đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp .......................................28 2.1.1. Kết cấu hạ tầng khu công nghiệp .................................................................28 2.1.2. Khái niệm đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp .....................29 2.1.3. Nội dung hoạt động đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp ......31 2.1.4. Một số chỉ tiêu đánh giá kết quả và hiệu quả của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp..............................................................................................36 2.2. Thu hút đầu tư vào khu công nghiệp ...............................................................38 2.2.1. Khái niệm thu hút đầu tư vào khu công nghiệp .............................................38 2.2.2. Một số công cụ sử dụng trong hoạt động thu hút đầu tư vào khu công nghiệp ..40 2.2.3. Một số chỉ tiêu đánh giá kết quả và hiệu quả thu hút đầu tư vào khu công nghiệp 41
2.3. Tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp đến thu hút đầu tư vào khu công nghiệp ..............................................................................43 2.3.1. Quan điểm về tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp đến thu hút đầu tư vào khu công nghiệp .....................................................43 2.2.4. Các kênh tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp đến thu hút đầu tư vào khu công nghiệp.................................................................46 2.3. Kinh nghiệm của một số quốc gia, nền kinh tế trên thế giới và địa phương ở Việt Nam ....................................................................................................................50 2.3.1. Kinh nghiệm của một số quốc gia, nền kinh tế trên thế giới và địa phương ở Việt Nam.................................................................................................................50 2.3.2. Bài học kinh nghiệm rút ra cho tỉnh Bình Định ...........................................55 TIỂU KẾT CHƯƠNG 2..............................................................................................58 CHƯƠNG 3 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU ĐỀ XUẤT .....................................................................................................................59 3.1. Quy trình nghiên cứu ........................................................................................59 3.2. Mô hình nghiên cứu đề xuất và giả thuyết nghiên cứu ..................................61 3.2.1. Các biến của mô hình và cách đo lường .......................................................62 3.2.2. Giả thuyết nghiên cứu...................................................................................68 3.3. Phương pháp thu thập dữ liệu .........................................................................69 3.3.1. Thu thập dữ liệu thứ cấp ...............................................................................69 3.3.2. Thu thập dữ liệu sơ cấp ................................................................................69 3.4. Phương pháp phân tích dữ liệu ........................................................................73 TIỂU KẾT CHƯƠNG 3..............................................................................................75 CHƯƠNG 4 TÁC ĐỘNG CỦA ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN KẾT CẤU HẠ TẦNG KHU CÔNG NGHIỆP ĐẾN THU HÚT ĐẦU TƯ VÀO CÁC KHU CÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÌNH ĐỊNH .......................................................76 4.1. Thực trạng đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Định ...................................................................................................76 4.1.1. Tổng quan về các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Định .................76 4.1.2. Chủ thể, nguồn vốn và vốn đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Định ........................................................................77 4.1.3. Nội dung đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Định ........................................................................................................79
4.1.4. Một số đánh giá về đầu tư phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Định ........................................................................85 4.2. Thực trạng hoạt động thu hút đầu tư vào các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Định...........................................................................................................89 4.2.1. Một số công cụ thu hút đầu tư vào các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Định ...............................................................................................................89 4.2.2. Kết quả thu hút đầu tư vào các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Định .92 4.2.3. Phân tích các nhân tố tác động đến thu hút đầu tư vào các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Định ....................................................................................94 4.3. Tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp đến thu hút đầu tư vào các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Định .....................100 4.3.1. Tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp đến kết quả thu hút vào khu công nghiệp ................................................................................100 4.3.2. Tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp đến hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh của nhà đầu tư ..............................................104 4.3.3. Tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp đến chi phí sản xuất kinh doanh của nhà đầu tư ......................................................................107 4.3.4. Tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp đến năng lực cạnh tranh của các nhà đầu tư.........................................................................112 4.3.5.Tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp đến rủi ro của các nhà đầu tư ................................................................................................113 4.4. Ước lượng tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp đến thu hút đầu tư vào các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Định ....................115 4.4.1. Ước lượng tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng đến quyết định đầu tư vào khu công nghiệp ........................................................................................115 4.4.2. Ước lượng tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp đến kết quả thu hút đầu tư vào khu công nghiệp và mức độ hài lòng của nhà đầu tư trong khu công nghiệp ..........................................................................................122 4.5. Đánh giá chung về tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp đến thu hút đầu tư vào các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Định .....130 4.5.1. Những mặt tích cực ....................................................................................130 4.5.2. Những mặt tồn tại và nguyên nhân.............................................................134 TIỂU KẾT CHƯƠNG 4............................................................................................138
CHƯƠNG 5 ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP VỀ ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN KẾT CẤU HẠ TẦNG KHU CÔNG NGHIỆP NHẰM TĂNG CƯỜNG THU HÚT ĐẦU TƯ VÀO CÁC KHU CÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÌNH ĐỊNH .......139 5.1. Định hướng hoạt động đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp và thu hút đầu tư vào các khu công nghiệp .........................................................139 5.1.1. Định hướng đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp và thu hút đầu tư vào các khu công nghiệp của Việt Nam ....................................................139 5.1.2. Định hướng đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp và thu hút đầu tư vào các khu công nghiệp của tỉnh Bình Định ............................................142 5.2. Một số giải pháp về đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp nhằm tăng cường thu hút đầu tư vào các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Định ................................................................................................................143 5.2.1. Một số giải pháp đối với cơ quan quản lý khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Định .............................................................................................................143 5.2.2. Một số giải pháp đối với nhà đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Định ......................................................................151 5.2.3. Một số giải pháp phối hợp giữa nhà đầu tư hạ tầng và cơ quan quản lý khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Định..............................................................155 TIỂU KẾT CHƯƠNG 5............................................................................................159 KẾT LUẬN ................................................................................................................160 DANH MỤC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN .................................162 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................163 PHỤ LỤC ...................................................................................................................173
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT CCN Cụm công nghiệp CNH - HĐH Công nghiệp hóa – Hiện đại hóa CTR Chất thải rắn DN Doanh nghiệp GPMB Giải phóng mặt bằng KCHT Kết cấu hạ tầng KCN Khu công nghiệp KCNC Khu công nghệ cao KCX Khu chế xuất KKT Khu kinh tế PTBV Phát triển bền vững SXKD Sản xuất kinh doanh TP Thành phố TTCP Thủ tướng chính phủ UBND Ủy ban nhân dân XLNT Xử lý nước thải
DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 1.1: Tổng hợp một số nghiên cứu liên quan đến các nhân tố ảnh hưởng đến thu hút đầu tư vào khu công nghiệp ở Việt Nam ...............................................11 Bảng 1.2: Các tiêu chí đo lường thu hút đầu tư vào KCN của nghiên cứu ...................16 Bảng 1.3: Tiêu chí đo lường đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng KCN ............................19 Bảng 2.1: Các bên liên quan đến hoạt động đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng KCN ...34 Bảng 2.2: Một số tiêu chí về năng lực phục vụ tăng thêm của hệ thống kết cấu hạ tầng KCN ......36 Bảng 2.3: Hiện trạng sử dụng đất trong các KCN trên địa bàn TP. Đà Nẵng tính đến tháng 6/2017 .................................................................................................54 Bảng 3.1: Tiêu chí đo lường nhân tố đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng kỹ thuật KCN và đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng xã hội KCN ..............................................63 Bảng 3.2: Tiêu chí đo lường nhân tố nguồn nhân lực ...................................................64 Bảng 3.3: Tiêu chí đo lường nhân tố chính sách thu hút đầu tư ....................................64 Bảng 3.4: Tiêu chí đo lường nhân tố công tác quản lý và hỗ trợ của chính quyền địa phương....................................................................................................65 Bảng 3.5: Tiêu chí đo lường nhân tố lợi thế ngành đầu tư ............................................66 Bảng 3.6: Tiêu chí đo lường nhân tố chi phí sử dụng hạ tầng......................................66 Bảng 3.7: Các tiêu chí đo lường thu hút đầu tư vào các KCN ......................................67 Bảng 3.8: Tiến độ thực hiện nghiên cứu .......................................................................69 Bảng 3.9: Thống kê mẫu khảo sát .................................................................................73 Bảng 4.2: Vốn đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng các KCN lũy kế giai đoạn 2010 – 2015 ......79 Bảng 4.5: Hệ thống điện do điện lực Bình Định đầu tư phục vụ các KCN đang hoạt động...81 Bảng 4.6: Vốn đầu tư hạ tầng năng lượng các KCN đang hoạt động trên địa bàn tỉnh Bình Định .....................................................................................................81 Bảng 4.8: Diện tích đầu tư hạ tầng cây xanh, hào rào KCN .........................................83 Bảng 4.9: Vốn đầu tư hạ tầng xử lý nước thải các KCN đang hoạt động trên địa bàn tỉnh Bình Định ..............................................................................................83 Bảng 4.10: Suất vốn đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng các KCN trên địa bàn tỉnh Bình Định tính đến tháng 12/2015 ........................................................................86 Bảng 4.11: Một số thông số khác đánh giá hiệu quả hoạt động đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng các KCN trên địa bàn tỉnh Bình Định đến năm 2015 .....................87 Bảng 4.12: Đánh giá về hoạt động đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng KCN trên địa bàn tỉnh Bình Định ..............................................................................................88 Bảng 4.14: Một số chính sách hỗ trợ các nhà đầu tư vào các KCN trên địa bàn tỉnh Bình Định .....................................................................................................90
Bảng 4.15: Quy mô vốn đầu tư thu hút tại các KCN tỉnh Bình Định ...........................92 Bảng 4.16: Đầu tư theo dự án vào các khu công nghiệp tỉnh Bình Định ......................93 Bảng 4.17: Vốn đầu tư trong nước và nước ngoài tính đến năm 2015 .........................93 Bảng 4.18: Cơ cấu đầu tư theo đối tác nước ngoài .......................................................94 Bảng 4.19: Sự khác biệt giữa đánh giá của các nhà đầu tư bên trong KCN và bên ngoài KCN về các nhân tố ảnh hưởng đến thu hút đầu tư vào KCN .....................95 Bảng 4.22: Giá trị trung bình và kiểm định sự khác biệt trung bình tổng vốn đầu tư đăng ký của các nhà đầu tư bên trong KCN và nhà đầu tư bên ngoài KCN .......103 Bảng 4.24: Doanh thu các doanh nghiệp trong KCN so với toàn tỉnh Bình Định ......105 Bảng 4.25: Kim ngạch xuất khẩu các DN trong KCN so với toàn tỉnh Bình Định ....106 Bảng 4.26: Tổng hợp chi phí sử dụng hạ tầng bên trong và bên ngoài KCN .............108 Bảng 4.27: Giá trị trung bình về đánh giá chi phí sử dụng hạ tầng giữa các nhà đầu tư trong KCN và nhà đầu tư bên ngoài KCN .................................................109 Bảng 4.28: Ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp ..........................................................111 Bảng 4.29: So sánh một số vấn đề đến rủi ro trong hoạt động đầu tư kinh doanh của nhà đầu tư bên trong và bên ngoài KCN ....................................................114 Bảng 4.30: Cơ cấu mẫu khảo sát nhà đầu tư bên trong và bên ngoài KCN ................116 Bảng 4.31: Phân tích hệ số tin cậy Cronbach’s Alpha mô hình Logistic ....................117 Bảng 4.32: Phân tích nhân tố khám phá các nhân tố của mô hình Logistic ................118 Bảng 4.33: Kết quả hồi quy mô hình Logistic ............................................................120 Bảng 4.34: Mô phỏng xác suất quyết định đầu tư vào KCN.......................................121 Bảng 4.35: Mức độ dự báo chính xác ..........................................................................122 Bảng 4.36: Kết quả phân tích hệ số tin cậy Cronbach’s Alpha của mô hình hồi quy OLS ..123 Bảng 4.37: Phân tích nhân tố khám phá của mô hình hồi quy OLS ...........................125 Bảng 4.38: Kết quả hồi quy với biến phụ thuộc là kết quả thu hút đầu tư (vốn đầu tư thực hiện) ...................................................................................................127 Bảng 4.39: Hệ số hồi quy chuẩn hóa ...........................................................................127 Bảng 4.40: Kết quả hồi quy với biến phụ thuộc là mức độ hài lòng của nhà đầu tư ..129 Bảng 4.41: Hệ số hồi quy chuẩn hóa trong mô hình có biến phụ thuộc là mức độ hài lòng của nhà đầu tư ....................................................................................130 Bảng 4.42: Tổng hợp kết quả hồi quy đối với thu hút đầu tư vào KCN .....................133
DANH MỤC HÌNH, HỘP Hình 2.1. Đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng KCN và đầu tư phát triển sản xuất kinh doanh vào KCN .............................................................................................................30 Hình 2.2: Chu kỳ đầu tư và các tiêu chí đại diện cho thu hút đầu tư vào khu công nghiệp ...44 Hình 2.3: Các kênh tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp đến thu hút đầu tư vào khu công nghiệp ..............................................................................47 Hình 3.1: Quy trình nghiên cứu .....................................................................................59 Hình 3.1: Mô hình đánh giá tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng đến thu hút đầu tư vào KCN ở khía cạnh quyết định đầu tư vào KCN ............................................61 Hình 3.2: Mô hình đánh giá tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng KCN đến thu hút đầu tư vào KCN ở khía cạnh kết quả thu hút đầu tư vào KCN và mức độ hài lòng của nhà đầu tư ........................................................................................................62 Hình 4.1: Cơ cấu nguồn vốn đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng các KCN trên địa bàn tỉnh Bình Định tính đến hết 2015 ..................................................................................78 Hộp 4.1: Ý kiến về tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng kỹ thuật KCN đến thu hút đầu tư vào KCN .................................................................................................96 Hình 4.2: Vốn đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng KCN và vốn thu hút vào các KCN đang hoạt động trên địa bàn tỉnh Bình Định (đơn vị tính: tỷ dồng) ............................101 Hình 4.3: Đánh giá của nhà đầu tư về tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng KCN đến kết quả và hiệu quả sản xuất kinh doanh của đơn vị (Đơn vị tính %) ........107 Hình 4.4: Đánh giá của nhà đầu tư về chi phí sử dụng hạ tầng trong các KCN .........110 Hình 4.5: Đánh giá của nhà đầu tư về tác động của đầu tư phát triển KCHT KCN đến lợi thế cạnh tranh của nhà đầu tư (Đơn vị tính %) ......................................................113 Hình 4.6: Đánh giá của nhà đầu tư về tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng KCN đến rủi ro (Đơn vị tính %) ..................................................................................115 Hộp 4.1: Ý kiến về tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng kỹ thuật KCN đến thu hút đầu tư vào KCN .................................................................................................96 Hộp 4.2: Ý kiến về tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng xã hội KCN đến thu hút đầu tư vào KCN .......................................................................................................97 Hộp 4.3: Ý kiến về tác động của chi phí sử dụng hạ tầng KCN đến thu hút đầu tư vào KCN .99
1 LỜI MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu Đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp (KCN) là một trong những nhân tố quan trọng để thu hút đầu tư vào KCN, thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội của địa phương và quốc gia đặc biệt là các nước đang phát triển. Quan điểm này không chỉ được các nhà nghiên cứu khẳng định về mặt lý thuyết mà còn được thể hiện qua sự thành công của các quốc gia như Trung Quốc, Đài Loan, Thái Lan trong việc thực hiện đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng KCN nhằm tăng cường thu hút đầu tư từ đó tạo ra những bước nhảy vượt bậc cho tăng trưởng và phát triển kinh tế. Tuy nhiên, không phải quốc gia, địa phương nào cũng thành công với mô hình này. Vậy ở góc độ lý luận và thực tiễn đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng KCN có tác động như thế nào đến thu hút đầu tư vào KCN? Trên thế giới và Việt Nam có nhiều nghiên cứu lý thuyết lẫn thực nghiệm cho thấy đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng KCN tác động tích cực đến thu hút đầu tư vào KCN. Đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng KCN góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh của nhà đầu tư ((Marshall (1890); Jacobs (1969); Krugman (1979, 1991); giảm chi phí cho nhà đầu tư (Marshall (1890); Weber (1929); Vernon (1966); Badri, Masood (1996); Fujita, Thisse (1996)); góp phần làm gia tăng năng lực cạnh tranh cho nhà đầu tư (Porter, 1990); góp phần hạn chế rủi ro cho các nhà đầu tư Kuchiki (2005, 2006). Nguyen Ngoc Anh, Nguyen Thang (2007); Đinh Phi Hổ (2012); Phạm Văn Ơn, Trần Phan Đoan Khánh (2012) cũng cho thấy kết cấu hạ tầng KCN có tác động thuận chiều đến thu hút đầu tư vào KCN. Theo số liệu điều tra năm 2012 của nhóm Tư vấn hợp tác phát triển miền Trung từ các nhà đầu tư hoạt động trong các KCN của vùng duyên hải miền Trung cho rằng các yếu tố quan trọng sẽ ảnh hưởng tích cực đến các quyết định đầu tư của các doanh nghiệp vào các KCN theo thứ tự là: chính sách ưu đãi, hỗ trợ; vị trí địa lý; lợi thế về chi phí lao động; cơ sở hạ tầng đồng bộ; nguồn nhân lực chất lượng; thị trường nhiều tiềm năng; tài nguyên thiên nhiên dồi dào. Có thể nói, nhiều nhà nghiên cứu đã đánh giá đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng KCN đóng vai trò rất quan trọng đến thu hút đầu tư vào KCN. Tuy nhiên, đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng KCN bao gồm đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng kỹ thuật KCN và đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng xã hội KCN. Đa số các nghiên cứu chỉ dừng lại ở phân tích tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng chung của KCN hoặc của các nội dung đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng kỹ thuật KCN mà có rất ít nghiên cứu phân tích tác động tách biệt của 2 nội dung đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng xã hội KCN và đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng kỹ thuật KCN đến thu hút đầu tư vào KCN. Ở Việt Nam cũng ít
2 có nghiên cứu phân tích tổng hợp các kênh tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng KCN đến thu hút đầu tư vào KCN. Để thực hiện hoạt động đầu tư sản xuất kinh doanh vào KCN là một quá trình bao gồm 3 giai đoạn: chuẩn bị đầu tư, thực hiện đầu tư và vận hành kết quả đầu tư; mỗi giai đoạn đầu tư khác nhau sẽ có một tiêu chí đánh giá về thu hút đầu tư khác nhau. Tuy nhiên, các nghiên cứu thường đo lường thu hút đầu tư vào KCN ở một khía cạnh như quyết định đầu tư, ý định đầu tư, kết quả thu hút đầu tư hoặc mức độ hài lòng của nhà đầu tư mà chưa đánh giá theo các tiêu chí phù hợp với từng giai đoạn đầu tư. Nghiên cứu của tác giả sẽ phân tích tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng KCN đến thu hút đầu tư vào KCN ở cả ba khía cạnh: quyết định đầu tư vào KCN (tương ứng với giai đoạn chuẩn bị đầu tư), kết quả thu hút đầu tư vào KCN (tương ứng giai đoạn thực hiện đầu tư) và mức độ hài lòng của nhà đầu tư trong KCN (tương ứng với giai đoạn vận hành kết quả đầu tư hoặc cả chu kì đầu tư). Từ đầu năm 1990 đến nay hoạt động đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng KCN tại Việt Nam đã diễn ra sôi nổi cùng với đó là sự gia tăng dòng vốn đầu tư vào các KCN này. Theo báo cáo tổng kết hoạt động mô hình khu công nghiệp, khu kinh tế năm 2017 của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, “từ khi thành lập cho đến nay, vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài vào KCN, KCX hàng năm chiếm từ 35% - 40% tổng vốn đăng ký tăng thêm của Việt Nam; riêng lĩnh vực công nghiệp chiếm gần 80%”. Như vậy thực hiện đầu tư phát triển mô hình KCN đã thu hút được khối lượng vốn lớn cho Việt Nam, thúc đẩy quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Kinh nghiệm về phát triển các KCN trong nước và quốc tế đều cho rằng, nếu việc đầu tư kết cấu hạ tầng KCN bị chậm trễ hoặc thiếu hoàn chỉnh, thiếu đồng bộ, các KCN đều có nguy cơ kém hiệu quả. KCN nào có kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại thì ở đó hoạt động đầu tư diễn ra càng sôi nổi; kết cấu hạ tầng yếu kém, chưa hoàn chỉnh thì việc thu hút sẽ khó khăn hơn. Tuy nhiên, ở Việt Nam cũng cho thấy sự gia tăng về số lượng KCN không tỷ lệ thuận với tỷ lệ lấp đầy KCN. Ngay cả những KCN đã đầu tư xong kết cấu hạ tầng thì tỷ lệ lấp đầy vẫn còn thấp, chưa đóng góp vào nền kinh tế tương xứng với nguồn lực đã đầu tư; chưa thể hiện được vai trò động lực phát triển kinh tế địa phương như mục tiêu đề ra. Đây là thực tế diễn ra ở nhiều KCN tại Việt Nam nói chung và Bình Định nói riêng. Bình Định xác định hoạt động đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng KCN sẽ là một nhân tố quan trọng giúp tỉnh tăng cường thu hút đầu tư, phát triển kinh tế xã hội, đưa Bình Định trở thành cực tăng trưởng trong vùng kinh tế trọng điểm miền Trung. Theo quy hoạch phát triển các KCN Việt Nam đến năm 2020, tại Bình Định sẽ có 08 KCN với tổng diện tích quy hoạch 1.961 ha. KCN Phú Tài được Thủ tướng Chính phủ thành lập theo Quyết định số 1127/QĐ-TTg ngày 18/12/1998 với quy mô diện tích 80 ha là
3 KCN tập trung đầu tiên của tỉnh Bình Định. Đến nay, quy mô KCN Phú Tài đã qua 5 lần điều chỉnh, mở rộng để kịp thời đáp ứng nhu cầu đầu tư của các doanh nghiệp và hiện có diện tích 345,8 ha. Tiếp theo đó, KCN Long Mỹ được hình thành vào năm 2004 nhằm bổ sung các nguồn lực đẩy nhanh tốc độ phát triển công nghiệp và góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh. Hiện tại, KCN Long Mỹ đã cơ bản lấp đầy các dự án thứ cấp trên diện tích hơn 110 ha theo quy hoạch được duyệt. Được thành lập và đầu tư sau KCN Hòa Hội nhưng KCN Nhơn Hòa có tiến độ xây dựng hạ tầng kỹ thuật nhanh và có thể xem như đã lấp đầy mặt bằng giai đoạn 1 của KCN. KCN Cát Trinh được thành lập tháng 10.2011, hiện đang thực hiện công tác bồi thường, GPMB và tái định cư, đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng. Trước đó, vào tháng 6.2011, KCN Hòa Hội bị thu hồi giấy chứng nhận đầu tư do chủ đầu tư hạ tầng không bảo đảm năng lực triển khai xây dựng theo đúng tiến độ cam kết, mặc dù tỉnh đã tạo điều kiện hết sức thuận lợi. Với những điều kiện trên, tính đến hết năm 2015, các KCN trên địa bàn tỉnh có 219 dự án được cấp giấy chứng nhận đồng với tổng vốn đăng ký 30.333 tỷ đồng; đến 2017 có 226 dự án với 11.856 tỷ đồng vốn đăng kí (do một dự án lớn đã hủy đăng ký đầu tư), lũy kế vốn thực hiện chỉ là 7.421 tỷ đồng. Tuy nhiên, các KCN của tỉnh chưa có các dự án đầu tư quy mô lớn, công nghệ cao, có khả năng thúc đẩy sự phát triển của nhiều ngành, nhiều lĩnh vực. Vốn đầu tư nước ngoài vào Bình Định còn nhỏ bé, phần lớn dự án đầu tư đầu tư trực tiếp nước ngoài đã thu hút được là những dự án nhỏ, khả năng tài chính không mạnh và chưa tạo ra động lực để thu hút các nhà đầu tư lớn. Vốn đầu tư thu hút được chủ yếu tập trung ở ba KCN đã tương đối hoàn thiện về kết cấu hạ tầng với tỷ lệ lấp đầy cao ( từ 80% trở lên) còn năm KCN khác đang trong giai đoạn đầu tư kết cấu hạ tầng KCN thu hút được một số dự án hoặc chưa thu hút được. Theo ông Dương Ngọc Oanh, Trưởng phòng Quản lý đầu tư (Ban quản lý Khu kinh tế tỉnh Bình Định) cho rằng: “Sức hấp dẫn nhà đầu tư là cơ sở hạ tầng. Việc đầu tư dàn trải, nhỏ giọt không thể phát huy hiệu quả các KCN mà còn dẫn đến lãng phí. Ta có thể thấy số lượng KCN được thành lập trên địa bàn tỉnh là 8 nhưng thực tế chỉ có 3 KCN về cơ bản đã hoàn thiện hệ thống kết cấu hạ tầng, còn các KCN khác chưa hoàn thiện đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng cũng là một hạn chế lớn trong thúc đẩy thu hút đầu tư vào các KCN”. Theo các ngành chức năng của tỉnh Bình Định, “chính sách ưu đãi phải song hành với sự đồng bộ về kết cấu hạ tầng, nguồn nhân lực, cùng các hỗ trợ khác mới đủ sức hấp dẫn nhà đầu tư; một ưu tiên hàng đầu được các nhà đầu tư quan tâm nhưng Bình Định lại để mất điểm chính là hạ tầng KCN”. Việc chậm trễ trong bồi thường và giải phóng mặt bằng, chậm cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, kết cấu hạ tầng tại các KCN chưa được đầu tư chất lượng, đồng bộ làm cho các nhà đầu tư thứ cấp nản chí, dẫn đến việc chậm đầu tư hoặc hoãn đầu tư. Mặt khác, do
4 xuất phát điểm về kết cấu hạ tầng xã hội KCN trên địa bàn tỉnh còn thấp nên cũng ảnh hưởng đến thu hút đầu tư vào các KCN. Các dự án nhà ở công nhân gắn kết với quy hoạch đô thị và KCN sẽ giải quyết được tình trạng thuê chỗ ở với điều kiện sinh hoạt thiếu thốn trong các khu dân cư gần các KCN trên địa bàn nhưng các KCN trên địa bàn lại chưa được thực hiện đầu tư đúng mức. Theo bà Nguyễn Thị Hồng Sĩ, Phó Giám đốc Trung tâm Xúc tiến đầu tư (Sở Kế hoạch & Đầu tư tỉnh Bình Định), “việc hoàn thiện cơ sở hạ tầng đảm bảo cho các KCN chưa quyết liệt, dẫn đến tình trạng quy hoạch đến đâu thì khu dân cư mọc đến đó. Rồi nhiều vấn đề khác nảy sinh khi KCN dùng chung hạ tầng với khu dân cư. Điều này đã ảnh hưởng không nhỏ đến thu hút đầu tư vào các KCN trên địa bàn tỉnh”. Như vậy, hoạt động đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng KCN (kết cấu hạ tầng kỹ thuật lẫn kết cấu hạ tầng xã hội) tại Bình Định có ảnh hưởng không nhỏ đến thu hút đầu tư vào các KCN trên địa bàn tỉnh. Hoàn thiện hoạt động đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng KCN và phát huy tác động tích cực của hệ thống kết cấu hạ tầng KCN nhằm tăng cường thu hút đầu tư vào các KCN trên địa bàn là một vấn đề được sự quan tâm của Bình Định trong thời gian qua. Thực trạng trên ở Việt Nam nói chung và Bình Định nói riêng khiến các nhà nghiên cứu quan tâm nhiều hơn đến vấn đề đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng KCN tác động đến thu hút đầu tư vào KCN như thế nào trên các khía cạnh: quyết định đầu tư vào KCN, kết quả thu hút đầu tư vào KCN, mức độ hài lòng của nhà đầu tư vào KCN? Ở mức độ nào? Tác động qua những kênh nào? Đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng KCN hiện tại đã đáp ứng được yêu cầu của nhà đầu tư hay chưa? Có cần thiết phải đầu tư phát triển thêm các KCN? Và hơn nữa, các nhà hoạch định chính sách làm gì về đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng KCN nhằm tăng cường thu hút đầu tư vào các KCN trên địa bàn tỉnh Bình Định? Những phân tích của nghiên cứu sẽ góp phần luận giải những vấn đề trên về cả mặt lý thuyết lẫn thực tiễn. Trước những khoảng trống của các công trình nghiên cứu trước và những vấn đề của thực tiễn thì việc tìm hiểu tác động đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng KCN đến thu hút đầu tư vào KCN là cần thiết. Vì thế, tác giả đã lựa chọn đề tài “Tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp đến thu hút đầu tư vào các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Định” làm đề tài luận án của mình. 2. Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu Mục tiêu tổng quát là nghiên cứu tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng KCN đến thu hút đầu tư vào KCN. Tác giả cũng đưa ra một số đề xuất về đầu tư phát
5 triển kết cấu hạ tầng KCN nhằm tăng cường thu hút đầu tư vào KCN cho nhà quản lý và nhà đầu tư hạ tầng. Để đạt được các mục tiêu nghiên cứu trên tác giả trả lời các câu hỏi nghiên cứu sau: i. Những nhân tố nào ảnh hưởng đến thu hút đầu tư vào KCN? ii. Đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng KCN tác động đến thu hút đầu tư vào KCN qua những kênh nào? iii. Mức độ tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng KCN đến thu hút đầu tư vào KCN? iv. Có những giải pháp gì về đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng KCN nhằm tăng cường thu hút đầu tư vào KCN? 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp đến thu hút đầu tư vào khu công nghiệp. Phạm vi nghiên cứu của đề tài là tại các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Định. Số liệu thứ cấp thu thập trong khoảng thời gian từ 2010 đến 2016 và đối tượng điều tra khảo sát bao gồm các nhà quản lý, các nhà đầu tư bên trong KCN và nhà đầu tư bên ngoài KCN trên địa bàn tỉnh Bình Định. 4. Những đóng góp mới của luận án Về lý thuyết và phương pháp nghiên cứu Luận án tổng hợp và phân tích bốn kênh tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng KCN đến thu hút đầu tư vào KCN bao gồm: kênh hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh, kênh chi phí, kênh năng lực cạnh tranh và kênh rủi ro. Luận án xây dựng mô hình và ước lượng tác động của hai nội dung: đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng kỹ thuật KCN và đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng xã hội KCN đến thu hút đầu tư vào KCN ở trên ba khía cạnh là quyết định đầu tư vào KCN, kết quả thu hút vào KCN và mức độ hài lòng của nhà đầu tư trong các KCN. Luận án đã chỉ ra đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng kỹ thuật KCN tác động thuận chiều đến quyết định đầu tư vào KCN, kết quả thu hút đầu tư vào KCN và mức độ hài lòng của nhà đầu tư trong các KCN. Đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng xã hội KCN tác động thuận chiều đến mức độ hài lòng của nhà đầu tư trong các KCN. Về thực tiễn Luận án xác định và chỉ ra bản chất; phân tích các kênh tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng KCN đến thu hút đầu tư vào KCN. Đồng thời, ước lượng tác động này trong tổng thể các nhân tố ảnh hưởng đến thu hút đầu tư vào KCN.
6 Luận án đã đánh giá tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng KCN đến thu hút đầu tư tùy theo các giai đoạn của hoạt động đầu tư với những tiêu chí tương ứng là quyết định đầu tư vào KCN, kết quả thu hút vào KCN và mức độ hài lòng của nhà đầu tư. Các dữ liệu được tác giả thu thập từ các nhà đầu tư bên trong và bên ngoài KCN trên địa bàn tỉnh Bình Định. Từ những kết quả phân tích trên, giúp các nhà quản lý và nhà đầu tư hạ tầng kiểm soát hoặc điều chỉnh các yếu tố của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng KCN thúc đẩy thu hút đầu tư vào các KCN. Luận án đề xuất cho nhà quản lý KCN và nhà đầu tư hạ tầng trên địa bàn tỉnh Bình Định các giải pháp hợp lý về đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng KCN nhằm tăng cường thu hút đầu tư vào KCN. 5. Bố cục luận án Ngoài lời mở đầu và kết luận, luận án có nội dung bao gồm 5 chương: Chương 1: Tổng quan nghiên cứu Chương 2: Cơ sở lý luận về tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp đến thu hút đầu tư vào khu công nghiệp Chương 3: Phương pháp nghiên cứu và mô hình nghiên cứu đề xuất Chương 4: Tác động của đầu tư của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng các khu công nghiệp đến thu hút đầu tư vào các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Định Chương 5: Định hướng và giải pháp về đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp nhằm tăng cường thu hút đầu tư vào các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Định Bên cạnh đó, luận án còn có các nội dung: − Danh mục các công trình nghiên cứu đã công bố − Tài liệu tham khảo − Phụ lục
7 CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU 1.1. Nghiên cứu liên quan đến đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp Các vấn đề liên quan đến đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng KCN đã được nhiều nhà nghiên cứu trên thế giới và Việt Nam quan tâm ở nhiều khía cạnh khác nhau. Các vấn đề về quy hoạch, tổ chức lãnh thổ, phân tích thực trạng quy hoạch, lựa chọn vị trí đặt KCN từ đó đưa ra các giải pháp về quy hoạch khu công nghiệp nhằm phát triển KCN tại Việt Nam được đề cập trong các nghiên cứu điển hình như Phạm Đình Tuyển (2001), Nguyễn Xuân Hinh (2003), Nguyễn Cao Lãnh (2009). Các nghiên cứu này đã phân tích các luận cứ khoa học và thực tiễn về đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng KCN, phát triển KCN, quy hoạch phát triển KCN, tổ chức lãnh thổ KCN từ đó đưa ra đề xuất hỗ trợ cho quá trình lựa chọn vị trí của KCN. Tác giả Nguyễn Đình Thu (2005) đi sâu phân tích giải pháp đầu tư nhằm tăng tính liên kết giữa khu chức năng ở, công cộng và sản xuất trong quy trình quy hoạch xây dựng các KCN tại Hà Nội. Vấn đề về quy hoạch KCN những năm gần đây được các nhà nghiên cứu phân tích theo hướng quy hoạch phát triển KCN bền vững, KCN xanh, KCN sinh thái như nghiên cứu của Nguyễn Cao Lãnh (2009) đã trình bày về quy hoạch phát triển mạng lưới, quy mô, giải pháp thiết kế, quy hoạch xây dựng KCN theo hướng sinh thái; đề xuất các giải pháp nhằm quy hoạch xây dựng KCN Việt Nam theo hướng KCN sinh thái. Nhóm nghiên cứu về thực trạng phát triển, phát triển bền vững KCN của Việt Nam đã phân tích chi tiết hiện trạng phát triển của các KCN ở Việt Nam và các địa phương. Đồng thời các tác giả đưa ra đánh giá về mặt được và chưa được của quá trình phát triển KCN những định hướng cho các nhà hoạch định chính sách phát triển các KCN bền vững và các giải pháp nhằm phát triển bền vững KCN đều được các giả đưa ra rất phong phú và phù hợp với thực tiễn Việt Nam. Có thể kể đến các công trình cụ thể như: Nguyễn Chơn Trung, Trương Giang Long (2004), Trần Ngọc Hưng (2004), Vũ Thành Hưởng (2010), Phan Mạnh Cường (2015). Trước đó, nghiên cứu của Word Bank (1992) đã phân tích, đánh giá tình hình hoạt động và đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển của các KCX, KCN. Một số nghiên cứu khác đi sâu vào phân tích tác động của các cơ chế, chính sách phát triển các KCN trên cả nước đến sự phát triển bền vững của các KCN. Thông qua phân tích những tồn tại trong thực tiễn áp dụng ở các địa phương như: tình trạng thành lập nhiều KCN tại những địa bàn chưa được chuẩn bị kỹ về mặt bằng, vấn đề cạnh tranh không lành mạnh về thu hút giữa các địa phương, vấn đề quản lý ô nhiễm
8 môi trường, ảnh hưởng của chính sách đến phát triển KCN. Các tác giả đề xuất các khuyến nghị thay đổi, hoàn thiện một số chính sách nhằm đảm bảo cho sự phát triển các KCN bền vững như đổi mới tổ chức bộ máy quản lý nhà nước, hoàn thiện hệ thống thể chế KCN, hoàn thiện quản lý nhà nước đối với KCN. Các nghiên cứu về vấn đề này có thể kể đến như: Chế Đình Hoàng (1996), Lê Tuyển Cử (2004), Ngô Thắng Lợi và cộng sự (2006); Vũ Thành Hưởng (2010). Nhiều nhà nghiên cứu về đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng KCN như Nguyễn Ngọc Dũng (2010), Trần Ngọc Hưng (2004), Nguyễn Đình Trung (2012). Nguyễn Ngọc Dũng (2010) đã phân tích thực trạng và đưa ra một số chỉ tiêu đánh giá tính đồng bộ, chỉ rõ khả năng phát triển đồng bộ KCN của Hà Nội. Tác giả cũng đã tập trung vào nghiên cứu sự đồng bộ giữa đầu tư, hiệu quả thu hút đầu tư với hoàn thiện kết cấu hạ tầng kỹ thuật và xã hội trong và ngoài hàng rào KCN. Trên cơ sở các kiến nghị về những quan điểm, giải pháp phát triển KCN đồng bộ trên địa bàn Hà Nội, tác giả đã đề xuất thí điểm áp dụng một KCN đồng bộ. Một số tác giả đi sâu nghiên cứu về đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng kỹ thuật KCN như Đinh Hữu Quý (2005). Trần Ngọc Hưng (2006) đi sâu phân tích nội dung về đầu tư hoạt động bảo vệ môi trường và xử lý chất thải trong KCN. Tác giả đã phân tích về các nội dung đầu tư hoạt động bảo vệ môi trường trong các KCN như đầu tư cho hệ thống xử lý chất thải, đấu nối hệ thống của nhà máy với hệ thống xử lý chất thải chung của KCN. Nghiên cứu đến vấn đề đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng xã hội cũng như tác động xã hội của phát triển KCN qua đó đề xuất các giải quyết các vấn đề xã hội nảy sinh cùng với đầu tư và phát triển các KCN cũng được nhiều tác giả quan tâm có thể kể đến như: Trần Viết Tiến (2008), Lê Xuân Bá (2007), Hoàng Hà và cộng sự (2009), Trần Ngọc Hưng (2009). Các tác giả này đi sâu vào các nội dung của hoạt động đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng xã hội như vấn đề việc làm, nhà ở, các dịch vụ y tế, giáo dục, văn hóa nhằm đảm bảo đời sống cho người lao động trong các KCN và đưa ra những đánh giá, kiến nghị và giải pháp để giải quyết tốt vấn đề này trong phát triển các KCN. Như vậy, đã có nhiều nghiên cứu về lý luận và thực tiễn liên quan đến hoạt động đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng KCN ở Việt Nam và các địa phương. Các nghiên cứu này ở Việt Nam thường chỉ dừng lại về phân tích, đánh giá, so sánh và ra các giải pháp, kiến nghị mà chưa sử dụng nhiều các phương pháp định lượng. Các nghiên cứu này đã đưa ra các đề xuất, giải pháp hữu ích cho các nhà hoạch định chính sách liên quan nhằm hoàn thiện hoạt động đầu tư phát triển KCN, thu hút đầu tư và phát triển bền vững các KCN. Bên cạnh đó chưa có nghiên cứu nào liên quan đến hoạt động đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng KCN trên địa bàn tỉnh Bình Định.
9 1.2. Nghiên cứu liên quan đến thu hút đầu tư vào khu công nghiệp 1.2.1. Nghiên cứu liên quan đến các nhân tố ảnh hưởng đến thu hút đầu tư vào khu công nghiệp Có nhiều nghiên cứu liên quan đến các nhân tố ảnh hưởng đến thu hút đầu tư nói chung và thu hút đầu tư vào KCN nói riêng ở trong và ngoài nước. Ở cách tiếp cận chi phí, Badri (1996) đã thu thập dữ liệu của tổng cộng 2125 CEO của các công ty ở 23 quốc gia trên toàn thế giới và dùng phương pháp phân tích nhân tố để thực hiện nghiên cứu để chỉ ra những nhân tố chủ yếu tác động tới lựa chọn vị trí công nghiệp của các nhà đầu tư này là kết cấu hạ tầng giao thông, lao động, nguyên vật liệu, thị trường, cụm công nghiệp, hỗ trợ và quản lý của chính phủ, thuế, khí hậu và cộng đồng xã hội. Ngoài ra, để lựa chọn vị trí đầu tư ra nước ngoài, bốn yếu tố chung được xác định: tình hình chính trị của quốc gia được đầu tư, khả năng cạnh tranh toàn cầu, các quy định của chính phủ và các yếu tố kinh tế. Nghiên cứu của Porter (2000) về lợi thế cạnh tranh, địa điểm đầu tư, các tổ hợp công nghiệp/ngành nghề và chiến lược công ty đã đưa ra một cách tiếp cận động về các động cơ quyết định đầu tư, nêu bật vai trò của các tổ hợp công nghiệp/ngành nghề trong chiến lược cạnh tranh của doanh nghiệp, đồng thời phân tích vai trò của các địa điểm đầu tư trong quá trình hình thành lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp. Shatz, Venables (2000) dựa vào phân tích dòng chảy FDI từ các quốc gia Hoa Kỳ, Nhật Bản và EU sang quốc gia khác để đưa ra các kết luận rằng động cơ của các tập đoàn đa quốc gia khi lựa chọn địa điểm đầu tư ở nước ngoài bao gồm 2 lý do: một là để khai thác thị trường nội địa của nước nhận đầu tư (còn gọi là FDI liên kết ngang), hai là để giảm thiểu chi phí đầu vào sản xuất của mình (còn gọi là FDI liên kết dọc). Xuất phát từ hai động cơ này, đa số dòng FDI vào các nước phát triển là để khai thác thị trường tại chỗ, còn dòng FDI vào các nền kinh tế đang phát triển là để tiết giảm chi phí đầu vào sản xuất. Khoảng cách và quy mô thị trường là 2 nhân tố cực kỳ quan trọng để các nhà đầu tư quốc tế lựa chọn địa điểm đầu tư. Đặc điểm của các FDI liên kết ngang là tìm kiếm điều kiện tiếp cận thị trường nước nhận đầu tư rộng mở hơn, thay vì xuất khẩu trực tiếp hàng hoá sang thị trường đó, do vậy các công ty sẽ cân nhắc giữa các chi phí cố định để xây dựng cơ sở sản xuất tại địa điểm nước ngoài với các chi phí tiết giảm được. Bên cạnh đó, các công ty cũng phải tính tới các chi phí phát sinh khi vận hành tại nước nhận đầu tư như chi phí liên quan tới thủ tục hành chính, các sắc thuế áp dụng và sự điều chỉnh chính sách. Rõ ràng, quốc gia nào tạo được một môi trường đầu tư kinh doanh với chi phí giao dịch tối ưu nhất sẽ có lợi thế cạnh tranh
10 thu hút FDI toàn cầu. Chính vì vậy, theo quan điểm này ta có thể thấy hoạt động đầu tư phát triển các KCN tại các nước đang phát triển sẽ tạo ra những ưu thế nổi trội về chi phí và chính sách để hấp dẫn các nhà đầu tư nước ngoài. Ở góc độ marketing địa phương, các nhà nghiên cứu xem môi trường đầu tư là một hàng hóa dịch vụ. Các thị trường mục tiêu của hàng hóa đặc biệt này hướng đến có thể là khách du lịch, thị trường xuất khẩu, nhà sản xuất, nhà đầu tư, và các doanh nghiệp địa phương và quốc tế (Kotler và cộng sự, 1993). Trong số các khách hàng đó, các nhà đầu tư có lẽ là một mục tiêu quan trọng cho mọi nơi, đặc biệt là ở các nền kinh tế đang phát triển. Một số nghiên cứu về thăm dò môi trường đầu tư cho rằng địa phương nên có một số địa điểm phát triển trọng điểm để kích thích dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài cũng như để tạo ra một mức độ cao của sự hài lòng của nhà đầu tư, đặc biệt là ở các nước đang phát triển (Nguyen Nhu Binh, Haughton (2002)) do FDI tạo ra nhiều lợi ích cho các địa phương và quốc gia. Và một trong những địa điểm trong tâm được các tác giả trên đề cập đến đó chính là phát triển mô hình CCN - KCN. Porter và cộng sự (2008) cũng cho rằng địa phương cần xây dựng, hoàn thiện môi trường đầu tư để nâng cao năng lực cạnh tranh của địa phương và hấp dẫn các nhà đầu tư, khách du lịch. Ở Việt Nam, Nguyen Dinh Tho (2009) đã nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến mức độ hài lòng của nhà đầu tư bao gồm kết cấu hạ tầng kinh doanh cơ bản (hạ tầng cơ bản, lao động, cấp đất, chất lượng trường học), hỗ trợ của chính quyền địa phương (hỗ trợ thương mại, khuyến khích đầu tư, dịch vụ công) và chất lượng cuộc sống. Nghiên cứu này với dữ liệu bao gồm 396 doanh nghiệp hoạt động tại tỉnh Tiền Giang đánh giá kết cấu hạ tầng kinh doanh (chất lượng trường học) là một nhân tố tác động đến mức độ hài lòng của nhà đầu tư tuy nhiên các yếu tố còn lại như kết cấu hạ tầng cơ bản, lao động và cấp đất lại không ảnh hưởng đến sự hài lòng của nhà đầu tư. Nghiên cứu cũng cho thấy khuyến khích đầu tư, dịch cụ công và chất lượng cuộc sống ảnh hưởng đến mức độ hài lòng của nhà đầu tư (trong đó khuyến khích đầu tư có tác động mạnh nhất). Nguyễn Mạnh Toàn (2010) kết luận rằng cơ sở hạ tầng kỹ thuật phát triển là yếu tố quan trọng bậc nhất, xếp theo sau lần lượt là những ưu đãi hỗ trợ đầu tư của chính quyền địa phương; chi phí hoạt động thấp; nhân tố kém phần quan trọng hơn là thị trường tiềm năng tác động đến quyết định lựa chọn địa điểm nhà đầu tư vào địa phương ; nhân tố không ảnh hưởng lớn là vị trí địa lý và cơ sở hạ tầng xã hội. Đinh Phi Hổ (2012) đã sử dụng bộ số liệu điều tra 226 doanh nghiệp trong các KCN ở Việt Nam để đánh giá các nhân tố ảnh hưởng đến thu hút đầu tư vào KCN kết quả cho thấy nhân tố kết cấu hạ tầng là nhân tố tác động mạnh nhất đến thu hút đầu tư vào KCN bên cạnh các nhân tố chế độ chính sách đầu tư; môi trường sống và làm việc; lợi thế ngành đầu