Luận án Tiến sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra ở Việt Nam hiện nay

Chia sẻ: Tomjerry | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:207

Thêm vào BST

Báo xấu

46
lượt xem 12
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu luận án là trên cơ sở nghiên cứu một cách hệ thống những vấn đề lý luận, thực tiễn trong quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra; luận án góp phần xây dựng cơ sở lý luận đồng thời đề xuất những quan điểm, giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra ở Việt Nam hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra ở Việt Nam hiện nay

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA PHẠM VĂN PHONG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI CÔNG CHỨC NGÀNH THANH TRA Ở VIỆT NAM HIỆN NAY LUẬN ÁN TIẾN SĨ QUẢN LÝ CÔNG HÀ NỘI – 2017
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA PHẠM VĂN PHONG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI CÔNG CHỨC NGÀNH THANH TRA Ở VIỆT NAM HIỆN NAY Chuyên ngành: Quản lý công Mã số : 62 34 04 03 LUẬN ÁN TIẾN SĨ QUẢN LÝ CÔNG NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC 1. PGS.TS. Nguyễn Quốc Sửu 2. PGS.TS. Trần Thị Cúc HÀ NỘI – 2017
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, dữ liệu nêu trong luận án là trung thực. Những kết luận khoa học trong luận án chưa từng được công bố trong bất cứ công trình khoa học nào. TÁC GIẢ LUẬN ÁN Phạm Văn Phong
LỜI CẢM ƠN Sau một thời gian và quá trình nghiên cứu, Luận án “Quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra ở Việt Nam hiện nay” đã được hoàn thành với sự nỗ lực của bản thân, sự giúp đỡ của người hướng dẫn khoa học, của các cơ quan, đơn vị có liên quan, của thầy cô, bạn bè và đồng nghiệp. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới tập thể người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Quốc Sửu và PGS.TS Trần Thị Cúc đã tận tâm giúp đỡ, chỉ bảo tôi trong suốt quá trình hoàn thành luận án. Xin chân thành cảm ơn Ban giám đốc Học viên Hành chính Quốc gia, Khoa sau đại học, Khoa Nhà nước và Pháp luật đã tận tình giúp đỡ và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt quá trình hoàn thành luận án. Xin cảm ơn gia đình, bạn bè, đồng nghiệp, những người đã khuyến khích, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu, thực hiện luận án này. Hà Nội, ngày tháng năm TÁC GIẢ LUẬN ÁN Phạm Văn Phong
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TRONG LUẬN ÁN CBCC : Cán bộ, công chức CTTCN : Công chức thanh tra chuyên ngành ĐT – BD : Đào tạo, bồi dưỡng SL : Số lượng TTV : Thanh tra viên TTVC : Thanh tra viên chính TTVCC : Thanh tra viên cao cấp UBND : Ủy ban nhân dân
MỤC LỤC MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 1 CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN ................................................................................................ 9 1.1. Các công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài luận án .......................... 9 1.2. Những kết quả đạt được của các công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài luận án ............................................................................................................ 23 1.3. Những vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu trong luận án ................................. 24 CHƯƠNG 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI CÔNG CHỨC NGÀNH THANH TRA........................................................................... 26 2.1. Quan niệm về ngành Thanh tra ................................................................... 26 2.2. Công chức ngành Thanh tra và vai trò của công chức ngành Thanh tra trong tổ chức và hoạt động của ngành Thanh tra .............................................. 33 2.3. Quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra............................... 43 2.4. Kinh nghiệm quốc tế trong quản lý nhà nước đối với công chức và bài học trong quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra ............................ 75 CHƯƠNG 3. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI CÔNG CHỨC NGÀNH THANH TRA Ở VIỆT NAM HIỆN NAY .............................. 84 3.1. Thực trạng công chức ngành Thanh tra ở Việt Nam hiện nay ................... 84 3.2. Thực trạng quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra ở Việt Nam hiện nay ....................................................................................................... 89 3.3. Ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân của những ưu điểm, hạn chế trong quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra ở Việt Nam hiện nay........... 132 CHƯƠNG 4. QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI CÔNG CHỨC NGÀNH THANH TRA Ở VIỆT NAM ...... 145 4.1. Quan điểm hoàn thiện quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra ở Việt Nam ................................................................................................... 145 4.2. Các giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra ........................................................................................................... 152 KẾT LUẬN ........................................................................................................ 182 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN ............................................. 185 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................... 186
DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU, SƠ ĐỒ TRONG LUẬN ÁN Bảng 3.1: Số lượng lao động ngành Thanh tra các năm 2013, 2014, 2015 ........ 84 Bảng 3.2: Chất lượng công chức ngành Thanh tra năm 2015 ........................... 86 Bảng 3.3: Thẩm quyền của các cơ quan trong quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra ....................................................................................... 100 Bảng 3.4: Thẩm quyền bổ nhiệm thanh tra viên các cấp................................. 113 Bảng 3.5: Tổng hợp tình hình đào tạo, bồi dưỡng tại trường Cán bộ Thanh tra ..119 Bảng 4.1 : Tiêu chí đánh giá.............................................................................. 173 Bảng 4.2 : Kết quả đánh giá và xếp loại ........................................................... 174 Bảng 4.3: Hệ thống tiêu chí đánh giá quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra ................................................................................................ 178 Hình 3.1: Biểu đồ số lượng công chức trong ngạch TTV các năm 2013, 2014, 2015 ....... 85 Hình 4.1: Khung năng lực lãnh đạo, quản lý Hành chính công theo thông lệ quốc tế .. 158 Hình 4.2: Khung năng lực lãnh đạo, quản lý ngành Thanh tra ...................... 161 Hình 4.3: Thời gian làm việc cho từng vị trí việc làm ...................................... 172 Sơ đồ 3.1: Hoạt động xác định vị trí việc làm và cơ cấu ngạch công chức đối với công chức ngành Thanh tra .............................................................................. 105 Sơ đồ 3.2: Quy trình tuyển dụng công chức ngành Thanh tra ........................ 109 Sơ đồ 3.3: Quy trình thi nâng ngạch đối với công chức ngành Thanh tra...... 116 Sơ đồ 3.4: Quy trình thi đào tạo, bồi dưỡng đối với công chức ngành Thanh tra .118
MỞ ĐẦU 1. Sự cần thiết nghiên cứu đề tài Con người vừa là mục tiêu, vừa là động lực của sự phát triển. Trong bất kì tổ chức nào, dù ở khu vực công hay khu vực tư, yếu tố con người luôn đóng vai trò quyết định trong việc hoàn thành sứ mệnh, mục tiêu, nâng cao hiệu quả hoạt động của tổ chức. Cũng bởi lẽ đó, quản lý nguồn nhân lực là một hoạt động trọng yếu. Trong cơ quan nhà nước, quản lý nguồn nhân lực lại càng chiếm vai trò đặc biệt quan trọng. Điều này trước hết xuất phát từ chính vị trí, chức năng của nhà nước – tổ chức xã hội đặc biệt, thiết lập quyền lực công và thực hiện quản lý về mọi mặt của đời sống xã hội.Vì vậy, hiệu quả hoạt động của cơ quan nhà nước sẽ ảnh hưởng và tác động đến toàn bộ các lĩnh vực của đời sống xã hội. Mà trên thực tế, hiệu quả đó lại được quyết định chủ yếu bởi đội ngũ cán bộ, công chức - những người được nhà nước trao quyền lực để trực tiếp tham gia hoạch định và thực thi chính sách công, trực tiếp cung cấp các dịch vụ công cho xã hội. Vậy câu hỏi đặt ra là làm sao để đội ngũ cán bộ, công chức hoạt động hiệu quả, làm sao để họ luôn phấn đấu và nỗ lực hết mình, luôn đặt lợi ích của nhà nước, nhân dân lên trên hết? Và “Quản lý nhà nước đối với cán bộ, công chức” được xem như một trong những biện pháp quan trọng nhất nhằm giải đáp cho câu hỏi trên. Bởi chỉ có quản lý mới có thể khiến đối tượng quản lý thực hiện theo những mục tiêu mà chủ thể quản lý đã đề ra và cũng chỉ có “quản lý nhà nước” mới có đủ phương pháp, công cụ, nguồn lực để đảm bảo đội ngũ cán bộ, công chức hành động đúng theo nguyên tắc, chuẩn mực, không ngừng nâng cao hiệu quả hoạt động. Hệ thống công chức Việt Nam được cấu thành bởi công chức từ nhiều ngành, lĩnh vực khác nhau. Mỗi ngành, lĩnh vực có những yếu tố đặc thù dẫn đến sự khác nhau về đặc điểm đội ngũ công chức; đòi hỏi tất yếu phải có sự khác biệt trong quản lý nhà nước đối với công chức của từng ngành, lĩnh vực. Bởi vậy, nghiên cứu quản lý nhà nước đối với công chức từng ngành, lĩnh vực là cơ sở quan trọng để tăng cường hiệu quả quản lý nhà nước đối với công chức, nâng cao chất lượng thực thi công vụ trong từng ngành, lĩnh vực nói riêng và trong bộ máy nhà nước nói chung. 1
Công chức ngành Thanh tra là một bộ phận trong hệ thống công chức Việt Nam. Hơn hết đây là lực lượng giữ vai trò quyết định trong thực hiện sứ mệnh của ngành thông qua 3 trụ cột nhiệm vụ: thanh tra; giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng. Từ đó, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý, làm trong sạch bộ máy nhà nước; khẳng định, nâng cao uy tín của Đảng và Nhà nước trước nhân dân. Để thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó đòi hỏi công tác quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra phải đảm bảo hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với yêu cầu phát triển trong thời kỳ mới. Điều này xuất phát từ một số lý do sau: Thứ nhất, xuất phát từ vị trí và vai trò của thanh tra trong quản lý nhà nước. Thanh tra là phương thức bảo đảm cho quản lý nhà nước diễn ra ổn định, đúng pháp luật, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, bảo đảm nguyên tắc pháp chế xã hội chủ nghĩa và là biện pháp răn đe, cảnh tỉnh hữu hiệu đối với các chủ thể có ý đồ thực hiện hành vi vi phạm pháp luật. Những vai trò này sẽ không thể hiện thực hóa nếu thiếu đi đội ngũ công chức ngành Thanh tra và lực lượng này khó có thể hoạt động hiệu quả nếu thiếu đi quản lý nhà nước. Thứ hai, xuất phát từ thực tiễn quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra mặc dù đã đạt được những thành tựu đáng khích lệ song vẫn chưa đáp ứng mục tiêu đề ra. Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về quản lý công chức ngành Thanh tra còn chưa đảm bảo tính toàn diện, phù hợp; việc phân bổ lực lượng trong ngành còn chưa phù hợp với số lượng và cơ cấu trình độ công chức, xảy ra tình trạng có nơi thiếu, nơi thừa; những mặt trái của nền kinh tế thị trường ảnh hưởng không nhỏ tới phẩm chất đạo đức, chính trị của công chức ngành Thanh tra… Thứ ba, trước bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng và yêu cầu thực hiện thành công công cuộc cải cách hành chính đòi hỏi đội ngũ công chức ngành Thanh tra phải có phẩm chất đạo đức, bản lĩnh chính trị vững vàng; không ngừng nâng cao tri thức về thông tin, khoa học kĩ thuật hiện đại; nhạy bén, thích nghi với hoàn cảnh luôn thay đổi của hoạt động quản lý nhà nước. Công chức ngành Thanh tra cần được cơ cấu, bố trí hợp lý, đảm bảo đúng người, đúng việc; phù hợp với chuyên môn, nghiệp vụ đã được đào tạo. Những nội dung trên sẽ khó được thực hiện nếu thiếu sự chú trọng quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra hoặc hoạt động này diễn ra không đạt hiệu quả như mong đợi. 2
Xuất phát từ những lý do nói trên, việc nghiên cứu quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra ở Việt Nam hiện nay được đặt ra như một yêu cầu cần thiết. Vì vậy, tác giả đã chọn đề tài: “Quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra ở Việt Nam hiện nay” làm luận án tiến sĩ Quản lý công. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu một cách hệ thống những vấn đề lý luận, thực tiễn trong quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra; luận án góp phần xây dựng cơ sở lý luận đồng thời đề xuất những quan điểm, giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra ở Việt Nam hiện nay. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để thực hiện mục đích trên, luận án tập trung giải quyết những nhiệm vụ cơ bản sau: Thứ nhất, khảo cứu một số công trình có nội dung liên quan đến quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra nhằm thấy được những ưu điểm, hạn chế, những kết quả mà luận án kế thừa cũng như các vấn đề cần tiếp tục đào sâu nghiên cứu. Thứ hai, xây dựng cơ sở lý luận về quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra thông qua việc làm sáng tỏ các khái niệm công cụ về ngành Thanh tra, công chức ngành Thanh tra, quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra. Thứ ba, khảo sát, đánh giá thực trạng; tìm ra những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân của những ưu điểm, hạn chế trong quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra. Thứ tư, đề xuất một số quan điểm, giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra ở Việt Nam hiện nay. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là hoạt động quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra ở Việt Nam hiện nay. 3
3.2. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi về nội dung: quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra là một vấn đề rộng và phức tạp, bao gồm nhiều nội dung khác nhau. Trong phạm vi đề tài này, luận án tập trung nghiên cứu ba nội dung chính của quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra bao gồm: ban hành chính sách, pháp luật; tổ chức thực hiện chính sách, pháp luật và kiểm soát việc thực hiện chính sách, pháp luật đối với công chức ngành Thanh tra. Phạm vi về không gian: thực hiện nghiên cứu quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra diễn ra trên phạm vi toàn quốc. Phạm vi về thời gian: thực hiện nghiên cứu thực trạng quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra từ khi Luật Thanh tra năm 2004 có hiệu lực đến nay. 4. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 4.1. Phương pháp luận Luận án được thực hiện trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện chứng, phương pháp luận duy vật lịch sử; trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác thanh tra; dựa trên quan điểm của Đảng, Nhà nước về công tác thanh tra, về quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra được thể hiện trong các văn bản pháp luật hiện hành. 4.2. Phương pháp nghiên cứu Để thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu, luận án sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau: - Phương pháp phân tích tài liệu thứ cấp: phương pháp phân tích tài liệu thứ cấp được sử dụng đối với các nhóm tài liệu sau: + Thứ nhất, nhóm các tài liệu là các công trình nghiên cứu có liên quan đến thanh tra nhà nước, quản lý nhà nước đối với nhân sự của cơ quan nhà nước, quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra. Phân tích nhóm tài liệu này nhằm mục đích thấy được kết quả nghiên cứu của những tác giả đi trước, từ đó có những quan điểm kế thừa, bổ sung, phát triển và đặt ra các vấn đề cần tiếp tục được nghiên cứu. Đây còn là cơ sở để tác giả phân tích, tổng hợp nhằm tìm ra những luận điểm, luận cứ phục vụ cho việc nghiên cứu đề tài. 4
+ Thứ hai, nhóm các văn bản chính sách, pháp luật có liên quan đến hoạt động thanh tra, quản lý nhà nước đối với công chức và quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra. Nghiên cứu, phân tích các văn bản chính sách, pháp luật là cơ sở để thấy được thực trạng quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra, phát hiện những điểm còn thiếu sót, bất cập trong hệ thống chính sách, pháp luật và có những kiến nghị để bổ sung, hoàn thiện. + Thứ ba, nhóm các tài liệu có liên quan đến quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra bao gồm các báo cáo về số lượng, chất lượng công chức, về tình hình hoạt động của ngành Thanh tra. Nhóm các tài liệu này cung cấp những số liệu tổng quát, là cơ sở mang đến cái nhìn tổng quan về thực trạng quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra. - Phương pháp khảo sát, điều tra xã hội học: Tác giả thực hiện khảo sát bằng phiếu hỏi đối với 1000 nhân sự ngành Thanh tra hiện đang công tác tại 20 cơ quan Thanh tra nhà nước (Thanh tra Chính phủ, 4 cơ quan Thanh tra bộ, 5 cơ quan Thanh tra tỉnh, 5 cơ quan Thanh tra sở, 5 cơ quan Thanh tra huyện ). Phương pháp này được thực hiện nhằm cung cấp cái nhìn chân thực về thực trạng quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra từ chính đối tượng trực tiếp làm việc tại cơ quan Thanh tra nhà nước. Những kết quả thu thập được là cơ sở để đánh giá thực trạng và đưa ra những biện pháp phù hợp để tăng cường chất lượng quản lý nhà nước đối với đội ngũ công chức ngành Thanh tra. - Phương pháp phỏng vấn sâu: tác giả sử dụng phương pháp phỏng vấn sâu đối với một số nhà khoa học nhằm tìm hiểu thực trạng và những nguyên nhân dẫn tới ưu điểm, hạn chế trong quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra hiện nay. - Phương pháp phân tích – tổng hợp: phương pháp phân tích - tổng hợp được sử dụng nhằm kế thừa kết quả của phương pháp điều tra xã hội học, phương pháp phân tích tài liệu thứ cấp để đưa ra những nhận định về thực trạng quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra đồng thời đưa ra các phương hướng, giải pháp tăng cường quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra. 5
Bên cạnh đó, luận án còn sử dụng một số phương pháp khác như phương pháp so sánh nhằm áp dụng kinh nghiệm quản lý công chức ở nước ngoài vào quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra ở Việt Nam, phương pháp kế thừa một số kết quả nghiên cứu trong quản lý công chức, phương pháp tổng kết tình hình thực tiễn trong nghiên cứu thực trạng quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra… 5.1. Câu hỏi nghiên cứu và giả thuyết nghiên cứu 5.1.1. Câu hỏi nghiên cứu Quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra bao gồm những nội dung gì và có vai trò như thế nào? Thực trạng quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra ở Việt Nam hiện nay như thế nào? Ưu điểm, hạn chế và những nguyên nhân của ưu điểm, hạn chế đó? Để hoàn thiện quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra cần dựa trên những phương hướng, quan điểm và giải pháp cụ thể nào? 5.1.2. Giả thuyết nghiên cứu Quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra là tập hợp hoạt động của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền nhằm hiện thực hóa chủ trương, đường lối của Đảng, pháp luật, chính sách của Nhà nước về công chức ngành Thanh tra, nâng cao chất lượng đội ngũ công chức ngành Thanh tra và là điều kiện thúc đẩy sự phát triển của ngành Thanh tra. Thực tế hiện nay, quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra đã đạt được những thành tựu nhất định song vẫn tồn tại một số bất cập, hạn chế trong việc quy định thẩm quyền của các cơ quan, trong hệ thống quy phạm pháp luật và trong việc tổ chức thực hiện chính sách, pháp luật. Việc thực hiện đồng bộ các giải pháp từ hoàn thiện chính sách, pháp luật; nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra cho đến thay đổi các phương thức tuyển dụng, đào tạo, bồi dưỡng, khen thưởng, kỷ luật…là yêu cầu cần thiết nhằm hoàn thiện quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra. 6
6. Những đóng góp mới của luận án Luận án là công trình khoa học đầu tiên nghiên cứu một cách hệ thống về quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra. Những đóng góp của mới của luận án thể hiện ở những bình diện sau: Thứ nhất, luận án xây dựng được những quan điểm có tính khoa học về lý thuyết quản lý nhà nước đối với công chức ngành vốn chưa có nhiều công trình đề cập đến. Luận án đã phân biệt rõ “quản lý công chức” và “quản lý nhà nước đối với công chức”; đưa ra quan niệm về “ngành Thanh tra”, “công chức ngành Thanh tra”, “quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra”, góp phần định hình nội dung của quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra và các yếu tố có ảnh hưởng đến quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra. Thứ hai, luận án khái quát được tình hình công chức ngành Thanh tra hiện nay cả về số lượng và chất lượng. Trên cơ sở phân tích, đánh giá một cách cụ thể về thực trạng quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra hiện nay, luận án đã làm rõ được những ưu điểm, hạn chế, nguyên nhân dẫn tới những ưu điểm, hạn chế và những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra. Thứ ba, luận án đề xuất một số quan điểm và giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra. 7. Ý nghĩa lý luận và ý nghĩa thực tiễn của luận án 7.1. Ý nghĩa lý luận Luận án hệ thống và xây dựng được một khuôn khổ lý thuyết tương đối hoàn thiện về quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra. Những kết quả nghiên cứu về mặt lý luận của luận án sẽ làm phong phú thêm hệ thống lý thuyết về quản lý đối với công chức ngành, lĩnh vực; trở thành nguồn tư liệu tham khảo để các tác giả khác tiếp tục đào sâu nghiên cứu. 7.2. Ý nghĩa thực tiễn - Kết quả nghiên cứu của luận án có ý nghĩa thực tiễn trong việc kiến nghị hoàn thiện các quy định pháp luật về quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra hiện nay. 7
- Những kết quả của luận án có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo cho các cơ quan nhà nước để nâng cao hiệu lực, hiệu quả trong quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra. - Luận án có thể sử dụng làm tài liệu chuyên khảo cho việc nghiên cứu và giảng dạy về quản lý nhà nước đối với công chức, quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra, khoa học Thanh tra… 8. Cấu trúc của luận án Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục và tài liệu tham khảo, luận án gồm có 4 chương: Chương 1. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án. Chương 2. Cơ sở lý luận về quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra. Chương 3. Thực trạng quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra ở Việt Nam hiện nay. Chương 4. Quan điểm và giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra ở Việt Nam hiện nay. 8
CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN 1.1. Các công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài luận án 1.1.1. Các công trình nghiên cứu về thanh tra Đã có rất nhiều đề tài nghiên cứu về “Thanh tra” dưới nhiều quy mô, hình thức khác nhau, từ các đề tài khoa học cấp Nhà nước, cấp Bộ, sách chuyên khảo cho đến luận án Tiến sĩ, luận văn Thạc sĩ, các ấn phẩm khoa học được công bố trên các tạp chí. Các công trình nghiên cứu đều chủ yếu tập trung vào các nội dung như những vấn đề lý luận về công tác thanh tra (khái niệm, mục đích, vai trò, nguyên tắc, hình thức, phương pháp..); tổ chức, hoạt động của các cơ quan thanh tra; hệ thống pháp luật thanh tra. Trong số đó, có thể kể đến một số công trình tiêu biểu như: - Đề tài khoa học độc lập cấp Nhà nước Hoàn thiện cơ chế thanh tra, kiểm tra, giám sát nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, do Vụ trưởng Vụ Thanh tra Kinh tế II Trần Đức Lượng làm chủ nhiệm, (2002). Đề tài tập trung nghiên cứu những nội dung về vấn đề lý luận, quan điểm của Đảng và Nhà nước về công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát; tổ chức và hoạt động của các cơ quan có chức năng thanh tra, kiểm tra, giám sát ở một số nước trên thế giới; các quy định của pháp luật về tổ chức và hoạt động của các cơ quan có chức năng thanh tra, kiểm tra, giám sát ở nước ta; thực trạng phân định chức năng, nhiệm vụ và thực hiện cơ chế phối hợp giữa các cơ quan có chức năng thanh tra, kiểm tra, giám sát; hoàn thiện cơ chế thanh tra, kiểm tra, giám sát với việc đổi mới tổ chức, hoạt động thanh tra và tăng cường hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo, chống tham nhũng. Ở mức độ nhất định, phần nào đề tài đã làm rõ một số quan điểm, góc nhìn cơ bản về vai trò của các cơ quan thanh tra nhà nước. - Đề tài trọng điểm cấp Bộ Tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác thanh tra, do Tổng Thanh tra Chính phủ Quách Lê Thanh làm chủ nhiệm, (2004) đã tập trung làm rõ một số vấn đề lý luận chung của tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác thanh tra. Đề tài đã tập trung nghiên cứu nguồn gốc tư tưởng Hồ Chí Minh, định hướng nghiên cứu Tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác thanh tra; làm rõ nội dung Tư tưởng Hồ Chí 9
Minh về công tác thanh tra như quan niệm về thanh tra, kiểm tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo, chống tham ô, lãng phí; vai trò, mục đích, nguyên tắc của thanh tra; sự kết hợp của thanh tra nhà nước và thanh tra nhân dân; vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo, chống tham ô, lãng phí và yêu cầu đối với cán bộ thanh tra viên giai đoạn hiện nay. Những kết quả của đề tài rất hữu ích cho tác giả trong quá trình nghiên cứu cơ sở lý luận về ngành Thanh tra cũng như quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra. - Đề tài khoa học trọng điểm cấp Bộ Đổi mới hệ thống tổ chức và hoạt động của ngành Thanh tra trong cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa - Luận cứ khoa học và hoàn thiện pháp luật về Thanh tra do Tổng Thanh tra Chính phủ Trần Văn Truyền làm chủ nhiệm, (2008). Đề tài là công trình nghiên cứu tương đối toàn diện về hệ thống tổ chức và hoạt động của ngành Thanh tra trong cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Trong đó tác giả đã đề cập chi tiết tới những nội dung như: những vấn đề cơ bản về công tác thanh tra, quan điểm của Đảng, Nhà nước và Chủ tịch Hồ Chí Minh về công tác thanh tra; thực trạng tổ chức và hoạt động thanh tra kể từ khi ban hành Luật Thanh tra; định hướng và giải pháp đổi mới tổ chức và hoạt động của ngành Thanh tra đáp ứng yêu cầu của cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Công trình chưa đi sâu vào quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra nhưng đã gợi mở cho tác giả về quản lý công chức ngành Thanh tra trong mối tương quan với sự phát triển chung của ngành. - Đề tài khoa học cấp Bộ Các nguyên tắc trong hoạt động thanh tra - Một số vấn đề lý luận và thực tiễn do đồng chí Nguyễn Thái Hồng, Phó Vụ trưởng Vụ 3 Thanh tra Chính phủ làm chủ nhiệm, (2011). Đề tài đã làm rõ một số vấn đề lý luận về thanh tra và các nguyên tắc trong hoạt động thanh tra, bao gồm các vấn đề về khái niệm, đặc điểm thanh tra; mục đích, vai trò của các nguyên tắc trong hoạt động thanh tra, các yếu tố tác động đến hoạt động thanh tra, sự hình thành các nguyên tắc trong hoạt động thanh tra. Bên cạnh đó, đề tài đã đi sâu phân tích thực trạng các quy định pháp luật và việc thực hiện các nguyên tắc của hoạt động thanh tra. Trên cơ sở phân tích các nguyên tắc hoạt động thanh tra trong từng giai đoạn tiến hành thanh tra, đề tài đã đánh giá những quy định của pháp luật, những tồn tại, hạn chế trong 10
quá trình áp dụng vào thực tế làm cơ sở cho việc đề xuất, kiến nghị. Tuy không đề cập trực tiếp đến quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra nhưng những kết quả nghiên cứu của đề tài là cơ sở để tác giả có sự nhìn nhận rõ nét và thấu đáo về hoạt động thanh tra – tiền đề quan trọng trong quá trình nghiên cứu về công chức ngành Thanh tra cũng như quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra. - Sách chuyên khảo, Đổi mới tổ chức và hoạt động ngành Thanh tra nhằm tăng cường năng lực phòng, chống tham nhũng, Nhà xuất bản Chính trị - Hành chính, (2005) do TS. Nguyễn Quốc Hiệp, Viện trưởng Viện Khoa học Thanh tra làm chủ biên. Tác giả phân tích và nhận định một số vấn đề chung về công tác thanh tra - cơ sở thiết lập tổ chức và hoạt động của ngành Thanh tra, trong đó đề cập đến vị trí, vai trò, đặc điểm của công tác thanh tra; chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan thanh tra; yêu cầu đối với công tác thanh tra trong điều kiện phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và cải cách hành chính. Bên cạnh đó, tác giả đề cập đến khuôn khổ thể chế và việc đổi mới tổ chức, hoạt động của ngành Thanh tra góp phần phòng, chống tham nhũng thông qua nghiên cứu tổ chức và hoạt động của ngành Thanh tra trong giai đoạn thực hiện Pháp lệnh Thanh tra năm 1990, giai đoạn thực hiện Luật Thanh tra năm 2004; tổ chức và hoạt động của ngành Thanh tra với định hướng tăng cường năng lực phòng, chống tham nhũng theo quy định của Luật Thanh tra năm 2010. Tuy nội dung trọng tâm của cuốn sách không đề cập đến vấn đề quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra nhưng đã gợi mở cho tác giả trong quá trình làm rõ những vấn đề lý luận cơ bản về ngành, ngành Thanh tra. - Sách chuyên khảo Quản lý nhà nước về công tác Thanh tra, của 2 tác giả Mai Trung Sơn và Nguyễn Ngọ, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, (2004). Đây là cuốn sách có tính lý luận và tính nghiệp vụ, phục vụ thiết thực cho công tác chỉ đạo, điều hành của lãnh đạo các cơ quan thanh tra nói riêng và các cán bộ thanh tra nói chung. Cuốn sách đã giới thiệu một số vấn đề lý luận về quản lý nhà nước đối với công tác thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo; thanh tra, kiểm tra trách nhiệm giải quyết khiếu nại tố cáo; kiểm tra trách nhiệm của Thủ trưởng các cơ quan hành chính nhà nước trong việc thực hiện pháp luật về chống tham nhũng; nội dung cơ bản 11
công tác tổng hợp của các tổ chức thanh tra. Đây là tài liệu tham khảo có giá trị hữu ích, đặc biệt khi tác giả tiếp cận lý luận về quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra. - Cuốn sách Lịch sử Thanh tra Việt Nam 1945 – 2010, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, (2011) do Thanh tra Chính phủ biên soạn. Nội dung cuốn sách phản ánh khá đầy đủ, toàn diện, có hệ thống quá trình ra đời, phát triển về tổ chức và những hoạt động, đóng góp chủ yếu của ngành Thanh tra qua các giai đoạn cách mạng; đồng thời rút ra những kinh nghiệm quý báu phục vụ cho việc xây dựng bộ máy của ngành ngày càng vững mạnh, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới. Nghiên cứu về thanh tra nhà nước nói chung và quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra nói riêng không thể không tiếp cận cuốn sách này. Tầm quan trọng và vị trí đặc biệt của Thanh tra nhà nước trong Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam cũng tạo hứng khởi cho nhiều nhà khoa học lựa chọn làm chủ đề nghiên cứu của các luận án Tiến sĩ, luận văn Thạc sĩ chuyên ngành. Có thể kể đến một số công trình nghiên cứu như: - Luận án Tiến sĩ Luật học của Phạm Tuấn Khải, Cơ sở lý luận và thực tiễn của vấn đề đổi mới tổ chức, hoạt động của Thanh tra nhà nước ở Việt Nam, (1996) tại Trường Đại học Quốc gia Hà Nội. Đây là một trong những công trình chuyên khảo đầu tiên trong khoa học pháp lý Việt Nam nghiên cứu tương đối toàn diện và hệ thống về vấn đề tổ chức, hoạt động của cơ quan thanh tra nhà nước trên cả bình diện lý luận cũng như thực tiễn. Luận án đã trình bày những nội dung cụ thể về cơ sở lý luận và thực tiễn tổ chức, hoạt động của cơ quan thanh tra nhà nước. Từ đó kiến nghị một số giải pháp nhằm nâng cao công tác tổ chức và hoạt động của thanh tra nhà nước ở Việt Nam trong thời kỳ này. Luận án tiếp cận ngành Thanh tra dưới góc độ tổ chức bộ máy – đây cũng là một yếu tố có ảnh hưởng trực tiếp đến quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra và là một nội dung nghiên cứu của đề tài. - Luận án Tiến sĩ Luật học của Nguyễn Thị Thương Huyền, Hoàn thiện pháp luật thanh tra trong giai đoạn hiện nay, (2009) tại Viện Nhà nước và Pháp luật – Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam. Nội dung của đề tài xoay quanh vấn đề: phân tích cơ sở lý luận cơ bản về hoàn thiện pháp luật thanh tra và những nội dung 12
cơ bản của pháp luật thanh tra; nhận xét sự hình thành và pháp triển của pháp luật thanh tra từ năm 1945 đến 2009; đánh giá thực trạng pháp luật thanh tra và việc thực hiện pháp luật thanh tra ở nước ta; phân tích những yêu cầu khách quan từ đó đề xuất kiến nghị hoàn thiện pháp luật thanh tra. Nội dung đề tài không tập trung nghiên cứu về quản lý nhà nước đối với công chức ngành Thanh tra tuy vậy những vấn đề liên quan đến hoàn thiện pháp luật thanh tra có giá trị tham khảo hữu ích khi tác giả triển khai thực hiện luận án này. - Luận văn Thạc sĩ Quản lý Hành chính công của Nguyễn Thị Ánh Tuyết, Hoàn thiện tổ chức bộ máy Thanh tra Chính phủ (2012) tại Học viện Hành chính. Nội dung luận văn đã làm sáng tỏ những vấn đề cơ bản về vị trí và vai trò của Thanh tra Chính phủ nói riêng và các cơ quan thanh tra nhà nước nói chung trong quản lý nhà nước, thực trạng tổ chức bộ máy của Thanh tra Chính phủ, từ đó đưa ra phương hướng, giải pháp hoàn thiện tổ chức bộ máy Thanh tra Chính phủ. Rất nhiều các bài báo khoa học đăng tải trên các Tạp chí chuyên ngành luận bàn về những vấn đề có liên quan đến công tác thanh tra cũng như các cơ quan thanh tra nhà nước. Có thể kể đến một số bài báo tiêu biểu sau: Yêu cầu và định hướng hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành ở Việt Nam hiện nay, Tạp chí Thanh tra, 2015, Ths. Bùi Thị Thanh Thúy - Học viện Hành chính Quốc gia; Quá trình phát triển của nhận thức, quy định của pháp luật và những ván đề thực tiễn về thanh tra chuyên ngành, Tạp chí Thanh tra, 2015, TS. Đinh Văn Minh – Phó Viện Trưởng Viện Khoa học Thanh tra; Thực hiện kết luận, kiến nghị sau thanh tra – thực trạng và giải pháp, Ths. Nguyễn Thị Hồng Thúy, Trường Cán bộ Thanh tra – Thanh tra Chính phủ; Những tồn tại, vướng mắc trong hoạt động thanh tra hiện nay, Tạp chí Thanh tra, 2015, Vũ Việt Hà - Khoa Nhà nước và pháp luật - Học viện Hành chính; Bàn về vai trò của thanh tra trong bộ máy nhà nước, Tạp chí Thanh tra, 2014, Ths. Nguyễn Văn Tuấn, Trưởng phòng - Vụ Pháp chế - Thanh tra Chính phủ; Vai trò và ý nghĩa của kết quả hoạt động thanh tra tới các hoạt động kinh tế - xã hội, Tạp chí Thanh tra, 2014, TS. Đinh Văn Minh - Phó Viện trưởng Viện Khoa học Thanh tra; Hoạt động thanh tra hành chính góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, Tạp chí Thanh tra, 2013, Nguyễn Tân Đông - Phó Chánh Thanh tra 13