Luận án Tiến sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý phát triển chương trình đào tạo ngành Sư phạm tại Đại học Quốc gia Lào đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:221

Thêm vào BST

Báo xấu

2
lượt xem 0
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận án Tiến sĩ Quản lý giáo dục "Quản lý phát triển chương trình đào tạo ngành Sư phạm tại Đại học Quốc gia Lào đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay" gồm có 3 chương như sau: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý phát triển chương trình đào tạo ngành Sư phạm đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay; Chương 2: Cơ sở thực tiễn quản lý phát triển chương trình đào tạo ngành Sư phạm tại Đại học Quốc gia Lào đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay; Chương 3: Giải pháp quản lý phát triển chương trình đào tạo ngành Sư phạm tại Đại học Quốc gia Lào đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý phát triển chương trình đào tạo ngành Sư phạm tại Đại học Quốc gia Lào đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HỌC VIỆN QUẢN LÝ GIÁO DỤC ------------------------------- PHETDALAPHONE BOUTTAVONG QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO NGÀNH SƯ PHẠM TẠI ĐẠI HỌC QUỐC GIA LÀO ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC HIỆN NAY LUẬN ÁN TIẾN SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC HÀ NỘI - 2024
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HỌC VIỆN QUẢN LÝ GIÁO DỤC ------------------------------- PHETDALAPHONE BOUTTAVONG QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO NGÀNH SƯ PHẠM TẠI ĐẠI HỌC QUỐC GIA LÀO ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC HIỆN NAY Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 9.14.01.14 LUẬN ÁN TIẾN SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. ĐẶNG THỊ THANH HUYỀN HÀ NỘI - 2024
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu và kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận án là trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. TÁC GIẢ LUẬN ÁN PHETDALAPHONE BOUTTAVONG
ii LỜI CẢM ƠN Với tất cả tình cảm chân thành của mình tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới: - Ban Giám Hiệu, Phòng Đào tạo Sau Đại học Học Viện Quản Lý Giáo Dục- Quý thầy giáo, cô giáo trực tiếp giảng dạy, hướng dẫn và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu để hoàn thành luận án. - Đặc biệt xin chân thành cảm ơn PGS.TS. Đặng Thị Thanh Huyền đã tận tâm, tận lực truyền đạt những kiến thức về lý luận và kinh nghiệm thực tiễn trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận án. Cũng nhân dịp này, tôi cũng xin chân thành cảm ơn: - Ban lãnh đạo hai nước Lào - Việt Nam đã hỗ trợ, quan tâm tới đời sống, tinh thần, động viên khuyến khích tôi trong suốt quá trình tham gia học tập, nghiên cứu tại Việt Nam. - Xin chân thành cảm ơn tới gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã quan tâm, động viên, giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận án. Mặc dù đã rất cố gắng, nhưng luận án của tôi không tránh khỏi những thiếu sót. Tôi kính mong sự giúp đỡ, chỉ dẫn của các thầy, cô giáo và các bạn đồng nghiệp để luận án hoàn thiện hơn. TÁC GIẢ LUẬN ÁN PHETDALAPHONE BOUTTAVONG
iii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Viết tắt Viết đầy đủ CBQL Cán bộ quản lý CHDCND Cộng hòa Dân chủ Nhân dân CMCN Cách mạng công nghiệp CNH, HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa CNTT Công nghệ thông tin CSVC&TBĐT Cơ sở vật chất và thiết bị đào tạo ĐH Đại học ĐHSP Đại học sư phạm ĐNGV Đội ngũ giảng viên GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo GD Giáo dục GDĐH Giáo dục đại học GV Giảng viên GVSP Giảng viên sư phạm KT-XH Kinh tế-xã hội NCKH Nghiên cứu khoa học NL Năng lực NLNN Năng lực nghề nghiệp NLNNGVSP Năng lực nghề nghiệp giảng viên sư phạm SV Sinh viên
iv MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................ i LỜI CẢM ƠN .............................................................................................................ii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT .................................................................................... iii MỤC LỤC .................................................................................................................. iv DANH MỤC BẢNG .................................................................................................. ix DANH MỤC SƠ ĐỒ .............................................................................................. xiii DANH MỤC HÌNH, BIỂU ĐỒ .............................................................................. xiii MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO NGÀNH SƯ PHẠM ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC HIỆN NAY.......................................................................................... 10 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề .........................................................................10 1.1.1. Công trình nghiên cứu về Phát triển chương trình đào tạo trong cơ sở giáo dục đại học ........................................................................................................ 10 1.1.2. Công trình nghiên cứu về quản lý phát triển chương trình đào tạo trong cơ sở giáo dục đại học ............................................................................................... 11 1.1.3. Nhận xét chung về tổng quan các công trình nghiên cứu và vấn đề đặt ra tiếp tục nghiên cứu trong luận án .............................................................................. 13 1.2. Khái niệm cơ bản của đề tài ............................................................................14 1.2.1. Chương trình đào tạo....................................................................................... 14 1.2.2. Phát triển chương trình đào tạo đại học .......................................................... 16 1.2.3. Quản lý phát triển chương trình đào tạo đại học ngành sư phạm ................... 18 1.3. Bối cảnh đổi mới giáo dục và vấn đề đặt ra đối với quản lý phát triển chương trình đào tạo ngành sư phạm ...................................................................19 1.3.1. Bối cảnh đổi mới giáo dục .............................................................................. 19 1.3.2. Yêu cầu đặt ra đối với quản lý phát triển chương trình đào tạo ngành sư phạm ..................................................................................................................... 22 1.4. Mô hình lý thuyết về phát triển chương trình đào tạo .................................24 1.4.1. Các cách tiếp cận phát triển chương trình đào tạo ..........................................24 1.4.2. Các mô hình xây dựng chương trình đào tạo ..................................................26 1.4.3. Quy trình phát triển chương trình đào tạo .......................................................29 1.5. Nội dung phát triển chương trình đào tạo ngành sư phạm .........................30 1.5.1. Mục tiêu phát triển chương trình đào tạo ngành sư phạm .............................. 30
v 1.5.2. Nguyên tắc phát triển chương trình đào tạo ngành sư phạm .......................... 30 1.5.3. Thực hiện quy trình phát triển chương trình đào tạo ngành sư phạm ............. 31 1.6. Quản lý phát triển chương trình đào tạo ngành sư phạm ...........................39 1.6.1. Phân cấp quản lý thực hiện phát triển chương trình đào tạo ngành sư phạm ...... 39 1.6.2. Tổ chức xây dựng kế hoạch phát triển chương trình đào tạo ngành sư phạm theo nhu cầu phát triển chương trình đào tạo, chuẩn đầu ra và mục tiêu đào tạo ....................................................................................................................... 42 1.6.3. Tổ chức thực hiện các hoạt động phát triển chương trình đào tạo ngành sư phạm .......................................................................................................... 44 1.6.4. Chỉ đạo thực hiện kế hoạch phát triển chương trình đào tạo ngành sư phạm...... 48 1.6.5. Tổ chức kiểm tra, đánh giá kết quả thực hiện phát triển chương trình đào tạo ngành sư phạm..................................................................................................... 49 1.7. Yếu tố ảnh hưởng đến quản lý phát triển chương trình đào tạo ngành sư phạm ....................................................................................................................52 1.7.1. Các yếu tố khách quan .................................................................................... 52 1.7.2. Các yếu tố chủ quan ........................................................................................ 53 Kết luận chương 1 ................................................................................................... 55 Chương 2. CƠ SỞ THỰC TIỄN QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO NGÀNH SƯ PHẠM TẠI ĐẠI HỌC QUỐC GIA LÀO ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC HIỆN NAY ................................. 56 2.1. Kinh nghiệm quốc tế về phát triển, quản lý phát triển chương trình đào tạo ......................................................................................................................56 2.1.1. Kinh nghiệm của Singapore ............................................................................ 56 2.1.2. Kinh nghiệm của Australia.............................................................................. 56 2.1.3. Kinh nghiệm của Việt Nam............................................................................. 57 2.1.4. Bài học kinh nghiệm về quản lý phát triển chương trình đào tạo cho nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào ...................................................................... 60 2.2. Khái quát về Đại học Quốc gia Lào ................................................................61 2.2.1. Khái quát chung về quá trình hình thành và phát triển của Đại học Quốc gia Lào ....................................................................................................................... 61 2.2.2. Khái quát về đào tạo tại Đại học Quốc gia Lào .............................................. 62 2.2.3. Các điều kiện phục vụ tổ chức đào tạo ........................................................... 64 2.3. Tổ chức khảo sát thực trạng ...........................................................................65 2.3.1. Mục đích khảo sát ........................................................................................... 65
vi 2.3.2. Nội dung khảo sát............................................................................................ 65 2.3.3. Đối tượng và phạm vi khảo sát ....................................................................... 66 2.3.4. Hình thức, phương pháp khảo sát ................................................................... 69 2.3.5. Xử lý số liệu .................................................................................................... 70 2.4. Thực trạng chương trình đào tạo ngành sư phạm ở Đại học Quốc gia Lào ......................................................................................................................71 2.4.1. Kết quả từ phương pháp hồi cứu tư liệu ......................................................... 71 2.4.2. Đánh giá chương trình đào tạo ngành Sư phạm tại Đại học Quốc gia Lào hiện nay ..................................................................................................................... 77 2.5. Đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến quản lý phát triển chương trình đào tạo ngành sư phạm ở Đại học Quốc gia Lào ..........................85 2.5.1. Kiểm định Cronbach’s alpha ........................................................................... 85 2.5.2. Phân tích nhân tố khám phá (EFA) ................................................................. 86 2.5.3. Phân tích hồi quy ............................................................................................. 86 2.6. Thực trạng phát triển chương trình đào tạo ngành sư phạm ở Đại học Quốc gia Lào ............................................................................................................88 2.6.1. Thực trạng về tiếp cận phát triển chương trình đào tạo ngành Sư phạm tại Đại học Quốc gia Lào .......................................................................................... 88 2.6.2. Thực trạng quy trình phát triển chương trình đào tạo cử nhân sư phạm......... 90 2.7. Thực trạng quản lý phát triển chương trình đào tạo ngành sư phạm ở Đại học Quốc gia Lào ..............................................................................................93 2.7.1. Thực trạng việc lập kế hoạch phát triển chương trình đào tạo ngành Sư phạm tại Đại học Quốc gia Lào................................................................................. 93 2.7.2. Thực trạng công tác tổ chức, chỉ đạo thực hiện kế hoạch phát triển chương trình đào tạo ngành Sư phạm tại Đại học Quốc gia Lào ............................ 105 2.7.3. Thực trạng công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động phát triển chương trình đào tạo ngành Sư phạm tại Đại học Quốc gia Lào ......................................... 110 2.8. Thực trạng về các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý phát triển chương trình đào tạo ngành sư phạm ở Đại học Quốc gia Lào ......................................113 2.9. Nhận xét chung về quản lý phát triển chương trình đào tạo ngành Sư phạm tại Đại học Quốc gia Lào ............................................................................122 2.9.1. Những mặt mạnh, thuận lợi........................................................................... 122 2.9.2. Những khó khăn, bất cập và nguyên nhân .................................................... 123 Kết luận chương 2 ................................................................................................. 125
vii Chương 3. GIẢI PHÁP QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO NGÀNH SƯ PHẠM TẠI ĐẠI HỌC QUỐC GIA LÀO ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC HIỆN NAY ........................................ 126 3.1. Định hướng và quan điểm quản lý phát triển chương trình đào tạo tại Đại học Quốc gia Lào ............................................................................................126 3.1.1. Định hướng quản lý phát triển chương trình đào tạo tại Đại học Quốc gia Lào ..................................................................................................................... 126 3.1.2. Quan điểm quản lý phát triển chương trình đào tạo Đại học Quốc gia Lào ...... 127 3.2. Nguyên tắc đề xuất giải pháp ........................................................................128 3.2.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu ................................................................ 128 3.2.2. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống ................................................................ 128 3.2.3. Nguyên tắc đảm bảo thực tiễn ....................................................................... 128 3.2.4. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa và phát triển ............................................. 129 3.2.5. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi .................................................................. 129 3.2.6. Nguyên tắc đảm bảo tính chất lượng ............................................................ 129 3.3. Giải pháp quản lý phát triển chương trình đào tạo ngành Sư phạm tại Đại học Quốc gia Lào đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục .................................129 3.3.1. Tổ chức hoàn thiện bộ máy nhân sự quản lý xây dựng và phát triển chương trình đào tạo................................................................................................ 129 3.3.2. Chỉ đạo xây dựng lộ trình phát triển chương trình đào tạo cho ngành sư phạm gắn với Chiến lược phát triển nhà trường và Chiến lược phát triển giáo dục của Lào ............................................................................................................. 133 3.3.3. Quản lý xây dựng văn bản quy định về đảm bảo phát triển chương trình đào tạo ngành sư phạm ............................................................................................ 139 3.3.4. Tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực thực hiện, quản lý và phát triển chương trình đào tạo ngành sư phạm cho cán bộ, giảng viên ................................. 143 3.3.5. Chỉ đạo thiết lập mối quan hệ giữa Đại học Quốc gia Lào với các bên liên quan để phát triển chương trình đào tạo cử nhân Sư phạm.............................. 146 3.3.6. Tổ chức ứng dụng công nghệ thông tin trong đánh giá phát triển chương trình đào tạo đại học ngành Sư phạm tại Đại học Quốc gia Lào ............................ 149 3.4. Mối quan hệ giữa các giải pháp ....................................................................153 3.5. Khảo nghiệm tính cấp thiết và khả thi của các giải pháp ..........................154 3.5.1. Mục đích khảo nghiệm .................................................................................. 154 3.5.2. Nội dung khảo nghiệm .................................................................................. 154
viii 3.5.3. Phương pháp khảo nghiệm ............................................................................ 154 3.5.4. Kết quả khảo nghiệm .................................................................................... 154 3.6. Thử nghiệm .....................................................................................................160 3.6.1. Mục đích thử nghiệm .................................................................................... 160 3.6.2.Giả thuyết thử nghiệm .................................................................................... 160 3.6.3. Giới hạn thử nghiệm ..................................................................................... 160 3.6.4. Nội dung và cách thức thử nghiệm ............................................................... 161 3.6.5. Các giai đoạn thử nghiệm ............................................................................. 163 3.6.6. Phân tích kết quả thử nghiệm ........................................................................ 164 Kết luận chương 3 ................................................................................................. 168 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .............................................................................. 169 1. Kết luận ...............................................................................................................169 2. Kiến nghị .............................................................................................................171 DANH MỤC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIÁ ĐÃ CÔNG BỐ CÓ LIÊN QUAN NỘI DUNG LUẬN ÁN............................................................................. 173 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 174 PHỤ LỤC
ix DANH MỤC BẢNG Bảng 1.1. Chuẩn nghề nghiệp GV phổ thông mới và chuẩn đầu ra của cử nhân sư phạm....................................................................................... 32 Bảng 1.2. Phân cấp quản lý thực hiện phát triển chương trình đào tạo ngành sư phạm ............................................................................................... 39 Bảng 1.3. Bộ tiêu chí để đánh giá chương trình đào tạo đại học sư phạm .......... 49 Bảng 2.1. Quy mô và chất lượng đào tạo của Đại học Quốc gia Lào trong 3 năm học gần đây .................................................................................. 63 Bảng 2.2. Số lượng, học vị, học hàm của đội ngũ giảng viên tại Đại học Quốc gia Lào ....................................................................................... 64 Bảng 2.3. Cơ cấu chọn mẫu khảo sát bằng phiếu hỏi tại Đại học Quốc gia Lào .... 66 Bảng 2.4. Cơ cấu chọn mẫu phỏng vấn sâu ......................................................... 67 Bảng 2.5. Ma trận câu hỏi khảo sát ..................................................................... 68 Bảng 2.6. Các chương trình đào tạo cử nhân hiện nay ........................................ 72 Bảng 2.7. Đánh giá của giảng viên về chương trình đào tạo ngành Sư phạm tại Đại học Quốc gia Lào hiện nay ...................................................... 78 Bảng 2.8. Đánh giá của Cán bộ quản lý trường/Khoa Sư phạm về chương trình đào tạo ngành Sư phạm tại Đại học Quốc gia Lào hiện nay ...... 80 Bảng 2.9. Đánh giá của Cựu sinh viên về chương trình đào tạo ngành Sư phạm tại Đại học Quốc gia Lào hiện nay ............................................ 81 Bảng 2.10. Đánh giá của Cán bộ quản lý Sở/Phòng Giáo dục đào tạo, trường phổ thông về chương trình đào tạo ngành Sư phạm tại Đại học Quốc gia Lào ....................................................................................... 83 Bảng 2.11. Hệ số Cronbach Alpha của các nhóm nhân tố .................................... 85 Bảng 2.12. Kiểm định KMO và Bartlett’s Test ..................................................... 86 Bảng 2.13. Tóm tắt mô hình .................................................................................. 87 Bảng 2.14. Kiểm định độ phù hợp của mô hình .................................................... 87 Bảng 2.15. Kiểm định hiện tượng đa cộng tuyến .................................................. 87 Bảng 2.16. Kết quả phân tích hồi quy đa biến ....................................................... 88 Bảng 2.17. Đánh giá cách tiếp cận phát triển chương trình .................................. 89
x Bảng 2.18. Đánh giá của giảng viên về các hoạt động để phát triển chương trình đào tạo cử nhân ngành Sư phạm ................................................. 90 Bảng 2.19. Đánh giá của cán bộ quản lý trường/Khoa Sư phạm về hoạt động để phát triển chương trình đào tạo cử nhân ngành Sư phạm ............... 91 Bảng 2.20. Đánh giá của giảng viên sư phạm về thực trạng lập kế hoạch phát triển chương trình đào tạo ngành sư phạm ở Đại học Quốc gia Lào ...................................................................................... 94 Bảng 2.21. Đánh giá của cán bộ quản lý trường/Khoa sư phạm về thực trạng lập kế hoạch phát triển chương trình đào tạo ngành sư phạm ở ĐHQG Lào .......................................................................................... 95 Bảng 2.22. Đánh giá của giảng viên sư phạm về nội dung kế hoạch phát triển chương trình đào tạo ngành sư phạm ở Đại học Quốc gia Lào .............. 96 Bảng 2.23. Đánh giá của CBQL trường/khoa SP về nội dung kế hoạch phát triển chương trình đào tạo ngành sư phạm ở Đại học Quốc gia Lào ...... 98 Bảng 2.24. Đánh giá của giảng viên sư phạm về hướng dẫn tổ chức thực hiện phát triển chương trình đào tạo ngành sư phạm ở Đại học Quốc gia Lào ..................................................................................... 100 Bảng 2.25. Đánh giá của cán bộ quản lý trường/Khoa sư phạm về hướng dẫn tổ chức thực hiện phát triển chương trình đào tạo ngành sư phạm ở Đại học Quốc gia Lào .................................................................... 101 Bảng 2.26. Đánh giá của giảng viên sư phạm về hướng dẫn, giám sát, đánh giá chương trình đào tạo ngành sư phạm ở Đại học Quốc gia Lào ... 103 Bảng 2.27. Đánh giá của cán bộ quản lý trường/Khoa sư phạm về hướng dẫn, giám sát, đánh giá chương trình đào tạo ngành sư phạm ở Đại học Quốc gia Lào........................................................................ 104 Bảng 2.28. Đánh giá của Giảng viên sư phạm về thực trạng công tác tổ chức, chỉ đạo phát triển chương trình đào tạo ngành sư phạm ở Đại học Quốc gia Lào........................................................................ 106 Bảng 2.29. Đánh giá của cán bộ quản lý trường/Khoa sư phạm về thực trạng công tác tổ chức, chỉ đạo phát triển chương trình đào tạo ngành sư phạm ở Đại học Quốc gia Lào ...................................................... 108
xi Bảng 2.30. Đánh giá của giảng viên sư phạm về thực trạng công tác giám sát, đánh giá phát triển chương trình đào tạo ngành sư phạm ở Đại học Quốc gia Lào........................................................................ 110 Bảng 2.31. Đánh giá của cán bộ quản lý trường/Khoa sư phạm về thực trạng công tác giám sát, đánh giá phát triển chương trình đào tạo ngành sư phạm ở Đại học Quốc gia Lào ........................................... 112 Bảng 2.32. Ý kiến của giảng viên sư phạm về các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý phát triển chương trình đào tạo ngành sư phạm Đại học Quốc gia Lào ..................................................................................... 113 Bảng 2.33. Kết quả phỏng vấn sâu giảng viên sư phạm về các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý phát triển chương trình đào tạo ngành sư phạm Đại học Quốc gia Lào .............................................................. 114 Bảng 2.34. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý phát triển chương trình đào tạo ngành sư phạm Đại học Quốc gia Lào ........................................ 115 Bảng 2.35. Kết quả phỏng vấn sâu CBQL về các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý phát triển chương trình đào tạo ngành sư phạm Đại học Quốc gia Lào ............................................................................................... 116 Bảng 2.36. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý phát triển chương trình đào tạo ngành sư phạm Đại học Quốc gia Lào ........................................ 117 Bảng 2.37. Kết quả phỏng vấn sâu cựu sinh viên về các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý phát triển chương trình đào tạo ngành sư phạm Đại học Quốc gia Lào .............................................................................. 118 Bảng 2.38. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý phát triển chương trình đào tạo ngành sư phạm Đại học Quốc gia Lào ........................................ 119 Bảng 2.39. Kết quả phỏng vấn sâu sinh viên về các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý phát triển chương trình đào tạo ngành sư phạm Đại học Quốc gia Lào ..................................................................................... 120 Bảng 2.40. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý phát triển chương trình đào tạo ngành sư phạm ở Đại học Quốc gia Lào ..................................... 121 Bảng 2.41. Kết quả phỏng vấn sâu CBQL Sở/Phòng GDĐT về các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý phát triển chương trình đào tạo ngành sư phạm Đại học Quốc gia Lào .............................................................. 122
xii Bảng 3.1. Kết quả khảo sát về tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp .... 155 Bảng 3.2. Nội dung chương trình bồi dưỡng ..................................................... 161 Bảng 3.3. Nội dung đánh giá một phần năng lực dạy học của giảng viên ........ 164 Bảng 3.4. Năng lực quản lý và giảng dạy của giảng viên trước thử nghiệm..... 165 Bảng 3.5. Năng lực quản lý giảng dạy của giảng viên sau thử nghiệm............. 166 Bảng 3.6. So sánh năng lực quản lý và giảng dạy của giảng viên trước và sau thử nghiệm .................................................................................. 166
xiii DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1. Tiếp cận chương trình đào tạo theo mục tiêu ......................................25 Sơ đồ 1.2. Mô hình phát triển chương trình của Ralph W. Tyler (mở rộng) .......27 Sơ đồ 1.3. Mô hình phát triển chương trình đào tạo của Peter F.Oliva ................28 Sơ đồ 1.4. Quy trình phát triển chương trình đào tạo ...........................................28 Sơ đồ 1.5. Mô hình quản lý phát triển chương trình đào tạo theo CDIO .............29 Sơ đồ 1.6. Quy trình đánh giá chương trình đào tạo ............................................49 Sơ đồ 2.1. Mô hình cơ cấu tổ chức của Đại học Quốc gia Lào ............................62 Sơ đồ 2.2. Quy trình phát triển chương trình đào tạo của Đại học Quốc gia Lào ................................................................................................90 Sơ đồ 3.1. Hệ thống ĐBCL CTĐT ngành sư phạm ĐHQG Lào ........................142 DANH MỤC HÌNH, BIỂU ĐỒ Hình 2.1. Quy trình phát triển chương trình đào tạo đại học của Việt Nam .......58 Hình 2.2. Quy trình cập nhật, sửa đổi chương trình đào tạo của Việt Nam ........58 Biểu đồ 3.1. Biểu đồ mô tả tính cấp thiết của các giải pháp ..................................156 Biểu đồ 3.2. Biểu đồ mô tả tính khả thi của các giải pháp ....................................156 Biểu đồ 3.3. So sánh năng lực quản lý và giảng dạy của giảng viên trước và sau thử nghiệm ..................................................................................167
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Cách mạng công nghiệp (CMCN) lần thứ tư đã tác động mạnh mẽ đến thế giới ở tất cả các lĩnh vực, ngành nghề. Với chức năng đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu của thị trường lao động trong bối cảnh giáo dục đổi mới theo định hướng CMCN 4.0, giáo dục (GD) đại học (ĐH) Lào phải đổi mới mạnh mẽ để theo kịp xu thế của thời đại. Đây là đặc điểm quan trọng định hướng cho việc đổi mới mạnh mẽ mô hình đào tạo, chương trình đào tạo (CTĐT), phương thức đào tạo (PTĐT), đội ngũ giảng viên quản lý (GVQL) và phát triển CTĐT bậc ĐH. Yêu cầu đổi mới và hoàn thiện quá trình quản lý phát triển CTĐT ĐH là cần thiết và phù hợp với bối cảnh đổi mới hiện nay. Quản lý phát triển chương trình đào tạo đại học ngành Sư phạm đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc cải thiện chất lượng giáo dục và nâng cao năng lực nguồn nhân lực ngành giáo dục. Đổi mới quản lý phát triển chương trình đào tạo đại học ngành Sư phạm giúp cho các trường đại học có thể đáp ứng được các yêu cầu và thách thức của thế giới hiện đại, từ việc phân tích nhu cầu thị trường lao động, tìm hiểu các xu hướng và yêu cầu mới trong giáo dục, đến thiết kế các chương trình đào tạo phù hợp với các yêu cầu này. Bên cạnh đó, trong công nghiệp 4.0, sự xuất hiện và bị thay thế nhanh chóng của các loại công nghê dẫn đến sự xuất hiện nhanh chóng của các loại hình nghề nghiệp phi truyền thống. Đây là đặc điểm quan trọng không những để định hướng cho việc thay đổi CTĐT, hình thành các ngành nghề mới trong các trường đại học mà định hướng “học tập suốt đời” còn trở thành sợi chỉ đỏ xuyên suốt đối với mọi kỹ năng làm việc trong thời kỳ công nghiệp 4.0. Thực tế tại các trường đại học Lào đều nhận thức được vai trò quan trọng của đổi mới CTĐT và quan tâm đến chất lượng của các CTĐT nhưng quản lý việc phát triển CTĐT nói chung, quản lý việc phát triển CTĐT đáp ứng yêu phát triển hiện đại nói riêng còn lúng túng và có nhiều hạn chế, công tác phát triển CTĐT chưa thực sự được chú trọng, việc đầu tư vào công việc này chưa hiệu quả và đúng mức. Điều đó thể hiện ở một số CTĐT cùng khối ngành thường có nhiều môn học giống nhau, chưa thể hiện đặc thù của từng trường, có những trường tổ chức dạy một số học phần, môn học mà nhà trường có giảng viên, chứ không dạy những môn mà người học và xã hội cần, có trường tập trung vào lý thuyết nhiều, ít trang bị kỹ năng
2 thực hành, kiến thức của SV không vững và người lại. Các CTĐT nhìn chung ở một số trường hiện này còn lạc hậu, chưa bắt kịp với xu thế phát triển của đất nước cũng như ở trong khu vực, và đáp ứng được yêu cầu nguồn nhân lực chất lượng cao của xã hội… Một số cách thức tiếp cận hiện nay chưa bao quát một cách đầy đủ, liên tục về phát triển CTĐT gắn với sự vận động và yêu cầu phát triển của xã hội. Vì vậy, đòi hỏi cần có một mô hình tổng hợp chứa đựng được những ưu điểm của các phương pháp quản lý phát triển CTĐT hiện nay, đồng thời phản ảnh được đẩy đủ quá trình quarnl ý phát triển CTĐT liên tục đáp ứng nhu cầu phát triển của giai đoạn mới. Đại học Quốc gia Lào (National University of Laos - NUOL), được thành lập năm 1996, là thành viên của Hệ thống Nghiên cứu và học thuật Tiểu vùng Mekong mở rộng (Greater Mekong Sub-region Academic and Research Network - GMSARN) và Hệ thống Đại học ASEAN (ASEAN University Network - AUN), có chức năng đào tạo nguồn nhân lực cho mọi lĩnh vực phát triển KT-XH của Nước CHDCND Lào, trong đó có đào tạo nguồn lực sư phạm phục vụ cho công tác giáo dục và đào tạo của nước nhà. Với quá trình 20 năm trưởng thành và phát triển, tuy đã có nhiều cố gắng, nhưng do chưa nhiều kinh nghiệm nên chất lượng đào tạo của Đại học quốc gia Lào hiện thực sự chưa cao với những hạn chế còn tồn tại như: Mục tiêu đào tạo chưa được xây dựng theo định hướng phát triển năng lực người học; Chương trình đào tạo nặng lý thuyết, nhẹ thực hành; Nội dung chương trình đào tạo chưa thực sự bám sát nhu cầu thực tiễn; Chương trình đào tạo còn mang tính “khép kín”; Hạn chế trong phương pháp giảng dạy. Một trong những nguyên nhân chủ yếu là công tác quản lý phát triển chương trình đào tạo còn có những hạn chế trong triển khai quá trình đào tạo (từ quản lý các khâu xây dựng chương trình, quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên, quản lý hoạt động học tập của sinh viên, quản lý đánh giá kết quả đào tạo, quản lý các phương tiện và điều kiện đào tạo (CSVC&TBĐT và môi trường đào tạo, …). Bên cạnh đó, chương trình đào tạo cũng như phương pháp giảng dạy đang “chệch nhịp” so với nền giáo dục tiên tiến của các nước. Sự tiếp cận và kế thừa của CTĐT chưa gắn với sự vận động và phát triển của xã hội. Đại học Quốc gia Lào buộc phải nhìn nhận lại chất lượng đào tạo của mình, đồng thời thay đổi theo xu hướng hội nhập, theo nhu cầu chất lượng lao động của xã hội. Chính vì vậy, việc
3 nghiên cứu về quản lý phát triển chương trình đào tạo ở Đại học quốc gia Lào trong bối cảnh hiện nay là vấn đề rất có ý nghĩa. Từ sự phân tích cho thấy, phát triển CTĐT tại ĐHQG Lào phải thay đổi để cải thiện nội dung, sửa đổi và bổ sung những nội dung, chương trình mới, làm cho GDĐH phù hợp với xu thế, hoàn cảnh và nhu cầu của đất nước, xóa đi những gì lạc hậu, hiện đang tồn tại làm rào cản nâng cao chất lượng giáo dục đại học. Ngoài ra, từ những đòi hỏi trong xã hội phải có những thay đổi tương ứng trong CTĐT bởi đây là giai đoàn cuối cùng của giáo dục chính quy, và là bước đệm để người học bước vào thị trường việc làm. Đổi mới CTĐT góp phần quan trọng để nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực. Với cương vị là một giảng viên kiêm cán bộ quản lý của Đại học Quốc gia Lào, đứng trước những vân đề về lý luận và những vấn đề về bối cảnh phát triển KT-XH của Nước CHDCND Lào, tôi chọn đề tài luận án “Quản lý phát triển chương trình đào tạo ngành Sư phạm tại Đại học Quốc gia Lào đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay” để nghiên cứu; nhằm nâng cao chất lượng đào tạo của Đại học quốc gia Lào và góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cho Nước CHDCND Lào. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận, phân tích và đánh giá thực trạng quản lý phát triển chương trình đào tạo ngành Sư phạm tại Đại học Quốc gia Lào; luận án đề xuất các giải pháp quản lý phát triển chương trình đào tạo ngành Sư phạm nhằm nâng cao chất lượng đào tạo ngành Sư phạm của Đại học Quốc gia Lào và góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cho Nước CHDCND Lào đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Khách thể nghiên cứu của luận án bao gồm các cán bộ quản lý cấp Khoa, phòng đào tạo, Đảm bảo chất lượng, lãnh đạo trường; Giảng viên các khoa đào tạo sư phạm; Sinh viên sư phạm; Cựu sinh viên sư phạm và các cơ quan khác sử dụng lao động là SV sư phạm của ĐHQG Lào (Sở GD, Phòng GD, trường phổ thông). 3.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lý phát triển chương trình đào tạo ngành Sư phạm tại Đại học Quốc gia Lào đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay.
4 4. Câu hỏi nghiên cứu 4.1. Quản lý phát triển chương trình đào tạo đại học có ảnh hưởng gì đến chất lượng đào tạo? Phải thực hiện các hoạt động gì để quản lý phát triển chương trình đào tạo ở trường đại học? 4.2. Hiện trạng quản lý phát triển chương trình đào tạo ngành sư phạm và quản lý phát triển chương trình đào tạo ngành sư phạm ở ĐHQG Lào như thế nào? Có vấn đề gì cần ưu tiên giải quyết? Nguyên nhân là gì? 4.3. Cần làm gì để quản lý phát triển chương trình đào tạo ngành Sư phạm ở ĐHQG Lào đạt hiệu quả cao, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo đại học? 5. Giả thuyết khoa học Quản lý phát triển chương trình đào tạo ngành sư phạm ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng (phẩm chất và năng lực nghề nghiệp) đội ngũ giáo viên trong hệ thống GD quốc dân được đào tạo tại các cơ sở đào tạo sư phạm. Do đó việc quản lý phát triển chương trình đào tạo ngành sư phạm (theo nhiều yêu cầu và nhu cầu khác nhau) trong giai đoạn hiện nay, giai đoạn đổi mới giáo dục và hội nhập quốc tế là sự cấp thiết. Nếu đề xuất và thực hiện được các giải pháp quản lý phát triển chương trình đào tạo phù hợp (bối cảnh, điều kiện, đối tượng quản lý...) thì sẽ góp phần nâng cao chất lượng đào tạo giáo viên cho hệ thống giáo dục nói chung và hệ thống giáo dục tại ĐHQG Lào nói riêng. 6. Nhiệm vụ nghiên cứu 6.1. Hệ thống hóa và hoàn thiện những lý luận cơ bản về quản lý phát triển chương trình đào tạo ngành Sư phạm, từ đó phân tích và xác định được khung lý luận về quản lý phát triển chương trình đào tạo tại Đại học Quốc gia Lào đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay. 6.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng về quản lý phát triển chương trình đào tạo ngành Sư phạm tại Đại học Quốc gia Lào đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay. 6.3. Đề xuất các giải pháp quản lý phát triển chương trình đào tạo ngành Sư phạm tại Đại học Quốc đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay. 6.4. Thử nghiệm một số giải pháp và phân tích kết quả để nhận biết mức độ khả thi của các giải pháp.
5 7. Phạm vi và giới hạn nghiên cứu 7.1. Đề tài chỉ nghiên cứu về quản lý phát triển chương trình đào tạo cử nhân ngành sư phạm tại Đại học Quốc gia Lào đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay. 7.2. Chủ thể thực thi các giải pháp quản lý phát triển chương trình đào tạo sẽ đề xuất trong luận án này là Hiệu trưởng, các Phó hiệu trưởng, trưởng khoa Khoa sư phạm và trưởng Phòng đào tạo của Đại học quốc gia Lào; trong đó Hiệu trưởng có vai trò chủ yếu. 7.3. Đối tượng về mặt không gian được chọn để khảo sát thực trạng vấn đề nghiên cứu và thử nghiệm các giải pháp quản lý phát triển sẽ đề xuất trong luận án này là Đại học quốc gia Lào. 7.4. Đối tượng về thành phần được chọn để khảo sát thực trạng vấn đề nghiên cứu, khảo nghiệm và thử nhiệm giải pháp quản lý phát triển sẽ đề xuất trong luận án này là một số cán bộ quản lý của Bộ Giáo dục và Thể thao Nước CHDCND Lào, cán bộ quản lý và giảng viên và sinh viên của Đại học quốc gia Lào; cơ sở giáo dục sử dụng SV tốt nghiệp ngành sư phạm. 8. Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu 8.1. Cách tiếp cận 8.1.1. Tiếp cận hệ thống Tiếp cận hệ thống đặt quản lý phát triển CTĐT trong mối quan hệ tương tác với các phân hệ của hệ thống giáo dục quốc dâ như giáo dục nghề nghiệp, giáo dục trung cấp chuyên nghiệp, giáo dục đại học và cao đẳng. Bên cạnh đó, với cách tiếp cận hệ thống cũng đặt công tác phát triển nguồn nhân lực trong các mối quan hệ với thành tố phát triển kinh tế, xã hội, chính trị, khoa học công nghệ thị trường lao động - việc làm để làm rõ ảnh hưởng của các thành tố đến sự phát triển nguồn nhân lực của đất nước. 8.1.2. Tiếp cận lịch sử Việc tiếp cận này đòi hỏi xem xét đối tượng trong sự xuất hiện, phát triển với những điều kiện, hoàn cảnh cụ thể. Quản lý phát triển chương trình đào tạo nhà trường là vấn đề có tính lịch sử, gắn với sự phát triển của giáo dục, của nhà trường. Hoạt động đào tạo và quản lý phát triển chương trình đào tạo ngành sư phạm ở trường Đại học quốc gia Lào cần được xem xét nghiên cứu trên nhiều góc độ qua các giai đoạn khác