Luận văn Thạc sĩ Định hướng ứng dụng: Chất lượng hoạt động của Hội đồng nhân dân phường tại thành phố Đà Lạt tỉnh Lâm Đồng

Chia sẻ: Hao999 Hao999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:69

Thêm vào BST

Báo xấu

37
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của Luận văn là đề xuất những phương hướng và giải pháp tiếp tục nâng cao chất lượng hoạt động của HĐND phường tại thành phố Đà Lạt hiện nay. Mời các bạn cùng tham khảo luận văn để nắm chi tiết nội dung.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Định hướng ứng dụng: Chất lượng hoạt động của Hội đồng nhân dân phường tại thành phố Đà Lạt tỉnh Lâm Đồng

BỘ NỘI VỤ TRƯỜNG ĐẠI HỌC NỘI VỤ HÀ NỘI NGUYỄN THỊ NHƯ LINH CHẤT LƯỢNG HOẠT ĐỘNG CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN PHƯỜNG TẠI THÀNH PHỐ ĐÀ LẠT, TỈNH LÂM ĐỒNG LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ CÔNG Thành phố Hồ Chí Minh, 8/2020
BỘ NỘI VỤ TRƯỜNG ĐẠI HỌC NỘI VỤ HÀ NỘI NGUYỄN THỊ NHƯ LINH CHẤT LƯỢNG HOẠT ĐỘNG CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN PHƯỜNG TẠI THÀNH PHỐ ĐÀ LẠT, TỈNH LÂM ĐỒNG LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ CÔNG MÃ SỐ: 83.40.403 Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS NGUYỄN QUỐC SỬU Thành phố Hồ Chí Minh, 8/2020
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan, những nội dung khoa học được trình bày trong luận văn này là kết quả nghiên cứu của cá nhân tôi. Được thực hiện dưới sự giúp đỡ của các thầy giáo hướng dẫn, cùng sự hỗ trợ của gia đình và đồng nghiệp. Tác giả luận văn Nguyễn Thị Như Linh i
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn, tôi đã nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình của các thầy cô, bạn học và đồng nghiệp. Nhân dịp này, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS. TS Nguyễn Quốc Sửu đã hướng dẫn tận tình, giúp đỡ, góp ý cho tôi trong quá trình nghiên cứu và hoàn thiện luận văn thạc sỹ của mình. Tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, Phòng quản lý đào tạo thạc sỹ sau Đại học và quý thầy cô giáo trường Đại học Nội vụ Hà Nội đã tạo điều kiện, giúp đỡ và tận tình truyền đạt kiến thức cho tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn thạc sỹ. Tôi xin chân thành cảm ơn Phòng Nội Vụ Đà Lạt, HĐND thành phố Đà Lạt, bạn vè và đồng nghiệp đã tạo điều kiện và giúp đỡ tôi trong quá trình thu thập số liệu để nghiên cứu và hoàn thành luận văn thạc sỹ. Tác giả luận văn Nguyễn Thị Như Linh ii
DANH MỤC CHỮ CÁI VIẾT TẮT HĐND : Hội đồng nhân dân UBND : Ủy ban nhân dân CHXHCN : Cộng hòa xã hội chủ nghĩa KT- XH : Kinh tế- xã hội QP-AN : Quốc phòng – an ninh UBMTTQ : Ủy ban Mặt trật tổ quốc NĐ-CP : Nghị định chính phủ QLNN : Quản lý nhà nước CQĐP : Chính quyền địa phương VBQPPL : Văn bản quy phạm pháp luật iii
DANH MỤC BẢNG, BIỂU Stt Nội dung Trang Bảng 2.1. Cơ cấu, số lượng đại biểu HĐND phường nhiệm kỳ 2011 – 21 2016 và nhiệm kỳ 2016 - 2021. Bảng 2.2. Trình độ văn hóa và chuyên môn của đại biểu HĐND 22 phường nhiệm kỳ 2011 – 2016 và nhiệm kỳ 2016- 2021. Bảng 2.3. Trình độ lý luận chính trị và quản lý nhà nước của đại biểu 22 HĐND phường nhiệm kỳ 2011 – 2016 và nhiệm kỳ 2016 - 2021. Bảng 2.4. Độ tuổi đại biểu HĐND phường ở thành phố Đà Lạt 23 nhiệm kỳ 2011 – 2016 và nhiệm kỳ 2016 - 2021. iv
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ..................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN.......................................................................................................... ii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT........................................................................ iii DANH MỤC BẢNG BIỂU.................................................................................... iv MỞ ĐẦU……………………………………………………………………….....1 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHẤT LƯỢNG HOẠT ĐỘNG CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN PHƯỜNG ........................................................................... 6 1.1. Khái niệm, vị trí, tính chất, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Hội đồng nhân dân phường................................................................................................... 6 1.1.1. Khái niệm.................................................................................................................... 6 1.1.2. Vị trí, tính chất pháp lý của HĐND: ........................................................................ 7 1.1.3. Chức năng của Hội đồng nhân dân phường ............................................................ 7 1.1.3.1. Chức năng quyết định................................................................................. 8 1.1.3.2. Chức năng giám sát .................................................................................... 8 1.1.4. Nhiệm vụ, quyền hạn của Hội đồng nhân dân phường .......................................... 9 1.1.5. Cơ cấu tổ chức và hoạt động của Hội đồng nhân dân phường ........................... 10 1.1.6. Phương thức hoạt động của Hội đồng nhân dân phường.................................... 11 1.2. Chất lượng hoạt động của Hội đồng nhân dân phường ................................ 13 1.2.1. Khái niệm.................................................................................................................. 13 1.2.2. Yếu tố cấu thành chất lượng hoạt động Hội đồng nhân dân phường ................. 14 1.2.3. Tiêu chí đánh giá chất lượng hoạt động của Hội đồng nhân dân phường:......... 16 Tiểu kết chương 1..…………………………………………………………………18 CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG CHẤT LƯỢNG HOẠT ĐỘNG CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN PHƯỜNG TẠI THÀNH PHỐ ĐÀ LẠT TỈNH LÂM ĐỒNG ……………………………………………………………………………20 2.1. Khái quát điều kiện tự nhiên, tình hình kinh tế - xã hội và cơ cấu, tổ chức của Hội đồng nhân dân phường ở thành phố Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng .......... 20 2.1.1. Khái quát điều kiện tự nhiên và tình hình KT-XH thành phố Đà Lạt. ............... 20
2.1.2. Cơ cấu, tổ chức của Hội đồng nhân dân phường ở thành phố Đà Lạt nhiệm kỳ 2011 - 2016 và nhiệm kỳ 2016 – 2021. ............................................................................ 21 2.2. Phân tích thực trạng chất lượng hoạt động của Hội đồng Nhân dân phường thành phố Đà Lạt từ nhiệm kỳ 2016-2021. ....................................................... 23 2.2.1. Kỳ họp của HĐND phường .................................................................................... 23 2.2.2. Hoạt động của Thường trực HĐND phường. .................................................... 241 2.2.3. Hoạt động các Ban của HĐND phường. .............................................................. 25 2.2.4. Hoạt động của đại biểu HĐND phường. .............................................................. 26 2.2.5. Hoạt động giám sát của HĐND phường. ............................................................. 28 2.3 Đánh giá chất lượng hoạt động của HĐND phường thành phố Đà Lạt nhiệm kỳ 2016-2021...................................................................................................................... 32 2.3.1. Những ưu điểm, nguyên nhân. .............................................................................. 32 2.3.2. Những hạn chế, nguyên nhân. ............................................................................... 41 Tiểu kết chương 2..…………………………………………………………………45 CHƯƠNG 3. PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG HOẠT ĐỘNG CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN PHƯỜNG TẠI THÀNH PHỐ ĐÀ LẠT TỈNH LÂM ĐỒNG .................................................. 46 3.1. Phương hướng nâng cao chất lượng hoạt động của Hội đồng Nhân dân phường ở thành phố Đà Lạt hiện nay. ................................................................ 46 3.1.1. Nâng cao nhận thức về vị trí, vai trò và chức năng của HĐND phường ............ 46 3.1.2. Nâng cao hiệu quả hoạt động của HĐND phường phải được tiến hành có kế hoạch, thường xuyên và liên tục ................................................................................... …46 3.2. Những giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động của HĐND phường tại thành phố Đà Lạt…………………………………………………………………46 3.2.1. Giải pháp chung……………………………………………………………...47 3.2.2. Những giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động của HĐND phường tại thành phố Đà Lạt tỉnh Lâm Đồng hiện nay………………………………………………48 3.2.2.1. Nâng cao về nhận thức, trách nhiệm của các tổ chức, chất lượng hoạt động của các Hội đồng Nhân dân phường……………………………………………….49
3.2.2.2. Nâng cao chất lượng thực hiện các nội dung, hình thức, biện pháp hoạt động của Hội đồng Nhân dân phường tại thành phố Đà Lạt……………………..………52 3.2.2.3. Tăng cường củng cố, kiện toàn tổ chức bộ máy, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ chủ chốt và các đại biểu Hội đồng Nhân dân để hoạt động của Hội đồng Nhân dân phường tại thành phố Đà Lạt đạt hiệu quả…………………………………..53 Tiểu kết chương 3………………………………………..…………………......56 KẾT LUẬN .......................................................................................................... 57 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO. .......................................................... 59
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Hội đồng nhân dân phường tại thành phố Đà Lạt tỉnh Lâm Đồng là cơ quan quản lý Nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân, do nhân dân địa phương bầu ra, chịu trách nhiệm trước nhân dân địa phương và cơ quan nhà nước cấp trên. Hội đồng nhân dân phường ở thành phố Đà Lạt tỉnh Lâm Đồng có chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn quyết định những chủ trương, biện pháp quan trọng để phát huy tiềm năng của cấp phường, xây dựng và phát triển cấp xã về KT- XH, củng cố QP-AN, không ngừng cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân địa phương. Hội đồng nhân dân phường tại thành phố Đà Lạt tỉnh Lâm Đồng thực hiện quyền quản lý nhà nước và giám sát đối với hoạt động của thường trực HĐND, uỷ ban nhân dân cùng cấp, việc thực hiện các nghị quyết của HĐND; việc tuân theo pháp luật của cơ quan nhà nước, tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội, đơn vị vũ trang nhân dân và của công dân ở cấp phường. Quản lý nhà nước và giám sát là chức năng, nhiệm vụ, nội dung, phương thức hoạt động cơ bản của HĐND phường. Thông qua hoạt động quản lý và giám sát để HĐND phường, thực hiện ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân. Trong thời gian qua, HĐND phường tại thành phố Đà Lạt tỉnh Lâm Đồng đã được củng cố, kiện toàn, tăng cường cải cách hành chính, hiệu lực quản lý nhà nước, đổi mới nội dung, phương thức hoạt động, giám sát. Hoạt động quản lý và chất lượng hoạt động của HĐND phường tại thành phố Đà Lạt đối với Thường trực HĐND, UBND, thực hiện các nghị quyết của HĐND, việc tuân theo pháp luật của cơ quan nhà nước, tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội, các đơn vị lực lượng vũ trang và của công dân trên địa bàn phường được duy trì đều đặn, đúng nguyên tắc, chế độ, có nhiều chuyển biến tích cực, bước đầu thu được một số kết quả. Bên cạnh những kết quả đạt được, hoạt động của HĐND phường trên địa bàn thành phố Đà Lạt vẫn còn những hạn chế nhất định, chưa tương xứng với vị 1
trí, vai trò trong hệ thống cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương cũng như với nhiệm vụ mà nhân dân giao phó. Cụ thể: Một là, công tác tổ chức kỳ họp HĐND ở một số địa phương chưa được quan tâm đúng mức. Thời gian tổ chức kỳ họp thường chỉ trong một ngày, chủ yếu tập trung thực hiện phần nghi thức, thủ tục và thông qua các nội dung trình kỳ họp. Hai là, hoạt động giám sát của HĐND phường chưa được tiến hành thường xuyên; có lúc, có nơi còn lúng túng về phương pháp; chất lượng và hiệu quả giám sát nhìn chung còn thấp. Nhiều kiến nghị thông qua hoạt động giám sát chưa được các cơ quan có trách nhiệm quan tâm giải quyết kịp thời; việc giám sát giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân, công tác hòa giải ở cơ sở còn hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu, nguyện vọng chính đáng của nhân dân. Ba là, công tác tham gia xây dựng và tuyên truyền, phổ biến pháp luật, chủ trương của Đảng, Nhà nước, nghị quyết của HĐND còn thiếu chủ động. Trong công tác tổ chức tiếp xúc cử tri, số lượng cử tri tham dự buổi tiếp xúc nhiều nơi chưa bảo đảm theo yêu cầu, có tình trạng đại biểu ngại khi dự tiếp xúc cử tri. Vai trò, hiệu lực quản lý nhà nước và chất lượng hoạt động của HĐND phường còn khá mờ nhạt. Quyền làm chủ của cử tri và các tầng lớp nhân dân thông qua hoạt động quản lý và giám sát của HĐND phườngchưa được phát huy đầy đủ. Thực tiễn hoạt động của HĐND phường tại thành phố Đà Lạt hiện nay đang đặt ra nhiều vấn đề cần được nghiên cứu, giải quyết cả trên phương diện lý luận và thực tiễn. Và có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến hạn chế trong chất lượng hoạt động của HĐND phường ở thành phố Đà Lạt. Từ những lý do, việc cần nghiên cứu và làm sáng tỏ lý luận về chất lượng hoạt động của HĐND, vì vậy nghiên cứu sinh lựa chọn đề tài "Chất lượng hoạt động của Hội đồng nhân dân phường tại thành phố Đà Lạt tỉnh Lâm Đồng" làm đề tài luận văn thạc sĩ Quản lý công. Đây là vấn đề rất cơ bản, cấp thiết, có ý nghĩa lý luận và thực tiễn sâu sắc. Việc lựa chọn nghiên cứu đề tài này nghiên cứu sinh hy vọng xác lập, luận giải làm rõ thêm những vấn đề lý luận thực tiễn, đề xuất giải pháp góp phần nâng cao chất 2
lượng hoạt động của HĐND phường tại thành phố Đà Lạt tỉnh Lâm Đồng trong thời kỳ mới. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Vấn đề chất lượng hoạt động của HĐND nói chung và HĐND phường nói riêng đã đã có rất nhiều các bài báo, luận văn, luận án, đề cập đến,cụ thể như : - Hội đồng nhân dân các cấp trong tổ chức bộ máy chính quyền địa phương - thực trạng và giải pháp của Hoàng Trần Nam trên Tạp chí Quản lý nhà nước, Học viện Hành chính Quốc gia, năm 2016. - Tiếp tục hoàn thiện việc tổ chức và hoạt động của Hội đồng nhân dân ở chính quyền đô thị theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 của Hoàng Thị Tú Oanh trên Tạp chí Quản lý nhà nước, Học viện Hành chính Quốc gia, năm 2017. - Đảm bảo tính thực quyền của Hội đồng nhân dân trong pháp luật về chính quyền địa phương của Trần Công Dũng trên Tạp chí Nghề luật, Học viện Tư pháp, năm 2015. 3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu * Mục đích nghiên cứu Mục đích của Luận văn là đề xuất những phương hướng và giải pháp tiếp tục nâng cao chất lượng hoạt động của HĐND phường tại thành phố Đà Lạt hiện nay. * Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu làm rõ những vấn đề cơ bản về HĐND phường, chất lượng hoạt động của HĐND phường. - Đánh giá thực trạng chất lượng, khái quát một số kinh nghiệm nâng cao chất lượng hoạt động của HĐND phường tại thành phố Đà Lạt tỉnh Lâm Đồng. - Đề xuất phương hướng và giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động của HĐND phường tại thành phố Đà Lạt tỉnh Lâm Đồng hiện nay. 4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu * Đối tượng nghiên cứu 3
Luận văn tập trung nghiên cứu về chất lượng hoạt động của Hội đồng nhân dân phường tại thành phố Đà Lạt tỉnh Lâm Đồng. * Phạm vi nghiên cứu - Không gian: đề tài nghiên cứu về HĐND phường ( 12 phường) tại thành phố Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng. - Thời gian: Đề tài nghiên cứu chất lượng hoạt động của HĐND phường tại thành phố Đà Lạt từ nhiệm kỳ 2011-2016, 2016-2021. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Luận văn nghiên cứu dựa trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện chứng của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về Bộ máy nhà nước, đường lối chính sách của Đảng, các quy định pháp luật của Nhà nước. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng các phương pháp cụ thể như: phân tích, tổng hợp, so sánh, phương pháp hệ thống, kết hợp lý luận với thực tiễn… để giải quyết những vấn đề đặt ra trong luận văn. 6. Đóng góp luận văn 6.1. Về mặt lý luận Kết quả nghiên cứu luận văn cung cấp những luận cứ khoa học cho Thành ủy, HĐND thành phố Đà Lạt, đặc biệt là HĐND các phường tại thành phố Đà Lạt tỉnh Lâm Đồng nghiên cứu, tham khảo, xác định chủ trương, biện pháp nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động. 6.2. Về mặt thực tiễn Luận văn có thể là một công trình nghiên cứu tham khảo để đánh giá một cách hệ thống, toàn diện thực trạng hoạt động của HĐND phường ở thành phố Đà Lạt tỉnh Lâm Đồng. Đề xuất phương hướng và giải pháp cơ bản nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của HĐND phường ở thành phố Đà Lạt tỉnh Lâm Đồng. 4
7. Kết cấu của đề tài Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của luận văn được kết cấu thành 03 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về Chất lượng hoạt động của Hội đồng nhân dân phường. Chương 2: Thực trạng chất lượng của hoạt động Hội đồng nhân dân phường ở thành phố Đà Lạt tỉnh Lâm Đồng. Chương 3: Phương hướng và giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động của Hội đồng nhân dân phường ở thành phố Đà Lạt tỉnh Lâm Đồng. 5
CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHẤT LƯỢNG HOẠT ĐỘNG CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN PHƯỜNG 1.1 Khái niệm, vị trí, tính chất, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Hội đồng nhân dân phường 1.1.1 Khái niệm Hội đồng nhân dân phường là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân, do nhân dân địa phương bầu ra,chịu trách nhiệm trước nhân dân địa phương và cơ quan nhà nước cấp trên. Hội đồng nhân dân là cầu nối giữa Đảng, Nhà nước với Nhân dân, tạo điều kiện cho Nhân dân làm chủ, mối quan hệ hai chiều được dung hòa giữa yếu tố quyền lực Nhà nước và yếu tố ý chí của Nhân dân. Hội đồng nhân dân quyết định những chủ trương, biện pháp quan trọng để phát huy tiềm năng của địa phương, xây dựng và phát triển địa phương về kinh tế - xã hội, củng cố quốc phòng, an ninh, không ngừng cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân địa phương, làm tròn nghĩa vụ của địa phương đối với cả nước. * Quan niệm hoạt động của Hội đồng nhân dân phường: Luật tổ chức Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân khẳng định: Hiệu quả hoạt động của HĐND được bảo đảm bằng hiệu quả của các kỳ họp HĐND, hiệu quả hoạt động của Thường trực HĐND, các Ban của HĐND và của các đại biểu HĐND. Trong hoạt động của mình, HĐND, Thường trực HĐND, các ban ngành của HĐND và đại biểu HĐND phối hợp chặt chẽ với Ban thường trực UBMTTQVN và các tổ chức thành viên của Mặt trận, các tổ chức xã hội chăm lo và bảo vệ lợi ích của nhân dân, vận động nhân dân tham gia vào việc quản lý nhà nước. Khi quyết định những vấn đề thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của mình, HĐND ra nghị quyết và giám sát việc thực hiện nghị quyết đó. Luật tổ chức chính quyền địa phương cũng khẳng định hoạt động của HĐND được thực hiện bằng kỳ họp của HĐND, hoạt động giám sát của HĐND, 6
hoạt động của Thường trực, các ban, các đại biểu HĐND. Điều đó cho thấy các hình thức hoạt động của HĐND phường bao gồm hoạt động tại kỳ họp của HĐND, hoạt động của Thường trực, các ban, các đại biểu HĐND và hoạt động giám sát của HĐND phường. 1.1.2 Vị trí, tính chất pháp lý của HĐND HĐND cùng với các cơ quan nhà nước khác ở địa phương thực hiện chức năng quản lý nhà nước theo lãnh thổ, kết hợp với quản lý theo ngành và lĩnh vực, kết hợp hài hòa giữa lợi ích của Nhân dân địa phương với lợi ích chung của cả nước, đã góp phần xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân, trực tiếp đưa đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước vào cuộc sống, bảo đảm pháp chế XHCN. HĐND có vị trí hết sức quan trọng trong xây dựng và quản lý mọi mặt đời sống của Nhân dân địa phương về kinh tế - văn hóa - xã hội, quốc phòng - an ninh. Tính quyền lực nhà nước của HĐND biểu hiện ở chỗ: Thứ nhất, HĐND thể hiện quyền làm chủ của Nhân dân trên địa bàn lãnh thổ, đồng thời thực hiện những nhiệm vụ, quyền hạn do cấp trên phân giao. Thứ hai, quyết định của HĐND có tính bắt buộc chung đối với các cơ quan, tổ chức và công dân ở địa phương. Theo quy định của Luật Tổ chức CQĐP năm 2015, HĐND được tổ chức ở các đơn vị hành chính, theo đó, HĐND được thành lập ở ba cấp: Tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương; Huyện, quận, thị xã và thành phố thuộc tỉnh, đơn vị hành chính tương đương; Xã, phường, thị trấn. Như vậy, HĐND phường là cơ quan nằm trong hệ thống tổ chức CQĐP, có vị trí hết sức quan trọng trong việc góp phần thực hiện chế độ dân chủ XHCN, xây dựng và quản lý mọi mặt của đời sống nhân dân địa phương về kinh tế - xã hội, văn hóa, an ninh – quốc phòng… là cầu nối giữa Nhà nước với Nhân dân, trực tiếp đưa đường lối, chính sách, pháp luật của Nhà nước vào cuộc sống trên địa bàn phường. 1.1.3. Chức năng của Hội đồng nhân dân phường Chức năng của HĐND phường là những phương diện, mặt hoạt động cơ bản của HĐND, phản ánh địa vị pháp lý của HĐND, được quyết định bởi vị trí, 7
tính chất, nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND. HĐND phường thực hiện những nhiệm vụ và sử dụng những quyền hạn theo phân định thẩm quyền, phân quyền, phân cấp và ủy quyền, đảm bảo sự lãnh đạo thống nhất của Trung ương, đồng thời phát huy quyền chủ động, sáng tạo của địa phương. Theo quy định của pháp luật, HĐND phường có hai chức năng quan trọng: 1.1.3.1. Chức năng quyết định Chức năng cơ bản nhất của HĐND là căn cứ vào Hiến pháp, luật, văn bản của cơ quan nhà nước cấp trên để ra các quyết định (dưới hình thức ban hành Nghị quyết) về những vấn đề thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND. Chẳng hạn như: các vấn đề của địa phương do luật định, giám sát việc tuân theo Hiến pháp và pháp luật ở địa phương và việc thực hiện nghị quyết của HĐND. Với tư cách là cơ quan quyền lực nhà nước và cơ quan đại diện của Nhân dân ở địa phương, HĐND thay mặt cho nhân dân địa phương, cho cử tri đã bầu ra mình để quyết định những vấn đề quan trọng của địa phương và giám sát việc thi hành những quyết định đó, việc tuân thủ Hiến pháp và pháp luật ở địa phương. 1.1.3.2. Chức năng giám sát Ngoài chức năng ra quyết định, HĐND phường còn thực hiện chức năng giám sát việc tuân theo Hiến pháp và pháp luật ở địa phương, việc thực hiện nghị quyết của HĐND mỗi cấp; giám sát hoạt động của Thường trực HĐND, UBND, các Ban của HĐND; giám sát văn bản quy phạm pháp luật của UBND. Giám sát được thực hiện bởi các chủ thể: HĐND, Thường trực HĐND, các ban của HĐND, Tổ đại biểu HĐND và cá nhân đại biểu HĐND; giám sát được thực hiện trên 07 hình thức chính, bao gồm: xem xét các báo cáo (trong đó có thẩm tra), xem xét trả lời chất vấn, giám sát văn bản quy phạm pháp luật, giám sát chuyên đề, giám sát giải quyết đơn thư công dân, giám sát giải quyết kiến nghị của cử tri và giải trình tại phiên họp thường trực HĐND. Hoạt động giám sát của HĐND mang tính quyền lực Nhà nước để thay mặt Nhân dân địa phương thực hiện quyền dân chủ theo pháp luật quy định và là một bộ phận quyền lực cấu thành không thể tách rời cơ quan quyền lực Nhà nước ở địa phương, là quyền lực mà Nhân dân địa phương trao cho cơ quan đại diện của mình theo trình tự, 8
thủ tục được pháp luật quy định để chăm lo và bảo vệ quyền, lợi ích chính đáng và hợp pháp của Nhân dân địa phương 1.1.4. Nhiệm vụ, quyền hạn của Hội đồng nhân dân phường Luật tổ chức chính quyền địa phương (2015) quy định rõ nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND phường. Quán triệt, cụ thể hóa, vận dụng Luật tổ chức chính quyền địa phương phù hợp với điều kiện cụ thể của các phường có thể xác định nhiệm vụ, quyền hạn như sau: Một là, ban hành Nghị quyết về vấn đề thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND phường. Hai là, quyết định biện pháp bảo đảm trật tự, an toàn xã hội đấu tranh, phòng, chống tội phạm và các hành vi vi phạm pháp luật khác, phòng chống quan liêu, tham nhũng trong phạm vi được phân quyền, biện pháp bảo vệ tài sản của cơ quan, tổ chức, bảo hộ tính mạng, tự do danh dự, nhân phẩm, tài sản, các quyền và lợi ích hợp pháp khác của công dân trên địa bàn phường. Ba là, bầu, miễn nhiệm, bãi nhiệm chủ tịch HĐND, phó chủ tịch HĐND, trưởng ban, phó trưởng ban của HĐND phường; bầu, miễn nhiệm, bãi nhiệm chủ tịch, phó chủ tịch UBND và các ủy viên UBND phường. Bốn là, quyết định dự toán thu chi ngân sách nhà nước trên địa bàn; dự toán thu, chi ngân sách của phường; điều chỉnh dự toán ngân sách của phường trong trường hợp cần thiết; phê chuẩn quyết toán ngân sách của phường. Quyết định chủ trương đầu tư chương trình, dự án của phường trong phạm vi được phân quyền. Năm là, giám sát việc tuân theo Hiến pháp và pháp luật ở địa phương, việc thực hiện nghị quyết của HĐND phường; giám sát hoạt động của Thường trực HĐND, UBND, các ban của HĐND phường; giám sát văn bản quy phạm pháp luật của UBND phường. Sáu là, lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do HĐND phường bầu gồm chủ tịch HĐND, phó chủ tịch HĐND, các trưởng ban của HĐND, chủ tịch, phó chủ tịch, các ủy viên UBND phường. 9
Bảy là, bãi nhiệm đại biểu HĐND phường và chấp nhận việc đại biểu HĐND phường xin thôi làm nhiệm vụ đại biểu. Tám là, bãi bỏ một phần hoặc toàn bộ văn bản trái pháp luật của UBND, chủ tịch UBND phường. 1.1.5 Cơ cấu tổ chức và hoạt động của Hội đồng nhân dân phường HĐND phường được tổ chức theo đơn vị hành chính cấp xã và hoạt động theo nguyên tắc tập trung dân chủ. Điều 32 của Luật tổ chức chính quyền địa phương quy định cơ cấu tổ chức của HĐND phường. Theo đó, HĐND phường gồm các đại biểu HĐND do cử tri ở phường bầu ra. Việc xác định tổng số đại biểu HĐND phường được thực hiện theo nguyên tắc. Thường trực HĐND phường gồm chủ tịch HĐND, một phó chủ tịch HĐND. Phó chủ tịch HĐND là đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách. Luật tổ chức chính quyền địa phương quy định bổ sung: HĐND phường thành lập Ban pháp chế, Ban kinh tế - xã hội. Ban của HĐND phường gồm có trưởng ban, một phó trưởng ban và các cấp ủy viên. Số lượng ủy viên của các ban HĐND phường do HĐND phường quyết định. Trong khi đó Luật tổ chức HĐND không quy định việc thành lập các Ban của HĐND phường. Nhiệm kỳ mỗi khóa của HĐND phường là 05 năm, kể từ kỳ họp thứ nhất của HĐND khóa đó đến kỳ họp thứ nhất của HĐND khóa sau. Khi HĐND phường hết nhiệm kỳ, thường trực HĐND các ban của HĐND phường, tiếp tục làm việc cho đến khi HĐND khóa mới bầu ra Thường trực HĐND, các ban của HĐND khóa mới. Chủ tịch HĐND ở mỗi đơn vị hành chính cấp xã, phường không giữ chức vụ đó quá hai nhiệm kỳ liên tục. Luật tổ chức Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân khẳng định: Hiệu quả hoạt động của HĐND được bảo đảm bằng hiệu quả của các kỳ họp HĐND, hiệu quả hoạt động của Thường trực HĐND, các Ban của HĐND và của các đại biểu HĐND. Trong hoạt động của mình, HĐND, Thường trực HĐND, các ban ngành của HĐND và đại biểu HĐND phối hợp chặt chẽ với Ban thường trực UBMTTQVN và các tổ chức thành viên của Mặt trận, các tổ chức xã hội chăm 10
lo và bảo vệ lợi ích của nhân dân, vận động nhân dân tham gia vào việc quản lý nhà nước. Khi quyết định những vấn đề thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của mình, HĐND ra Nghị quyết và giám sát việc thực hiện Nghị quyết đó. Nghiên cứu nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND phường cho thấy nội dung hoạt động tại các kỳ họp của HĐND phường bao gồm các công việc củng cố kiện toàn tổ chức, bộ máy của HĐND, UBND; Xây dựng, ban hành các Nghị quyết, quyết định chủ trương, biện pháp phát triển KT-XH, củng cố quốc phòng, an ninh trên địa bàn phường; giám sát việc tuân theo Hiến pháp, pháp luật ở địa phương, việc thực hiện nghị quyết của HĐND phường, giám sát hoạt động của Thường trực HĐND, UBND, các ban của HĐND, giám sát văn bản quy phạm pháp luật của UBND phường. Nội dung hoạt động của Thường trực, các ban của HĐND phường cũng chủ yếu tập trung vào các lĩnh vực tham mưu, đề xuất, chuẩn bị, tổ chức cho HĐND xây dựng, ban hành các nghị quyết và tiến hành hoạt động giám sát theo nhiệm vụ quyền hạn. 1.1.6. Phương thức hoạt động của Hội đồng nhân dân phường Một là, tổ chức các kỳ họp của HĐND phường Hội đồng nhân dân thảo luận và ra Nghị quyết về các vấn đề thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của mình tại các kỳ họp của Hội đồng nhân dân. Nghị quyết của Hội đồng nhân dân phải được quá nửa tổng số đại biểu Hội đồng nhân dân biểu quyết tán thành. Hội đồng nhân dân phường họp thường lệ mỗi năm hai kỳ. Ngoài kỳ họp thường lệ, Hội đồng nhân dân tổ chức các kỳ họp chuyên đề hoặc kỳ họp bất thường theo đề nghị của Chủ tịch Hội đồng nhân dân, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cùng cấp hoặc khi có ít nhất một phần ba tổng số đại biểu Hội đồng nhân dân cùng cấp yêu cầu. Hai là, hoạt động của thường trực, các ban, các đại biểu Hội đồng nhân dân phường Nội dung hoạt động của Thường trực HĐND phường gồm: Triệu tập và chủ tọa các kỳ họp của Hội đồng nhân dân; phối hợp với Ủy ban nhân dân trong việc chuẩn bị kỳ họp của Hội đồng nhân dân. Đôn đốc, kiểm tra Ủy ban nhân dân 11