Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước độc quyền tại Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:89

Thêm vào BST

Báo xấu

32
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn phân tích cơ sở lý luận tập trung vào tình hình đặc điểm, mục đích của chủ trương cổ phần hoá DNNN độc quyền ở nước ta. Xác lập mục tiêu chínhLuận văn Thạc sĩ, Luận văn xác DNNN độc quyền là không chỉ nhằm mục đích đổi mới, phát triển doanh nghiệp mà còn nhắm tới mục tiêu mang lại phúc lợi và tiện ích cho đa số mọi người, nhất là người nghèo, với chi phí thấp nhằm tăng sức cạnh tranh chung của cả nền kinh tế trong lộ trình hội nhập.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước độc quyền tại Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM LÊ THỊ THU HÀ LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. Hồ Chí Minh – Năm 2005
trang 1 MUÏC LUÏC NOÄI DUNG TRANG MÔÛ ÑAÀU CHÖÔNG 1 : MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ LYÙ LUAÄN VEÀ COÅ PHAÀN HOÙA DNNN. 1 1.1- Khaùi nieäm coå phaàn hoùa – ñaëc ñieåm cuûa coâng ty coå phaàn : 1 1.1.1 – Khaùi nieäm coå phaàn hoùa. 1 1.1.2 – Ñaëc ñieåm cuûa coâng ty coå phaàn. 1 1.1.2.1- Coå phaàn phoå thoâng. 3 1.1.2.2- Coå phaàn öu ñaõi. 3 1.1.3- Khaùi nieäm DNNN ñoäc quyeàn. 3 1.1.3.1- Ñoäc quyeàn baùn 3 1.1.3.2- Song ñoäc quyeàn 4 1.1.3.3- Ñoäc quyeàn mua 4 1.1.4.4- Ñoäc quyeàn töï nhieân 4 1.4.1.5- Khaùi nieäm DNNN ñoäc quyeàn 4 1.2 – Söï caàn thieát phaûi CPH DNNN ôû Vieät Nam : 5 1.2.1- Söï caàn thieát phaûi CPH DNNN 5 1.2.2- Muïc tieâu CPH DNNN 6 1.2.2.1- Naâng cao naêng löïc caïnh tranh vaø hieäu quaû hoaït ñoäng 6 cuûa DNNN 1.2.2.2- Laøm laønh maïnh hoaù tình hình taøi chính, phaùt trieån thò 7 tröôøng voán, thò tröôøng chöùng khoaùn. 7 1.2.2.3- Phaùt huy quyeàn laøm chuû cuûa ngöôøi lao ñoäng trong DN 7 1.3- Muïc tieâu coå phaàn hoùa DNNN ñoäc quyeàn : 10 1.4- Caùc phöông phaùp ñònh giaù doanh nghieäp : 10 1.4.1- Phöông phaùp ñònh giaù theo giaù trò taøi saûn thuaàn 11 1.4.2- Phöông phaùp ñònh giaù theo moâ hình chieát khaáu doøng tieàn (DCF)
trang 2 1.5- Kinh nghieäm coå phaàn hoùa DNNN ôû caùc nöôùc treân theá giôùi vaø baøi hoïc 13 kinh nghieäm cho Vieät Nam : 1.5.1- Coå phaàn hoùa ôû Trung quoác. 14 1.5.2- Tö nhaân hoaù ôû Anh. 16 1.5.3- Tö nhaân hoaù ôû Nga vaø Coäng hoaø Seùc. 17 1.5.4- Baøi hoïc kinh nghieäm ñöôïc ruùt ra cho vieäc thuùc ñaåy coå phaàn hoaù. 19 Keát luaän chöông 1 22 CHÖÔNG 2 : 23 THÖÏC TRAÏNG COÅ PHAÀN HOÙA TAÏI CAÙC DNNN ÑOÄC QUYEÀN ÔÛ VIEÄT NAM TRONG THÔØI GIAN QUA. 24 2.1 – Cô sôû phaùp lyù cuûa coå phaàn hoaù. 24 2.2- Thöïc traïng coå phaàn hoùa DNNN ñoäc quyeàn ôû nöôùc ta trong thôøi gian 25 qua: 25 2.2.1- Giai ñoaïn thí ñieåm töø naêm 1992 ñeán thaùng 1996. 2.2.2- Giai ñoaïn töø naêm 1996 ñeán thaùng 06/1998. 25 2.2.3- Giai ñoaïn môû roäng tieán trình coå phaàn hoaù (töø thaùng 06/1998 ñeán 26 nay). 2.2.3.1- Coâng taùc CPH taïi Toång coâng ty Böu chính – vieãn thoâng 30 (VNPT). 2.2.3.2- Coâng taùc CPH taïi Toång coâng ty Ñieän löïc Vieät Nam (EVN). 33 2.2.3.3- Coâng taùc CPH taïi Toång coâng ty Haøng Khoâng Vieät Nam (Vietnam Airlines). 35 2.3- Nhöõng thaønh töïu vaø haïn cheá, vöôùng maéc cuûa tieán trình coå phaàn hoaù ôû nöôùc ta trong thôøi gian qua: 37 2.3.1 – Nhöõng thaønh töïu: 37 2.3.1.1- Taêng cöôøng vai troø chuû ñaïo cuûa DNNN. 2.3.1.2- Khaû naêng huy ñoäng voán, baûo toàn voán nhaø nöôùc vaø hieäu 38 quaû KD. 2.3.1.3- Vieäc laøm vaø thu nhaäp cuûa ngöôøi lao ñoäng trong caùc coâng 40
trang 3 ty CP. 40 2.3.1.4- Thuùc ñaåy thò tröôøng chöùng khoaùn phaùt trieån. 41 2.3.2- Nhöõng haïn cheá, vöôùng maéc: 42 2.3.2.1-Caùc nhaø quaûn lyù chöa nhìn nhaän ñuùng möùc veà taàm quan troïng cuûa CPH DNNN ñoäc quyeàn 42 42 2.3.2.2-Haïn cheá trong vieäc taïo nhaän thöùc veà chuû tröông CPH, trong coâng taùc chæ ñaïo thöïc hieän. 45 2.3.2.3-Vöôùng maéc trong khaâu ñònh giaù DNNN ñoäc quyeàn. 47 2.3.2.4-Vöôùng maéc trong quaù trình xöû lyù nôï toàn ñoïng. 2.3.2.5-CPH kheùp kín laøm cho chuû tröông CPH DNNN ñoäc quyeàn 48 khoù ñaït ñöôïc muïc tieâu ban ñaàu. 49 2.3.2.6-Cô cheá ñoái vôùi ngöôøi lao ñoäng chöa ñöôïc giaûi quyeát trieät 50 ñeå. 51 2.3.2.7 - Thôøi gian ñeå tieán haønh CPH moät DNNN quaù daøi. 53 2.3.2.8- Cô sôû phaùp lyù cho CPH chöa vöõng chaéc. 2.3.2.9- Thò tröôøng chöùng khoaùn non treû, yeáu keùm Keát luaän chöông 2 55 CHÖÔNG III : 55 MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP GOÙP PHAÀN ÑAÅY NHANH TIEÁN TRÌNH COÅ 59 PHAÀN HOÙA TAÏI CAÙC DNNN ÑOÄC QUYEÀN ÔÛ VIEÄT NAM 59 3.1- Maïnh daïn thay ñoåi tö duy veà CPH DNNN ñoäc quyeàn trong caùc caáp quaûn lyù, thoâng qua ñoù thay ñoåi cô cheá CPH DNNN ñoäc quyeàn. 3.2- Nhoùm giaûi phaùp giaûi quyeát vöôùng maéc trong xöû lyù taøi chính vaø xaùc 59 ñònh giaù trò DNNN ñoäc quyeàn tröôùc khi CPH: 62 3.2.1- Moät soá giaûi phaùp giaûi quyeát vöôùng maéc trong khaâu ñònh giaù 63 DNNN ñoäc quyeàn. 3.2.2- Moät soá giaûi phaùp giaûi quyeát vöôùng maéc khaâu xöû lyù nôï toàn ñoïng. 63 3.3- CPH DNNN ñoäc quyeàn keát hôïp xoaù boû ñoäc quyeàn baùn vaø song ñoäc 64 quyeàn ñeå naâng cao söùc caïnh tranh chung cho caû neàn kinh teá.
trang 4 3.4- Nhoùm giaûi phaùp ruùt ngaén thôøi gian CPH vaø chaám döùt CPH kheùp kín 64 taïi caùc DNNN ñoäc quyeàn 65 3.5- Nhoùm giaûi phaùp nhaèm hoaøn thieän thò tröôøng chöùng khoaùn cuûa VN 3.5.1- Hoaøn thieän khuoân khoå phaùp lyù veà chöùng khoaùn vaø TTCK. 68 3.5.2- Nhanh choùng xaây döïng vaø naâng caáp cô sôû vaät chaát kyõ thuaät vaø ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc thích ñaùng cho caùc trung taâm giao dòch chöùng khoaùn ñeå phuø hôïp vôùi yeâu caàu phaùt trieån TTCK. 66 3.5.3- Taêng soá löôïng vaø chaát löôïng haøng hoaù cho TTCK. 68 3.6- Giaûi phaùp nhaèm hoaøn thieän cô sôû phaùp lyù cho CPH. 3.7- Nhoùm giaûi phaùp giaûi quyeát vöôùng maéc trong cô cheá ñoái vôùi ngöôøi lao ñoäng trong DNNN ñoäc quyeàn : KEÁT LUAÄN PHUÏ LUÏC TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
trang 5 LÔØI MÔÛ ÑAÀU 1- YÙ NGHÓA CUÛA VIEÄC CHOÏN ÑEÀ TAØI : Doanh nghieäp Nhaø nöôùc coù vai troø heát söùc quan troïng trong neàn kinh teá quoác daân, ñaëc bieät laø neàn kinh teá thò tröôøng theo ñònh höôùng XHCN nhö nöôùc ta. DNNN ñaõ coù nhöõng ñoùng goùp to lôùn khoâng chæ veà saûn löôïng, maø coøn veà vieäc laøm, thu nhaäp cho ngöôøi lao ñoäng. Maëc duø giöõ vai troø chuû ñaïo nhöng ña soá DNNN hoaït ñoäng khoâng hieäu quaû. Moät phaàn, do caùc doanh nghieäp naøy phaûi ñaùp öùng quaù nhieàu muïc tieâu cuûa Nhaø nöôùc, khoâng chæ ñôn thuaàn hoaït ñoäng vì hieäu quaû kinh doanh cuûa doanh nghieäp. Maët khaùc, do cô cheá quaûn lyù goø boù bôûi chiuï söï chæ ñaïo cuûa nhieàu cô quan chuû quaûn, moãi cô quan chuû quaûn laïi coù nhieàu caùch quaûn lyù rieâng. Moät quyeát ñònh kinh doanh thöôøng phaûi chôø caùc cô quan chuû quaûn naøy hoïp haønh, baøn baïc roài môùi ñöa ra ñöôïc quyeát ñònh thoáng nhaát, do ñoù thôøi gian keùo daøi laøm cho hoï maát nhieàu thôøi cô kinh doanh. Beân caïnh ñoù, cheá ñoä phaân phoái thu nhaäp baát hôïp lyù, khoâng phaùt huy ñöôïc tính saùng taïo naêng ñoäng cuûa ngöôøi lao ñoäng trong doanh nghieäp. Ñöùng tröôùc tình hình ñoù, ñaõ töø laâu vaán ñeà ñoåi môùi, saép xeáp vaø naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa DNNN ñöôïc Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ñaëc bieät quan taâm. Tröôùc naêm 1990, coù raát nhieàu bieän phaùp ñöa ra nhaèm caûi tieán naêng löïc quaûn lyù, hieäu quaû kinh doanh cuûa caùc coâng ty quoác doanh nhöng haàu nhö caùc bieän phaùp naøy khoâng ñem laïi hieäu quaû cao. Ñeán Hoäi nghò laàn thöù 2 Ban Chaáp Haønh Trung Öông Khoaù VII taïi Haø Noäi vaøo thaùng 11 naêm 1991, Ñaûng chuû tröông thöïc hieän thí ñieåm coå phaàn hoaù moät soá DNNN, ñoàng thôøi nhaø nöôùc cuõng ban haønh raát nheàu vaên baûn phaùp lyù ñeå kòp thôøi giaûi quyeát caùc vaán ñeà phaùt sinh trong quaù trình coå phaàn hoaù . Qua hôn 10 naêm thöïc hieän, chuùng ta ñaõ coå phaàn hoaù xong khoaûng 2.242 DNNN. Phaàn lôùn DNNN sau khi chuyeån sang coâng ty coå phaàn ñeàu hoaït ñoäng coù hieäu quaû hôn tröôùc xeùt toång theå treân caùc maët doanh thu, lôïi nhuaän, noäp ngaân saùch,
trang 6 tích luõy voán... Ñieàu naøy cho thaáy, chuû tröông coå phaàn hoùa laø chuû tröông ñuùng ñaén cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc, ñem laïi keát quaû cao trong vieäc ñoåi môùi vaø naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa DNNN. Tuy vaäy, trong 2.242 DNNN ñaõ coå phaàn hoaù thì soá doanh nghieäp coù voán treân 10 tyû chieán chöa ñeán 20%, soá löôïng DNNN thuoäc Toång coâng ty trong caùc ngaønh ñoäc quyeàn truyeàn thoáng nhö ñieän löïc, böu chính vieãn thoâng, haøng khoâng.... raát ít, thaäm chí coù Toång coâng ty cho ñeán nay vaãn chöa coå phaàn hoaù moät doanh nghieäp naøo tröïc thuoäc, ñieån hình laø Toång coâng ty coâng nghieäp taøu thuûy. Tyû troïng voán cuûa caùc DNNN ñaõ CPH chæ baèng 8,2% toång soá voán toaøn boä khoái DNNN (khoaûng 17.700 tyû ñoàng). Qua ñaùnh giaù cuûa Ban chæ ñaïo ñoåi môùi vaø phaùt trieån doanh nghieäp, töø naêm 1992 ñeán nay chöa coù naêm naøo chuùng ta hoaøn thaønh keá hoaïch coå phaàn hoaù theo loä trình do Chính phuû ñeà ra. Sôû dó tieán trình coå phaàn hoaù dieãn chaäm chaïp moät maët laø do caùc Boä, ngaønh, ñòa phöông chöa quyeát lieät trong vieäc toå chöùc thöïc hieän. Maët khaùc, cuõng coøn raát nhieàu vöôùng maéc veà chính saùch chöa ñöôïc thaùo gôõ trong suoát quaù trình coå phaàn hoaù, ñaëc bieät laø chính saùch ñònh giaù. Ñoù cuõng laø nguyeân nhaân chính laøm cho chaäm tieán trình coå phaàn hoaù taïi caùc DNNN ñoäc quyeàn. Ñeå goùp phaàn thuùc ñaåy tieán trình coå phaàn hoaù cuûa nöôùc ta ñöôïc nhanh hôn, ñem laïi nhieàu hieäu quaû thieát thöïc hôn, chuùng toâi choïn ñeà taøi nghieân cöùu : "Coå phaàn hoaù doanh nghieäp Nhaø nöôùc ñoäc quyeàn ôû Vieät Nam” vôùi mong muoán goùp phaàn hoaøn thaønh chuû tröông coå phaàn hoaù maø Ñaûng ñeà ra vaø taïo cho TTCK Vieät Nam nhieàu haøng hoaù coù chaát löôïng cao. 2- MUÏC ÑÍCH NGHIEÂN CÖÙU : DNNN ñoäc quyeàn hieän ñang naém giöõ tyû leä voán Nhaø nöôùc raát lôùn, hoaït ñoäng trong caùc lónh vöïc thieát yeáu trong neàn kinh teá . Maëc duø, ñöôïc hoaït ñoäng trong moâi tröôøng ñoäc quyeàn, ít caïnh tranh nhöng hieäu quaû cuûa chuùng ñem laïi raát thaáp, chöa phaùt huy ñöôïc vai troø chuû ñaïo trong neàn kinh teá
trang 7 quoác daân. Vì theá, vaán ñeà coå phaàn hoaù nhaèm ñoåi môùi cô cheá quaûn lyù, naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng vaø ñaëc bieät naâng cao chaát löôïng haøng hoaù dòch vuï phuïc vuï cho coâng chuùng, xoùa boû ñoäc quyeàn, töï do hoaù thong maïi höôùng ñeán hoäi nhaäp kinh teá theá giôùi laø raát caàn thieát vaø caàn ñöôïc söï quan taâm uûng hoä cuûa toaøn theå nhaân daân. Muïc ñích cuûa ñeà taøi cuõng xuaát phaùt töø moái quan taâm ñoù. 3- ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHAÏM VI NGHIEÂN CÖÙU– PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU : 3.1- Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu : Ñeå thöïc hieän muïc ñích treân, luaän aùn nghieân cöùu tieán trình coå phaàn hoaù ôû Vieät Nam. trong ñoù nghieân cöùu saâu veà tieán trình CPH taïi caùc DNNN ñoäc quyeàn. Tuy nhieân, chuùng toâi chæ taäp trung nghieân cöùu nhöõng vaán ñeà coøn haïn cheá, vöôùng maéc trong quaù trình coå phaàn hoaù DNNN ñoäc quyeàn ôû Vieät nam hieän nay nhö : coâng taùc taïo nhaän thöùc vaø chæ ñaïo thöïc hieän, khung haønh lang phaùp lyù, vaán ñeà lieân quan ñeán xöû lyù taøi chính vaø ñònh giaù DNNN ñoäc quyeàn, cô cheá ñoái vôùi lao ñoäng trong DNNN thöïc hieän CPH, thò tröôøng chöùng khoaùn.... Töø ñoù ñöa ra caùc giaûi phaùp thaùo gôõ chuùng goùp phaàn ruùt ngaén thôøi gian CPH vaø ñaåy maïnh tieán trình CPH taïi caùc DNNN ñoäc quyeàn. 3.2- Phöông phaùp nghieân cöùu : - Phöông phaùp phaân tích khoa hoïc : phaân tích lyù luaän; toång hôïp vaø ñaùnh giaù thöïc tieãn; suy luaän logic…ñeå ñaùnh giaù nhöõng toàn taïi trong quaù tieán trình CPH ôû Vieät Nam, töø ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp ñeå khaéc phuïc. - Phöông phaùp so saùnh : so saùnh ñaëc ñieåm tình hình cuûa tieán trình CPH cuûa nöôùc ta vôùi moät soá nöôùc treân theá giôùi, töø ñoù ruùt ra moät soá baøi hoïc kinh nghieäm cho Vieät Nam. 4- ÑIEÅM MÔÙI CUÛA ÑEÀ TAØI : Luaän aùn phaân tích cô sôû lyù luaän taäp trung vaøo tình hình ñaëc ñieåm, muïc ñích cuûa chuû tröông coå phaàn hoaù DNNN ñoäc quyeàn ôû nöôùc ta. Xaùc laäp muïc tieâu chính xaùc DNNN ñoäc quyeàn laø khoâng chæ nhaèm muïc ñích ñoåi môùi, phaùt trieån doanh
trang 8 nghieäp maø coøn nhaém tôùi muïc tieâu mang laïi phuùc lôïi vaø tieän ích cho ña soá moïi ngöôøi, nhaát laø ngöôøi ngheøo, vôùi chi phí thaáp nhaèm taêng söùc caïnh tranh chung cuûa caû neàn kinh teá trong loä trình hoäi nhaäp. Ñoàng thôøi, nghieân cöùu theâm tieán trình tö nhaân hoaù, CPH caùc DNNN ñoäc quyeàn Trung Quoác, Anh, Nga vaø CH Sec. Töø ñoù ruùt ra baøi hoïc kinh nghieäm cho Vieät nam. Toång keát quaù trình thöïc hieän chuû tröông coå phaàn hoaù DNNN vaø DNNN ñoäc quyeàn trong gaàn 14 naêm qua cuûa caû nöôùc (töø naêm 1992 ñeán thaùng 6 naêm 2005). Töø lyù luaän vaø thöïc tieãn luaän aùn ñaùnh giaù thaønh töïu, haïn cheá vöôùng maéc trong quaù trình thöïc hieän chuû tröông coå phaàn hoaù DNNN ñoäc quyeàn trong thôøi gian qu vaø ñöa ra baûy nhoùm giaûi phaùp goùp phaàn ñaåy nhanh tieán ñoä coå phaàn hoaù DNNN ñoäc quyeàn ôû nöôùc ta. 5- KEÁT CAÁU CUÛA LUAÄN AÙN : Luaän aùn coù 68 trang, 6 baûng, 8 bieåu (khoâng keå phaàn môû ñaàu, keát luaän, muïc luïc, taøi lieäu tham khaûo, phuï luïc), 7 phuï luïc. Keát caáu luaän aùn goàm 3 chöông : Chöông 1 : Moät soá vaán ñeà lyù luaän veà coå phaàn hoùa doanh nghieäp nhaø nöôùc. Chöông 2 : Thöïc traïng coå phaàn hoùa taïi caùc DNNN vaø DNNN ñoäc quyeàn ôû Vieät Nam trong thôøi gian qua . Chöông 3 : Moät soá giaûi phaùp goùp phaàn ñaåy nhanh tieán trình coå phaàn hoùa taïi caùc DNNN ñoäc quyeàn ôû Vieät Nam.
trang 9 DANH MUÏC BAÛNG BAÛNG NOÄI DUNG TRANG Baûng 1 Loä trình saép xeáp, ñoåi môùi DNNN töø naêm 2003-2005 Trang 29 Baûng 2 Soá löôïng DNNN CPH trong caû nöôùc töø 1992-thaùng 6/2005 Trang 31 Baûng 3 Toång soá khaùch noäi ñòa Vietnam Airlines vaän chuyeån töø 1991- Trang 37 2002 Baûng4 Toång soá khaùch quoác teá Vietnam Airlines vaän chuyeån töø Trang 37 1991-2002 Baûng 5 Voán ñaàu tö phaùt trieån theo thaønh phaàn kinh teá vaø ngaønh kinh Trang 41 teá Baûng 6 Tình hình nieâm yeát chöùng khoaùn treân TTCK töø 07/2002- Trang 54 04/2005 DANH MUÏC BIEÅU BIEÅU NOÄI DUNG TRANG Bieåu 1 Tyû leä sôû höõu bình quaân trong DNNN coå phaàn hoaù Trang 30 Bieåu 2 Cô caáu DNNN CPH trong caùc Boä, ngaønh, ñòa phöông Trang 30 Bieåu 3 Tieán ñoä coå phaàn hoaù DNNN töø 1992 ñeán nay Trang 31 Bieåu 4 Soá lieäu thueâ bao ñieän thoaïi töø 2000-04/2005 (ÑT coá ñònh vaø Trang 34 DÑ) Bieåu 5 Soá löôïng ñieän phaùt ra vaø giaù baùn ñieän 2001-2004 Trang 36 Bieåu 6 Möùc ñoùng goùp vaø NSNN naêm 2004 töø caùc khu vöïc kinh teá Trang 40 Bieåu 7 Tyû troïng giaù trò nieâm yeát Trang 55 Bieåu 8 Tyû troïng khoái löôïng nieâm yeát Trang 55
trang 10 CHÖÔNG 1 : MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ LYÙ LUAÄN VEÀ COÅ PHAÀN HOÙA DNNN. 1.1- Khaùi nieäm coå phaàn hoùa – ñaëc ñieåm cuûa coâng ty coå phaàn vaø DNNN ñoäc quyeàn : 1.1.1 – Khaùi nieäm coå phaàn hoùa : Tö nhaân hoùa laø quaù trình chuyeån sôû höõu Nhaø nöôùc sang sôû höõu tö nhaân. Vieäc tö nhaân hoùa nhaèm muïc ñích giaûm ñeán möùc toái ña thaønh phaàn kinh teá coâng, taêng thaønh phaàn kinh teá tö nhaân, laøm cho neàn kinh teá thích öùng hôn vôùi cô cheá thò tröôøng tö baûn chuû nghóa (nhö Anh, Phaùp, Ba Lan, Rumani, Hunggary ñaõ thöïc hieän). Coå phaàn hoùa DNNN laø moät phöông thöùc gaàn gioáng nhö tö nhaân hoùa. Tuy nhieân, khaùc vôùi tö nhaân hoùa, coå phaàn hoùa ñöôïc coi laø quaù trình tö nhaân hoùa moät phaàn. Coå phaàn hoùa khoâng xoùa boû hoaøn toaøn sôû höõu nhaø nöôùc trong caùc doanh nghieäp thuoäc thaønh phaàn kinh teá coâng nhö tö nhaân hoùa maø chæ giaûm möùc ñoä sôû höõu nhaø nöôùc trong caùc doanh nghieäp naøy maø thoâi. ÔÛ nöôùc ta coå phaàn hoùa khoâng chæ chuyeån moät phaàn sôû höõu Nhaø nöôùc sang sôû höõu tö nhaân maø ñöôïc chuyeån cho nhieàu ñoái töôïng sôû höõu khaùc nhau : ngöôøi lao ñoäng trong chính doanh nghieäp ñöôïc coå phaàn hoùa, caù nhaân, toå chöùc kinh teá, toå chöùc xaõ hoäi trong vaø ngoaøi nöôùc.... nhaèm thu huùt theâm voán ñaàu tö, ngaên chaën tieâu cöïc, naâng cao hieäu quaû saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp. Ngoaøi ra, coøn taïo ñieàu kieän gaén keát lôïi ích cuûa ngöôøi lao ñoäng vôùi lôïi ích cuûa doanh nghieäp töø ñoù phaùt huy quyeàn laøm chuû cuûa hoï. 1.1.2 – Ñaëc ñieåm cuûa coâng ty coå phaàn : Coâng ty coå phaàn laø loaïi hình ñaëc tröng cuûa coâng ty ñoái voán, trong ñoù voán ñieàu leä ñöôïc chia laøm nhieàu phaàn baèng nhau goïi laø coå phaàn; moãi coå ñoâng chæ chòu traùch nhieäm veà nôï vaø caùc nghóa vuï taøi saûn khaùc cuûa doanh nghieäp trong phaïm vi soá voán
trang 11 ñaõ goùp vaøo doanh nghieäp; coå ñoâng coù quyeàn chuyeån nhöôïng coå phaàn cuûa mình cho ngöôøi khaùc (tröø coå phaàn öu ñaõi bieåu quyeát); coå ñoâng coù theå laø toå chöùc, caù nhaân; soá löôïng coå ñoâng toái thieåu laø ba vaø khoâng haïn cheá soá löôïng toái ña. Caùc coâng ty coå phaàn ñeàu coù quyeàn phaùt haønh chöùng khoaùn ra coâng chuùng theo quy ñònh cuûa phaùp luaät veà chöùng khoaùn. Coâng ty coå phaàn coù tö caùch phaùp nhaân keå töø ngaøy ñöôïc caáp giaáy chöùng nhaän ñaêng kyù kinh doanh. Coå phaàn laø phaàn chia nhoû nhaát voán ñieàu leä cuûa coâng ty ñöôïc theå hieän döôùi hình thöùc coå phieáu. Giaù trò moãi coå phaàn (meänh giaù coå phaàn) do coâng ty quyeát ñònh vaø ghi vaøo coå phieáu. Meänh giaù coå phaàn coù theå khaùc vôùi giaù chaøo baùn coå phaàn. Giaù chaøo baùn coå phaàn do Hoäi ñoàng quaûn trò cuûa coâng ty quyeát ñònh, nhöng khoâng ñöôïc thaáp hôn giaù thò tröôøng taïi thôøi ñieåm chaøo baùn, tröø coå phaàn öu ñaõi bieåu quyeát. Coå phieáu laø chöùng chæ do coâng ty coå phaàn phaùt haønh hoaëc buùt toaùn ghi soå xaùc nhaän quyeàn sôû höõu moät hoaëc moät soá coå phaàn cuûa coâng ty ñoù. Coå phieáu coù theå ghi teân hoaëc khoâng ghi teân. Luaät coâng ty moät soá nöôùc coù quy ñònh meänh giaù toái thieåu cuûa moät coå phieáu vaø nguyeân taéc laøm troøn soá. Luaät doanh nghieäp cuûa Vieät Nam khoâng coù quy ñònh naøy, nhöng caùc coâng ty coå phaàn thöôøng phaùt haønh coå phieáu coù meänh giaù töông ñöông ñeå deã daøng so saùnh treân thò tröôøng chöùng khoaùn. Coå phieáu coù theå ñöôïc mua baèng tieàn Vieät Nam, ngoaïi teä töï do chuyeån ñoåi, vaøng, giaù trò quyeàn söû duïng ñaát, giaù trò sôû höõu trí tueä, coâng ngheä, bí quyeát kyõ thuaät, caùc taøi saûn khaùc quy ñònh taïi Ñieàu leä coâng ty vaø phaûi ñöôïc thanh toaùn ñuû moät laàn. Luaät DNNN naêm 1999 cuûa Vieät Nam quy ñònh caùc loaïi coå phaàn nhö sau : 1.1.2.1- Coå phaàn phoå thoâng : coâng ty coå phaàn phaûi coù coå phaàn phoå thoâng vaø coå phaàn phoå thoâng khoâng theå chuyeån ñoåi thaønh coå phaàn öu ñaõi. Ngöôøi sôû höõu coå phaàn phoå thoâng goïi laø coå ñoâng phoå thoâng.
trang 12 1.1.2.2- Coå phaàn öu ñaõi : coâng ty coå phaàn coù theå coù coå phaàn öu ñaõi vaø ngöôøi naém giöõ coå phaàn öu ñaõi ñöôïc goïi laø coå ñoâng öu ñaõi. Coå phaàn öu ñaõi goàm caùc loaïi sau: (1) Coå phaàn öu ñaõi bieåu quyeát : chæ coù toå chöùc ñöôïc Chính phuû uûy quyeàn vaø coå ñoâng saùng laäp ñöôïc naém giöõ coå phaàn öu ñaõi bieåu quyeát. Öu ñaõi bieåu quyeát cuûa coå ñoâng saùng laäp chæ coù hieäu löïc trong 3 naêm, keå töø ngaøy coâng ty ñöôïc caáp giaáy chöùng nhaän ñaêng kyù kinh doanh. Sau thôøi haïn ñoù, coå phaàn öu ñaõi bieåu quyeát cuûa coå ñoâng saùng laäp chuyeån ñoåi thaønh coå phaàn phoå thoâng. Coå phaàn öu ñaõi bieåu quyeát laø coå phaàn coù soá phieáu bieåu quyeát nhieàu hôn so vôùi coå phaàn phoå thoâng. Soá phieáu bieåu quyeát cuûa moät coå phaàn öu ñaõi bieåu quyeát do Ñieàu leä coâng ty quy ñònh. (2) Coå phaàn öu ñaõi coå töùc : laø coå phaàn ñöôïc traû coå töùc vôùi möùc cao hôn so vôùi möùc coå töùc cuûa coå phaàn phoå thoâng hoaëc möùc oån ñònh haøng naêm. Coå töùc ñöôïc chia haøng naêm goàm coå töùc coá ñònh vaø coå töùc thöôûng. Coå töùc coá ñònh khoâng phuï thuoäc vaøo keát quaû kinh doanh cuûa coâng ty. Möùc coå töùc coá ñònh cuï theå vaø phöông thöïc xaùc ñònh coå töùc thöôûng ñöôïc ghi treân coå phieáu cuûa coå phaàn öu ñaõi coå töùc. (3) Coå phaàn öu ñaõi hoaøn laïi : laø coå phaàn seõ ñöôïc coâng ty hoaøn laïi voán goùp baát cöù luùc naøo theo yeâu caàu cuûa ngöôøi sôû höõu hoaëc theo caùc ñieàu kieän ñöôïc ghi taïi coå phieáu cuûa coå phaàn öu ñaõi hoaøn laïi. Coå ñoâng sôû höõu coå phaàn öu ñaõi hoaøn laïi coù caùc quyeàn khaùc nhö coå ñoâng phoå thoâng. Tuy nhieân, coå ñoâng sôû höõu coå phaàn öu ñaõi hoaøn laïi khoâng coù quyeàn bieåu quyeát, khoâng coù quyeàn döï hoïp Ñaïi hoäi coå ñoâng, khoâng coù quyeàn ñeà cöû ngöôøi vaøo Hoäi ñoàng quaûn trò vaø Ban kieåm soaùt. 1.1.3- Khaùi nieäm DNNN ñoäc quyeàn : 1.1.3.1- Ñoäc quyeàn baùn : ngöôøi baùn khoâng coù ñoái thuû caïnh tranh treân thò tröôøng saûn phaåm cuûa mình. DN ñoäc quyeàn baùn coù quyeàn quyeát ñònh giaù baùn vaø ngöôøi mua phaûi chaáp nhaän theo giaù baùn maø hoï ñöa ra. Trong thò tröôøng ñoäc quyeàn baùn thöôøng ngöôøi baùn aán ñònh giaù baùn cao hôn laø khi coù caïnh tranh vaø nhö vaäy seõ
trang 13 höôûng ñöôïc nhöõng khoaûn lôïi nhuaän khoång loà. Ngöôøi ñoäc quyeàn cuõng chæ caàn saûn xuaát vöøa ñuû ñeå ñaûm baûo lôïi nhuaän haøng naêm. Keát quaû laø thò tröôøng phaûi chòu ñöïng hai ñieàu baát lôïi : xuaát löôïng saûn phaåm thaáp vaø giaù cao. Treân thöïc teá ñoäc quyeàn chæ ñöôïc duy trì bôûi ñieàu maø caùc nhaø kinh teá goïi laø “raøo caûn thaâm nhaäp”. Caùc raøo caûn ñoù coù theå laø raøo caûn taøi chính, raøo caûn chuyeân moân, nhöng quan troïng hôn heát ñoù laø raøo caûn phaùp lyù do Chính phuû aán ñònh. 1.1.3.2- Song ñoäc quyeàn : caùc DN ñoäc quyeàn coù theå coù thò phaàn saáp xæ töông ñöông vaø caïnh tranh maïnh meõ caùc dòch vuï môùi nhöng vaãn kieám ñöôïc lôïi nhuaän cao. Khoâng nhaát thieát phaûi coù söï caáu keát giöõa 02 DN naøy ñeå ñaït ñöôïc lôïi nhuaän cao maø ñoái thuû caïnh tranh yù thöùc ñöôïc coù theå taêng gia lôïi nhuaän baèng caùch haïn cheá cung trong luùc ñoái thuû caïnh tranh cuõng coù khaû naêng nhö nhau. 1.1.3.3- Ñoäc quyeàn mua : caùc DN phaûi ñoái maët vôùi caïnh tranh trong thò tröôøng saûn phaåm cuûa mình khi mua thieát bò ñöôïc chuyeân moân hoaù ñeán möùc khoâng coù nhöõng ngöôøi mua khaùc. 1.1.3.4- Ñoäc quyeàn töï nhieân : ñoäc quyeàn töï nhieân laø khaùi nieäm treân thò tröôøng coù nhaø cung caáp duy nhaát coù theå ñaùp öùng moïi nhu caàu cuûa khaùch haøng vôùi giaù thaáp hôn caùc nhaø cung caáp khaùc maø khoâng bò maát hieäu quaû kinh teá nhôø quy moâ vaø hieäu quaû kinh teá . 1.1.3.5- Khaùi nieäm DNNN ñoäc quyeàn : Doanh nghieäp nhaø nöôùc ñoäc quyeàn laø loaïi hình doanh nghieäp thuoäc sôû höõu Nhaø nöôùc, ñöôïc Chính phuû aán ñònh kinh doanh ñoäc quyeàn trong caùc lónh vöïc coâng ích, lónh vöïc coù söùc aûnh höôûng lôùn ñeán tình hình kinh teá – chính trò – xaõ hoäi vaø an ninh quoác phoøng nhö : ñieän, nöôùc , böu chính vieãn, haøng khoâng, ñöôøng saét...Do hoaït ñoäng trong moâi tröôøng ñoäc quyeàn, haàu nhö khoâng coù caïnh tranh neân hoï ñöôïc quyeàn aán ñònh giaù baùn ra vaø moïi ngöôøi trong xaõ hoäi ñeàu chaáp nhaän giaù ñoù. Vì vaäy, DNNN ñoäc quyeàn coù vò trí quan troïng trong neàn kinh teá vaø coù khaû naêng chi phoái, ñieàu tieát tình hình kinh teá – chính trò – xaõ hoäi theo ñònh höôùng cuûa Nhaø nöôùc.
trang 14 1.2- Söï caàn thieát phaûi coå phaàn hoaù DNNN ôû Vieät Nam : 1.2.1- Söï caàn thieát phaûi CPH DNNN : Xuaát phaùt töø yeâu caàu böùc xuùc thöïc teá ñeå caûi caùch, ñoåi môùi DNNN vaø chuyeån saûn xuaát nhoû leân saûn xuaát lôùn, hôn laø vieäc öùng duïng töø moät moâ hình lyù thuyeát sao cheùp cuûa nöôùc ngoaøi, do ñoù coå phaàn hoaù ôû Vieät Nam coù yeâu caàu rieâng : Thöù nhaát, coå phaàn hoaù khoâng nhaèm muïc ñích tö nhaân hoaù caøng nhanh caøng toát caùc cô sôû kinh teá thuoäc sôû höõu nhaø nöôùc ñeå laøm giaûm gaùnh naëng cho ngaân saùch nhaø nöôùc, coå phaàn hoaù ôû Vieät Nam tröôùc heát nhaèm huy ñoäng voán cho doanh nghieäp, bôûi vì baûn thaân tieàn thu veà do baùn coå phaàn vaãn ñöôïc nhaø nöôùc tieáp tuïc ñaàu tö vaøo DNNN. Thöù hai, coå phaàn hoaù DNNN nhaèm cô caáu laïi heä thoáng DNNN baèng caùch du nhaäp hình thöùc coâng ty coå phaàn hoãn hôïp sôû höõu nhaø nöôùc vaø tö nhaân ñeå moät maët giaûm bôùt voán nhaø nöôùc ôû caùc lónh vöïc maø hình thöùc kinh teá tö baûn nhaø nöôùc vôùi vai troø kieåm soaùt cuûa nhaø nöôùc keát hôïp vôùi yeáu toá quaûn lyù vaø lao ñoäng tích cöïc cuûa caù nhaân toát hôn laø hình thöùc doanh nghieäp 100% sôû höõu nhaø nöôùc. Laøm nhö vaäy thaønh phaàn kinh teá nhaø nöôùc coù theå maïnh hôn, kieåm soaùt ñöôïc phaïm vi roäng hôn maø khoâng caàn taêng voán ñaàu tö cuûa nhaø nöôùc. Roõ raøng vôùi muïc ñích naøy, maëc duø moät phaàn taøi saûn chuyeån töø sôû höõu nhaø nöôùc sang sôû höõu tö nhaân, song muïc ñích laïi khoâng hoaøn toaøn gioáng tö nhaân hoaù ôû caùc nöôùc TBCN. Thöù ba, phöông chaâm, hình thöùc CPH cuõng nhö chính saùch öu ñaõi ñoái vôùi ngöôøi lao ñoäng trong caùc doanh nghieäp CPH cho thaáy muïc ñích CPH laø taïo ñieàu kieän cho ngöôøi lao ñoäng laøm chuû vaø doanh nghieäp sau CPH hoaït ñoäng hieäu quaû hôn laø muïc ñích chuyeån giao DNNN cho tö nhaân. Chính vì vaäy, nöôùc ta khoâng chuû tröông giao baùn DNNN caøng nhanh caøng toát maø kieân trì con ñöôøng CPH.
trang 15 1.2.2- Muïc tieâu CPH DNNN : Caûi caùch DNNN laø moät trong nhöõng muïc tieâu quan troïng ñöôïc ñaët ra trong ñaïi hoäi Ñaûng laàn thöù IX vaø vieäc thöïc hieän thaønh coâng muïc tieâu naøy seõ ñoùng vai troø troïng taâm trong tieán trình taùi caáu truùc voán DNNN, cuûng coá heä thoáng taøi chính vaø caûi thieän khaû naêng caïnh tranh do taùc ñoäng cuûa vieäc gia nhaäp Toå chöùc thöông maïi theá giôùi (WTO) ñoái vôùi neàn kinh teá Vieät Nam. Noäi dung caûi caùch caùc DNNN cuûa Chính phuû trong thôøi gian qua laø taäp trung coå phaàn hoaù DNNN. Chieán löôïc CPH caùc DNNN höôùng tôùi caùc muïc tieâu sau : 1.2.2.1- Naâng cao naêng löïc caïnh tranh vaø hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa DNNN : ¾ Coå phaàn hoùa DNNN ñaõ taïo ra loaïi hình doanh nghieäp coù nhieàu sôû höõu nhaèm taùch rieâng chuû theå thöïc hieän chöùc naêng quyeàn sôû höõu vaø chuû theå thöïc hieän quyeàn quaûn lyù, giuùp giaûi quyeát khaù trieät ñeå vaán ñeà sôû höõu trong caùc DNNN, khaéc phuïc söï can thieäp haønh chính cuûa chính quyeàn vaøo hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp, taïo cô cheá quaûn lyù naêng ñoäng, töï chuû cho DN. Ngoaøi ra, DNNN coù ñieàu kieän keát hôïp vai troø kieåm soaùt cuûa nhaø nöôùc vôùi caùc nhaân toá tích cöïc cuûa caù nhaân taïo ñoäng löïc, thay ñoåi cung caùch quaûn lyù, ñaåy luøi tình traïng laõng phí, tham nhuõng ñang raát phoå bieán taïi caùc DNNN ... goùp phaàn naâng cao hieäu quaû kinh doanh cho doanh nghieäp, phaùt huy vai troø chuû ñaïo trong neàn kinh teá quoác daân. ¾ DNNN sau CPH khoâng coøn thuï ñoäng troâng chôø vaøo vieäc trôï caáp voán hay baûo laõnh vay nôï cuûa Nhaø nöôùc nhö tröôùc ñaây, maø hoï coù ñieàu kieän tieáp caän nhieàu nguoàn voán khaùc thoâng qua TTCK, töø ñoù chuû ñoäng trong phaùt trieån caùc chieán löôïc kinh doanh vaø ñoåi môùi coâng ngheä cuûa doanh nghieäp. 1.2.2.2- Laøm laønh maïnh hoaù tình hình taøi chính, phaùt trieån thò tröôøng voán, thò tröôøng chöùng khoaùn:
trang 16 ¾ Tieán trình coå phaàn hoaù laøm cho soá löôïng DNNN giaûm, cuõng coù nghóa laø giaùn tieáp laøm giaûm nhu caàu hoã trôï vaø öu ñaõi veà tín duïng cuûa Nhaø nöôùc. Ñaëc bieät laø giaûm bôùt aùp löïc vay voán tín chaáp leân caùc ngaân haøng thöông maïi quoác doanh vaø caùc quyõ tín duïng nhaø nöôùc laøm cho tình hình taøi chính cuûa caùc ngaân haøng naøy ñöôïc laønh maïnh hoaù vaø taïo cô hoäi cho caùc thaønh phaàn kinh teá khaùc tieáp caän caùc nguoàn voán vay, thò tröôøng taøi chính seõ bình ñaúng vaø phuø hôïp vôùi quy luaät cung caàu cuûa thò tröôøng hôn. ¾ Tieán trình coå phaàn hoaù seõ laøm xuaát hieän nhieàu coâng ty coå phaàn, thoâng qua vieäc phaùt haønh vaø nieân yeát coå phieáu taïo "haøng hoaù" cho thò tröôøng sô caáp veà coå phieáu. Thò tröôøng sô caáp phaùt trieån toát thì thò tröôøng thöù caáp môùi coù khaû naêng phaùt trieån nhanh ñöôïc. Ñaëc bieät laø CPH taïi caùc Toång coâng ty lôùn vaø DNNN ñoäc quyeàn seõ taïo ra nhöõng "saûn phaåm chaát löôïng cao" cho TTCK Vieät Nam, kích thích caùc nhaø ñaàu tö quan taâm hôn ñeán chöùng khoaùn, goùp phaàn thuùc ñaåy thò tröôøng chöùng khoaùn non treû cuûa nöôùc ta ngaøy caøng phaùt trieån. 1.2.2.3- Phaùt huy quyeàn laøm chuû cuûa ngöôøi lao ñoäng trong doanh nghieäp : Coå phaàn hoaù taïo ñieàu kieän cho taát caû ngöôøi lao ñoäng trong doanh nghieäp coù cô hoäi laøm chuû doanh nghieäp neáu hoï muoán naém giöõ coå phieáu cuûa doanh nghieäp vaø hoï coù ñieàu kieän tham gia vaøo vieäc quyeát ñònh caùc vaán ñeà quan troïng cuûa doanh nghieäp thoâng qua Ñaïi hoäi coå ñoâng. Quyeàn lôïi cuûa ngöôøi lao ñoäng seõ hoøa quyeän vôùi lôïi ích cuûa doanh nghieäp töø ñoù phaùt huy tính chuû ñoäng, saùng taïo cuûa hoï goùp phaàn laøm cho doanh nghieäp hoaït ñoäng hieäu quaû hôn. 1.3- Muïc tieâu cuûa coå phaàn hoùa DNNN ñoäc quyeàn ôû Vieät Nam : Chuùng ta thaáy caùc DNNN ñoäc quyeàn cuûa Vieät Nam mang daùng daáp cuûa ñoäc quyeàn baùn nhieàu nhaát. Rieâng ngaønh vieãn thoâng (Vinaphone, Mobiphone) vaø ngaønh haøng khoâng (Vietnam airlines, Pacific airlines) mang daùng daáp cuûa song ñoäc quyeàn. Vôùi cô cheá Nhaø nöôùc can thieäp ñeå hình thaønh ñoäc quyeàn baùn hay song ñoäc quyeàn
trang 17 trong moät soá lónh vöõc ñeàu coù theå daãn ñeán tình traïng cung caáp haøng hoaù dòch vuï giaù cao vôùi chaát löôïng toài, laøm suy yeáu naêng löïc caïnh tranh cuûa chính doanh nghieäp vaø cuûa caû neàn kinh teá. Beân caïnh ñoù, cô cheá naøy coøn taïo nhieàu sô hôû daãn ñeán tình traïng tham nhuõng gaây thaát thoaùt lôùn cho NSNN vaø xaõ hoäi. Vuï ñieän keá ñieän töû cuûa Toång coâng ty ñieän löïc, vuï tham nhuõng lôùn taïi Cuïm caûng haøng khoâng mieàn trung hay vuï caïnh tranh khoâng laønh maïnh giöõa VNPT vaø Viettel Mobi… laø nhöõng ví duï cuï theå. Böùc xuùc töø thöïc tieãn ñoù, coå phaàn hoaù DNNN ñoäc quyeàn ñöôïc xaõ hoäi ñaëc bieät quan taâm. Vaäy, muïc tieâu CPH DNNN ñoäc quyeàn laø gì vaø coù gioáng nhö nhöõng muïc tieâu CPH DNNN neâu treân hay khoâng? Sôû dó phaûi nhaán maïnh vaán ñeà naøy vì noù coù aûnh höôûng lôùn ñeán söï thaønh coâng cuûa chuû tröông coå phaàn hoaù caùc DNNN ñoäc quyeàn. Ngoaøi nhöõng muïc tieâu chung cuûa chuû tröông CPH DNNN neâu treân, Chính phuû caàn phaûi coù nhöõng thay ñoåi maïnh meõ tö duy trong vieäc xaùc laäp muïc tieâu coå phaàn hoaù caùc DNNN ñoäc quyeàn, thaäm chí chuùng caàn ñöôïc cuï theå hoaù trong moät Nghò ñònh rieâng (hoaëc moät Chöông rieâng) chæ veà coå phaàn hoaù DNNN ñoäc quyeàn. Ñeå coù caùch tieáp caän thöïc tieãn hôn, chuùng ta haõy cuøng nhau quay trôû laïi chuû tröông tö nhaân hoaù ngaønh vieãn thoâng cuûa Singapore vaøo thaäp nieân 1990. Luùc baáy giôø, ngaønh vieãn thoâng Singapore laø moät doanh nghieäp ñoäc quyeàn cuûa Chính phuû vaø hoaït ñoäng raát hieäu quaû, ngöôøi daân haàu nhö khoâng ai than phieàn veà chaát löôïng dòch vuï tuyeät haûo maø ngaønh naøy cung caáp. Tuy nhieân, Chính phuû laïi quan nieäm caùc dòch vuï naøy caàn thieát phaûi ñöôïc caûi thieän trieät ñeå hôn nöõa vaø raèng caùc dòch vuï vieãn thoâng phaûi ñöôïc töï ñoäng ñeán vôùi töøng nhaø cuûa ngöôøi daân vôùi chaát löôïng cao hôn vaø chi phí reû hôn nöõa. Muïc tieâu treân chæ coù theå ñaït ñöôïc vôùi caùi giaù phaûi traû laø Chính phuû phaûi hy sinh caùc khoaûn lôïi tröôùc maét baèng caùch cho tö nhaân hoaù ngaønh dòch vuï vieãn thoâng. Nhöõng thaønh quaû ñaït ñöôïc sau ñoù cho thaáy chuû tröông treân cuûa Chính phuû Singapore ñaõ mang laïi thaønh coâng ngoaøi söùc töôûng töôïng. Singapore coù luùc laø moät
trang 18 trong nhöõng quoác gia coù neàn kinh teá caïnh tranh cao nhaát theá giôùi, hôn caû Myõ, do haàu nhö taát caû ngöôøi daân ôû ñaûo quoác naøy ñeàu coù khaû naêng ñoïc vaø giaûi thích ñöôïc caùc thoâng tin taøi chính quoác teá. Chính ñieàu naøy ñaõ laøm cho haàu heát caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñeàu caûm thaáy laøm aên raát deã daøng vôùi coâng chuùng taïi ñaây. Töø nhöõng kinh nghieäm thöïc tieãn treân, phaàn naøo cuõng phuø hôïp vôùi hoaøn caûnh Vieät Nam hieän nay, ñeå chuû tröông CPH DNNN ñoäc quyeàn thaønh coâng, traùnh ñi nhöõng khaåu hieäu gioáng nhöõng keát quaû khoâng mong ñôïi trong caùc chuû tröông CPH DNNN hôn 10 naêm qua, Chính phuû caàn maïnh daïn ñöa vaøo trong Nghò ñònh veà CPH muïc tieâu rieâng ñoái vôùi CPH DNNN ñoäc quyeàn laø "Nhaèm mang laïi phuùc lôïi vaø tieän ích cho ña soá moïi ngöôøi, nhaát laø ngöôøi ngheøo, vôùi chi phí thaáp nhaèm taêng söùc caïnh tranh chung cuûa caû neàn kinh teá trong loä trình hoäi nhaäp". Ngoaøi ra, CPH DNNN ñoäc quyeàn goùp phaàn xoaù boû tình traïng ñoäc quyeàn nhaø nöôùc. Neáu chính phuû tieáp tuïc duy trì hình thaùi DNNN ñoäc quyeàn thì thò tröôøng caïnh tranh ôû Vieät Nam seõ khoâng bao giôø trôû thaønh thò tröôøng caïnh tranh hoaøn haûo. Caïnh tranh khoâng hoaøn haûo daãn ñeán xu höôùng thoân tính hoaëc tieâu dieät ñoái thuû caïnh tranh. Thöïc teá hieän nay cho thaáy, maëc duø ñaõ môû cöûa cho caùc thaønh phaàn kinh teá tham gia vaøo caùc dòch vuï cung öùng ñieän, vieãn thoâng nhöng haàu nhö ai cuõng thaáy tình traïng cheøn eùp cuûa caùc Toång coâng ty ñoäc quyeàn ñoái vôùi thaønh phaàn kinh teá ngoaøi quoác doanh. Chính ñieàu naøy laøm cho tieán trình töï do hoaù thöông maïi, töï do hoaù giaù caû cuûa Chính phuû khoâng ñem laïi hieäu quaû cao, laøm giaûm tính haáp daãn cuûa moâi tröôøng ñaàu tö cuûa Vieät Nam. Vì vaäy, neáu tieán trình CPH DNNN ñoäc quyeàn keát hôïp vôùi tieán trình töï do hoaù thöông maïi maø cuï theå laø töï do hoaù giaù caû moät maët seõ naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc DNNN ñoäc quyeàn, naâng cao chaát löôïng dòch vuï, naâng cao söùc caïnh tranh chung cho neàn kinh teá. Maët khaùc, seõ caûi thieän toát moâi tröôøng caïnh
trang 19 tranh, taïo neân moät saân chôi bình ñaúng vaø khuyeán khích hôn nöõa söï phaùt trieån cuûa khu vöïc kinh teá ngoaøi quoác doanh vaø thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Nhö vaäy, nhöõng muïc tieâu mang tính daøi haïn naøy seõ laøm taêng theâm nieàm tin cuûa Thò tröôøng vaø ñaùnh tan ñi nhöõng tín hieäu cuûa moät soá quan chöùc trong caùc ngaønh ñoäc quyeàn raèng raát khoù ñeå CPH, vì hoï cho raèng nhöõng ngaønh naøy coù ñaëc thuø rieâng, do ñoù khoù xaùc ñònh giaù trò doanh nghieäp. Chính nhöõng lyù leõ treân laâu nay laøm cho coâng chuùng vaø caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi lo ngaïi raèng coù khaû naêng tieán trình CPH DNNN ñoäc quyeàn seõ khoâng thaønh coâng nhö döï kieán. Neâuù Chính phuû daùm chaáp nhaän höôùng tôùi moät muïc tieâu daøi haïn nhö neâu treân, vieäc ñaùnh giaù doanh nghieäp hay baát kyø lyù leõ naøo khaùc ñöôïc neâu ra khoâng laø vaán ñeà gì quaù nghieâm troïng. Trong tröôøng hôïp naøy nhöõng muïc tieâu ngaén haïn seõ ñöôïc ñaùnh ñoåi bôûi nhöõng muïc tieâu daøi haïn hôn. Vieäc neâu ra nhöõng lyù leõ laøm chaäm tieán trình CPH caùc DNNN ñoäc quyeàn so vôùi loä trình thôøi gian maø Chính phuû ñaõ aán ñònh seõ raát khoù thuyeát phuïc ñöôïc coâng chuùng. 1.4- Ñònh giaù doanh nghieäp : Ñònh giaù doanh nghieäp laø quaù trình xaùc ñònh giaù trò cuûa moät doanh nghieäp taïi moät ñieåm naøo ñoù ñeå laøm caên cöù khi doanh nghieäp coù nhu caàu mua, baùn, saùp nhaäp, giaûi theå, coå phaàn hoaù … Tuy nhieân vieäc ñònh giaù doanh nghieäp laø moät vaán ñeà khoù khaên vaø phöùc taïp. Ôû caùc nöôùc kinh teá thò tröôøng phaùt trieån hoï ñöa ra raát nhieàu phöông phaùp khaùc nhau veà ñònh giaù doanh nghieäp, moãi phöông phaùp khaùc nhau seõ coù keát quaû ñònh giaù khaùc nhau vaø coù nhöõng öu ñieåm, haïn cheá nhaát ñònh. Vaán ñeà laø chuùng ta löïa choïn moät phöông phaùp phuø sao cho phí toån thaáp nhaát vaø keát quaû ñònh giaù saùt vôùi thöïc teá nhaát. Keát quaû ñònh giaù seõ laøm cô sôû ñeå thoaû thuaän giöõa beân baùn vaø beân mua. Trong luaän vaên naøy, toâi xin trình baøy hai phöông phaùp ñònh giaù phoå bieán nhaát :