Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính: Áp dụng pháp luật xử phạt hành chính trong lĩnh vực văn hóa - từ thực tiễn quận Đồ Sơn, thành phố Hải Phòng

Chia sẻ: ViLijen ViLijen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:94

Thêm vào BST

Báo xấu

19
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn trình bày các nội dung chính sau: Áp dụng pháp luật xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa; Thực trạng áp dụng pháp luật xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa trên địa bàn quận Đồ Sơn, thành phố Hải Phòng; Quan điểm, giải pháp đảm bảo áp dụng pháp luật xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa trên địa bàn quận Đồ Sơn, thành phố Hải Phòng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính: Áp dụng pháp luật xử phạt hành chính trong lĩnh vực văn hóa - từ thực tiễn quận Đồ Sơn, thành phố Hải Phòng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ............./.............. ......../........ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ HOÀNG MAI ÁP DỤNG PHÁP LUẬT XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC VĂN HÓA – TỪ THỰC TIỄN QUẬN ĐỒ SƠN, THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH HÀ NỘI – 2020
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ............./.............. ......../........ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ HOÀNG MAI ÁP DỤNG PHÁP LUẬT XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC VĂN HÓA - TỪ THỰC TIỄN QUẬN ĐỒ SƠN, THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH Chuyên ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính Mã số: 8 38 01 02 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. TRẦN THÚY VÂN HÀ NỘI - 2020
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của bản thân tôi. Các số liệu là do tôi thu thập và kết quả trình bày trong luận văn này chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào trước đây. Hà Nội, ngày tháng năm 2020 Tác giả Nguyễn Thị Hoàng Mai
LỜI CẢM ƠN Xin chân thành cảm ơn tất cả quý thầy, cô giáo các ban, khoa chuyên môn thuộc Học viện Hành chính Quốc gia, trong suốt thời gian qua đã trang bị kiến thức cơ bản cũng như kiến thức chuyên ngành có giá trị lý luận và thực tiễn to lớn để tôi có cơ sở nghiên cứu và hoàn thành luận văn tốt nghiệp thạc sỹ chuyên ngành Luật Hiến pháp - Hành chính. Đặc biệt, xin chân thành cảm ơn Tiến sỹ Trần Thúy Vân - người đã trực tiếp hướng dẫn khoa học cho tôi với sự nhiệt huyết và tinh thần trách nhiệm cũng như tạo động lực giúp tôi thực hiện Luận văn này. Xin chân thành cảm ơn UBND Quận Đồ Sơn, Phòng Du lịch, Văn hóa thể thao Quận Đồ Sơn đã tạo mọi điều kiện thuận lợi giúp tôi hoàn thiện luận văn. Đồng thời, xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện luận văn này. Hà Nội, ngày tháng năm 2020 Tác giả Nguyễn Thị Hoàng Mai
MỤC LỤC MỞ ĐẦU .....................................................................................................................1 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ VỀ ÁP DỤNG PHÁP LUẬT XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC VĂN HOÁ .......................................9 1.1. Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa ................................... 9 1.1.1. Khái niệm xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa .......................9 1.1.2. Đặc điểm của xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa ...............11 1.1.3. Các yếu tố cấu thành của vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa ..........12 1.2. Áp dụng pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa... 17 1.2.1. Khái niệm, đặc điểm áp dụng pháp luật xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa ........................................................................................................17 1.2.2. Các hình thức xử phạt hành chính vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa và các biện pháp khắc phục hậu quả ........................................................................19 1.2.3. Các biện pháp ngăn chặn vi phạm hành chính và bảo đảm việc xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa..................................................................22 1.2.4. Thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa ..................23 1.2.5. Thủ tục xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa .........................27 1.3. Các điều kiện bảo đảm việc áp dụng pháp luật xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa............................................................................................ 31 Tiểu kết chương 1 ................................................................................................. 38 Chương 2 THỰC TRẠNG ÁP DỤNG PHÁP LUẬT XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC VĂN HOÁ TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN ĐỒ SƠN, THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG .....................................................................................39 2.1. Khái quát về tình hình kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội tác động đến việc áp dụng pháp luật xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa trên địa bàn quận Đồ Sơn, thành phố Hải Phòng ............................................... 39 2.2. Phân tích thực trạng áp dụng pháp luật xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa trên địa bàn quận Đồ Sơn giai đoạn 2015 - 2020 ................. 42 2.2.1. Tình hình vi phạm về kinh doanh dịch vụ văn hoá, văn hoá phẩm .................43 2.2.2. Tình hình vi phạm hành chính trong lĩnh vực di sản văn hoá ........................47
2.2.3. Áp dụng các nguyên tắc xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa ....50 2.2.4. Áp dụng các quy định về hình thức xử phạt hành chính và biện pháp khắc phục hậu quả .............................................................................................................53 2.2.5. Áp dụng các quy định về biện pháp ngăn chặn vi phạm hành chính và bảo đảm việc xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa .................................54 2.2.6. Áp dụng các quy định về thẩm quyền xử phạt và thủ tục xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa ....................................................................................54 2.3. Đánh giá chung về áp dụng pháp luật xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa trên địa bàn quận Đồ Sơn, thành phố Hải Phòng ................. 55 2.3.1. Kết quả đạt được .............................................................................................56 2.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân của hạn chế..................................................58 Tiểu kết Chương 2 .....................................................................................................61 Chương 3 QUAN ĐIỂM, GIẢI PHÁP ĐẢM BẢO ÁP DỤNG PHÁP LUẬT XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC VĂN HÓA TỪ THỰC TIỄN QUẬN ĐỒ SƠN, THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG .............................................62 3.1. Quan điểm đảm bảo áp dụng pháp luật trong xử phạt vi phạm hành chính 62 3.1.1. Đảm bảo tuân theo quy định của pháp luật trong xử phạt vi phạm hành chính .62 3.1.2. Bảo đảm công khai, minh bạch trong quá trình xử phạt vi phạm hành chính 63 3.1.3. Bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp các bên liên quan trong xử phạt hành chính .64 3.2. Giải pháp đảm bảo áp dụng pháp luật xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa từ thực tiễn quận Đồ Sơn, thành phố Hải Phòng . 65 3.2.1. Giải pháp chung ..............................................................................................65 3.2.2. Giải pháp riêng đối với quận Đồ Sơn, thành phố Hải Phòng ........................74 Tiểu kết chương 3......................................................................................................79 KẾT LUẬN ...............................................................................................................80 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................83
DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1 Danh sách các di tích, di sản văn hóa quốc gia trên địa Trang 48 bàn quận Đồ Sơn Danh sách các di tích lịch sử văn hóa cấp Thành phố Bảng 2.2 Trang 49 trên địa bàn quận Đồ Sơn
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT UBND Ủy ban nhân dân VHTT&DL Văn hóa thể thao và du lịch VPHC Vi phạm hành chính XLVPHC Xử lý vi phạm hành chính XPVPHC Xử phạt vi phạm hành chính
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài luận văn Trong điều kiện phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập kinh tế quốc tế, sự giao lưu và tiếp biến văn hóa đang diễn ra ngày sâu rộng, góp phần củng cố thêm bản sắc văn hóa dân tộc, mang lại những thành tựu nhất định, phục vụ tích cực và có hiệu quả cho quá trình phát triển của đất nước. Tuy nhiên, bên cạnh những yếu tố tích cực cũng xuất hiện những hiện tượng tiêu cực trong lĩnh vực văn hóa như: sự suy thoái về đạo đức, lối sống, tệ sùng ngoại, coi thường những giá trị văn hóa truyền thống; các hoạt động văn hóa có lúc, có nơi còn chạy theo xu hướng “thương mại hóa”, thiếu định hướng tư tưởng và thẩm mỹ , tính giáo dục suy giảm... Một trong những nguyên nhân của thực trạng nói trên là do công tác quản lý nhà nước về văn hóa ở các cấp, trong đó có cấp quận, một cấp trung gian giữa phường và thành phố còn nhiều yếu kém. Sự yếu kém này sẽ có sự tác động hai chiều lên và xuống làm cho việc quản lý nhà nước về văn hóa vốn đã phức tạp lại càng phức tạp hơn. Thể chế hóa đường lối, chủ trương của Đảng về xây dựng và phát triển văn hóa, Nhà nước đã tập trung nguồn lực vào việc từng bước hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật làm cơ sở cho việc tổ chức thực hiện hiệu quả hoạt động quản lý nhà nước về văn hóa, trong đó có nội dung về xử phạt VPHC trong lĩnh vực văn hóa. Xử phạt VPHC nói chung và xử phạt VPHC trong lĩnh vực văn hóa nói riêng là biện pháp quan trọng nhằm duy trì trật tự, kỷ cương trong quản lý hành chính nhà nước. Ở nước ta, pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính nói chung và vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa cũng luôn được chú trọng xây dựng, hoàn thiện và bảo đảm thực thi trên thực tế. Cùng với Luật Xử lý vi phạm hành chính ngày 20/6/2012 và các văn bản 1
hướng dẫn thi hành khác, như Nghị định 158/2013/NĐ-CP ngày 12/11/2013 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa, thể thao, du lịch và quảng cáo (được sửa đổi, bổ sung bằng Nghị định 28/2017/NĐ-CP ngày 20 tháng 3 năm 2017), Nghị định số 54/2019/NĐ-CP ngày 19/6/2019 của Chính phủ quy định về kinh doanh dịch vụ karaoke, dịch vụ vũ trường … Đấu tranh phòng chống các vi phạm pháp luật hành chính nói chung và vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa nói riêng luôn là nhiệm vụ trọng yếu của nước ta. Trong bối cảnh hiện nay, hệ thống pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính chưa đáp ứng được yêu cầu của thực tiễn. Tính hiệu quả của các biện pháp xử phạt chưa cao; thủ tục xử phạt còn rườm rà; tình trạng mâu thuẫn, chồng chéo giữa các văn bản còn khá phổ biến điều này ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng công tác áp dụng pháp luật. Đồ Sơn là một địa bàn có rất nhiều đặc thù về một mô hình phát triển kinh tế và văn hóa có vị trí địa lý chiến lược quan trọng trong phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội của thành phố Hải Phòng. Thế mạnh kinh tế chính của Đồ Sơn là du lịch nghỉ dưỡng bên cạnh đó còn có khá nhiều di tích lịch sử văn hóa và Lễ hội chọi trâu nổi tiếng. Do đặc thù của lĩnh vực văn hóa khá là đa dạng nên việc vi phạm pháp luật trong lĩnh vực văn hóa ở quận Đồ Sơn vẫn diễn ra khá nhiều và phức tạp gây khó khăn cho quản lý nhà nước trong lĩnh vực văn hóa cũng như đời sống văn hóa tinh thần của nhân dân (Là một khu du lịch biển nổi tiếng trong cả nước, hàng năm quận Đồ Sơn đón khoảng từ 2 đến 2,5 triệu lượt khách; do đó các hoạt động văn hóa trên địa bàn rất đa dạng khiến công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực văn hóa gặp nhiều khó khăn). Vì vậy rất cần thiết nghiên cứu, tìm ra những giải pháp phù hợp để nâng cao việc áp dụng pháp luật trong xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa trên địa bàn quận Đồ Sơn góp phần giúp cho Đảng bộ, chính quyền các cấp trên địa bàn thực hiện quản lý Nhà nước có hiệu quả và tuyên truyền nâng cao ý thức pháp luật nói chung và ý thức pháp luật trong lĩnh vực văn hóa nói 2
riêng của nhân dân đồng thời biến văn hóa trở thành một trong những thế mạnh tiềm năng để phát triển kinh tế. Nên em lựa chọn đề tài: “Áp dụng pháp luật xử phạt hành chính trong lĩnh vực văn hóa - từ thực tiễn quận Đồ Sơn, thành phố Hải Phòng” làm luận văn Thạc sỹ ngành Luật Hiến pháp và Luật Hành chính. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Xử phạt vi phạm hành chính là đề tài thu hút nhiều cơ quan nghiên cứu khoa học và các nhà khoa học nghiên cứu, thể hiện ở các đề tài khoa học, luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ và các bài viết. Kết quả nghiên cứu của nhiều công trình khoa học về vấn đề này đã được công bố trên các sách, báo, tạp chí, luận văn, luận án, tạp chí và các ấn phẩm khoa học…có thể kể tới như sau: - Viện Khoa học pháp lý – Bộ Tư pháp (1980), Xử phạt vi phạm hành chính, Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ (mã số 8598008), Hà Nội. Đề tài lần đầu tiên đề cập đến một cách toàn diện về việc xây dựng một hệ thống khoa học của việc xử phạt hành chính. Từ đó, đề tài làm nền tảng pháp lý nghiên cứu áp dụng cho việc xử phạt vi phạm hành chính trên nhiều lĩnh vực khác nhau. - TS Vũ Thư (2000), Chế tài hành chính – Lý luận và thực tiễn, NXB Chính trị Quốc gia Hà Nội. Tác giả đã đề cập sâu về nội dung chế tài hành chính cả trên phương diện lý luận và thực tiễn. Công trình nghiên cứu đã làm tài liệu tham khảo hiểu quả cho nhiều tác giả của các trường Đại học trong cả nước khi hoàn thành giáo trình Luật hành chính như Học viện Hành chính quốc gia, Đại học Luật Hà Nội, Học viện khoa học xã hội… Và nhiều công trình nghiên cứu nhỏ ở nhiều lĩnh vực ngành nghề cụ thể, nhiều địa phương. - Nguyễn Trường Sơn (2016)“Xử phạt vi phạm hành chính về buôn bán 3
hàng giả - từ thực tiễn quận Hoàn Kiếm, thành phố Hà Nội”, trình bày những vấn đề lý luận về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực buôn bán hàng giả; phân tích các quy định của pháp luật hiện hành và thực tiễn áp dụng về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực buôn bán hàng giả tại quận Hoàn Kiếm, thành phố Hà Nội và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện hoạt động này. Luận văn thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính – Học viện Hành chính Quốc gia. - Nguyễn Thị Thùy Linh (2017) “Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực xây dựng ở đô thị -từ thực tiễn Quận Cầu Giấy, Thành phố Hà Nội”, trình bày những vấn đề lý luận về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực xây dựng ở đô thị; làm rõ các quy định của pháp luật hiện hành và thực tiễn, hiện trạng áp dụng trong xử phạt vi phạm hành chính ở lĩnh vực xây dựng đô thị tại quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện hoạt động này. Luận văn thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính – Học viện Hành chính Quốc gia. - Trần Đông Hải (2017) “Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ trên địa bàn quận 10, thành phố Hồ Chí Minh”, trình bày những vấn đề lý luận và pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ; và thực tiễn áp dụng pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ trên địa bàn quận 10, thành phố Hồ Chí Minh đồng thời đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện hoạt động này. Luận văn thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính – Học viện Hành chính Quốc gia. - Trần Tố Như (2018) “Xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch biển - từ thực tiễn thành phố Hải Phòng”, trình bày những vấn đề lý luận về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch biển; và thực trạng xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch biển tại thành phố Hải Phòng đồng 4
thời đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện hoạt động này. Luận văn thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính – Học viện Hành chính Quốc gia. - Lê Trần Vinh (2019) “Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực trật tự đô thị từ thực tiễn thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk”, trình bày những vấn đề lý luận về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ; thực trạng xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực trật tự dô thị từ thực tiễn thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện hoạt động này. Luận văn thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính – Học viện khoa học xã hội. Tuy nhiên, đề tài áp dụng pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa vẫn còn bỏ ngỏ và ít được được nghiên cứu đề cập đến. Đặc biệt, đến nay chưa có công trình nghiên cứu nào nghiên cứu đầy đủ, sâu sắc về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa dưới góc độ tổ chức thực hiện pháp luật và hiệu quả thi hành pháp luật từ thực tiễn ở ở quận Đồ Sơn, thành phố Hải Phòng. Vì vậy, luận văn này tập trung đánh giá thực trạng và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng áp dụng pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa ở quận Đồ Sơn, thành phố Hải Phòng trong giai đoạn hiện nay. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn - Mục đích: Mục đích của luận văn là nghiên cứu việc áp dụng pháp luật xử phạt VPHC và đề xuất một số ý kiến, giải pháp hoàn thiện các quy định của pháp luật nhằm nâng cao hiệu quả áp dụng pháp về xử phạt VPHC trong lĩnh vực văn hóa ở quận Đồ Sơn, thành phố Hải Phòng nói riêng, trên địa bàn cả nước nói chung ở đơn vị hành chính cấp huyện. - Nhiệm vụ: + Nghiên cứu hệ thống hóa cơ sở lý luận về áp dụng pháp luật xử phạt vi 5
phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa. + Khảo sát và đánh giá thực trạng việc áp dụng pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa ở quận Đồ Sơn, thành phố Hải Phòng. Từ đó, chỉ rõ những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân của những ưu điểm và hạn chế trong áp dụng pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa ở quận Đồ Sơn, thành phố Hải Phòng. + Đề xuất một số giải pháp đảm bảo áp dụng pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa ở quận Đồ Sơn, thành phố Hải Phòng nói riêng, trên địa bàn cả nước nói chung. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn - Đối tượng nghiên cứu: Hoạt động áp dụng pháp luật xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa trên địa bàn quận Đồ Sơn, thành phố Hải Phòng. - Phạm vi nghiên cứu + Phạm vi nội dung: Luận văn tập trung nghiên cứu những vấn đề cơ bản của việc áp dụng pháp luật xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa trên địa bàn quận Đồ Sơn, thành phố Hải Phòng từ 2015 đến nay. + Phạm vi không gian: Luận văn nghiên cứu áp dụng pháp luật xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa ở quận Đồ Sơn. + Phạm vi thời gian: Luận văn nghiên cứu áp dụng pháp luật xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa trên địa bàn quận Đồ Sơn trong giai đoạn từ năm 2015 đến năm 2020. 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn - Phương pháp luận: Vận dụng cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác –Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và các chủ trương, quan điểm của Đảng, pháp luật của nhà nước xử phạt vi phạm hành chính. - Phương pháp nghiên cứu: 6
Xuất phát từ mục đích và nội dung nghiên cứu, luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu như: Phương pháp phân tích được sử dụng ở chương 1 của luận văn nhằm đưa ra những luận giải của các tác giả về vấn đề xử lý VPHC trong lĩnh vực văn hóa nói cũng như phân tích đánh giá quy định của pháp luật về xử lý VPHC trong lĩnh vực văn hóa.; Phương pháp thu thập, thống kê, so sánh tổng hợp và phân tích đánh giá được sử dụng ở chương 2 của luận văn phục vụ việc nghiên cứu thực trạng xử lý VPHC trong lĩnh vực văn hóa, từ đó đánh giá thực trạng của vấn đề xử lý VPHC trong lĩnh vực văn hóa của quận Đồ Sơn, thành phố Hải Phòng. Phương pháp phân tích, so sánh, tổng được sử dụng ở chương 3 của luận văn nhằm đưa ra đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả xử lý VPHC trong lĩnh vực văn hóa nói chung và với riêng địa bàn quận Đồ Sơn, thành phố Hải Phòng. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn - Ý nghĩa lý luận: Kết quả nghiên cứu luận văn đã làm bổ sung và làm phong phú thêm lý luận về sự lãnh đạo và quản lý của nhà nước đối với việc áp dụng pháp luật trong xử phạt vi phạm hành chính lĩnh vực văn hóa ở quận Đồ Sơn, thành phố Hải Phòng. - Ý nghĩa thực tiễn: Luận văn có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo trong công tác quản lý của cấp huyện và cấp xã về văn hóa; đồng thời có thể sử dụng làm tài liệu nghiên cứu, giảng dạy trong các trường chính trị thành phố, các trung tâm bồi dưỡng chính trị cấp quận, huyện. 7. Kết cấu của luận văn Luận văn ngoài phần mở đầu và kết luận thì gồm 03 chương: 7
Chương 1: Áp dụng pháp luật xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa Chương 2: Thực trạng áp dụng pháp luật xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa trên địa bàn quận Đồ Sơn, thành phố Hải Phòng Chương 3: Quan điểm, giải pháp đảm bảo áp dụng pháp luật xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa trên địa bàn quận Đồ Sơn, thành phố Hải Phòng. 8
Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ VỀ ÁP DỤNG PHÁP LUẬT XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC VĂN HOÁ 1.1. Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa 1.1.1. Khái niệm xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa 1.1.1.1. Xử phạt vi phạm hành chính Việc nghiên cứu khái niệm VPHC vừa có ý nghĩa lý luận quan trọng vừa mang tính thực tiễn sâu sắc. Trên cơ sở một định nghĩa khoa học, đúng đắn về VPHC, người ta mới có thể xác định được các vi phạm cụ thể trong từng lĩnh vực quản lý nhà nước và đây chính là cơ sở để truy cứu trách nhiệm hành chính đối với người vi phạm nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, nhà nước, cơ quan nhà nước cũng như các tổ chức có liên quan khác. Khoản 1 Điều 2 của Luật Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam kỳ họp thứ 3 khóa XIII thông qua ngày 20/6/2012 và có hiệu lực từ ngày 01/7/2013 định nghĩa: “VPHC là hành vi có lỗi do cá nhân, tổ chức thực hiện, vi phạm quy định của pháp luật về quản lý nhà nước mà không phải là tội phạm và theo quy định của pháp luật phải bị xử phạt vi phạm hành chính”. Còn ở khoản 2 Điều 2 định nghĩa: “Xử phạt vi phạm hành chính là việc người có thẩm quyền xử phạt áp dụng hình thức xử phạt, biện pháp khắc phục hậu quả đối với cá nhân, tổ chức thực hiện hành vi vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính”.Như vậy, XPVPHC là một loại hoạt động cưỡng chế, mang tính quyềnlực nhà nước phát sinh khi có VPHC, biểu hiện ở việc áp dụng các chế tài hành chính mang tính chất trừng phạt do các chủ thể có thẩm quyền nhân danh Nhà nước thực hiện theo quy định pháp luật. Một hành vi bị coi làVPHC khi nó được quy định trong pháp luật về XPVPHC và người có thẩm quyền xử phạt áp dụng hình thức xử 9
phạt, biện pháp khắc phục hậu quả đối với cá nhân, tổ chức thực hiện hành vi VPHC. XPVPHC thực chất là một loại hoạt động quản lý nhà nước do vậy chỉ có các cơ quan hoặc công chức được nhà nước trao quyền, quy định cụ thể thẩm quyền XPVPHC trong các văn bản pháp luật thì mới có quyền ra quyết định XPVPHC. Những chủ thể này nhân danh nhà nước, đại diện cho ý chí của nhà nước trong việc xác định một cá nhân hay tổ chức có hành vi VPHC hay không, hậu quả pháp lý của hành vi đó là như thế nào và có tuân theo các quy định cụ thể của pháp luật hay không. Tuy có khác nhau về cách diễn đạt, các định nghĩa về VPHC đã nêu đều phản ánh 04 đặc điểm bản chất sau đây của VPHC : Là hành vi trái pháp luật, xâm phạm các quy định của pháp luật về quản lý nhà nước; một hành vi được cho là trái quy định pháp luật khi hành vi đó không phù hợp với yêu cầu của quy phạm pháp luật hoặc là đối lập với yêu cầu đó có thể được biểu hiện ra bên ngoài bằng hành động hoặc không hành động và không đơn thuần là hành vi trái pháp luật hành chính mà còn có thể là những hành vi trái pháp luật dân sự, đất đai, lao động,… Hành vi do cá nhân, tổ chức thực hiện do cố ý hoặc vô ý hay còn gọi là tính có lỗi của VPHC. Tuy nhận thức được về sự xâm phạm trật tự quản lý nhà nước, tính trái pháp luật của hành vi đó nhưng các tổ chức, cá nhân vi phạm vẫn lựa chọn và thúc đẩy hoạt động của mình trái với yêu cầu của pháp luật trong khi có đủ điều kiện để lựa chọn và quyết định cách xử sự khác, phù hợp với yêu cầu của pháp luật. Mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi thấp hơn tội phạm. Để đánh giá được mức độ nguy hiểm của VPHC so với tội phạm cần đồng thời cân nhắc các yếu tố như: mức độ gây thiệt hại cho xã hội của hành vi, tính chất, mức độ lỗi, tầm quan trọng của khách thể được bảo vệ cũng như nhân thân người vi phạm. Đây là dấu hiệu cơ bản nhất để phân biệt VPHC với tội phạm. Pháp luật quy định hành vi đó phải bị XPVPHC, được thể hiện ngay 10
trong định nghĩa VPHC, dấu hiệu này vừa có tính quy kết vừa là thuộc tính của VPHC. 1.1.1.2. Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa Trên cơ sở định nghĩa chung về vi phạm hành chính như đã nêu trên, có thể hiểu VPHC trong lĩnh vực văn hóa là hành vi có lỗi do cá nhân, tổ chức thực hiện, vi phạm quy định pháp luật về quản lý nhà nước trong lĩnh vực văn hóa, nhưng không phải là tội phạm và theo quy định của pháp luật phải bị xử phạt vi phạm hành chính. Các lĩnh vực được xem là VPHC trong lĩnh vực văn hóa bao gồm: Vi phạm quy định về sản xuất phim, phát hành phim, phổ biến phim, nhân bản, tàng trữ phim, lưu chiểu, lưu trữ phim; sản xuất, lưu hành băng, đĩatrò chơi điện tử. Vi phạm các quy định về nhân bản; sản xuất; dán nhãn kiểm soát, lưu chiểu; bán, cho thuê hoặc lưu hành; tàng trữ, phổ biến bản ghi âm, ghi hình ca múa nhạc, sân khấu. Vi phạm quy định về biểu diễn nghệ thuật, trình diễn thời trang; thi người đẹp và người mẫu; dạy âm nhạc, dạy khiêu vũ của cơ sở dạy âm nhạc, dạy khiêu vũ ngoài công lập. Vi phạm quy định trong lĩnh vực mỹ thuật, triển lãm văn hóa, nghệ thuật, nhiếp ảnh. Vi phạm quy định về nếp sống văn hóa, công trình văn hóa, di sản văn hóa. Vi phạm quy định trong lĩnh vực thư viện, hoạt động văn hóa và kinh doanh dịch vụ văn hóa công cộng. Vi phạm quy định về công bố, phổ biến tác phẩm ra nước ngoài. Vi phạm quy định về trình tự, thủ tục hành chính trong lĩnh vực văn hóa. 1.1.2. Đặc điểm của xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa Thứ nhất là: XPVPHC trong lĩnh vực văn hóa được áp dụng đối với tổ 11
chức, cá nhân trong và ngoài nước VPHC trong lĩnh vực văn hóa. Thứ hai là: XPVPHC trong lĩnh vực văn hóa được tiến hành bởi các chủ thể có thẩm quyền theo quy định của pháp luật. Theo Luật XLVPHC và Nghị định số 158/2013/NĐ-CP ngày 12/11/2013 của Chính phủ quy định cụ thể chủ thể có thẩm quyền XPVPHC, hình thức, mức độ XPVPHC mà họ được phép áp dụng đối với cá nhân, tổ chức VPHC về văn hóa gồm: Chủ tịch UBND các cấp; thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực văn hóa (thanh tra viên, Chánh Thanh tra Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Chánh Thanh tra Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Cục trưởng các Cục, Trưởng Đoàn thanh tra và cấp sở được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành); người có thẩm quyền xử phạt thuộc lực lượng Công an nhân dân, Bộ đội biên phòng, Cảnh sát phòng cháy chữa cháy, Quản lý thị trường. Thứ ba là: XPVPHC trong lĩnh vực văn hóa được tiến hành theo nguyên tắc, thủ tục, trình tự được quy định tại các văn bản pháp luật về XPVPHC nói chung, XPVPHC trong lĩnh vực văn hóa nói riêng do cơ quan có thẩm quyền ban hành. Thứ tư là: Kết quả hoạt động XPVPHC trong lĩnh vực văn hóa được thể hiện ở quyết định xử phạt trong đó ghi nhận các hình thức, mức xử phạt, biện pháp áp dụng đối với cá nhân, tổ chức VPHC. Việc quyết định áp dụng biện pháp xử phạt, hình thức xử phạt vừa thể hiện sự nghiêm khắc của Nhà nước đối với cá nhân, tổ chức vi phạm, giáo dục ý thức chấp hành, tuân thủ pháp luật, phòng ngừa các vi phạm pháp luật có thể xảy ra. 1.1.3. Các yếu tố cấu thành của vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa VPHC trong lĩnh vực văn hóa cũng như VPHC trong bất cứ lĩnh vực quản lý nhà nước nào đều phải thỏa mãn các dấu hiệu pháp lý của 4 yếu tố cấu thành của VPHC bao gồm: mặt khách quan, chủ thể, mặt chủ quan và khách thể. 12