Luận văn Thạc sĩ Luật hiến pháp và Luật hành chính: Các biện pháp xử lý vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên. Thực tiễn tại tỉnh Quảng Ngãi

Chia sẻ: Mucong999 Mucong999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:139

Thêm vào BST

Báo xấu

94
lượt xem 14
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Qua nghiên cứu lý luận và thực tiễn về việc áp dụng các biện pháp xử lý vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên, đề ra phương hướng, giải pháp hoàn thiện các quy định của pháp luật, cũng như đẩy mạnh thực hiện các biện pháp xử lý vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Luật hiến pháp và Luật hành chính: Các biện pháp xử lý vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên. Thực tiễn tại tỉnh Quảng Ngãi

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA HỒ VĂN ĐÔNG CÁC BIỆN PHÁP XỬ LÝ VI PHẠM HÀNH CHÍNH ĐỐI VỚI NGƯỜI CHƯA THÀNH NIÊN. THỰC TIỄN TẠI TỈNH QUẢNG NGÃI LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH THỪA THIÊN HUẾ - 2020
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA HỒ VĂN ĐÔNG CÁC BIỆN PHÁP XỬ LÝ VI PHẠM HÀNH CHÍNH ĐỐI VỚI NGƯỜI CHƯA THÀNH NIÊN. THỰC TIỄN TẠI TỈNH QUẢNG NGÃI LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH Mã số: 8 38 01 02 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. LÊ THỊ HƯƠNG THỪA THIÊN HUẾ - 2020
Lời Cảm Ơn Để hoàn thành luận văn này, đầu tiên cho phép em được gửi lời cảm ơn chân thành nhất đến quý thầy cô trong ọc Viện ành Chính uốc Gia đã tận tình giảng dạy, truyền đạt cho em những kiến thức quý báu trong suốt thời gian học tập tại trường. Những kiến thức được chỉ dạy cũng như những kỹ năng được tô luyện trong quá trình học tập nghiên cứu là nền tảng vững chắc giúp em có thể hoàn thành bài luận văn này. Đặc biệt, em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Thầ y PGS.TS. Vũ Đức Đán, người đã trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ tận tình và có những định hướng, góp ý quý giá, tạo điều kiện thuận lợi để em có thể hoàn thành luận văn. Em cũng xin được gửi lời cảm ơn các anh chị, bạn bè đã luôn động viên, cho em những góp ý chân thành trong quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện luận văn. Mặc dù bản thân em đã cố gắng trong suốt quá trình thực hiện bài luận văn song với kiến thức và kinh nghiệm nghiên cứu còn hạn chế nên không tránh khỏi những thiếu sót. Bài luận văn như là bước đệm đầu tiên giúp em có cơ hội tiến gần hơn với tri thức khoa học và cả con đường nghiên cứu sau này. Kính mong quý thầy cô đóng góp ý kiến để bài luận văn của em có thể hoàn thiện hơn. Cuối cùng, em xin kính chúc quý thầy cô nhiều sức khoẻ, hạnh phúc, thuận lợi trong công việc và tiếp tục tâm huyết với sứ mệnh trồng người cao cả, truyền đạt những kiến thức bổ ích cho thế hệ mai sau! Một lần nữa em xin chân thành cảm ơn! uế, tháng 1 năm 2020 ọc viên thực hiên ồ Văn Đông
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi. Các số liệu nêu trong luận văn là trung thực, chính xác. Kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn chưa được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Học viên Hồ Văn Đông
MỤC LỤC MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài.......................................................................................1 2. Tình hình nghiên cứu đề tài .................................................................................2 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ......................................................................6 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .......................................................................7 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu ..................................................8 6. Ý nghĩa của việc nghiên cứu đề tài......................................................................8 7. Kết cấu của luận văn ............................................................................................9 Chương 1:. LÝ LUẬN CHUNG VỀ NGƯỜI CHƯA THÀNH NIÊN VÀ CÁC BIỆN PHÁP XỬ LÝ VI PHẠM HÀNH CHÍNH ĐỐI VỚI NGƯỜI CHƯA THÀNH NIÊN .........................................................................................................10 Khái niệm và đặc điểm người chưa thành niên .................................................10 Khái niệm về người chưa thành niên ...................................................10 Đặc điểm tâm, sinh lý, ý thức của người chưa thành niên ...................13 Những vấn đề chung về biện pháp xử lý vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên ..................................................................................................18 Một số khái niệm cơ bản trong xử lý vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên .......................................................................................................18 Mục đích, nguyên tắc và quan điểm của Nhà nước trong việc xử lý vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên .....................................................25 Quy định của pháp luật về các biện pháp xử lý vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên........................................................................................30 Các hình thức xử phạt vi phạm hành chính..........................................30 Các biện pháp xử lý hành chính ...........................................................35 Các biện pháp khắc phục hậu quả; ngăn chặn và đảm bảo việc xử lý vi phạm hành chính ......................................................................................................42 Biện pháp thay thế xử lý vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên 45
Tiểu kết chương 1 ....................................................................................................50 Chương 2: THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CÁC BIỆN PHÁP XỬ LÝ VI PHẠM HÀNH CHÍNH ĐỐI VỚI NGƯỜI CHƯA THÀNH NIÊN Ở TỈNH QUẢNG NGÃI.........................................................................................................52 Quá trình hình thành các quy định pháp luật về biện pháp xử lý vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên .................................................................52 Thực trạng tình hình vi phạm hành chính và xử lý vi phạm của người chưa thành niên trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi ...........................................................56 Khái quát chung về vị trí địa lý, điều kiện kinh tế xã hội ở địa bàn tỉnh Quảng Ngãi ..........................................................................................56 Tình hình vi phạm hành chính của người chưa thành niên trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi ...................................................................................60 Thực tiễn áp dụng các hình thức xử phạt vi phạm hành chính ............65 Áp dụng các biện pháp khắc phục hậu quả đối với người chưa thành niên vi phạm hành chính ......................................................................70 Áp dụng các biện pháp xử lý hành chính .............................................72 Áp dụng các biện pháp thay thế xử lý vi phạm hành chính .................80 Đánh giá chung về kết quả áp dụng các biện pháp xử lý vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên ở tỉnh Quảng Ngãi...................................................81 Về ưu điểm ...........................................................................................81 Hạn chế.................................................................................................86 Nguyên nhân người chưa thành niên vi phạm pháp luật.....................90 Tiểu kết chương 2 ....................................................................................................98 Chương 3: PHƯƠNG HƯỚNG; GIẢI PHÁP ĐẨY MẠNH THỰC HIỆN CÁC BIỆN PHÁP XỬ LÝ VI PHẠM HÀNH CHÍNH ĐỐI VỚI NGƯỜI CHƯA THÀNH NIÊN. ........................................................................................................99 Phương hướng đẩy mạnh việc thực hiện biện pháp xử lý vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên. ..........................................................................99 Giải pháp đẩy mạnh thực hiện biện pháp xử lý vi phạm hành chính đối với
người chưa thành niên......................................................................................100 Những giải pháp chung cho cả nước ..................................................100 Giải pháp riêng xuất phát từ đặt thù của tỉnh Quảng Ngãi .................112 Tiểu kết chương 3 ..................................................................................................121 KẾT LUẬN ...........................................................................................................122 D. DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................129
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT 1. NĐ-CP : Nghị định – Chính phủ 2. THCS : Trung học cơ sở 3. UBND : Ủy ban nhân dân 4. VPHC : Vi phạm hành chính 5. NCTN : Người chưa thành niên 6. DTTS : Dân tộc thiểu số
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Thế hệ trẻ được ví như sức mạnh, là mầm xanh, là tương lai của đất nước, đất nước có ổn định, phát triển bền vững hay không phụ thuộc rất nhiều vào thế hệ này. Chính vì vậy trong suốt quá trình đổi mới và phát triển, Đảng và Nhà nước ta không ngừng chú trọng đến tầng lớp trẻ nói riêng và vấn đề con người nói chung, coi đó là mục tiêu phấn đấu và phát triển lâu dài và bền vững. Hiện nay, nước ta đang từng bước đổi mới và hoàn thiện về nhiều mặt đang trong giai đoạn vươn mình phát triển chung của cả nước. Bên cạnh những thành tựu đạt được thì cũng gặp không ít những khó khăn, trở ngại. Trong đó có thể xét đến tình hình người chưa thành niên vi phạm pháp luật ngày càng gia tăng. Hậu quả của tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến sự phát triển nền kinh tế của địa phương mà còn ảnh hưởng đến những giá trị chuẩn mực của dân tộc và sự phát triển của cả đất nước. Thực tế cho thấy, những năm gần đây trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi, tình hình người chưa thành niên vi phạm pháp luật ngày càng gia tăng đòi hỏi cần có một cơ sở pháp lý rõ ràng, chặt chẽ, để vừa bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người chưa thành niên, vừa nhằm mục đích phòng ngừa, ngăn chặn và đấu tranh có hiệu quả chống lại những hành vi vi phạm pháp luật do người chưa thành niên thực hiện. Với mong muốn góp phần hoàn thiện các quy định của pháp luật, nâng cao hiệu quả áp dụng các quy định đó trong thực tiễn. Đề tài có ý nghĩa là những nghiên cứu cơ bản, xuất phát từ thực trạng quy định và thực tiễn áp dụng các quy định pháp luật về xử lý vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên. Chính vì lẽ đó, “Các biện pháp xử lý vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên - Thực tiễn tại tỉnh Quảng Ngãi” là đề tài được người viết chọn để thực hiện luận văn này. Với mong muốn tìm ra nguyên 1
nhân, hạn chế của thực trạng người chưa thành niên vi phạm và tình hình xử lý vi phạm hành chính ở tỉnh Quảng Ngãi, đồng thời có những ý kiến đóng góp để giảm thiểu tình trạng vi phạm của người chưa thành niên, nhằm đảm bảo nguồn lao động trẻ có trình độ, chất lượng trong tương lai cho tỉnh nhà. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Bàn luận về quy định của pháp luật xử lý vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên là điều không quá mới lạ trong những vấn đề thu hút sự quan tâm của cộng đồng xã hội đối với người chưa thành niên. Tuy nhiên cho đến nay, các quy định riêng, cụ thể về xử lý vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên cũng như các công trình nghiên cứu về vấn đề này không nhiều. Ở nước ta, vấn đề pháp luật về xử lý vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên được đề cập trực tiếp ở các giáo trình giảng dạy của các cơ sở đào tạo luật như: Trường Đại học Luật Hà Nội, Trường Đại học Luật Thành phố Hồ Chí Minh, Trường Đại học Luật Huế…Nhìn chung trong tất cả các giáo trình này chỉ trình bày một cách sơ lược, ngắn gọn các quy định của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên mà không có sự đánh giá, phân tích, bình luận chuyên sâu về các quy định pháp luật về vấn đề này. Dưới góc độ nghiên cứu của các nhà nghiên cứu khoa học thì có nhiều bài báo, sách, tạp chí liên quan đến người chưa thành niên như: “Thực trạng và giải pháp phòng, chống vi phạm pháp luật của người chưa thành niên” của tác giả Đinh Xuân Nam (Tạp chí Nghiên cứu lập pháp, số 20, tháng 12 năm 2011), viết về tình hình vi phạm pháp luật của người chưa thành niên, tìm phương hướng và giải pháp tối ưu nhất hạn chế sự vi phạm pháp luật của NCTN trong công cuộc đổi mới đất nước. Đồng thời, kiêu gọi các phòng, ban, nghành từ Trung ương đến cơ sở và toàn xã hội cùng chung tay có hướng chăm sóc và bảo vệ NCTN đã, đang vi phạm pháp luật và cũng như chưa vi 2
phạm pháp luật nhằm hạn chế tối đa sự lặp đi lặp lại vi phạm pháp luật của NCTN và đưa người chưa thành niên trở về hoàn lương, có công ăn việc làm ổn định thu nhập và góp phẩn vào công cuộc hội nhập sâu rông công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; “Tìm hiểu nguyên nhân trẻ vị thành niên vi phạm pháp luật” của tác giả Đỗ Thị Phương Điệp (Tạp chí lao động và xã hội, số 417), viết về nguyên nhân người trẻ vị thành niên vi phạm pháp luật. Trong đó, nguyên nhân chủ quan trách nhiệm cấp ủy đảng ở địa phương trong phòng ngừa NCTN vi phạm pháp luật chưa cao, quy định pháp luật nhiều “khe hở” trong công tác đấu tranh xử lý các hành vi phạm pháp luật và tội phạm do NCTN gây ra - Nguyên nhân khách quan, NCTN nhận thức chưa đầy đủ các vấn đề xã hội…dẫn đến phạm tội. Đồng thời, tìm giải pháp tối ưu kiềm chế trẻ vị thành niên vi phạm pháp luật và tội phạm, chính là đẩy mạnh công tác tuyên truyền các cuộc vận động “Toàn dân tham gia phòng, chống tội phạm” và “Toàn dân đoàn kết xây dựng cuộc sống mới ở khu dân cư”. Mặt khác, để đấu tranh phòng chống tội phạm NCTN có hiệu quả, trước hết phải tìm ra những nguyên nhân, điều kiện làm nảy sinh hành vi phạm tội. Từ đó có những giải pháp hữu hiệu để ngăn ngừa tội phạm người chưa thành niên, như vậy mới nâng cao hiệu quả công tác đấu tranh phòng chống tội phạm nói chung và tội phạm do người chưa thành niên phạm tội nói riêng trên địa bàn; “Pháp luật Việt Nam về tư pháp người chưa thành niên” của tác giả ThS. Đặng Thanh Sơn (Tạp chí Nghiên cứu lập pháp, số 20, tháng 12 năm 2008), viết về thực trạng pháp luật về xử lý người chưa thành niên vi phạm phạm pháp luật tại Việt Nam, hệ thống các biện pháp xử lý chính thức, xử lý không chính thức tuỳ theo tính chất, mức độ vi phạm của họ, có thể bị xử lý bằng các biện pháp chính thức là hành chính hay hình sự hoặc các biện pháp không chính thức và ngoài ra tác giả còn đề cập đến những hạn chế của hệ thống tư pháp xử lý NCTN vi phạm pháp luật ở Việt Nam. Đồng thời, tác giả cũng khuyến nghị hoàn thiện luật pháp, chính sách xử lý đối với NCTN vi phạm pháp luật 3
tại Việt Nam. Trong đó, nguyên tắc cao trong việc xử lý NCTN vi phạm pháp luật là phải luôn quan tâm bảo đảm lợi ích tốt nhất cho các em, từ đó tạo tiền đề rà soát về xử lý chuyển hướng và tư pháp phục hồi do Bộ Tư pháp và các cơ quan đối tác tiến hành. Thời gian qua, tuy đã áp dụng các biện pháp không chính thức và chế tài không giam giữ đối với NCTN vi phạm pháp luật, nhưng trên thực tế, công tác giám sát và hỗ trợ người chưa thành niên quản lý tại cộng đồng thường không được tiến hành hiệu quả và đồng bộ. Mặc dù người chưa thành niên bị áp dụng những biện pháp này thường phải ký cam kết với cơ quan hoặc tổ chức chịu trách nhiệm giáo dục, giám sát mình nhưng những cam kết này nhiều khi không có ý nghĩa thực tiễn đối với người chưa thành niên và rất ít khi giúp giải quyết được những yếu tố nguy cơ đã góp phần dẫn đến hành vi vi phạm pháp luật của người chưa thành niên. Các cộng đồng địa phương hầu hết đều có rất ít nguồn lực để trợ giúp cho người chưa thành niên giải quyết những khó khăn thách thức của mình, do đó, tỷ lệ tái phạm trong nhóm người chưa thành niên quản lý tại cộng đồng thường tương đối cao, dẫn đến việc thiếu sự tin tưởng đối với các biện pháp này. Do đó, để thúc đẩy việc tăng cường áp dụng các biện pháp tại cộng đồng, cần phải có những nỗ lực củng cố công tác giám sát hỗ trợ cho người chưa thành niên bị áp dụng các biện pháp xử lý tại cộng đồng. Mặc dù sự phối hợp giữa các cơ quan có ý nghĩa rất quan trọng nhưng kinh nghiệm từ các mô hình hoạt động hiệu quả của quốc tế đã cho thấy, cần chỉ định một cơ quan chủ chốt chịu trách nhiệm chính trong việc thực hiện hoạt động chuyển dẫn và quản lý, đồng thời xây dựng và hoàn thiện thêm các chương trình hỗ trợ chuyên nghiệp để giải quyết hành vi vi phạm của người chưa thành niên;…Với nội dung nghiên cứu chủ yếu chuyên sâu về các đặc điểm của người chưa thanh niên, tuy cũng có đề cập các vấn đề quy định liên quan đến pháp luật về xử lý người chưa thành niên vi phạm hành chính nhưng vẫn chưa cụ thể và rõ ràng. 4
Ngoài những công trình nghiên cứu trên, vấn đề xử lý vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên còn là đề tài được các sinh viên, nhà nghiên cứu chọn làm đề tài khóa luận, luận văn. Cụ thể các công trình nghiên cứu như: Luận văn “Các biện pháp thay thế xử lý vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên” của tác giả Nguyễn Nhi (2012), Nhằm giáo dục NCTN trở thành một công dân tốt, lương thiện và không coi là đã bị xử lý VPCH bằng cách đưa trực tiếp vào Luật những điều khoản cho phép người có thẩm quyền xử lý VPHC căn cứ vào tính chất của từng vụ việc VPHC để lựa chọn và miễn áp dụng các hình thức xử phạt vi phạm, áp dụng các biện pháp xử lý hành chính cho NCTN vi phạm pháp luật hành chính và thay vào đó là các biện pháp thay thế như biện pháp nhắc nhở, quản lý tại gia đình. Được áp dụng tại các Điều 138, 139 vả Điều 140 của Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012 quy định các biện pháp thay thế xử lý vi phạm hành chính đối với NCTN. Trong đó, Nhắc nhở là biện pháp thay thế xử lý VPHC để chỉ ra những vi phạm hành chính do NCTN thực hiện và trái quy định của pháp luật phải bị xử phạt vi phạm hành chính; Còn Quản lý tại gia đình là biện pháp thay thế xử lý VPHC áp dụng đối với NCTN thuộc đối tượng từ đủ 14 tuổi đến dưới 18 tuổi 02 lần trở lên trong 06 tháng có hành vi trộm cắp, gây rối trật tự công cộng,.. chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự. Đây là hai biện pháp mang tính trực tiếp, đơn giản, nhanh gọn phù hợp với nguyên tắc xử phạt VPHC là nhanh chóng, thực hiện bằng lời nói ngay tại chỗ không ra quyết định, không có hồ sơ chính thức về việc nhắc nhở và không lập thành biên bản để chỉ ra những vi phạm do NCTN – Được công khai, khách quan, bảo đảm công bằng vừa có sự tham gia giám sát giữa bên thực hiện việc giáo dục với bên được giáo dục. Đồng thời, NCTN điều bắt buộc tự nguyện khai báo, thành thật hối lỗi về hành vi của mình, đây được xem là điều kiện cần để đảm bảo cho việc thực hiện thành công biện pháp giáo dục dựa vào cộng đồng và gia đình. Biện pháp thay thế xử lý VPHC còn được xem là biện pháp hạn chế sự kỳ thị của cộng đồng đối với NCTN vi phạm, huy động được sự quan tâm của gia đình và 5
người thân trong việc hướng dẫn, giúp đỡ con em mình, san sẻ gánh nặng cho các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện công tác bảo đảm an ninh, trật tự an toàn xã hội. Luận văn“ Xử lý vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên vi phạm pháp luật, thực tiễn huyện Tam Bình” của tác giả Phan Thúy Vy (2012), nhằm tìm thấy những nguyên nhân của tình hình vi phạm và hạn chế của thực trạng xử lý người chưa thành niên vi phạm pháp luật của huyện Tam Bình, đồng thời có những ý kiến đóng góp nhằm kéo giảm tình hình vi phạm của người chưa thành niên đang và sẽ là lực lượng lao động có trình độ trong tương lai và trọng yếu của huyện và góp phần giảm tối đa số vụ việc vi phạm mà người chưa thành niên gây ra cho tỉnh và cả nước trong công cuộc đổi mới đất nước;... Các công trình nghiên cứu này đã có sự nghiên cứu khá chuyên sâu về các quy định về xử lý vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên, đưa ra thực trạng pháp luật cũng như thực tiễn áp dụng. Song, xem xét thời gian của tất cả các công trình này cho thấy những nghiên cứu này được thực hiện khi Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012 chưa ban hành. Trong quá trình phát triển của xã hội, đất nước thì đòi hỏi các quy định mới này phải áp dụng kịp thời, linh hoạt để phù hợp với sự thay đổi của con người xã hội hiện nay. Mặc khác, trong khi đó ở Quảng Ngãi còn ít công trình nghiên cứu. Chính vì vậy, việc tác giả mạnh dạn chọn nghiên cứu đề tài “Các biện pháp xử lý vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên. Thực tiễn tại tỉnh Quảng Ngãi” nhằm kịp thời hoàn thiện những quy định pháp luật và góp phần thức đẩy sự phát triển lành mạnh của những người trẻ tuổi, chưa thành niên không chỉ của tỉnh Quảng Ngãi mà còn của cả đất nước. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu - Mục đích: Qua nghiên cứu lý luận và thực tiễn về việc áp dụng các biện pháp xử lý vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên, đề ra phương hướng, giải pháp hoàn thiện các quy định của pháp luật, cũng như đẩy mạnh thực hiện các biện pháp xử lý vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên. 6
- Nhiệm vụ: Nghiên cứu hệ thống hóa vấn đề lý luận về các biện pháp xử lý vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên. Từ thực tiễn ở Quảng Ngãi – Làm rõ thực trạng việc áp dụng biện pháp xử lý vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên - Làm rõ ưu, khuyết điểm và tìm ra nguyên nhân. Đề xuất phương hướng và giải pháp đẩy mạnh thực hiện các biện pháp – Xử lý hành chính của hành vi vi phạm pháp luật hành chính của người chưa thành niên để góp phần giảm thiểu tình hình người chưa thành niên vi phạm hành chính như hiện nay, đồng thời đưa ra một vài giải giải pháp nâng cao hiệu quả áp dụng các quy định của pháp luật hiện hành về xử lý vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên vi phạm hành chính. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của đề tài này là pháp luật về xử lý vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên và thực trạng xử lý vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên. Đề tài chủ yếu nghiên cứu về những vấn đề liên quan đến những biện pháp xử lý vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên vi phạm, và tìm hiểu những nguyên nhân để từ đó có những giải pháp phòng ngừa và giảm thiểu tới mức thấp nhất những vi phạm, ngoài ra còn tạo điều kiện cho đối tượng này được phát triển một cách hoàn thiện. Xử lý vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên là hoạt động cưỡng chế, áp dụng các biện pháp hạn chế những quyền và lợi ích nhất định đối với người chưa thành niên khi có những hành vi vi phạm, là giai đoạn mà sự can thiệp của Nhà nước còn nhằm mục đích giáo dục, quản lý, phòng ngừa với người chưa thành niên đã có những biểu hiện sai lệch trong hành vi. 7
- Phạm vi nghiên cứu: + Về thời gian: Đề tài chủ yếu lấy cơ sở pháp lý trong Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012 là những quy định về biện pháp xử lý vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên.Vậy nên thời gian nghiên cứu là từ khi Luật trên có hiệu lực là ngày 1 tháng 7 năm 2013 cho đến thời điểm hiện tại. + Về không gian: Nghiên cứu trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu đề tài là nền tảng cơ bản để xây dựng đề tài với nội dung và hình thức một cách logic và khoa học. Cơ sở phương pháp luận của việc nghiên cứu này là những quy luật, phạm trù đã được các nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác-Lênin tìm tòi, khám phá, đó là thuyết duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, cho nên lý luận của chủ nghĩa Mác- Lênin cùng với tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa liên quan đến người chưa thành niên kết hợp với quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước ta làm cơ sở định hướng lý luận của việc nghiên cứu. Trong đề tài này, người viết sử dụng nhiều phương pháp nghiên cứu như: phương pháp nghiên cứu tổng hợp những bài nghiên cứu, ý kiến kết hợp với phương pháp phân tích, đánh giá, so sánh, đối chiếu những quy định của pháp luật để chỉ ra những mặt đạt được và chưa đạt được của quy định pháp luật; phương pháp thu thập thống kê số liệu thực tế,để từ đó đề xuất ý kiến, giải pháp nhằm hoàn thiện quy định của pháp luật, giúp có được một bài nghiên cứu hoàn chỉnh hơn. 6. Ý nghĩa của việc nghiên cứu đề tài Nghiên cứu đã góp phần làm hoàn thiện một số vấn đề lý luận cơ bản về các biện pháp xử lý vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên, từ đó tạo cơ sở cho việc nhận thức đúng đắn nhất về biện pháp xử lý vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên; áp dụng những vấn đề lý luận này nhằm 8
nâng cao tính khả thi, hiệu quả của pháp luât, bồi dưỡng nâng cao nhận thức của các cán bộ thuộc các cơ quan chức năng, đặc biệt là của những người chưa thành niên, nâng cao năng lực quản lý nhà nước. Kết quả nghiên cứu có thể được sử dụng trong các đề tài nghiên cứu khoa học về các vấn đề liên quan tới việc xử lý vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên. Kết quả của quá trình nghiên cứu có thể được dùng làm tài liệu trong các buổi tuyên truyền, tư vấn trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi nhằm nâng cao nhận thức cho người chưa thành niên, qua đó góp phần làm giảm số lượng vụ việc vi phạm hành chính do lứa tuổi này gây ra. Nghiên cứu giúp cơ quan chức năng có cái nhìn sâu sắc hơn về những nguyên nhân và động cơ dẫn đến hành vi vi phạm hành chính của người chưa thành niên, từ đó đưa ra phương hướng giải quyết nhanh, hợp lý và hiệu quả. 7. Kết cấu của luận văn Bên cạnh phần mở đầu, mục lục, danh mục tài liệu tham khảo và kết luận. Bố cục bài khóa luận với đề tài “Các biện pháp xử lý vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên. Thực tiễn tại tỉnh Quảng Ngãi” gồm những chương sau: Chương 1: Lý luận chung về người chưa thành niên và các biện pháp xử lý vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên. Chương 2: Thực trạng áp dụng các biện pháp xử lý vi phạm hành chính đối với người chưa thành nên ở tỉnh Quảng Ngãi Chương 3: Phương hướng; giải pháp đẩy mạnh biện pháp thực hiện xử lý vi phạm hành chính và nâng cao hiệu quả áp dụng các quy định đó đối với người chưa thành niên. Ngoài ra, khóa luận còn có danh mục các chữ viết tắt, bảng thống kê trích dẫn tài liệu tham khảo. 9
Chương 1. LÝ LUẬN CHUNG VỀ NGƯỜI CHƯA THÀNH NIÊN VÀ CÁC BIỆN PHÁP XỬ LÝ VI PHẠM HÀNH CHÍNH ĐỐI VỚI NGƯỜI CHƯA THÀNH NIÊN Khái niệm và đặc điểm người chưa thành niên Khái niệm về người chưa thành niên Điều 1, Công ước quốc tế về quyền trẻ em xác định rõ: “Trẻ em có nghĩa là người dưới 18 tuổi, trừ trường hợp luật pháp áp dụng với trẻ em đó quy định tuổi thành niên sớm hơn”. Như vậy theo pháp luật quốc tế thì trẻ em và người chưa thành niên được đồng nhất cùng một độ tuổi, đều giới hạn là dưới 18 tuổi. Hiện nay đối với khái niệm người chưa thành niên ở nước ta được quy định tại nhiều văn bản pháp luật khác nhau, với những tên gọi khác chủ yếu là “người chưa thành niên”,“trẻ em” và “vị thành niên”. Để làm rõ thêm những khái niệm này giống và khác nhau như thế nào người viết xin đưa ra một số dẫn chứng như sau: Luật bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em năm 2004 quy định: " Trẻ em quy định trong luật này là công dân Việt Nam dưới 16 tuổi"1 và Luật trẻ em sẽ có hiệu lực ngày 1 tháng 6 năm 2017 cũng quy định: “Trẻ em là người dưới 16 tuổi.”2. Bộ luật Dân sự năm 2015 nước Cộng hoà Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam cũng quy định người chưa thành niên là người chưa đủ mười tám tuổi; Giao dịch dân sự của người chưa đủ sáu tuổi do người đại diện theo pháp luật của người đó xác lập, thực hiện; Người từ đủ sáu tuổi đến chưa đủ mười lăm tuổi 1 Luật về bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em năm 2004, Điều 1 2 Luật trẻ em năm 2016, Điều 1 10
khi xác lập, thực hiện giao dịch dân sự phải được người đại diện theo pháp luật đồng ý, trừ giao dịch dân sự phục vụ nhu cầu sinh hoạt hàng ngày phù hợp với lứa tuổi; Người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi tự mình xác lập, thực hiện giao dịch dân sự, trừ giao dịch dân sự liên quan đến bất động sản, động sản phải đăng ký và giao dịch dân sự khác theo quy định của luật phải được người đại diện theo pháp luật đồng ý.3 Luật thanh niên năm 2005 lại quy định: “Thanh niên trong Luật này là công dân Việt Nam từ đủ mười sáu tuổi đến ba mươi tuổi”4 sẽ thấy người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi còn được gọi là thanh niên. Bộ luật Hình sự của nước Cộng hoà Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam được Quốc hội thông qua ngày 27/11/2015, cũng có quy định về tuổi chịu trách nhiệm hình sự như sau: Người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm, trừ những tội phạm mà Bộ luật này có quy định khác; Người từ đủ 14 tuổi trở lên, nhưng chưa đủ 16 tuổi chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự về tội giết người, tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác, tội hiếp dâm, tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi, tội cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi, tội cướp tài sản, tội bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản; về tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng quy định tại một trong các điều...Tiếp đó là những quy định đối với người dưới 18 tuổi phạm tội tại chương XII quy định: “Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 18 tuổi phạm tội phải chịu trách nhiệm hình sự theo những quy định của Chương này; theo quy định khác của Phần thứ nhất của Bộ luật này không trái với quy định của Chương này.”5. Trong khi đó, trên khía cạnh những vấn đề về lao động và việc làm, Bộ luật Lao động năm 2012 lại có quy định: “Người lao động là người từ đủ15 tuổi trở lên, có khả năng lao động, 3 Bộ luật Dân sự năm 2015, Điều 21 4 Luật thanh niên năm 2005, Điều 1 5 Bộ luật Hình sự năm 2015,Điều 12,Điều 90 11
làm việc theo hợp đồng lao động, được trả lương và chịu sự quản lý, điều hành của người sử dụng lao động”. Ngoài ra còn có những quy định riêng đối với lao động chưa thành niên quy định tại mục 1 chương XI chẳng hạn: “Người lao động chưa thành niên là người lao động dưới 18 tuổi”6. Như vậy, có thể thấy rằng việc xác định độ tuổi người chưa thành niên là rất khó, việc đồng nhất khái niệm “chưa thành niên”, “vị thành niên” và “trẻ em” là không hợp lí. Nhìn chung, các ý kiến đều thống nhất cho rằng không nhất thiết phải có một khái niệm cụ thể về người chưa thành niên, chỉ cần xác định người chưa thành niên bao gồm những người ở lứa tuổi nào, hợp lí nhất là những người ở độ tuổi từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi bởi đây là giai đoạn mà theo tâm lí học là giai đoạn có những biến đổi cơ bản nhất, ở độ tuổi này người chưa thành niên chưa phát triển hoàn thiện về thể chất và tinh thần, chưa có đầy đủ các quyền và nghĩa vụ pháp lý như người đã thành niên. Mặt khác, khi nghiên cứu về các biện pháp xử lý vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên theo Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012 tại một số quy định như: Điều 5 “Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi bị xử phạt vi phạm hành chính do lỗi cố ý, người từ đủ 16 tuổi trở lên bị xử phạt vi phạm hành chính về mọi vi phạm hành chính”. Ngoài ra, tại Điều 90, Điều 92 của Luật Xử lý vi phạm hành chính còn quy định người từ đủ 12 tuổi đến dưới 14 tuổi thực hiện hành vi có dấu hiệu của một tội phạm rất nghiêm trọng do cố ý quy định tại Bộ luật hình sự thì bị áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn hoặc thực hiện hành vi có dấu hiệu của một tội phạm đặc biệt nghiêm trọng do cố ý quy định tại Bộ luật hình sự thì bị áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng. Như vậy, Luật xử lý vi phạm hành chính cũng không có một điều nào quy định cụ thể người chưa thành niên là người ở độ tuổi nào nhưng có thể thấy được đối tượng người chưa thành niên bị áp dụng các biện pháp xử lý 6 Bộ luật Lao động năm 2012, Khoản 1 Điều 3,Điều 161. 12