Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính: Thực hiện pháp luật về công chứng trên địa bàn thành phố Hà Nội

Chia sẻ: Tomhum999 Tomhum999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:98

Thêm vào BST

Báo xấu

44
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn tổng hợp những kiến thức lý luận về việc thực hiện pháp luật về công chứng trên cơ sở nghiên cứu thực tiễn việc thực hiện Luật Công chứng trên địa bàn thành phố Hà Nội nhằm đưa ra một số luận cứ khoa học làm cơ sở cho việc nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật về công chứng trên địa bàn thành phố Hà Nội nói riêng và trên cả nước nói chung.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính: Thực hiện pháp luật về công chứng trên địa bàn thành phố Hà Nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA PHẠM NGỌC HUYỀN THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ CÔNG CHỨNG TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH HÀ NỘI - NĂM 2020
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả nêu trong Luận văn chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Các số liệu, ví dụ và trích dẫn trong Luận văn đảm bảo tính chính xác, tin cậy và trung thực. Tôi đã hoàn thành đủ các điều kiện theo quy chế đào tạo trình độ thạc sĩ hiện hành và các quy định của Học viện Hành chính Quốc gia. Vậy tôi viết Lời cam đoan này kính đề nghị Học viện Hành chính Quốc gia xem xét để tôi có thể bảo vệ Luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn! NGƯỜI CAM ĐOAN Phạm Ngọc Huyền 2
LỜI CẢM ƠN Sau quá trình học tập, nghiên cứu, tìm hiểu thực tế, với sự giúp đỡ của các thầy, cô giáo Học viện Hành chính Quốc gia và đặc biệt là sự hướng dẫn tận tình của TS Vũ Văn Tính, em đã hoàn thành luận văn thạc sĩ của mình với đề tài: “Thực hiện pháp luật về công chứng trên địa bàn thành phố Hà Nội”. Với lòng kính trọng, em xin trân trọng gửi tới lời cảm ơn sâu sắc tới: Ban Giám đốc Học viện Hành chính Quốc gia, Khoa Đào tạo Sau Đại học Học viện Hành chính Quốc gia, tập thể đội ngũ cán bộ, giảng viên Học viện Hành chính Quốc gia đã tạo mọi điều kiện thuận lợi giúp đỡ em trong quá trình học tập và hoàn thành luận văn. Em xin chân thành cảm ơn TS Vũ Văn Tính đã định hướng, giúp đỡ em trong suốt quá trình thực hiện, hoàn thành Luận văn tốt nghiệp. Cuối cùng, với lòng biết ơn sâu sắc nhất, xin gửi lời cảm ơn tới gia đình, bạn bè và toàn thể các anh chị trong lớp Cao học LH4.B4 đã giúp đỡ rất nhiều để em hoàn thành chương trình học tập cũng như đề tài nghiên cứu. Tác giả luận văn Phạm Ngọc Huyền
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT UBND: Ủy ban nhân dân VPCC: Văn phòng công chứng XHCN: Xã hội chủ nghĩa
MỤC LỤC MỞ ĐẦU……………………………………………………..…….………...1 CHƯƠNG I. SỞ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ VIỆC THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ CÔNG CHỨNG……………………..………...………………...11 1. Khái quát về thực hiện pháp luật…………………………………….......11 1.1. Khái niệm thực hiện pháp luật……………………..………..……..…...11 1.2. Đặc điểm quá trình thực hiện pháp luật……………………...…...……11 1.3. Các hình thức thực hiện pháp luật………………………...……………12 2. Pháp luật về công chứng……………………………………….….….…..13 2.1. Khái niệm công chứng………………………...………………..…...…..13 2.2. Chức năng của công chứng…………………..……………….….....…..16 2.3. Các quy định của pháp luật về công chứng……………….....…..…..…19 2.3.1. Quy định của pháp luật về tổ chức hành nghề công chứng.................…19 2.3.2. Quy định pháp luật về công chứng viên………………….……….……...22 2.3.3. Quy định của pháp luật về trình tự, thủ tục thực hiện công chứng………………………………………………………..………………..……....25 2.3.4. Quy định của pháp luật về công tác quản lý nhà nước về công chứng…………………………………………………………………………...….....27 3. Thực hiện pháp luật về công chứng……………………………..…...…31 3.1. Khái niệm thực hiện pháp luật công chứng…………...………...…….31
3.2. Hình thức thực hiện pháp luật công chứng……………………..…….32 3.3. Nội dung thực hiện pháp luật công chứng……………………..…......34 3.4. Vai trò của thực hiện pháp luật về công chứng…………….….…...…36 3.5. Các yếu tố tác động đến thực hiện pháp luật công chứng………..…..37 TIỂU KẾT CHƯƠNG I……………………….……………………….…..40 CHƯƠNG II. THỰC TRẠNG THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ CÔNG CHỨNG TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI…….………….…….41 1. Khái quát điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội và những ảnh hưởng của những điều kiện này đến tình hình thực hiện pháp luật về công chứng trên địa bàn thành phố Hà Nội……………………………………………41 2. Thực trạng pháp luật thực hiện về công chứng trên địa bàn thành phố Hà Nội……………………………………………………………………….43 2.1 Tình hình chung và một số kết quả về việc thực hiện pháp luật về công chứng trên địa bàn thành phố Hà Nội………………………………..……43 2.2. Những hạn chế trong thực hiện pháp luật về công chứng…….......…48 2.2.1. Hạn chế trong việc thực hiện pháp luật công chứng về Tổ chức hành nghề công chứng………………………………………………………………….…48 2.2.2. Hạn chế trong việc thực hiện pháp luật công chứng về Công chứng viên…………………...……………………………………………………………….55 2.2.3. Hạn chế trong việc thực hiện pháp luật công chứng về Thủ tục công chứng………………………………………………………..………………………..58 2.2.4. Hạn chế trong việc thực hiện pháp luật công chứng về công tác quản lý nhà nước trong tổ chức và hoạt động công chứng……………………….…….62 2.3. Đánh giá chung về tình hình…………………….…….……….…...…65 2.3.1. Nguyên nhân của ưu điểm………...…………………..……………………65 2.3.2. Nguyên nhân của tồn tại, hạn chế…………………………………………65 TIỂU KẾT CHƯƠNG II…………………….…….………………………68 CHƯƠNG III. QUAN ĐIỂM, GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VÀ NÂNG CAO HIỆU QUẢ THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ CÔNG CHỨNG TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI……………….…..…69 1
1. Quan điểm việc thực hiện pháp luật về công chứng…………………..69 2. Hoàn thiện pháp luật về công chứng………………………….………..70 2.1. Bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật………….....………70 2.2. Bảo đảm tính khả thi, an toàn pháp lý của văn bản quy phạm pháp luật………………………...…………………………..…………….………70 2.2.1. Bảo đảm về quy định đối với công chứng viên và Tiêu chuẩn công chứng viên…………………………………………………………………..………..71 2.2.2. Bảo đảm về quy định đối với tổ chức hành nghề công chứng………....73 2.2.3. Bảo đảm về quy định của thủ tục công chứng………………………...…76 3. Nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật về công chứng…………….…77 3.1. Tăng cường tuyên truyền, phổ biến pháp luật về công chứng.....……77 3.2. Tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng nâng cao chất lượng đội ngũ công chứng viên……………………………………………..………….…..79 3.3. Củng cố tổ chức bộ máy, nâng cao năng lực đội ngũ làm công tác quản lý nhà nước về công chứng……………………………..…………….….…79 3.4. Đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm trong hoạt động công chứng……………………………………………………………….…80 3.5. Xử lý nghiêm minh mọi vi phạm pháp luật trong lĩnh vực công chứng…………………………………………………………………..……81 3.6. Thực hiện cải cách hành chính, cải cách tư pháp……………..……..81 KẾT LUẬN…………………………………………………………..……..83 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO………………………………….85 2
3
MỞ ĐẦU 1. Lý do lựa chọn đề tài Ngày nay, cùng với sự phát triển của kinh tế - xã hội và khoa học - công nghệ thì xu thế toàn cầu hóa, hội nhập và dân chủ hóa cũng là một trong những yêu cầu luôn được xã hội đề ra và đòi hỏi cấp thiết. Nhà nước không chỉ đơn thuần là một bộ máy quyền lực đứng trên nhân dân và cai trị nhân dân, mà hơn nữa, còn phải có trách nhiệm đảm bảo và phục vụ các lợi ích cho nhân dân. Một trong số đó được thể hiện qua các hoạt động cung ứng dịch vụ công cho xã hội của Nhà nước. Công chứng là một trong số những hoạt động dịch vụ hành chính công, tức là thực hiện dịch vụ của Nhà nước, nhân danh Nhà nước - như tác giả TS. Tuấn Đạo Thanh trong “Pháp luật công chứng – Những vấn đề lý luận và thực tiễn” đã đưa ra bản chất rằng: “Hiểu một cách đơn giản nhất “công chứng” chính là việc “công” quyền đứng ra làm “chứng””. Trong những năm qua, Đảng và Nhà nước ta đã ban hành nhiều văn bản về công chứng. Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 02/6/2005 của Bộ Chính trị về Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020 đã đề ra nhiệm vụ: “Hoàn thiện chế định công chứng, xác định rõ phạm vi của công chứng, giá trị pháp lý của văn bản công chứng, xây dựng mô hình quản lý nhà nước về công chứng theo hướng Nhà nước chỉ tổ chức cơ quan công chứng thích hợp; có bước đi phù hợp để từng bước xã hội hóa công việc này”. Nhằm thể chế hóa chủ trương của Đảng, nhiều văn bản pháp luật về công chứng được ban hành, trong đó phải kể đến Luật Công chứng được Quốc hội khóa XI thông qua ngày 29/11/2006, tiếp đến là Luật Công chứng được Quốc hội khóa XIII thông qua ngày 20/6/2014 có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/01/2015. Công chứng đóng vai trò là thiết chế quản lý các hợp đồng, giao dịch, chứng nhận tính xác thực và hợp pháp của những văn bản, có giá trị thi hành 1
không chỉ đối với các bên giao kết, mà còn đối với các bên có liên quan khác, qua đó, Nhà nước có thể kiểm tra, giám sát, điều tiết một cách khách quan, công minh và hiệu quả các quan hệ xã hội thông qua những hợp đồng, giao dịch này. Công chứng có thể coi là “lá chắn” phòng ngừa hữu hiệu, đảm bảo an toàn pháp lý cho các hợp đồng, giao dịch, tiết kiệm thời gian, chi phí cho xã hội, giảm thiểu “gánh nặng” pháp lý cho Tòa án trong việc giải quyết các tranh chấp dân sự. Xuất phát từ vai trò và tầm quan trọng đó, việc thực hiện pháp luật về công chứng một cách đúng đắn và chặt chẽ sẽ như mặt ràng buộc về pháp lý, đồng thời cũng là vấn đề được đặt lên hàng đầu cho các chủ thể tham gia trong quan hệ pháp luật về công chứng. Kể từ khi Luật Công chứng được ban hành, hoạt động công chứng trong cả nước nói chung cũng như trên địa bàn thành phố Hà Nội nói riêng đã có những chuyển biến mạnh mẽ, số lượng công chứng viên và tổ chức hành nghề công chứng tăng lên rõ rệt, ngoài các Phòng công chứng do Nhà nước thành lập còn có các Văn phòng công chứng do Công chứng viên thành lập. Tuy nhiên, việc thực hiện pháp luật về công chứng và đi đầu là chủ trương xã hội hóa hoạt động công chứng, cũng làm phát sinh nhiều vấn đề, như sự phát triển “nóng” của các tổ chức hành nghề công chứng; sự cạnh tranh không lành mạnh; vấn đề kiểm soát hoạt động của Công chứng viên và chất lượng các văn bản công chứng v.v… Chính vì vậy, việc nghiên cứu về việc thực hiện pháp luật về công chứng để từ đó đưa ra các giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động công chứng là một yêu cầu cấp thiết, trước mắt cũng như lâu dài. Từ thực tiễn việc thực hiện pháp luật công chứng ở địa phương, trên cơ sở nghiên cứu lý luận về nhà nước và pháp luật, tác giả lựa chọn đề tài “Thực hiện pháp luật về công chứng trên địa bàn thành phố Hà Nội” làm luận văn tốt nghiệp cao học chuyên ngành Luật Hiến pháp và Luật Hành chính với mong muốn làm sáng tỏ cơ sở lý luận và thực tiễn, từ đó đưa ra các giải pháp 2
nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật về công chứng từ thực tiễn trên địa bản thành phố Hà Nội. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Pháp luật về công chứng nói chung đã được sự quan tâm của nhiều nhà nghiên cứu dưới góc độ lý luận cũng như thực tiễn. Rất nhiều những tình huống pháp lý cụ thể về công chứng được đề cập trong nhiều bài viết ở các tạp chí chuyên ngành luật như tạp chí Luật học, tạp chí Nghiên cứu lập pháp, tạp chí Dân chủ và Pháp luật, tạp chí Nhà nước và Pháp luật, nhiều công trình nghiên cứu, đề tài nghiên cứu, các bài viết đăng trên các tạp chí bàn luận về vấn đề này, trong đó có thể kể đến các công trình khoa học như: - Luận án tiến sĩ Luật học "Nghiên cứu pháp luật về công chứng một số nước trên thế giới nhằm góp phần xây dựng luận cứ khoa học cho việc hoàn thiện pháp luật về công chứng ở Việt Nam hiện nay", mã số: 62.38.01.01 của tác giả Tuấn Đạo Thanh năm 2008. Trên cơ sở so sánh quy định của pháp luật công chứng một số quốc gia trên thế giới với pháp luật công chứng Việt Nam, Đề tài đã làm sáng tỏ những vấn đề lý luận cơ bản về công chứng, từ đó đưa ra một số luận cứ khoa học làm cơ sở cho việc hoàn thiện pháp luật công chứng Việt Nam. - Luận văn thạc sĩ "Hoàn thiện pháp luật trong lĩnh vực công chứng (Qua thực tế tại thành phố Hải Phòng)" của tác giả Ninh Văn Chinh năm 2009. Bên cạnh các vấn đề có tính lý luận và khoa học về lĩnh vực công chứng, luận văn đã nêu lên thực trạng pháp luật về công chứng và đánh giá kết quả thực hiện pháp luật công chứng tại thành phố Hải Phòng, quá trình hình thành tổ chức và hoạt động của công chứng tại Hải Phòng, những vướng mắc và khó khăn trong quá trình thực hiện hoạt động công chứng ở Hải Phòng. Từ đó đề xuất các phương hướng và giải pháp hoàn thiện pháp luật về công chứng, nâng cao hiệu quả của hoạt động công chứng của cả nước nói chung, thành phố Hải Phòng nói riêng như: thực hiện hệ thống hóa pháp luật 3
liên quan đến lĩnh vực công chứng, phân biệt rõ hoạt động công chứng và chứng thực, thành lập trung tâm lưu trữ, thông tin công chứng tại các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, sự cần thiết phải đưa các giao dịch thông qua công chứng, xây dựng cơ chế bảo đảm giá trị của văn bản công chứng và các chế định pháp luật liên quan đảm bảo cho hoạt động công chứng được thực hiện hiệu quả, xây dựng lộ trình, định hướng phát triển công chứng và xây dựng đội ngũ công chứng viên chất lượng cao, phẩm chất tốt. - Luận văn thạc sĩ "Xã hội hóa công chứng ở Việt Nam hiện nay, thực trạng và giải pháp" của tác giả Phạm Thị Mai Trang năm 2011. Luận văn đã làm sáng tỏ những vấn đề lý luận và thực tiễn về công chứng và xã hội hóa công chứng, đánh giá thực trạng tổ chức và hoạt động của các Phòng Công chứng, Văn phòng công chứng và phân tích các yêu cầu khách quan và thực tiễn xã hội hóa công chứng ở Việt Nam, đề xuất các quan điểm, giải pháp hoàn thiện xã hội hóa công chứng ở Việt Nam, nâng cao hiệu quả thi hành Luật Công chứng, góp phần thực hiện mục tiêu cải cách tổ chức và hoạt động của Nhà nước nói chung, cải cách tư pháp nói riêng trong tiến trình xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân. - Luận văn thạc sĩ "Những khía cạnh pháp lý của việc công chứng các thỏa thuận tài sản của vợ chồng" của tác giả Lại Thị Hồng năm 2012. Ngoài những vấn đề lý luận chung về công chứng các thỏa thuận về tài sản của vợ chồng, Luận văn đã khái quát được những trường hợp phát sinh yêu cầu công chứng thỏa thuận về tài sản của vợ chồng, yêu cầu công chứng theo quy định của pháp luật và ý chí tự nguyện của vợ chồng, công chứng thỏa thuận về tài sản của vợ chồng theo yêu cầu của bên thứ ba có liên quan đến giao dịch về tài sản với vợ chồng, áp dụng pháp luật để công chứng các thỏa thuận về tài sản của vợ chồng trong thực tiễn, công chứng thỏa thuận nhập tài sản riêng của vợ chồng vào khối tài sản chung của vợ chồng, công chứng thỏa thuận 4
(cam kết) tài sản riêng của vợ chồng… Đồng thời nêu lên được những vướng mắc, bất cập trong việc công chứng các thỏa thuận về tài sản của vợ chồng như: vướng mắc phát sinh trong quá trình giải quyết yêu cầu công chứng các thỏa thuận về tài sản của vợ chồng; vướng mắc phát sinh trong việc áp dụng pháp luật hôn nhân và gia đình, Luật Nhà ở, Luật Đất đai; một số tồn tại trong việc áp dụng Luật Công chứng và đưa ra một số kiến nghị hoàn thiện pháp luật là cơ sở pháp lý để công chứng các thỏa thuận về tài sản của vợ chồng liên quan đến lĩnh vực hôn nhân và gia đình, Nhà ở, đất đai, công chứng và một số kiến nghị nhằm đảm bảo hiệu quả hoạt động công chứng. - Luận văn thạc sĩ "Đánh giá thực trạng công tác công chứng, chứng thực các giao dịch về đất đai trên địa bàn Quận Đống Đa, thành phố Hà Nội" của tác giả Hà Lan Hương năm 2013. Đề tài đã làm rõ cơ sở khoa học của hoạt động công chứng, chứng thực khi người sử dụng đất thực hiện các quyền theo pháp luật đất đai trên cơ sở nghiên cứu các quy định của pháp luật có liên quan đến việc công chứng, chứng thực khi người sử dụng đất thực hiện các quyền sử dụng đất; nghiên cứu, đánh giá thực trạng về công chứng, chứng thực tại địa bàn Quận Đống Đa, thành phố Hà Nội và đưa ra một số giải pháp nhằm sửa đổi, bổ sung và hoàn thiện các quy định của pháp luật đất đai liên quan đến công chứng, chứng thực các hợp đồng, giấy tờ khi người sử dụng đất thực hiện các quyền theo quy định của pháp luật đất đai, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của người sử dụng đất, hạn chế các tranh chấp, khiếu nại phát sinh từ các hoạt động công chứng, chứng thực hợp đồng, giao dịch về đất đai… - Luận văn thạc sĩ "Thực hiện pháp luật công chứng trên địa bàn thành phố Hà Nội" của tác giả Nguyễn Thanh Hà năm 2014. Mục đích của Luận văn là tổng hợp những kiến thức lý luận về thực hiện pháp luật về công chứng; trên cơ sở nghiên cứu thực tiễn việc thi hành Luật Công chứng trên địa bàn thành phố Hà Nội để đánh giá những mặt được, chưa được của hoạt động 5
công chứng trên một số phương diện như: công chứng viên, tổ chức hành nghề công chứng, thủ tục công chứng dưới góc độ lý luận nhà nước và pháp luật. Từ đó đưa ra một số luận cứ khoa học làm cơ sở cho việc nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật công chứng trên địa bàn thành phố Hà Nội nói riêng và cả nước nói chung. - Luận văn thạc sĩ "Hoạt động công chứng trên địa bàn tỉnh Bắc Giang thực trạng và giải pháp" của tác giả Đỗ Thị Loan năm 2015. Luận văn tập trung luận giải cơ sở lý luận; phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động công chứng ở tỉnh Bắc Giang; rút ra những bài học kinh nghiệm để phát huy những mặt mạnh, hạn chế những tồn tại nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước bằng pháp luật trong lĩnh vực công chứng; trên cơ sở đó đưa ra những phương hướng, giải pháp thực hiện có hiệu quả hoạt động công chứng, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn mới của Bắc Giang nói riêng, cả nước nói chung. Luận văn góp phần làm rõ hơn cơ sở lý luận và thực tiễn hoạt động công chứng trong điều kiện chúng ta đang đẩy mạnh xã hội hóa công chứng cũng như các quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước về hoạt động công chứng, thực hiện mục tiêu cải cách tư pháp, cải cách hành chính, xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. - Luận văn thạc sĩ “Tổ chức và hoạt động của các văn phòng công chứng trên địa bàn thành phố Hà Nội” của tác giả Lê Phương Nga năm 2016. Điểm đóng góp chủ yếu và mới mẻ của Đề tài là những nghiên cứu thực tiễn các quy định pháp luật và thực hiện các quy định pháp luật đó trên địa bàn thành phố Hà Nội. Qua đó thấy được những mặt tích cực và những mặt còn hạn chế để đưa ra một số đề xuất về quan điểm, giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật công chứng của Việt Nam nói chung, kiện toàn tổ chức và hoạt động của các Văn phòng công chứng tại thành phố Hà Nội nói riêng. - Luận văn thạc sĩ "Quản lý nhà nước về chứng thực của UBND phường - từ thực tiễn Quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội" của tác giả Hà Thị Hồng 6
năm 2016. Luận văn đã nêu lên những vấn đề khái quát chung về chứng thực và quản lý nhà nước về chứng thực; cơ sở pháp lý của hoạt động chứng thực của UBND phường; những thành tựu đạt được, những hạn chế, bất cập và nguyên nhân của những hạn chế, bất cập trong quản lý nhà nước về chứng thực của UBND phường từ thực tiễn Quận Thanh Xuân; sự cần thiết phải nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về chứng thực của UBND phường; định hướng hoàn thiện quản lý nhà nước về chứng thực của UBND phường và một số giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về chứng thực của UBND phường như: hoàn thiện thể chế về chứng thực, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức của UBND phường thực hiện hoạt động chứng thực, cải thiện chế độ đãi ngộ đối với công chức tư pháp thực hiện chứng thực, đảm bảo cơ sở vật chất, trang thiết bị, tổ chức tốt công tác tuyên truyền phổ biến giao dục pháp luật, tăng cường công tác thanh, kiểm tra hoạt động chứng thực và quán triệt thực hiện nghiêm túc quy chế “một cửa” tại UBND phường. - Luận văn thạc sĩ "Quản lý nhà nước về công chứng từ thực tiễn tỉnh Quảng Ngãi" của tác giả Nguyễn Cao Nguyên năm 2017. Luận văn làm rõ một số vấn đề lý luận và pháp luật về công chứng, quản lý nhà nước về công chứng; đánh giá kết quả quản lý nhà nước về công chứng, phân tích các yêu cầu khách quan trong việc quản lý nhà nước về công chứng ở Việt Nam nói chung và tỉnh Quảng Ngãi nói riêng, những tồn tại và nguyên nhân của những tồn tại trong quản lý nhà nước về công chứng; đề xuất, kiến nghị những giải pháp nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về công chứng. - Luận văn thạc sĩ "Quản lý nhà nước về công chứng từ thực tiễn thành phố Hồ Chí Minh" của tác giả Mai Hải Yến năm 2017. Luận văn đã làm sáng tỏ các vấn đề lý luận - pháp lý quản lý nhà nước về công chứng như khái niệm, đặc điểm, vai trò, phương thức, các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước về công chứng; phân tích tình hình hoạt động công chứng; vai trò quản lý nhà nước về công chứng trên văn bản quản lý, tổ chức thực hiện thanh, 7
kiểm tra, đánh giá những ưu điểm, hạn chế quản lý nhà nước đối với tổ chức và hoạt động công chứng trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh; đề xuất nhu cầu, xây dựng phương hướng và một số giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về công chứng từ thực tiễn thành phố Hồ Chí Minh. Các công trình nghiên cứu trên đã đề cập và giải quyết vấn đề công chứng ở nhiều góc độ khác nhau, có nhiều nội dung liên quan đến hoạt động công chứng, song những nghiên cứu đó mới chỉ phân tích, đánh giá vấn đề công chứng ở một số phương diện nhất định, hoặc ở một góc nhìn khác, nhưng đến nay, chưa có công trình nghiên cứu nào đi sâu về việc thực hiện pháp luật về công chứng trên các phương diện như công chứng viên, tổ chức hành nghề công chứng và thủ tục công chứng, đặc biệt trong phạm vi một địa phương cụ thể: Thành phố Hà Nội. Song, các công trình trên vẫn là nguồn tài liệu quý giá, có ý nghĩa quan trọng đối với việc nghiên cứu đề tài “Thực hiện pháp luật về công chứng trên địa bàn thành phố Hà Nội” của tác giả. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn 3.1 Mục đích Luận văn tổng hợp những kiến thức lý luận về việc thực hiện pháp luật về công chứng trên cơ sở nghiên cứu thực tiễn việc thực hiện Luật Công chứng trên địa bàn thành phố Hà Nội nhằm đưa ra một số luận cứ khoa học làm cơ sở cho việc nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật về công chứng trên địa bàn thành phố Hà Nội nói riêng và trên cả nước nói chung. 3.2. Nhiệm vụ Đánh giá những kết quả đạt được, làm rõ những tồn tại, hạn chế, nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế trong việc thực hiện pháp luật về công chứng trên địa bàn thành phố Hà Nội. Đề xuất được các giải pháp nhằm hoàn thiện việc thực hiện pháp luật về công chứng trên địa bàn thành phố Hà Nội nói riêng và về hoạt động công chứng trên cả nước nói chung. 8
4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu 4.1 Đối tượng nghiên cứu Những vấn đề có tính lý luận và thực tiễn về thực hiện pháp luật công chứng trên địa bàn thành phố Hà Nội trong thời gian qua, những giải pháp chủ yếu để từng bước hoàn thiện pháp luật công chứng trong thời gian tới. 4.2 Phạm vi nghiên cứu - Về nội dung: Đề tài nghiên cứu và phân tích những tồn tại, bất cập của pháp luật công chứng và thực hiện pháp luật về công chứng để đưa ra những kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật công chứng trong thời gian tới. - Về thời gian: Các tài liệu được thu thập trong giai đoạn từ năm 2015 đến nay. - Về không gian: Đề tài tập trung nghiên cứu việc thực hiện pháp luật về công chứng trên địa bàn thành phố Hà Nội. 5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Cơ sở lý luận Luận văn được thực hiện trên cơ sở sử dụng cơ sở lý luận của phương pháp luận nghiên cứu duy vật biện chứng và duy vật lịch sử; quan điểm của về việc xây dựng hoạt động của các cơ quan bổ trợ tư pháp và việc thực hiện các quy định của pháp luật. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Để thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ của luận văn, tác giả đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu: phương pháp tổng hợp; phương pháp phân tích; phương pháp so sánh; phương pháp thống kê; phương pháp điều tra, khảo sát thực tiễn việc thực hiện pháp luật về công chứng trên địa bàn thành phố Hà Nội. 9
6. Những đóng góp về khoa học và thực tiễn của luận văn Là công trình nghiên cứu một cách hệ thống, khoa học về lý luận và thực tiễn việc thực hiện pháp luật về công chứng trên địa bàn thành phố Hà Nội, luận văn có một số đóng góp khoa học sau đây: - Luận văn góp phần làm rõ hơn cơ sở lý luận và thực tiễn việc thực hiện pháp luật về công chứng; làm sáng tỏ một cách có hệ thống, khoa học các quan điểm trong việc thực hiện pháp luật về công chứng. - Phân tích thực trạng việc thực hiện pháp luật về công chứng trên địa bàn thành phố Hà Nội để từ đó rút ra những bài học kinh nghiệm phát huy những ưu điểm, hạn chế những tồn đọng. - Đề xuất những giải pháp nâng cao về việc thực hiện pháp luật công chứng trên địa bàn thành phố Hà Nội trong thời gian tới. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của luận văn gồm 3 chương: Chương I: Cơ sở lý luận thực hiện pháp luật về công chứng. Chương II: Thực trạng việc thực hiện pháp luật công chứng trên địa bàn thành phố Hà Nội. Chương III: Quan điểm, giải pháp hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật về công chứng trên địa bàn thành phố Hà Nội 10
CHƯƠNG I CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ VIỆC THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ CÔNG CHỨNG 1. Khái quát về thực hiện pháp luật 1.1. Khái niệm thực hiện pháp luật Nhà nước quản lý xã hội bằng pháp luật, pháp luật có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc đảm bảo sự ổn định và phát triển năng động của xã hội. Điều 8 Hiến pháp năm 2013 đã khẳng định: "Nhà nước được tổ chức và hoạt động theo Hiến pháp và pháp luật, quản lý xã hội bằng Hiến pháp và pháp luật, thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ". Trong điều kiện đổi mới, Đảng và nhà nước ta đã khẳng định vai trò hàng đầu của pháp luật trong quản lý xã hội. Khi đặt ra các quy phạm pháp luật, nhà nước sử dụng chúng để điều chỉnh các quan hệ xã hội, đáp ứng lợi ích của nhân dân và sự tiến bộ của xã hội. Mục đích đó chỉ đạt được khi các chủ thể thực hiện nghiêm chỉnh pháp luật trong đời sống thực tế. Theo giáo trình Lý luận chung về nhà nước và pháp luật của Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội thì: "Thực hiện pháp luật là hiện tượng, quá trình có mục đích làm cho những quy định của pháp luật trở thành hoạt động thực tế của các chủ thể pháp luật" [28,349]. 1.2. Đặc điểm quá trình thực hiện pháp luật Thực hiện pháp luật có những đặc điểm nổi bật như sau: Thứ nhất, Thực hiện pháp luật phải bằng hành vi. Hành vi là phương thức tồn tại của con người, được hình thành trên cơ sở nhận thức và được biểu hiện bằng hành động hoặc không hành động trên thực tế. Coi thực hiện pháp luật bằng hành vi vì như vậy mới có cơ sở để gắn với chế độ trách nhiệm, trách nhiệm pháp lý của chủ thể. 11
Thứ hai, Thực hiện pháp luật phải đảm bảo các yêu cầu theo quy định pháp luật. Thực hiện pháp luật trước hết và cơ bản là thực hiện các quyền, nghĩa vụ pháp lý được pháp luật quy định đối với chủ thể. Việc thực hiện pháp luật trên từng lĩnh vực của đời sống pháp lý là khác nhau, từ đó, Pháp luật cũng phải điều chỉnh cho từng lĩnh vực một cách riêng biệt. Thứ ba, Thực hiện pháp luật là hoạt động có mục đích cụ thể. Mục đích thực hiện pháp luật của chủ thể sẽ tùy thuộc từng lĩnh vực và từng hình thức thực hiện pháp luật một cách riêng biệt. Mục đích trước hết đó là nhằm đáp ứng nhu cầu của các chủ thể tham gia vào quan hệ pháp luật. Thứ tư, Thực hiện pháp luật được thông qua quan hệ pháp luật. Quan hệ pháp luật là sản phẩm của việc thực hiện pháp luật và ngược lại quan hệ pháp luật là môi trường, điều kiện cần thiết cho quá trình thực hiện pháp luật. Quá trình thực hiện pháp luật được đảm bảo bằng các biện pháp của Nhà nước vì pháp luật là sản phẩm do Nhà nước tạo nên. Trong xã hội, pháp luật thể hiện ý chí số đông Nhân dân. Như vậy, việc pháp luật được tôn trọng và thực thi nghiêm minh là yêu cầu khách quan đặt ra từ chính đời sống xã hội, từ sự mong muốn của Nhà nước cũng như nguyện vọng chung của đa số Nhân dân. Đồng thời, phải có sự đảm bảo của Nhà nước mới làm cho pháp luật có môi trường thực thi bình đẳng, công bằng về quyền, nhiệm vụ pháp lý. 1.3. Các hình thức thực hiện pháp luật Có bốn hình thức thực hiện pháp luật: Thứ nhất là Tuân thủ pháp luật. Đây là hình thức thực hiện pháp luật một cách thụ động, thể hiện ở sự kiềm chế của chủ thể để không vi phạm các quy định mà pháp luật không cho phép. Thứ hai là Thi hành pháp luật. Đây là hình thức thực hiện pháp luật một cách chủ động. Chủ thể pháp luật phải thực hiện một thao tác nhất định mới có thể tham gia thực hiện pháp luật được. 12