Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính: Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ trên địa bàn thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:148

Thêm vào BST

Báo xấu

16
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn được hoàn thành với mục tiêu nhằm nghiên cứu lý luận và phân tích thực tiễn, luận văn đề xuất giải pháp bảo đảm xử phạt VPHC trong lĩnh vực GTĐB trên địa bàn thành phố Buôn Ma Thuột được hiệu quả, góp phần hoàn hiện pháp luật về xử phạt VPHC trong lĩnh vực GTĐB trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính: Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ trên địa bàn thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ………/……… …./… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA HỨA THỊ THU HUYỀN XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC GIAO THÔNG ĐƯỜNG BỘ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ BUÔN MA THUỘT, TỈNH ĐẮK LẮK LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH ĐẮK LẮK - NĂM 2023
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ………./……… …../…. HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA HỨA THỊ THU HUYỀN XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC GIAO THÔNG ĐƯỜNG BỘ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ BUÔN MA THUỘT, TỈNH ĐẮK LẮK LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH Chuyên ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính Mã số: 8 38 01 02 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN KHÁNH LY ĐẮK LẮK - NĂM 2023
LỜI CẢM ƠN Tác giả luận văn xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu, phòng Đào tạo, thuộc Trường Học viện Hành chính Quốc gia, đã tạo điều kiện giúp đỡ cho tác giả trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu. Tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với tập thể hướng dẫn TS. Nguyễn Khánh Ly đã hướng dẫn chu đáo, chỉ bảo tận tình và động viên tác giả trong suốt thời gian nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Tác giả xin gửi lời cảm ơn đến tập thể Phòng Cảnh sát Giao thông Công an tỉnh Đắk Lắk đã hợp tác, hỗ trợ cho tác giả trong quá trình khảo sát, góp phần làm nên thành công của luận văn. Cuối cùng tác giả xin chân thành cảm ơn bạn bè, đồng nghiệp và gia đình đã luôn động viên, chia sẻ và giúp đỡ để tác giả hoàn thành luận văn. HỌC VIÊN Hứa Thị Thu Huyền i
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, dữ liệu và trích dẫn trong luận văn đảm bảo độ tin cậy, chính xác và trung thực. Những kết luận khoa học của luận văn chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Đắk Lắk, ngày 30 tháng 06 năm 2023 NGƯỜI CAM ĐOAN Hứa Thị Thu Huyền ii
MỤC LỤC Trang Trang phụ bìa Lời cảm ơn i Lời cam đoan ii Mục lục iii Danh mục các chữ viết tắt iv Danh mục các bảng v MỞ ĐẦU 1 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ VỀ XỬ PHẠT VI PHẠM 9 HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC GIAO THÔNG ĐƯỜNG BỘ 1.1. Khái quát chung về vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông 9 đường bộ 1.2. Khái niệm, đặc điểm, vai trò của xử phạt vi phạm hành chính 12 trong lĩnh vực giao thông đường bộ 1.3. Nội dung xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông 20 đường bộ 1.4. Các yếu tố ảnh hưởng tới xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh 32 vực giao thông đường bộ Tiểu kết chương 1 39 Chương 2. THỰC TRẠNG XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG 40 LĨNH VỰC GIAO THÔNG ĐƯỜNG BỘ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ BUÔN MA THUỘT, TỈNH ĐẮK LẮK 2.1. Khái quát về thành phố Buôn Ma Thuột và tình hình vi phạm 40 hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ trên địa bàn 2.2. Hoạt động xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông 51 đường bộ trên địa bàn thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk 2.3. Đánh giá về thực trạng xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực 69 giao thông đường bộ trên địa bàn thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk Tiểu kết chương 2 89 Chương 3. PHƯƠNG HƯỚNG, GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM XỬ PHẠT VI 90 PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC GIAO THÔNG ĐƯỜNG BỘ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ BUÔN MA THUỘT, TỈNH ĐẮK LẮK 3.1. Phương hướng bảo đảm xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh 90 vực giao thông đường bộ trên địa bàn thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk iii
3.2. Giải pháp bảo đảm xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực 98 giao thông đường bộ trên địa bàn thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk Tiểu kết chương 3 130 KẾT LUẬN 131 TÀI LIỆU THAM KHẢO 133 iv
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ATGT : An toàn giao thông CSGT : Cảnh sát giao thông GTĐB : Giao thông đường bộ NXB : Nhà xuất bản TNGT : Tai nạn giao thông VPHC : Vi phạm hành chính v
DANH MỤC CÁC BẢNG STT Tên bảng Trang 1 Bảng 2.1. Thống kê số vụ vi phạm giao thông trong lĩnh vực 42 GTĐB 2 Bảng 2.2. Thống kê tình hình TNGT trên địa bàn thành phố 43 Buôn Ma Thuột từ 2018-2021 3 Bảng 2.3. Thống kê nguyên nhân các vụ TNGT trên địa bàn 45 thành phố Buôn Ma Thuột năm 2019 4 Bảng 2.4. Đối tượng xử phạt VPHC trong lĩnh vực GTĐB 63 trên địa bàn thành phố Buôn Ma Thuột từ năm 2018 - tháng 6/2022 vi
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài luận văn Vấn đề về giao thông nói chung, GTĐB bộ nói riêng hiện nay luôn là vấn đề diễn ra hàng ngày được xã hội quan tâm sâu sắc. Trong nền kinh tế - xã hội của mỗi quốc gia, GTĐB được coi là một lĩnh vực quan trọng. Ở phạm vi hẹp thì GTĐB đáp ứng nhu cầu dịch chuyển, giao dịch của các chủ thể khác nhau của nền kinh tế. Ở phạm vi lớn hơn, GTĐB có liên quan trực tiếp đến vấn đề an ninh, trật tự, an toàn xã hội, sự phát triển kinh tế, văn hóa xã hội của mỗi quốc gia. Vì vậy, xử lý VPHC trong lĩnh vực GTĐB nhằm hạn chế tối đa thiệt hại về người, tài sản do TNGT gây ra, nhằm xây dựng trật tự giao thông, văn hóa giao thông phục vụ đắc lực cho công cuộc phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội của đất nước. Trong những năm vừa qua, tình hình trật tự ATGT ở nước ta nói chung và trên địa bàn thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk nói riêng còn diễn biến phức tạp mà nguyên nhân chủ yếu là do tình trạng VPPL trong lĩnh vực GTĐB liên tục tăng lên, gây thiệt hại lớn về người, tài sản của Nhà nước và nhân dân, gây băn khoăn trong dư luận xã hội. “Có nhiều nguyên nhân dẫn tới thực tế trên, trong đó có nguyên nhân là do công tác phòng chống vi phạm của cơ quan chức năng có liên quan tới sự khiếm khuyết của hệ thống thi hành pháp luật, như: Triển khai thực hiện luật chưa quyết liệt, chậm phát hiện vi phạm, xử phạt thiếu tính răn đe, xử phạt thiếu nghiêm túc,...” [42]. Do đó, việc nghiên cứu vấn đề xử phạt VPHC là cần thiết, không chỉ có ý nghĩa về mặt lý luận, mà còn có ý nghĩa thực tiễn sâu sắc, đặc biệt là đối với những người làm công tác quản lý nhà nước về lĩnh vực GTĐB hay những người nghiên cứu về khoa học luật, khoa học hành chính công. Trên địa bàn thành phố Buôn Ma Thuột, tình trạng VPHC trong lĩnh 1
vực GTĐB cũng diễn ra nhiều, diễn biến phức tạp. Thành phố Buôn Ma Thuột với đặc điểm là “thành phố lớn nhất nằm ở trung tâm khu vực Tây Nguyên có hệ thống giao thông khá đa dạng, cách Hà Nội khoảng 1300 km, cách Thành phố Hồ Chí Minh 350 km, cách Đà Nẵng khoảng 647 km. Hệ thống giao thông trọng yếu trên địa bàn thành phố Buôn Ma Thuột có các tuyến Quốc lộ bao gồm: Quốc lộ 26, 27, 29, 14. Quốc lộ 26 là quốc lộ bắt đầu từ trung tâm thị xã Ninh Hòa (Km1420, quốc lộ 1, tỉnh Khánh Hòa) đến thành phố Buôn Ma Thuột; Quốc lộ 27 là quốc lộ bắt Quốc lộ 29 là quốc lộ bắt đầu từ huyện Sông Hinh (tỉnh Phú Yên) đến thành phố Buôn Ma Thuột đầu từ huyện Lâm Hà, Đam Rông (Lâm Đồng) đến thành phố Buôn Ma Thuột (tỉnh Đắk Lắk); Quốc lộ 14 là một phần của Đường Hồ Chí Minh, là quốc lộ bắt đầu từ huyện Chư Sê (tỉnh Gia Lai) đến thành phố Buôn Ma Thuột; ngoài ra, các đường đô thị của địa bàn tỉnh tập trung trên địa bàn thành phố Buôn Ma Thuột” [61]. Chính vì thế, tình hình vi phạm và xử phạt VPHC trong lĩnh vực GTĐB của thành phố Buôn Ma Thuột là một vấn đề quan trọng, làm tốt được công tác này sẽ làm cho huyết mạch giao thông của thành phố được thông suốt, góp phần lớn vào mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của thành phố Buôn Ma Thuột nói riêng và tỉnh Đắk Lắk nói chung. Thực tiễn cho thấy, trên địa bàn thành phố Buôn Ma Thuột hiện nay, tình hình VPHC trong lĩnh vực GTĐB diễn biến tương đối phức tạp. Có nhiều nguyên nhân được chỉ ra, trong đó có ý kiến cho rằng do cơ sở hạ tầng giao thông chưa đáp ứng được yêu cầu, lượng phương tiện giao thông đặc biệt là phương tiện giao thông cá nhân không ngừng tăng lên; hệ thống pháp luật GTĐB và xử phạt VPHC trong lĩnh vực GTĐB còn nhiều hạn chế, chưa nghiêm khắc và chưa mang tính răn đe, giáo dục cao; năng lực của một bộ phận đội ngũ CSGT chưa cao; ý thức tham gia giao thông của người dân còn hạn chế,… Những vấn đề nêu trên đang đặt ra cho các cơ quan quản lý Nhà 2
nước về trật tự ATGT, trong đó có lực lượng CSGT hết sức nặng nề; cần phải có những giải pháp hữu hiệu, cấp bách, kịp thời để từng bước khắc phục những hạn chế, thiếu sót nói trên. Xuất phát từ những lý do nêu trên, với mục tiêu nhằm nghiên cứu làm rõ thực trạng, đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lý giao thông, giữ gìn trật tự an toàn GTĐB, ngăn ngừa vi phạm, giảm nhẹ thiệt hại do vi phạm GTĐB gây ra, đồng thời tăng cường hiệu quả xử lý VPHC trong lĩnh vực GTĐB nên tôi chọn đề tài “Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ trên địa bàn thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk” làm đề tài luận văn tốt nghiệp Chương trình đào tạo Thạc sĩ chuyên ngành Luật Hiến pháp và Luật Hành chính của mình. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Vấn đề xử phạt VPHC nói chung, xử phạt VPHC trong lĩnh vực GTĐB nói riêng luôn nhận được sự quan tâm, chỉ đạo của Đảng, Nhà nước, các cơ quan chuyên môn và trong nghiên cứu khoa học. Thời gian qua, đã có rất nhiều các luận văn nghiên cứu liên quan đến đề tài này với các góc độ, khía cạnh và phạm vi nghiên cứu khác nhau. Trong đó có thể kể đến một số công trình nghiên cứu tiêu biểu sau đây: Nguyễn Bá Vận (2019), “Một số vấn đề đặt ra trong công tác xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ ở Việt Nam hiện nay”, Tạp chí Thanh niên, số tháng 7/2019 [46]. Trong bài viết tác giả đã đề cập một cách toàn diện về thực trạng công tác xử phạt VPHC trong lĩnh vực GTĐB ở Việt Nam hiện nay. Điểm nổi bật của công trình đó là tác giả đã luận giải tương đối khoa học, thuyết phục việc cần thiết phải xây dựng một hệ thống pháp luật khoa học trong công tác xử phạt VPHC. Trong khuôn khổ dung lượng có hạn của bài tạp chí, tác giả đã tập trung làm rõ được hệ thống các khái niệm công cụ, như: Xử phạt, VPHC, xử phạt VPHC, đây là cơ sở lý 3
luận quan trọng trong nghiên cứu về xử phạt VPHC trong lĩnh vực GTĐB mà tác giả đang nghiên cứu. Đặc biệt, trong công trình tác giả đã tập trung nêu ra và phân tích rõ những khó khăn, hạn chế về văn bản luật cũng như trong quá trình thực hiện trong thực tiễn công tác xử phạt VPHC trong lĩnh vực GTĐB ở Việt Nam. Trên cơ sở phân tích làm rõ những bất cập về hệ thống luật xử phạt VPHC trong lĩnh vực GTĐB, tác giả đã đưa ra được một số giải pháp nhằm giải quyết hiệu quả vấn đề này trong thực tiễn tại Việt Nam. Bùi Ngọc Tuấn (2017) “Xử lí vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ từ thực tiễn tỉnh Phú Yên”, Luận văn thạc sĩ Luật hiến pháp và Luật hành chính, Khoa Luật, học viên Hành chính Quốc Gia [37]. Luận văn này đã hệ thống hóa những vấn đề về cơ sở lý luận và pháp lý về xử phạt VPHC, xử phạt VPHC trong lĩnh vực GTĐB. Luận văn là tài liệu tham khảo quan trọng cho các nhà quản lý ở tỉnh; là tài liệu tham khảo cho công tác bồi dưỡng, giáo dục pháp luật về xử phạt VPHC nói chung, trong lĩnh vực GTĐB ở tỉnh Phú Yên nói riêng. Điểm nổi bật trong công trình đó là tác giả đã tập trung hệ thống hóa được phần lý luận về xử lý VPHC trong lĩnh vực GTĐB, từ đó áp dụng vào đánh giá thực tiễn xử lý VPHC trong lĩnh vực GTĐB ở tỉnh Phú Yên, trong công trình cũng đúc kết được một số bài học kinh nghiệm của địa phương trong giải quyết vấn đề thực tiễn đặt ra. Trần Thảo Nguyên (2017), Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ ở tỉnh Tuyên Quang, Luận văn thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính, Học viện Chính trị Quốc gia, Hà Nội [29]. Công trình đã đề cập trực tiếp tới công tác xử phạt VPHC trong lĩnh vực GTĐB tại tỉnh Tuyên Quang. Trên cơ sở luận giải một số vấn đề lý luận có liên quan, tác giả đã đánh giá thực trạng xử phạt VPHC trong lĩnh vực GTĐB ở tỉnh Tuyên Quang, đưa ra được một số giải pháp có tính thực tiễn và tính khả thi nhằm góp phần khắc phục những hạn chế, tồn tại trong công tác này tại địa phương. 4
Lê Thị Kiều Oanh (2017), Xử phạt hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ - từ thực tiễn huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn, Luận văn thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính, Học viện Hành chính Quốc gia, Hà Nội [30]. Trong toàn bộ công trình tác giả đã tập trung đi sâu phân tích, luận giải tương đối hệ thống cơ sở lý luận về xử phạt VPHC trong lĩnh vực GTĐB; đánh giá thực trạng VPHC trong lĩnh vực GTĐB ở huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn. Trên cơ sở một số hạn chế đặt ra, tác giả đã đề xuất được một số giải pháp quan trọng, sát đặc điểm tình hình VPHC về GTĐB ở địa phương nhằm khắc phục hiệu quả vấn đề đặt ra. Ngoài ra, còn một số công trình nghiên cứu khác có liên quan tới đề tài nghiên cứu, như: Trần Thị Mai (2017), Xử phạt hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ - Từ thực tiễn thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh, Luận văn Thạc sỹ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính, Học viện Hành chính Quốc gia [27]; Đinh Phan Quỳnh (2018), Xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ theo pháp luật Việt Nam hiện nay, Luận án tiến sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính, Học viện Khoa học xã hội [36]; Nguyễn Đức Thắng (2019), Xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Gia Lai, Luận văn Thạc sỹ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính, Học viện Hành chính Quốc gia [39]; Nguyễn Hồ Hoài Hợp (2020), Vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ từ thực tiễn tỉnh Đắk Lắk, Luận văn Thạc sỹ, Học viện Khoa học xã hội - Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam [40]; Trương Công Thái (2020), Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ từ thực tiễn quận ngũ hành sơn, thành phố Đà Nẵng, Luận văn Thạc sĩ, Học viện Khoa học xã hội - Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam [26]… Qua các công trình nghiên cứu trên cho thấy, các công trình nghiên cứu đã giải quyết được những vấn đề cơ sở lý luận cơ bản về xử phạt VPHC, xử 5
phạt VPHC trong lĩnh vực GTĐB, như: Các khái niệm, đặc điểm, các yếu tố của VPHC, nội dung của pháp luật điều chỉnh xử phạt VPHC trong lĩnh vực GTĐB. Tuy nhiên, qua đánh giá thực tiễn thì việc thực hiện pháp luật đối với nội dung này có phần khác nhau tùy thuộc là đặc điểm, tình hình, đặc thù,… của mỗi địa phương. Vì vậy, Luận văn “Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ trên địa bàn thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk” có sự kế thừa một phần về cơ sở lý luận của các công trình nghiên cứu trước, đồng thời đánh giá thực trạng trên địa bàn thành phố Buôn Ma Thuột nhằm góp phần cũng cấp thêm các luận cứ khoa học và cơ sở thực tiễn đối với việc hoàn thiện hoàn thiện hệ thống pháp luật xử phạt VPHC trong lĩnh vực GTĐB nói chung và trên địa bàn thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk nói riêng. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn 3.1. Mục đích Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và phân tích thực tiễn, luận văn đề xuất giải pháp bảo đảm xử phạt VPHC trong lĩnh vực GTĐB trên địa bàn thành phố Buôn Ma Thuột được hiệu quả, góp phần hoàn hiện pháp luật về xử phạt VPHC trong lĩnh vực GTĐB trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ Để đạt được mục đích đã đề ra, luận văn cần tập trung giải quyết một số nhiệm vụ chủ yếu sau: Hệ thống hóa những vấn đề cơ sở lý luận và pháp lý về VPHC và công tác xử phạt VPHC trong lĩnh vực GTĐB; Phân tích, đánh giá thực trạng tình hình VPHC và công tác xử phạt VPHC trong lĩnh vực GTĐB trên địa bàn thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk. Trên cơ sở đó, đánh giá những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân trong công tác này; 6
Đề xuất phương hướng, giải pháp đảm bảo xử phạt VPHC trong lĩnh vực GTĐB trên địa bàn thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk trong thời gian tới. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 4.1. Đối tượng nghiên cứu Vấn đề về cơ sở lý luận, các quy phạm pháp luật hiện hành đối với xử phạt VPHC trong lĩnh vực GTĐB và thực tiễn trên địa bàn thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Về thời gian: Đánh giá, phân tích tình hình thực tiễn, các số liệu tình hình GTĐB, số liệu các vụ TNGT và xử phạt vi phạm trong lĩnh vực GTĐB từ năm 2018 đến tháng 6 năm 2022. Về không gian: Phạm vi nghiên cứu là trên địa bàn thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk. Về đối tượng: Chủ yếu đánh giá tình hình thực tiễn xử phạt VPHC của CSGT thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn 5.1. Phương pháp luận Luận văn được nghiên cứu dựa trên nền tảng phương pháp luận duy vật biện chứng của chủ nghĩa Mác - Lênin. Chủ trương, đường lối của Đảng, pháp luật của Nhà nước về lĩnh vực GTĐB. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng một số phương pháp nghiên cứu cụ thể, như: Phương pháp phân tích và tổng hợp, phương pháp so sánh, khái quát hóa, hệ thống hóa, phương pháp thống kê,… để tập trung nghiên cứu các vấn đề như: Khái niệm, đặc điểm, mục tiêu, chủ thể, đối tượng, nội dung, phương pháp, hình thức xử phạt VPHC trong lĩnh vực GTĐB để thu thập các thông tin, số liệu thực tế phục vụ cho việc phân tích, đánh giá thực trạng, nguyên nhân của vấn 7
đề nghiên cứu. Phương pháp phân tích để lý giải, làm rõ các vấn đề lý luận chung và thực trạng quy định của pháp luật về xử phạt VPHC trong lĩnh vực GTĐB. Phương pháp tổng hợp để tóm tắt nội dung sau mỗi phần luận giải, phân tích nhằm đưa ra những ý kiến đánh giá khái quát. Qua đó, tổng hợp lại để có những đề xuất mang tính khoa học, phù hợp với lý luận và thực tiễn xử phạt VPHC trong lĩnh vực GTĐB. Các phương pháp trên được vận dụng linh hoạt và đan xen để có thể đạt được kết quả nghiên cứu tốt nhất. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn Luận văn hệ thống hóa những vấn đề lý luận và pháp lý về xử phạt VPHC và VPHC trong lĩnh vực GTĐB. Luận văn là nguồn tài liệu tham khảo đối với vấn đề xử phạt VPHC trong lĩnh vực GTĐB trên địa bàn thành phố Buôn Ma Thuột nói riêng; đồng thời cũng là nguồn tài liệu tham khảo cho công tác giáo dục, bồi dưỡng trong lĩnh vực xử phạt VPHC trong lĩnh vực GTĐB nói chung. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mục lục, mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, Luận văn cấu trúc gồm 03 chương: Chương 1. Cơ sở lý luận và pháp lý về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ. Chương 2. Thực trạng xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ trên địa bàn thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk hiện nay. Chương 3. Phương hướng, giải pháp bảo đảm xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ trên địa bàn thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk. 8
CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ VỀ XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC GIAO THÔNG ĐƯỜNG BỘ 1.1. Khái quát chung về vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ 1.1.1. Khái niệm, đặc điểm của lĩnh vực giao thông đường bộ Theo Từ điển Tiếng Việt do Nhà xuất bản Bách khoa năm 2014 thì thuật ngữ giao thông được hiểu là “việc đi lại từ chỗ này qua chỗ kia bằng phương tiện chuyên chở”. Theo quy định tại Khoản 1, Điều 3 Văn bản hợp nhất số 15/VBHN- VPQH Luật GTĐB ngày 05/7/2019 thì đường bộ được hiểu như sau: “Đường bộ gồm đường, cầu đường bộ, hầm đường bộ, bến phà đường bộ” [47] Trên cơ sở cách hiểu về các thuật ngữ giao thông và đường bộ trên, có thể hiểu và giải thích khái niệm về GTĐB là việc đi lại từ chỗ này qua chỗ kia của người và phương tiện chuyên trở trên đường bộ, cầu đường bộ, hầm đường bộ, bến phà đường bộ. Lĩnh vực GTĐB cũng giống như các lĩnh vực khác trong xã hội, bao gồm các chủ thể, khách thể tham gia hoạt động GTĐB và được điều chỉnh bởi những quy phạm pháp luật về GTĐB, nhằm đảm bảo trật tự an toàn GTĐB và đảm bảo cho GTĐB được thông suốt. Lĩnh vực GTĐB có những đặc điểm cơ bản sau: Giao thông đường bộ có tính quan trọng: “GTĐB là phương thức di chuyển lâu đời, chủ yếu và phổ biến nhất trong các loại hình giao thông. Đây là một lĩnh vực mang tính đặc thù, quan trọng vì có liên quan trực tiếp đến tính mạng, sức khỏe, tài sản của con người, tài sản của xã hội” [29]. 9
Giao thông đường bộ có tính phức tạp: “Giao thông đường bộ là hoạt động xã hội của con người, diễn ra trên những con đường nhất định, chịu sự tác động, ảnh hưởng bởi các yếu tố như địa hình, thời tiết, phương tiện giao thông, người tham gia giao thông và nhiều yếu tố khác. Các yếu tố này không ổn định mà luôn có sự biến động liên tục hàng ngày, hàng giờ. Vì vậy, giao thông đường bộ là hoạt động mang tính chất phức tạp” [29]. Giao thông đường bộ có tính đa dạng: “Giao thông đường bộ khác với các loại hình giao thông khác như đường thủy, đường sắt, hàng không. Các phương tiện và chủ thể tham gia giao thông đường bộ hết sức đa dạng và phong phú, như: Xe Ô tô, xe máy, xe đạp, xe tự chế, xe công nông, xe bò, xe ngựa, người đi bộ, thậm chí là cả súc vật như trâu, bò, chó,…” [29]. 1.1.2. Khái niệm, đặc điểm vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ Vi phạm hành chính cũng giống như các hành vi vi phạm pháp luật khác, đều là những hành vi trái pháp luật gây nguy hiểm cho xã hội cần áp dụng các biện pháp xử phạt vi phạm, trong đó có biện pháp xử phạt VPHC. Hành vi VPHC xâm hại đến các quy tắc quản lý hành chính nhà nước trong các lĩnh vực của đời sống xã hội, ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của các cá nhân, tổ chức. Khái niệm “vi phạm hành chính” lần đầu tiên được quy định chính thức trong một văn bản quy phạm pháp luật đó là Pháp lệnh xử phạt VPHC năm 1989. Cụ thể: “Vi phạm hành chính là hành vi do cá nhân, tổ chức thực hiện một cách cố ý hoặc vô ý, xâm phạm quy tắc quản lý Nhà nước mà không phải là tội phạm hình sự và theo quy định của pháp luật phải bị xử phạt hành chính” (Điều 1). Khái niệm này đã được sử dụng rộng rãi trong quá trình thực thi, học tập, nghiên cứu. Sau đó, Pháp lệnh xử lí VPHC năm 2002 ra đời thay thế Pháp lệnh xử lí VPHC năm 1989. Tuy nhiên, trong Pháp lệnh mới này, 10
khái niệm “vi phạm hành chính” không được quy định cụ thể mà lẩn khuất trong từng quy định khác. Trong Luật Xử lí VPHC năm 2012 (có hiệu lực từ 01/07/2013), “vi phạm hành chính” tiếp tục được ghi nhận như sau: “Vi phạm hành chính là hành vi có lỗi do cá nhân, tổ chức thực hiện, vi phạm quy định của pháp luật về quản lý Nhà nước mà không phải là tội phạm và theo quy định của pháp luật bị xử phạt vi phạm hành chính” [Khoản 1 Điều 2]. Về nội dung của khái niệm “vi phạm hành chính” trong Luật Xử lí VPHC năm 2012 (sửa đổi, bổ sung năm 2020 trong Văn bản hợp nhất số 31/VBHN-VPQH ngày 07 tháng 12 năm 2020) và trong Pháp lệnh xử phạt VPHC năm 1989 là tương đồng. Trên cơ sở khái niệm VPHC nói chung, các văn bản quy phạm pháp luật về xử phạt VPHC trong lĩnh vực cụ thể có thể đưa ra định nghĩa riêng về VPHC trong các lĩnh vực cụ thể. Từ những trình bày trên, có thể hiểu: VPHC trong lĩnh vực GTĐB là những hành vi trái pháp luật, có lỗi trong lĩnh vực GTĐB do cá nhân có năng lực chịu trách nhiệm hành chính hoặc tổ chức thực hiện một cách cố ý hoặc vô ý mà không phải là tội phạm và theo quy định của pháp luật phải bị xử lí VPHC. Vi phạm hành chính là trong lĩnh vực GTĐB là một trong những loại vi phạm pháp luật xảy ra khá phổ biến và có ảnh hưởng lớn tới xã hội. VPHC trong lĩnh vực GTĐB trước hết là hành vi thực tế xảy ra (hành động hoặc không hành động) trái pháp luật, có lỗi (cố ý hoặc vô ý) do cá nhân có năng lực trách nhiệm hành vi hành chính hoặc tổ chức thực hiện, xâm phạm trật tự an toàn GTĐB, vi phạm quy tắc GTĐB, vi phạm kết cấu hạ tầng GTĐB,… mà theo quy định của pháp luật về GTĐB phải chịu trách nhiệm hành chính. Vi phạm hành chính trong lĩnh vực GTĐB diễn ra mọi lúc, mọi nơi, với các chủ thể thực hiện hành vi vi phạm cũng rất đa dạng, thuộc nhiều thành 11
phần, lứa tuổi khác nhau trong xã hội. Đây cũng là một đặc điểm mà pháp luật về GTĐB cũng cần tính đến để từ đó đưa ra những biện pháp xử lý phủ hợp và cần thiết đối với các đối tượng này. 1.2. Khái niệm, đặc điểm, vai trò của xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ 1.2.1. Khái niệm xử phạt vi phạm hành chính và xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ Theo quy định tại Khoản 2 Điều 2 Văn bản hợp nhất số 31/VBHN- VPQH ngày 07 tháng 12 năm 2020, xử phạt VPHC được hiểu như sau: “Xử phạt vi phạm hành chính là việc người có thẩm quyền xử phạt áp dụng hình thức xử phạt, biện pháp khắc phục hậu quả đối với cá nhân, tổ chức thực hiện hành vi vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính” [48]. Tiếp nhận lý luận trên, trong thực tiễn, nhà nước ta thực hiện các hoạt động “xử phạt vi phạm hành chính” “để đấu tranh phòng ngừa và chống vi phạm hành chính, góp phần giữ vững an ninh, trật tự, an toàn xã hội, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức, tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa, nâng cao hiệu lực quản lý của Nhà nước” (Phần mở đầu của Pháp lệnh Xử lí vi phạm hành chính 2002). Theo khoản 2, Điều 2, Luật Xử lý VPHC năm 2012: “xử phạt vi phạm hành chính là việc người có thẩm quyền xử phạt áp dụng hình thức xử phạt, biện pháp khắc phục hậu quả đối với cá nhân, tổ chức thực hiện hành vi vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính”. Tương tự các pháp lệnh trước kia, Luật cũng quy định 3 nhóm biện pháp có thể được áp dụng đối với VPHC: Các hình thức xử phạt VPHC; các biện pháp khắc phục hậu quả; và các biện pháp ngăn chặn VPHC và đảm bảo việc xử phạt VPHC. Áp dụng các hình thức xử phạt VPHC và áp dụng các 12