Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Năng lực công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã, huyện Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn

Chia sẻ: Ocxaodua999 Ocxaodua999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:110

Thêm vào BST

Báo xấu

22
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của đề tài là trên cơ sở phân tích, đánh giá thực trạng đội ngũ công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã trên địa bàn huyện Bắc Sơn để đưa ra các kiến nghị, giải pháp góp phần nâng cao năng lực đối với công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã của huyện Bắc Sơn nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển, hội nhập trong giai đoạn hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Năng lực công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã, huyện Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/……….. .…/…. HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA LÝ HÀ TRANG NĂNG LỰC CÔNG CHỨC TƢ PHÁP HỘ TỊCH CẤP XÃ HUYỆN BẮC SƠN, TỈNH LẠNG SƠN LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG HÀ NỘI - 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/……….. .…/…. HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA LÝ HÀ TRANG NĂNG LỰC CÔNG CHỨC TƢ PHÁP HỘ TỊCH CẤP XÃ, HUYỆN BẮC SƠN, TỈNH LẠNG SƠN LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành : Quản lý công Mã số: 8 34 04 03 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS.TRẦN NGHỊ HÀ NỘI - 2019
MỤC LỤC LỜI MỞ ĐẦU .................................................................................................. 1 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NĂNG LỰC CÔNG CHỨC TƢ PHÁP - HỘ TỊCH CẤP XÃ ........................................................................... 8 1.1. Công chức cấp xã và công chức tƣ pháp - hộ tịch cấp xã ................ 8 1.1.1. Khái niệm công chức cấp xã và công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã ............................................................................................................... 8 1.1.2. Đặc điểm của công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã ....................... 9 1.1.3. Vị trí, vai trò của công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã .................. 9 1.1.4. Tiêu chuẩn đối với công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã ............. 10 1.1.5. Nhiệm vụ, quyền hạn của công chức chức tư pháp - hộ tịch cấp xã ............................................................................................................. 11 1.2. Năng lực của công chức tƣ pháp - hộ tịch cấp xã ........................... 19 1.2.1. Quan niệm .................................................................................... 19 1.2.2. Các yếu tố cấu thành năng lực công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã ............................................................................................................. 20 1.3. Tiêu chí đánh giá năng lực của công chức tƣ pháp - hộ tịch cấp xã ....... 21 1.3.1. Tiêu chí kiến thức ........................................................................ 21 1.3.2. Tiêu chí mức độ thành thạo kỹ năng giải quyết công việc ........ 23 1.3.3. Tiêu chí thái độ ứng xử ............................................................... 25 1.4. Các yếu tố ảnh hƣởng đến năng lực của công chức tƣ pháp - hộ tịch cấp xã .................................................................................................. 26 1.4.1. Cách thức tuyển dụng .................................................................. 26 1.4.2. Chính sách đào tạo, bồi dưỡng.................................................... 26 1.4.3. Các chính sách đãi ngộ ................................................................ 27 1.4.4. Điều kiện cơ sở vật chất và phương tiện làm việc ...................... 27
1.5. Yêu cầu khách quan phải nâng cao năng lực của công chức tƣ pháp - hộ tịch cấp xã ................................................................................. 28 1.6. Kinh nghiệm nâng cao năng lực của cán bộ, công chức cấp xã ở một số địa phƣơng ..................................................................................... 31 1.6.1. Kinh nghiệm của tỉnh Bắc Giang ............................................... 31 1.6.2. Kinh nghiệm của huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh..................... 33 1.6.3. Huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh ................................................... 34 1.6.4. Bài học kinh nghiệm cho huyện Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn ........ 34 TIỂU KẾT CHƢƠNG 1 ............................................................................... 36 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG NĂNG LỰC CỦA CÔNG CHỨC TƢ PHÁP - HỘ TỊCH CẤP XÃ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BẮC SƠN, TỈNH LẠNG SƠN .................................................................................................... 37 2.1. Khái quát chung về huyện Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn ....................... 37 2.1.1. Đặc điểm tự nhiên ........................................................................ 37 2.1.2. Đặc điểm kinh tế - văn hóa - xã hội huyện Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn .......................................................................................................... 38 2.1.3. Ảnh hưởng của đặc điểm tự nhiên, kinh tế, văn hóa - xã hội của huyện Bắc Sơn đến công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã trên địa bàn. ......40 2.2. Thực trạng năng lực công chức tƣ pháp - hộ tịch cấp xã trên địa bàn huyện Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn ......................................................... 42 2.2.1. Khái quát về đội ngũ công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã trên địa bàn huyện Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn ...................................................... 42 2.2.2. Về kiến thức của đội ngũ công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã trên địa bàn huyện Bắc Sơn hiện nay ................................................... 44 2.2.3 Về kỹ năng giải quyết công việc ................................................... 51 2.2.4. Về thái độ, hành vi và cách ứng xử ............................................ 57 2.2.5. Kết quả thực hiện nhiệm vụ được giao ....................................... 60
2.3. Đánh giá chung thực trạng năng lực công chức tƣ pháp - hộ tịch cấp xã trên địa bàn huyện Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn............................... 69 2.3.1. Ưu điểm ........................................................................................ 69 2.3.2. Hạn chế......................................................................................... 71 2.3.3. Nguyên nhân của những hạn chế............................................... 74 TIỂU KẾT CHƢƠNG 2 ............................................................................... 78 CHƢƠNG 3: QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC CÔNG CHỨC TƢ PHÁP – HỘ TỊCH CẤP XÃ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BẮC SƠN, TỈNH LẠNG SƠN ..................................................... 79 3.1. Quan điểm, mục tiêu .......................................................................... 79 3.1.1. Quan điểm ................................................................................... 79 3.1.2. Mục tiêu ........................................................................................ 79 3.1.3. Yêu cầu cần thiết phải nâng cao năng lực công tác tư pháp - hộ tịch của huyện Bắc Sơn hiện nay .......................................................... 80 3.2. Các giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao năng lực công chức tƣ pháp - hộ tịch cấp xã trên địa bàn huyện Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn. .............. 81 3.2.1. Đổi mới công tác tuyển dụng công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã trên địa bàn huyện Bắc Sơn .................................................................. 81 3.2.2. Đối mới công tác đào tạo, bồi dưỡng, tăng cường quản lý hoạt động đào tạo, bồi dưỡng đối với công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã . 83 3.2.3. Đổi mới phương thức quản lý công chức và tăng cường công tác hướng dẫn, kiểm tra, thanh tra, giám sát việc thực hiện công vụ của công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã ....................................................... 86 3.2.4. Xây dựng và thực hiện đúng đắn chế độ chính sách đãi ngộ đối với công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã ................................................. 89 3.2.5. Đổi mới và hiện đại hóa phương thức làm việc, đảm bảo cơ sở vật chất, phương tiện làm việc ............................................................... 91
3.2.6. Tăng cường sự kiểm tra, hướng dẫn về chuyên môn nghiệp công tác Tư pháp của phòng Tư pháp cấp huyện. ........................................ 92 TIỂU KẾT CHƢƠNG 3 ............................................................................... 94 KẾT LUẬN .................................................................................................... 95 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 98
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Chữ đầy đủ BMNN Bộ máy nhà nước CBCC Cán bộ công chức ĐTBD Đào tạo, bồi dưỡng HCNN Hành chính nhà nước HĐND Hội đồng nhân dân KT-XH Kinh tế - Xã hội NSNN Ngân sách Nhà nước QLNN Quản lý nhà nước UBND Ủy ban nhân dân
DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1: Số liệu các vụ việc quản lý hộ tịch hàng năm ..................................... 53 Bảng 2.2: Kết quả khảo sát cán bộ, công chức các xã, thị trấn về kỹ năng giải quyết công việc của công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã trên địa bàn huyện Bắc Sơn ............................................................................................................ 55 Bảng 2.3: Kết quả khảo sát đánh giá của người dân khi đến UBND xã giải quyết công việc đối với công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã trên địa bàn huyện Bắc Sơn ............................................................................................................ 59 Bảng 2.4: Tổng hợp số liệu các vụ việc đăng ký hộ tịch tại các xã, thị trấn trên địa bàn huyện Bắc Sơn ..................................................................................... 61
DANH MỤC HÌNH Hình 2.1: Bản đồ các địa phương trong Huyện Bắc Sơn, Tỉnh Lạng Sơn....... 38 Hình 2.2: Tỷ lệ trình độ ngoại ngữ của công chức tư pháp - hộ tịch Huyện Bắc Sơn, Tỉnh Lạng Sơn ......................................................................................... 50 Hình 2.3: Số liệu các vụ việc quản lý hộ tịch của công chức tư pháp - hộ tịch Huyện Bắc Sơn, Tỉnh Lạng Sơn năm 2015-2018 ............................................ 54
LỜI MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Chính quyền cấp xã là cầu nối giữa nhà nước với các tổ chức và cá nhân trong xã hội, đại diện cho nhà nước, để thực thi quyền lực nhà nước, triển khai, tổ chức thực hiện những chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật của nhà nước ở xã. Chính quyền xã giữ vai trò quan trọng trong việc thực hiện công tác quản lý các vấn đề phát triển xã hội ở nông thôn. Vì vậy, đội ngũ CBCC cấp xã là những người gần dân nhất, sát dân nhất. Trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ của mình, họ là những người trực tiếp truyền tải và thực thi chính sách pháp luật đến nhân dân thông qua giải quyết các công việc liên quan đến quyền và lợi ích của nhân dân, đồng thời họ cũng là những người thấu hiểu nhất tâm tư, nguyện vọng của nhân dân, giải đáp những vướng mắc, bất cập trong chính sách, pháp luật khi áp dụng vào thực tế cuộc sống. Trong đó, lĩnh vực tư pháp - hộ tịch và công chức tư pháp - hộ tịch giữ một vị trí hết sức quan trọng. Có thể khẳng định rằng tư pháp - hộ tịch là một lĩnh vực khó và phức tạp, đòi hỏi đội ngũ công chức tư pháp - hộ tịch phải có tầm hiểu biết sâu, rộng về chuyên môn và thông thạo về đặc điểm dân cư, tập quán, truyền thống văn hóa, trình độ phát triển của địa phương. Có như vậy công chức tư pháp - hộ tịch mới có thể áp dụng một cách linh hoạt pháp luật của nhà nước, từ đó mới có thể giúp UBND cấp xã thực hiện chức năng quản lý nhà nước về tư pháp - hộ tịch một cách hiệu quả cao nhất. Chính vì vậy việc xây dựng, nâng cao năng lực thực thi công vụ của công chức tại cấp sơ cở luôn là mối quan tâm hàng đầu của Đảng và Nhà nước. Bắc Sơn là một huyện miền núi, điều kiện tự nhiên khó khăn hiểm trở nên vẫn còn nhiều rào cản cho sự phát triển kinh tế. Bên cạnh đó, dân cư đa phần là người dân tộc thiểu số, sinh sống rải rác. Kinh tế còn chậm phát triển, chủ yếu vẫn dựa vào nông nghiệp với thói quen canh tác sản xuất nhỏ lẻ, 1
manh mún, lạc hậu. Những đặc điểm trên đã tạo ra rất nhiều khó khăn trong công tác quản lý nhà nước trên địa bàn huyện. Cùng với xu hướng toàn cầu hóa, hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng mở rộng tạo nên sức ép rất lớn cho công tác quản lý hành chính. Nhận thức được điều này, những năm gần đây Đảng và chính quyền huyện Bắc Sơn đã có những hành động để giúp cải thiện, nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ công chức cấp xã, là những người gần dân nhất, trực tiếp làm việc và truyền đạt nội dung định hướng của Đảng và Nhà nước đến nhân dân, cũng như giúp nhân dân thực hiện quyền của mình. Trong đó đặc biệt là nâng cao năng lực công chức tư pháp - hộ tịch, song công tác này vẫn chưa đạt được kết quả như mong đợi. Việc tìm hiểu và đánh giá đúng thực trạng năng lực của công chức tư pháp - hộ tịch giúp chính quyền cấp xã của huyện Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn nói riêng và chính quyền nhà nước nói chung có những giải pháp nhằm đổi mới, nâng cao năng lực của công chức tư pháp - hộ tịch tịch cấp xã, góp phần vào công cuộc cải cách hành chính, cải cách tư pháp, xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Xuất phát từ những lý do trên tôi đã quyết định chọn đề tài: “Năng lực công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã, huyện Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn” làm luận văn thạc sỹ quản lý công. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Có thể nói năng lực đội ngũ CBCC cấp xã luôn là một vấn đề thu hút được sự quan tâm của nhiều nhà quản lý và nhà nghiên cứu trong những năm gần đây. Cho đến nay, đã có nhiều công trình, đề tài nghiên cứu, luận án, luận văn đề cập đến vấn đề về xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức và nâng cao năng lực, chất lượng đội ngũ CB, CC ở nước ta như: 2
- Nguyễn Phú Trọng, Trần Xuân Sầm, đồng chủ biên (2001), Luận cứ khoa học cho việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. Trên cơ sở các quan điểm lý luận và tổng kết thực tiễn tác giả đã phân tích, lý giải, hệ thống hóa các căn cứ khoa học của việc nâng cao chất lượng đội ngũ CBCC. Từ đó đưa ra những quan điểm, kiến nghị về phương hướng, giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ CBCC đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước. - Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ: “Đội ngũ công chức tư pháp cấp xã, phường, thị trấn, thực trạng và phương hướng kiện toàn nâng cao năng lực hoạt động” của tác giả Lê Thị Thu Ba, Viện Khoa học pháp lý (2003). Đề tài đã xác định vị trí, vai trò của Ban tư pháp và đội ngũ công chức tư pháp xã. Đánh giá thực trạng về tổ chức và hoạt động của tư pháp xã, nêu lên những ưu điểm, nhược điểm và nguyên nhân của những tồn tại đó. Và đề xuất các giải pháp để kiện toàn tổ chức, nâng cao hiệu quả hoạt động của đội ngũ công chức tư pháp xã đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới. - Đề tài nghiên cứu khoa học cấp bộ của tác giả Trần Văn Quảng, Viện Khoa học pháp lý, Bộ Tư pháp: “Tăng cường năng lực tư pháp xã, phường, thị trấn đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính, cải cách tư pháp”. Đề án đã nêu ra 4 yêu cầu cải cách hành chính và yêu cầu cải cách tư pháp cấp xã, đồng thời làm rõ các yếu tố về mặt thực tiễn của khái niệm “năng lực” của tư pháp cấp xã, đó là: kiến thức, kỹ năng nghiệp vụ và đào tạo công vụ. Tác giả đã nhận định trong nhóm nhiệm vụ được giao, công chức tư pháp - hộ tịch chủ yếu tập trung nhiều vào nhóm nhiệm vụ phổ biến, giáo dục pháp luật, đăng ký, quản lý hộ tịch và chứng thực mà chưa dành nhiều thời gian cho công tác xây dựng pháp luật, theo dõi thi hành pháp luật. Và đưa ra một số kiến nghị khả thi như từ năm 2016 bảo đảm 100% số xã có 02 công chức tư pháp - hộ tịch trở lên, các kiến nghị về quy hoạch cán bộ, tổ chức thực hiện. 3
- Bùi Huy Khiên (2013), “Nâng cao năng lực của cán bộ, công chức đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính” tạp chí giáo dục lý luận, số 191 (1/2013). Trong bài viết, tác giả đã trình bày sự cần thiết phải nâng cao năng lực đội ngũ CBCC và đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực của đội ngũ CBCC đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính. - Đề tài “Năng lực của công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã huyện Lập Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc” năm 2014 của Lê Thị Hương, Học viện Hành chính Quốc gia. Trong đề tài của mình, tác giả đã đánh giá thực trạng và đưa ra các giải pháp để nâng cao năng lực của đội ngũ CBCC tư pháp - hộ tịch cấp xã tại huyện Lập Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc. - Đề tài “Năng lực công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã, thành phố Bắc Giang, tỉnh Bắc Giang” năm 2016 của Ngô Xuân Hải, Học viện Hành chính Quốc gia. Đề tài cũng đã phân tích các ưu điểm, hạn chế của đội ngũ CBCC cấp xã tại thành phố Bắc Giang, tỉnh Bắc Giang, chỉ rõ nguyên nhân và đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã tại thành phố Bắc Giang, tỉnh Bắc Giang. Các công trình khoa học này cung cấp tư liệu quý báu về cơ sở lý luận, kiến thức, kinh nghiệm xây dựng, nâng cao năng lực đội ngũ công chức nhà nước nói chung và công chức tư pháp - hộ tịch nói riêng để tác giả có thể tham khảo trong quá tình nghiên cứu đề tài của mình. Tuy nhiên đối với huyện Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn chưa có đề tài nào tập trung nghiên cứu một cách có hệ thống từ lý luận đến thực trạng năng lực công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã huyện Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn. Chính vì vậy việc lựa chọn đề tài “Năng lực công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã huyện Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn” để làm luận văn thạc sĩ có ý nghĩa thực sự cấp thiết trên địa bàn huyện Bắc Sơn. 4
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn 3.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở phân tích, đánh giá thực trạng đội ngũ công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã trên địa bàn huyện Bắc Sơn để đưa ra các kiến nghị, giải pháp góp phần nâng cao năng lực đối với công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã của huyện Bắc Sơn nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển, hội nhập trong giai đoạn hiện nay. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Hệ thống hóa một số vấn đề có tính chất lý luận và pháp lý về năng lực của công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã. - Đánh giá thực trạng năng lực công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã (thông qua khảo sát thực tế tại các xã và thị trấn của huyện Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn). - Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao năng lực công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Năng lực công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã huyện Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Về không gian: Luận văn tập trung nghiên cứu năng lực công chức tư pháp - hộ tịch tại 01 thị trấn và 19 xã của huyện Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn. - Về thời gian: Đánh giá năng lực công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã huyện Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn giai đoạn 2015-2018. 5. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Cơ sở lý luận Luận văn dựa trên lý luận chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, các quan điểm, chủ trương của Đảng và Nhà nước về đào tạo, bồi 5
dưỡng, nâng cao năng lực công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã trong giai đoạn hiện nay. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng một số phương pháp nghiên cứu cụ thể như sau: - Phương pháp nghiên cứu tài liệu, văn kiện: Được sử dụng để nghiên cứu, phân tích các văn bản quy phạm pháp luật và các công trình nghiên cứu liên quan. - Phương pháp phân tích - tổng hợp, logic - lịch sử: Sử dụng trong việc hệ thống hóa các vấn đề lý luận về công chức và công chức cấp xã, năng lực công chức và năng lực thực thi công vụ của công chức cấp xã làm cơ sở khoa học cho việc nghiên cứu, làm rõ khái niệm, đặc điểm, vị trí, vai trò của công chức tư pháp – hộ tịch cấp xã và các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực thực thi công vụ của công chức tư pháp – hộ tịch cấp xã. - Phương pháp so sánh, đánh giá - Phương pháp điều tra xã hội học: Để thu thập số liệu, thông tin cho việc nghiên cứu. - Phương pháp quan sát: Sử dụng phương pháp quan sát để thu thập thông tin về hành vi thái độ, năng lực, điều kiện làm việc của công chức cấp xã. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1. Về mặt lý luận Kết quả nghiên cứu của luận văn góp phần làm sáng tỏ những cơ sở lý luận về công chức tư pháp - hộ tịch và năng lực công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã. 6.2. Về mặt thực tiễn Trên cơ sở nghiên cứu thực trạng năng lực công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã qua khảo sát tại huyện Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn, luận văn sẽ đưa ra các giải pháp góp phần nâng cao năng lực của công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã 6
trên địa bàn huyện Bắc Sơn. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo thì luận văn được kết cấu gồm 03 chương. Chương 1. Cơ sở lý luận về năng lực công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã. Chương 2. Thực trạng năng lực công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã trên đại bàn huyện Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn. Chương 3. Một số giải pháp nâng cao năng lực công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã trên địa bàn huyện Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn. 7
CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NĂNG LỰC CÔNG CHỨC TƢ PHÁP - HỘ TỊCH CẤP XÃ 1.1. Công chức cấp xã và công chức tƣ pháp - hộ tịch cấp xã 1.1.1. Khái niệm công chức cấp xã và công chức tƣ pháp - hộ tịch cấp xã Khái niệm công chức cấp xã được nêu rõ tại khoản 3, điều 4 của Luật Cán bộ công chức năm 2008 quy định: “Công chức cấp xã là công dân Việt Nam được tuyển dụng giữ một chức danh chuyên môn, nghiệp vụ thuộc UBND cấp xã, trong biên chế và hưởng lương từ Ngân sách Nhà nước“. Tại điểm 2, Điều 3, Chương II Nghị định số 92/2009/NĐ-CP ngày 22 tháng 10 năm 2009 của Chính phủ về chức danh, số lượng, một số chế độ, chính sách đối với cán bộ, công chức ở xã, phường, thị trấn và những người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã đã xác định công chức cấp xã gồm các chức danh sau : - Trưởng công an; - Chỉ huy trưởng Quân sự; - Văn phòng - thống kê; - Địa chính - xây dựng - đô thị và môi trường (đối với phường, thị trấn) hoặc địa chính - nông nghiệp - xây dựng và môi trường (đối với xã); - Tài chính - kế toán; - Tư pháp - hộ tịch; - Văn hóa - xã hội; Như vậy, công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã là công chức nhà nước, được giao giữ chức danh chuyên môn tư pháp - hộ tịch thuộc UBND cấp xã, có trách nhiệm tham mưu, giúp UBND cấp xã thực hiện quản lý nhà nước về công tác tư pháp - hộ tịch trên địa bàn xã, phường, thị trấn. 8
1.1.2. Đặc điểm của công chức tƣ pháp - hộ tịch cấp xã Công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã là bộ phận cấu thành của đội ngũ công chức cấp xã. Bởi vậy, bên cạnh những đặc điểm chung của công chức cấp xã thì công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã có những đặc điểm: - Về vị trí: Xét theo hệ thống thứ bậc thì chính quyền cấp xã là cấp cuối cùng, cấp thấp nhất trong hệ thống chính quyền 4 cấp. Xét theo ngành tư pháp thì tư pháp xã cũng là cấp cuối cùng trong hệ thống ngành tư pháp, chịu sự quản lý về chuyên môn nghiệp vụ của Phòng Tư pháp cấp huyện. - Về chức năng, nhiệm vụ: Công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã làm công tác chuyên môn thuộc UBND cấp xã, có trách nhiệm giúp UBND cấp xã quản lý nhà nước về công tác tư pháp - hộ tịch trong phạm vi của địa phương, thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao theo quy định pháp luật. 1.1.3. Vị trí, vai trò của công chức tƣ pháp - hộ tịch cấp xã Đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã là những người trực tiếp đưa chủ trương đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước vào cuộc sống. Thực tiễn cho thấy không có đội ngũ cán bộ cơ sở tốt thì dù đường lối chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước có đầy đủ và đúng cũng khó có thể đi vào cuộc sống. Đối với chính quyền cấp xã, công chức tư pháp - hộ tịch là những người hoạt động theo thẩm quyền được pháp luật quy định, phải chịu trách nhiệm trước pháp luật, trước nhân dân địa phương và cơ quan nhà nước cấp trên. Công chức tư pháp - hộ tịch là những người trực tiếp tổ chức triển khai thực hiện những chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước; đưa chủ trương, chính sách, pháp luật đó vào cuộc sống và là một bộ phận rất quan trọng trong đội ngũ công chức cấp xã. Với vị trí là một bộ phận của đội ngũ cán bộ chính quyền cơ sở, công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã phải đảm nhiệm một khối lượng công việc lớn 9
và không ngừng gia tăng để góp phần giữ vững ổn định chính trị, bảo đảm trật tự kỷ cương của đất nước. Do tính chất công việc, nhiệm vụ được giao, công chức tư pháp - hộ tịch phải thường xuyên tiếp xúc với nhân dân, trực tiếp lắng nghe ý kiến, nguyện vọng của dân, giải quyết công việc mà dân đề nghị. Như vậy, họ chính là những người truyền đạt tinh thần hệ thống pháp luật tới nhân dân thông qua giải quyết công việc liên quan đến quyền và lợi ích của nhân dân. Về tổ chức, hoạt động: công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã được tuyển dụng và thực hiện chức năng quản lý nhà nước về lĩnh vực tư pháp. Công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã được tuyển dụng từ nhiều nguồn khác nhau như: Luân chuyển công tác theo yêu cầu của tổ chức về sắp xếp nhân sự, tuyển dụng theo chính sách thu hút, cử tuyển. Bên cạnh những quy định riêng biệt của pháp luật thì công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã có những đặc điểm khác như: Công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã hiện nay phần lớn là người địa phương, là những người gần dân, gắn bó với nhân dân, trực tiếp giúp UBND cấp xã tổ chức triển khai các chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước. Chính nhờ đó công chức tư pháp - hộ tịch là những người khá am hiểu các phong tục, tập quán, tâm lý của người dân trên địa bàn nên họ có điều kiện đặc biệt thuận lợi để tuyên truyền, vận động, thuyết phục nhân dân thực hiện tốt các chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng và nhà nước. 1.1.4. Tiêu chuẩn đối với công chức tƣ pháp - hộ tịch cấp xã Tiêu chuẩn của công chức tư pháp - hộ tịch là cơ sở để cơ quan quản lý tuyển dụng, sử dụng, bổ nhiệm, đánh giá, quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng và quản lý. Đồng thời, năng lực công chức tư pháp - hộ tịch cũng được đánh giá dựa trên các tiêu chuẩn này. Đối với công chức tư pháp - hộ tịch cần đảm bảo 10
được các tiêu chuẩn chung của công chức xã, phường, thị trấn được quy định tại Điều 3, chương II nghị định số 112/2011/NĐ-CP, ngày 05/12/2011 của Chính phủ. Theo Nghị định này thì công chức xã, phường, thị trấn phải đảm bảo các tiêu chuẩn sau: + Có trình độ hiểu biết về lý luận chính trị, nắm vững các chủ trương, đường lối của Đảng; chính sách, pháp luật của Nhà nước. + Có năng lực tổ chức vận động nhân dân ở địa phương thực hiện có hiệu quả chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước. + Có trình độ văn hóa và trình độ chuyên môn phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ, vị trí việc làm, có đủ năng lực và sức khỏe để hoàn thành nhiệm vụ được giao. + Am hiểu và tôn trọng phong tục tập quán của cộng đồng dân cư trên địa bàn công tác. Bên cạnh đó, công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã còn cần phải có thêm các tiêu chuẩn cụ thể riêng được quy định tại Điều 2, Thông tư số 06/2012/TT- BNV ngày 30/10/2012 của Bộ Nội vụ hướng dẫn về chức trách, tiêu chuẩn cụ thể, nhiệm vụ và tuyển dụng công chức xã, phường, thị trấn như sau: + Độ tuổi: Đủ 18 tuổi trở lên và không quá 35 tuổi khi được tuyển dụng lần đầu. + Trình độ văn hóa: Tốt nghiệp trung học phổ thông đối với khu vực đồng bằng, đô thị; tốt nghiệp trung học cơ sở đối với khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa. + Trình độ chuyên môn: Ở khu vực đồng bằng, đô thị có trình độ trung cấp luật trở lên và phải qua lớp bồi dưỡng về nghiệp vụ tư pháp cấp xã sau khi được tuyển dụng, phải có kỹ năng tin học văn phòng. Ở khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa tối thiểu phải được bồi dưỡng nghiệp vụ tư pháp cấp xã. 1.1.5. Nhiệm vụ, quyền hạn của công chức chức tƣ pháp - hộ tịch cấp xã Theo quy định của pháp luật hiện hành, công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã có các nhiệm vụ, quyền hạn sau: 11