Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội bắt buộc tại huyện Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:110

Thêm vào BST

Báo xấu

2
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn "Quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội bắt buộc tại huyện Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh" nhằm phân tích thực trạng quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội bắt buộc trên địa bàn huyện Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh từ năm 2021 đến năm 2023; Đề xuất những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội bắt buộc tại huyện Củ Chi, thành phố Hồ Chí Minh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội bắt buộc tại huyện Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA PHẠM BÁ HÙNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI BẮT BUỘC TẠI HUYỆN CỦ CHI, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH – NĂM 2024
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA PHẠM BÁ HÙNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI BẮT BUỘC TẠI HUYỆN CỦ CHI, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 8 34 04 03 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS. NGUYỄN THU THỦY THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH – NĂM 2024
LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan luận văn “Quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội bắt buộc tại huyện Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh” là kết quả nghiên cứu của học viên, dưới sự hướng dẫn của TS. Nguyễn Thu Thủy – Giảng viên Học viện Hành chính Quốc gia. Những thông tin được sử dụng trong luận văn có nguồn gốc rõ ràng. Kết quả nghiên cứu này chưa từng được công bố bất kỳ công trình nghiên cứu nào trước đó. Học viên sẽ chịu trách nhiệm với những nội dung, cơ sở lý luận, pháp lý và thực tiễn trong toàn bộ luận văn. TP. Hồ Chí Minh, ngày tháng năm 2024 Học viên Phạm Bá Hùng i
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn này, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn: - Học viên chân thành cảm ơn Phân hiệu Học viện Hành chính Quốc gia tại Thành phố Hồ Chí Minh, Chủ nhiệm lớp HC26. N8, các giảng viên đã tạo hướng dẫn, truyền thụ kiến thức quản lý công, phương pháp nghiên cứu khoa học để học viên hoàn thành chương trình thạc sỹ quản lý công theo đúng tiến độ; - Học viên gửi lời tri ân sâu sắc đến TS. Nguyễn Thu Thủy. Dù làm việc online nhưng Cô luôn tận tình chỉ bảo, hướng dẫn kỹ năng nghiên cứu khoa học; - Tôi xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo và cán bộ nhân viên cơ quan Bảo hiểm xã hội huyện Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh đã quan tâm, tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt thời gian thu thập dữ liệu. Xin chân thành cảm ơn! Học viên Phạm Bá Hùng ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................... ii MỤC LỤC ................................................................................................................iii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ............................................................................viii DANH MỤC BẢNG, BIỂU .................................................................................... ix MỞ ĐẦU ................................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài .................................................................................................. 1 2. Tình hình nghiên cứu đề tài ................................................................................ 4 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................... 8 3.1. Mục đích nghiên cứu ........................................................................................... 8 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu .......................................................................................... 8 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ....................................................................... 8 4.1. Đối tượng nghiên cứu.......................................................................................... 8 4.2. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................................. 9 5. Cơ sở phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu đề tài .......................... 9 5.1. Cơ sở phương pháp luận ..................................................................................... 9 5.2. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................................... 9 6. Ý nghĩa lý luận và ý nghĩa thực tiễn của luận văn .......................................... 10 6.1. Ý nghĩa lý luận .................................................................................................. 10 6.2. Ý nghĩa thực tiễn ............................................................................................... 10 7. Kết cấu của luận văn .......................................................................................... 11 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI BẮT BUỘC TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN..................................................................................................12 1.1. Tổng quan về bảo hiểm xã hội bắt buộc........................................................12 1.1.1. Tổng quan về bảo hiểm xã hội.......................................................................12 1.1.1.1. Khái niệm bảo hiểm xã hội.......................................................................... 12 iii
1.1.1.2. Mục tiêu của bảo hiểm xã hội ..................................................................... 12 1.1.2. Khái quát về bảo hiểm xã hội bắt buộc..........................................................13 1.1.2.1. Khái niệm .................................................................................................... 13 1.1.2.2. Vai trò của bảo hiểm xã hội bắt buộc.........................................................13 1.1.2.3. Yêu cầu của bảo hiểm xã hội bắt buộc.....................................................14 .................................................................................................................................. 14 1.2. Lý luận chung của quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội bắt buộc trên địa bàn huyện ................................................................................................................ 15 1.2.1. Khái niệm quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội bắt buộc trên địa bàn huyện .................................................................................................................................. 15 1.2.2. Vai trò của quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội bắt buộc trên địa bàn huyện .................................................................................................................................. 16 1.3. Nội dung và nguyên tắc quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội bắt buộc trên địa bàn huyện..................................................................................................17 1.3.1. Nội dung quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội bắt buộc..............................17 1.3.2. Nguyên tắc quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội bắt buộc...........................20 1.4. Các yếu tố tác động đến việc quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội bắt buộc trên địa bàn huyện........................................................................................22 1.4.1. Yếu tố khách quan .......................................................................................... 22 1.4.2. Yếu tố chủ quan .............................................................................................. 26 1.5. Kinh nghiệm quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội bắt buộc ở một số địa phương và bài học rút ra cho bảo hiểm xã hội huyện Củ Chi ........................... 28 1.5.1. Kinh nghiệm quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội bắt buộc ở một số địa phương ...................................................................................................................... 28 1.5.1.1. Kinh nghiệm của Bảo hiểm xã hội huyện Bình Chánh, Thành phố Hồ Chí Minh.......................................................................................................................... 28 iv
1.5.1.2. Kinh nghiệm của Bảo hiểm xã hội huyện Nhà Bè, Thành phố Hồ Chí Minh .................................................................................................................................. 29 1.5.2. Bài học rút ra cho Bảo hiểm xã hội huyện Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh .................................................................................................................................. 29 TIỂU KẾT CHƯƠNG 1 ........................................................................................ 31 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QLNN VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI BẮT BUỘC TẠI HUYỆN CỦ CHI, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH TỪ NĂM 2021-2023..31 2.1. Khái quát về vị trí địa lý, kinh tế - xã hội tại huyện Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh………………………………………………………………………….32 2.2.1. Về vị trí địa lý ................................................................................................. 32 2.1.2. Đặc điểm về kinh tế - xã hội tại huyện Củ Chi .............................................. 32 2.1.3. Vị trí, chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của bảo hiểm xã hội huyện Củ Chi .................................................................................................................................. 33 2.2. Phân tích thực trạng quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội bắt buộc trên địa bàn huyện Củ Chi, thành phố Hồ Chí Minh hiện nay..................................34 2.2.1. Về ban hành, tổ chức thực hiện chiến lược, chính sách, pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc ................................................................................................ 34 2.2.2. Về bộ máy tổ chức và nguồn nhân lực về bảo hiểm xã hội ............................ 35 2.2.3. Về tổ chức thực hiện các chế độ bào hiểm xã hội bắt buộc ........................... 40 2.2.3.2. Về chế độ ốm đau, thai sản……………………………………………………..42 2.2.3.3. Về chế độ tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp ....................................... 44 2.2.3.4. Về chế độ bảo hiểm thất nghiệp ................................................................. 45 2.2.4. Về kiểm tra, thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và xử lý vi phạm pháp luật về BHXH bắt buộc............................................................................................. 47 2.2.5. Về quản lý về thu, chi, bảo toàn, phát triển và cân đối quỹ bảo hiểm xã hội 50 2.2.6. Về tuyên truyền, giáo dục, phổ biến pháp luật về bảo hiểm xã hội ............... 53 v
2.3. Đánh giá quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội bắt buộc trên địa bàn huyện Củ Chi, thành phố Hồ Chí Minh...............................................................55 2.3.1. Kết quả đạt được............................................................................................55 2.3.2. Hạn chế..........................................................................................................58 2.3.3. Nguyên nhân của hạn chế..............................................................................61 2.3.3.1.Nguyên nhân khách quan............................................................................63 2.3.3.2.Nguyên nhân chủ quan.................................................................................63 TIỂU KẾT CHƯƠNG 2 ........................................................................................ 65 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI BẮT BUỘC TẠI HUYỆN CỦ CHI, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH....................................................................................................................... 66 3.1. Phương hướng và mục tiêu nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội bắt buộc tại huyện Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh ................... 66 3.1.1. Phương hướng ................................................................................................ 66 3.1.2. Mục tiêu .......................................................................................................... 68 3.2. Một số giái pháp nhằm nâng cao thực hiện hiệu quả thực hiện quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội trên địa bàn huyện Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh .................................................................................................................................. 72 3.2.1. Đổi mới công tác tuyên truyền và phổ biến chính sách pháp luật Bảo hiểm xã hội bắt buộc .............................................................................................................. 72 3.2.2. Hoàn thiện tổ chức bộ máy, nâng cao chất lượng của đội ngũ cán bộ, viên chức, người lao động, hiện đại hóa thực thi chính sách Bảo hiểm xã hội bắt buộc 76 3.2.3. Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, viên chức, người lao động trong công tác BHXH bắt buộc .................................................................................................. 77 3.2.4. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý cá nhân, tổ chức có hành vi vi phạm pháp luật về Bảo hiểm xã hội bắt buộc ...................................................... 78 vi
3.2.5. Tăng cường công tác ứng dụng công nghệ thông tin và cải cách thủ tục hành chính……………………………………………………………………………….80 3.3 Một số kiến nghị ............................................................................................... 84 3.3.1. Đối với các Bộ ................................................................................................ 84 3.3.2. Đối với Bảo hiểm xã hội Thành phố Hồ Chí Minh ........................................ 86 TIỂU KẾT CHƯƠNG 3 ........................................................................................ 90 KẾT LUẬN ............................................................................................................. 91 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................. 94 vii
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT STT Từ viết tắt Nguyên nghĩa 1 ATVSLĐ An toàn vệ sinh lao động 2 BHXH Bảo hiểm xã hội 3 BHBB Bảo hiểm bắt buộc 4 BHHTBB Bảo hiểm hưu trí bắt buộc 5 BHXHBB Bảo hiểm xã hội bắt buộc 6 BHTN Bảo hiểm thất nghiệp 7 DN Doanh nghiệp 8 NLĐ Người lao động 9 NSDLĐ Người sử dụng lao động 10 QLNN Quản lý nhà nước 11 UBND Ủy ban nhân dân viii
DANH MỤC BẢNG, BIỂU STT TÊN BẢNG, BIỂU TRANG Bảng 2.1. Nguồn nhân lực của BHXH huyện Củ Chi trong 1 37 giai đoạn 2021 - 2023 Bảng 2.2. Cơ cấu lao động phân theo giới tính giai đoạn 2 37 2021 – 2023 Bảng 2.3. Kết cấu lao động theo độ tuổi tính đến tháng 12 3 38 năm 2023 Bảng 2.4. Trình độ chuyên môn của nhân lực BHXH huyện 4 39 Củ Chi trong giai đoạn 2021 - 2023 Bảng 2.5. Tình hình tham gia bảo hiểm bắt buộc của 5 41 BHXH huyện Củ Chi từ 2021 - 2023 Bảng 2.6. Số lao động tham gia chế độ bảo hiểm ốm đau, 6 42 thai sản của BHXH huyện Củ Chi từ 2021 – 2023 Bảng 2.7. Số người được hưởng chế độ ốm đau, thai sản của 7 42 BHXH huyện Củ Chi qua các năm 2021 - 2023 Bảng 2.8. Nguồn chi trả BHXH và quy mô chi trả chế độ 8 43 bảo hiểm ốm đau, thai sản giai đoạn 2021 – 2023 Bảng 2.9. Tình hình tham gia bảo hiểm thất nghiệp của 9 45 huyện Củ Chi giai đoạn 2021– 2023 Bảng 2.10. Tình hình nộp hồ sơ hưởng trợ cấp thất nghiệp 10 46 tại huyện Củ Chi từ năm 2021 – 2023 Bảng 2.11. Độ tuổi nộp hồ sơ xin hưởng trợ cấp thất nghiệp 11 trong các doanh nghiệp trên địa bàn huyện Củ Chi năm 47 2023 Bảng 2.12. Tình hình kiểm tra các đơn vị đóng BHXH bắt 12 45 buộc trên địa bàn huyện Củ Chi, giai đoạn 2021 - 2023 ix
Bảng 2.13. Kết quả thu, chi BHXH trên địa bàn huyện Củ 13 49 Chi, giai đoạn 2021 - 2023 Bảng 2.14. Tỷ lệ hoàn thành kế hoạch thu BHXH trên địa 14 49 bàn huyện Củ Chi, giai đoạn 2019 - 2021 Bảng 2.15. Công tác quản lý chế độ chính sách xã hội trên 15 51 địa bàn huyện Củ Chi, giai đoạn 2021 - 2023 x
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Nghiên cứu quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội (BHXH) bắt buộc trên địa bàn huyện Củ Chi là vấn đề quan trọng và cần thiết, vì nó không chỉ liên quan đến công tác an sinh xã hội, mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển bền vững của địa phương, bảo vệ quyền lợi cho người lao động và ổn định kinh tế – xã hội. Đảng và Nhà nước ta luôn dành sự quan tâm đặc biệt đối với việc thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội. Chính vì thế, công tác quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội ở Việt Nam đã có nhiều chuyển biến tích cực: Công tác tham mưu ngày càng hiệu quả; công tác tuyên truyền các chính sách bảo hiểm xã hội ngày càng đa dạng, phong phú; việc thực hiện các chế độ bảo hiểm xã hội như thai sản, ốm đau, tử tuất… ngày càng thiết thực; công tác thanh tra, kiểm tra… ngày càng hiệu quả… Tuy nhiên, do sự tác động cùa nhiều yếu tố nên quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội nói chung và bảo hiểm xã hội bắt buộc nói riêng vẫn còn nhiều hạn chế, đáng kể như: đối tượng tham gia bảo hiểm vẫn còn khiêm tốn; việc thực hiện các chế độ bảo hiểm xã hội bắt buộc vẫn còn rườm ra, hình thức, gây bức xúc cho người lao động; công tác thanh tra, kiểm tra việc thực hiện chế độ bảo hiểm xã hội nhiều nơi vẫn còn diễn ra qua loa… Chính vì thế, việc nghiên cứu tìm hiểu thực trạng quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội nói chung và bảo hiểm xã hội bắt buộc nói riêng là yêu cầu cấp bách cả về phương diện lý luận, pháp lý và đặc biệt là về phương diện thực tiễn. Huyện Củ Chi – Thành phố Hồ Chí Minh đã và đang đóng góp một phần quan trọng trong quá trình phát triển của Thành phố. Huyện Củ Chi nằm ở phía Tây Bắc Thành phố Hồ Chí Minh, cách trung tâm thành phố khoảng 33 km, nơi đây hàng năm thu hút nhiều dự án đầu tư trong và ngoài nước. Cùng với sự tăng trưởng kinh tế, trong những năm qua huyện Củ Chi đã triển khai thực hiện quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội tại các địa phương trên địa bàn huyện đã đạt được nhiều 1
thành tựu đáng kể trong đó có vấn đề áp dụng quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội bắt buộc. Vấn đề quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội bắt buộc được lãnh đạo thành phố đặc biệt quan tâm. Điều đó chứng tỏ vấn đề thực hiện quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội bắt buộc trên địa bàn huyện Củ Chi về cơ bản là đúng đắn, hợp lòng dân, quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội bắt buộc đáp ứng nhu cầu bức thiết và lợi ích to lớn, trực tiếp của người lao động cũng như đại bộ phận nhân dân trên địa bàn huyện. Cụ thể: 1) Mặc dù huyện Củ Chi có sự phát triển mạnh mẽ về kinh tế, đặc biệt là các khu công nghiệp và dịch vụ, tỷ lệ lao động tham gia BHXH bắt buộc vẫn còn hạn chế. Nhiều người lao động ở khu vực nông thôn, các hộ gia đình, lao động tự do hoặc lao động trong các doanh nghiệp nhỏ và vừa chưa tham gia BHXH. Điều này phần lớn là do sự thiếu nhận thức về quyền lợi từ việc tham gia bảo hiểm hoặc do khó khăn về tài chính. Một số doanh nghiệp nhỏ hoặc hộ kinh doanh cá thể ở Củ Chi chưa thực hiện đầy đủ nghĩa vụ BHXH cho người lao động của mình. Điều này dẫn đến tình trạng người lao động không được bảo vệ đầy đủ khi gặp phải rủi ro về sức khỏe hoặc tai nạn lao động; 2) Nợ đọng BHXH là một vấn đề nghiêm trọng tại huyện Củ Chi. Một số doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp có quy mô nhỏ và trung bình, trốn đóng hoặc chậm đóng BHXH cho người lao động. Điều này gây khó khăn cho người lao động trong việc đảm bảo quyền lợi BHXH của mình, đặc biệt là các chế độ ốm đau, thai sản, hưu trí hoặc tử tuất. Việc nợ đọng BHXH không chỉ ảnh hưởng đến quyền lợi của người lao động mà còn làm giảm khả năng tái đầu tư vào quỹ BHXH, ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững của hệ thống bảo hiểm xã hội trên địa bàn; 3) Công tác giám sát, kiểm tra việc thực hiện BHXH bắt buộc tại Củ Chi hiện nay chưa thực sự mạnh mẽ và hiệu quả. Mặc dù các cơ quan quản lý như Bảo hiểm xã hội huyện, Sở Lao động – Thương binh và Xã hội có những chương trình thanh tra, kiểm tra, nhưng vì thiếu nhân lực và cơ sở vật chất phù hợp, việc kiểm tra chưa thể bao phủ hết các doanh nghiệp và đối tượng lao động, nhất là những doanh nghiệp nhỏ hoặc khu vực khó tiếp cận. 2
Công tác xử lý vi phạm chưa thực sự quyết liệt, nhiều doanh nghiệp còn "né" được trách nhiệm đóng BHXH cho người lao động; 4) Nhận thức của người dân về quyền lợi và nghĩa vụ tham gia BHXH tại huyện Củ Chi còn hạn chế. Mặc dù đã có một số hoạt động tuyên truyền, nhưng nội dung tuyên truyền chưa thực sự rõ ràng, thuyết phục và không đi vào chiều sâu. Các hình thức tuyên truyền chủ yếu vẫn chưa tiếp cận đến toàn bộ đối tượng lao động, đặc biệt là lao động tự do hoặc lao động trong các hộ gia đình, người làm nghề nông. Những lao động tự do và doanh nghiệp nhỏ ít có thông tin đầy đủ về các chế độ bảo hiểm, dẫn đến việc không tham gia hoặc tham gia không đầy đủ; 5) Lao động tự do và các hộ kinh doanh cá thể chiếm tỷ lệ lớn tại Củ Chi, đặc biệt là ở các xã vùng nông thôn và các khu vực chưa phát triển công nghiệp. Các đối tượng này rất khó tiếp cận với hệ thống BHXH bắt buộc, vì họ không thuộc đối tượng được bảo vệ trong các doanh nghiệp có sự quản lý chặt chẽ. Vì vậy, công tác quản lý và vận động họ tham gia BHXH gặp phải nhiều thách thức. Những doanh nghiệp nhỏ, không chính thức, hoạt động theo mô hình gia đình hoặc doanh nghiệp cá thể cũng không tham gia BHXH hoặc tham gia không đầy đủ. Điều này tạo ra một lỗ hổng trong việc thực thi BHXH bắt buộc tại địa phương; 6) Việc giải quyết chế độ BHXH cho người lao động tại Củ Chi, đặc biệt là các chế độ ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, hưu trí, còn gặp phải một số vướng mắc trong thủ tục hành chính. Một số lao động khi gặp khó khăn về chế độ BHXH chưa được giải quyết kịp thời hoặc gặp phải những thủ tục rườm rà. Sự thiếu minh bạch trong công tác chi trả chế độ bảo hiểm xã hội cũng là một nguyên nhân khiến người lao động không an tâm về quyền lợi của mình. Thực trạng quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội bắt buộc trên địa bàn huyện Củ Chi hiện nay vẫn còn nhiều vấn đề cần được khắc phục. Các hạn chế như tỷ lệ tham gia BHXH chưa cao, tình trạng nợ đọng BHXH, công tác giám sát yếu, nhận thức của người lao động và người sử dụng lao động chưa đầy đủ, và hệ thống cơ sở hạ tầng thiếu thốn đã ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả của công tác quản lý 3
BHXH. Để cải thiện tình hình, cần có các giải pháp như tăng cường công tác tuyên truyền, đẩy mạnh giám sát và kiểm tra, khuyến khích tham gia BHXH cho người lao động và người sử dụng lao động, đồng thời cải thiện cơ sở hạ tầng và nguồn nhân lực cho các cơ quan quản lý BHXH tại huyện Củ Chi.Xuất phát từ các lý do nêu trên mà tác giả chọn đề tài “Quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội bắt buộc tại huyện Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh” làm luận văn Thạc sỹ chuyên ngành Quản lý công. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Vấn đề về bảo hiểm xã hội nói chung và bảo hiểm xã hội bắt buộc nói riêng đã có rất nhiều công trình nghiên cứu. Các công trình nghiên cứu theo học viên, có thể khái quát thành hai hướng nghiên cứu chính sau đây: Hướng thứ nhất, các công trình nghiên cứu quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội nói chung Có các giáo trình tiêu biểu liên quan đến nội dung pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc như: Giáo trình Bảo hiểm xã hội năm 2011 của TS. Đoàn Mạnh Cừ và Ths. Đoàn Thị Thu Hương – Học viện Tài chính [127]; Giáo trình Bảo hiểm xã hội năm 2013 của Võ Thành Tâm – Trường Đại học Kinh tế TpHCM [41];…Trong các giáo trình này, vấn đề quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội bắt buộc được trình bày một cách cô đọng, khái quát. Tuy các giáo trình chưa đề cập đến việc áp dụng quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội ở một địa phương cụ thể nhưng chính những phân tích của giáo trình là những gợi mở quan trọng cho việc hoàn thành đề tài “Quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội bắt buộc tại huyện Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh hiện nay”. Đề tài Tăng cường quản lý nhà nước về BHXH trong giai đoạn hiện nay của tác giả Trần Xuân Vinh đã giới thiệu được sự ra đời của BHXH Việt Nam cũng như khái quát quá trình hình thành và phát triển của BHXH Việt Nam. Đồng thời đưa ra giải pháp hoàn thiện QLNN về BHXH ở nước ta giai đoạn hiện nay., chủ 4
yếu là mang tính chiến lược như thực hiện cải cách hành chính hay tăng cường đầu tư quỹ BHXH. Đề tài Cơ sở khoa học hoàn thiện quy trình quản lý thu bảo hiểm xã hội của tác giả Dương Xuân Triệu, Đề tài khoa học cấp Bộ, Bộ LĐ-TBXH [46]. Đề tài đã phân tích, luận giải vấn đề hoàn thiện quy trình quản lý thu bảo hiểm xã hội trên các phương diện: 1) Phương diện lý luận; 2) Phương diện pháp lý; 3) Phương diện thực tiễn. Thông qua 03 phương diện đó, tác giả đề tài đã phân tích làm rõ cơ sở khoa học của vấn đề nghiên cứu. Vũ Tuấn Đạt (2014), Chế độ tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp ở Việt Nam, thực trạng và giải pháp hoàn thiện, Luận văn thạc sĩ Luật học, trường Đại học Luật Hà Nội [22]. Trên cơ sở việc trình bày các vấn đề chung về các chế độ bảo hiểm xã hội, tác giả luận văn đi sâu phân tích cơ sở pháp lý, các yếu tố tác động và nội dung của chế độ tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp ở Việt Nam. Trên cơ sở khung lý thuyết, tác giả đã phân tích thực trạng vấn đề ở Việt Nam. Từ đó, tác giả nêu các phương hướng, giải pháp nhằm tăng cường hiệu quả việc thực hiện chế độ tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp ở Việt Nam. Nhìn chung, các giải pháp mà tác giả đưa ra là mang tính khả thi, nếu thực hiện đồng bộ trong thực tiễn sẽ đem lại nhiều ý nghĩa, lợi ích cho người lao động [14]. Bùi Thị Phương Dung (2015) với luận văn thạc sĩ Luật học Thực trạng thi hành pháp luật bảo hiểm y tế bắt buộc ở Việt Nam đã làm rõ những lý thuyết về thi hành pháp luật về BHYT bắt buộc - một loại hình BHYT ở Việt Nam và thực trạng pháp luật BHYT ở Việt Nam. Mặt khác, luận văn này cũng đã chỉ rõ thực trạng các quy định về pháp luật BHYT ở Việt Nam, tìm hiểu thực tiễn thi hành pháp luật BHYT [19]. Trên cơ sở các phân tích, đánh giá, tác giả đã đề ra phương hướng và giải pháp hoàn thiện pháp luật BHYT cho phù hợp với thực tiễn hiện nay góp phần thực hiện tốt công tác bảo vệ và chăm sóc sức khỏe nhân dân. Tuy nhiên, công 5
trình nghiên cứu này cũng chỉ tiếp cận một nội dung của QLNN về BHYT là thực thi pháp luật mà chưa nghiên cứu tổng thể các nội dung QLNN về BHYT [19].… Hướng thứ hai, các công trình nghiên cứu quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội bắt buộc gắn liền với địa phương Phạm Lan Hương (2012), Quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội bắt buộc và thực tiễn thi hành trên địa bàn tỉnh Phú Thọ, Luận văn Thạc sĩ Luật học, Trường Đại học Luật Hà Nội [28]. Tác giả luận văn đã làm rõ được mấy vấn đề chính yếu: 1) Cơ sở lý luận và thực tiễn của quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội bắt buộc; 2) Thực trạng quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội bắt buộc trên địa bàn tỉnh Phú Thọ; 3) Phương hướng, giải pháp và kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội trên địa bàn tỉnh Phú Thọ. Các phân tích của tác giả luận văn là những gợi ý quan trọng cho việc phân tích vấn đề quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội bắt buộc trên địa bàn huyện Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh [19]. Vũ Công Giao (2018) “Quản lý nhà nước về bảo hiểm y tế tự nguyện từ thực tiễn thành phố Đà Nẵng”, Luận văn Thạc sĩ Luật học, Học viện khoa học xã hội [26]. Tác giả luận văn trên cơ sở phân tích các vấn đề lý luận chung cùa quản lý nhà nước về bảo hiểm y tế tự nguyện đã phân tích thực trạng vấn đề này tại Thành phố Đà Nẵng. Trên cơ sở phân tích các vấn đề lý luận và thực tiễn, tác giả đã nêu ra nhiều nhóm giải pháp, đặc biệt nhấn mạnh đến yếu tố cán bộ, công chức trong việc thực hiện quản lý nhà nước về y tế nói chung và bảo hiểm y tế tự nguyện nói riêng. Lê Thị Hồng Anh (2019) với luận văn thạc sỹ Quản lý công Quản lý nhà nước về bảo hiểm y tế - Từ thực tiễn huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị đã tiếp cận công tác QLNN về BHYT trên 6 trục nội dung gắn với cách tiếp cận của QLNN. Những vấn đề lý luận về QLNN về BHYT đã được luận giải. Đồng thời, thực trạng QLNN về BHYT trên địa bàn huyện Triệu Phong, tỉnh Quãng Trị cũng được đi sâu phân tích và đánh giá. Trên cơ sở đó, luận văn này đã đề xuất 6 giải pháp để hoàn thiện QLNN về BHYT trong thời gian tới [1]. 6
Nguyễn Thị Bích Thúy (2020), Quản lý nhà nước về bảo hiểm y tế trên địa bàn huyện Châu Phú, tỉnh An Giang, luận văn thạc sỹ Quản lý công. Luận văn này đã làm rõ 4 nội dung quản lý nhà nước về bảo hiểm y tế bao gồm: Xây dựng, ban hành các văn bản quản lý nhà nước về bảo hiểm y tế; Công tác tuyên truyền, phổ biến chế độ, chính sách pháp luật về bảo hiểm y tế; Tổ chức thực hiện chiến lược, chế độ, chính sách về bảo hiểm y tế; Công tác thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật về bảo hiểm y tế. Trên cơ sở đó, luận văn đã đi sâu phân tích thực trạng thực hiện 4 nội dung trên tại địa bàn huyện Châu Phú, tỉnh An Giang và đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về bảo hiểm y tế trên địa bàn huyện Châu Phú, tỉnh An Giang. Các giải pháp được đề xuất bao gồm (1) Hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật; (2) Giải pháp quản lý quỹ bảo hiểm y tế; (3) Giải pháp hoàn thiện bộ máy quản lý bảo hiểm y tế, (4) Thực hiện tốt quy chế dân chủ công khai tài chính đối với quỹ bảo hiểm y tế; (5) Triển khai thực hiện tin học hóa trong quản lý khám chữa bệnh, giám định và thanh toán bảo hiểm y tế; (6) Đánh giá toàn diện về việc áp dụng Luật bảo hiểm y tế tại địa phương để có giải pháp hoàn thiện; (7) Sử dụng hiệu quả nguồn kinh phí khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế [44]. Nhìn chung các công trình nghiên cứu trên đã đề cập đến những vấn đề cụ thể sau: Một là, nghiên cứu những vấn đề lý luận về bảo hiểm xã hội nói chung trong đó bao gồm bảo hiểm xã hội và bảo hiểm xã hội bắt buộc. Làm rõ những vấn đề cơ bản về khái niệm và các đặc trưng cơ bản của bảo hiểm xã hội. Ngoài ra, nghiên cứu cũng làm rõ những vấn đề lý luận của quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội. Lịch sử hình thành và phát triển của bảo hiểm xã hội. Hai là, nghiên cứu những quy định quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội, thực trạng quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội nói chung trong đó có bảo hiểm xã hội bắt buộc. 7
Ba là, nghiên cứu những giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội và bảo hiểm xã hội bắt buộc, các giải pháp nâng cao hiệu quả áp dụng quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội. Tuy nhiên, có thể nhận thấy rằng, các công trình nghiên cứu trên chưa có công trình nào đề cập đến thực tiễn áp dụng quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội bắt buộc tại huyện Củ Chi, thành phố Hồ Chí Minh. Chính vì vậy, đề tài mà tác giả lựa chọn “QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI BẮT BUỘC TẠI HUYỆN CỦ CHI, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH” làm Luận văn Thạc sỹ là không trùng lặp với bất kỳ công trình nghiên cứu nào. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Mục đích nghiên cứu của luận văn là đề xuất các giải pháp nhằm thực hiện có hiệu quả quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội bắt buộc trên địa bàn huyện Củ Chi. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục tiêu tổng quát nêu trên, tác giả luận văn xác định các mục tiêu cụ thể như sau: - Hệ thống hoá những vấn đề lý luận chung của quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội bắt buộc; - Phân tích thực trạng quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội bắt buộc trên địa bàn huyện Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh từ năm 2021 đến năm 2023; - Đề xuất những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội bắt buộc tại huyện Củ Chi, thành phố Hồ Chí Minh. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội bắt buộc tại huyện. 8