Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về chất thải rắn công nghiệp tại các khu công nghiệp ven biển trên địa bàn tỉnh Quảng Bình

Chia sẻ: Nhumbien999 Nhumbien999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:145

Thêm vào BST

Báo xấu

29
lượt xem 12
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của luận văn nhằm nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn việc quản lý nhà nước về chất thải rắn công nghiệp tại các khu công nghiệp ven biển trên địa bàn tỉnh Quảng Bình. Từ đó, đề xuất những giải pháp hoàn thiện công tác quản lý nhà nước về chất thải rắn công nghiệp tại các khu công nghiệp ven biển trên địa bàn tỉnh Quảng Bình hướng tới mục tiêu phát triển bền vững.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về chất thải rắn công nghiệp tại các khu công nghiệp ven biển trên địa bàn tỉnh Quảng Bình

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA HOÀNG THỊ NHƢ QUỲNH QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ CHẤT THẢI RẮN CÔNG NGHIỆP TẠI CÁC KHU CÔNG NGHIỆP VEN BIỂN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG BÌNH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2020
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA HOÀNG THỊ NHƢ QUỲNH QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ CHẤT THẢI RẮN CÔNG NGHIỆP TẠI CÁC KHU CÔNG NGHIỆP VEN BIỂN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG BÌNH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 8 34 04 03 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN VIỆT HÙNG THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2020
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và có nguồn gốc trích dẫn rõ ràng. Những kết luận khoa học của luận văn chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào khác./. Thừa Thiên Huế, ngày tháng năm 2020 HỌC VIÊN Hoàng Thị Nhƣ Quỳnh
LỜI CẢM ƠN Luận văn này là kết quả của bản thân sau một quá trình nỗ lực học tập và nghiên cứu với sự giúp đỡ và chỉ bảo tận tình của các thầy cô giáo, đồng nghiệp và người thân. Để hoàn thành luận văn Thạc sỹ này, lời đầu tiên xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Thầy giáo, TS. Nguyễn Việt Hùng, người trực tiếp hướng dẫn khoa học đã dành nhiều thời gian, công sức trong quá trình nghiên cứu để giúp tôi hoàn thành luận văn này. Tiếp theo, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Học viện Hành chính Quốc gia, Khoa sau đại học, Cơ sở Học viện Hành chính khu vực miền trung cùng toàn thể các thầy, cô giáo của Học viện đã tận tình giảng dạy và truyền đạt những kiến thức quý báu giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu để hoàn thành Luận văn. Tuy có nhiều cố gắng, nhưng trong luận văn này không tránh khỏi những thiếu sót, hạn chế. Kính mong quý thầy, cô và những người quan tâm đến đề tài có những đóng góp, giúp đỡ để đề tài được hoàn thiện hơn. Xin trân trọng cám ơn! Thừa Thiên Huế, ngày tháng năm 2020 HỌC VIÊN Hoàng Thị Nhƣ Quỳnh
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN MỤC LỤC DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC BẢNG BIỂU DANH MỤC SƠ ĐỒ VÀ HÌNH MỞ ĐẦU ...................................................................................................................... i 1. Tính cấp thiết của đề tài ....................................................................................... i 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn .......................................... iv 3. Mục tiêu và nhiệm vụ của luận văn ................................................................... vi 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn ................................................ vi 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn .......................... vii 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn.......................................................... ix 7. Kết cấu của luận văn .......................................................................................... ix CHƢƠNG 1: CƠ SỞ KHOA HỌC QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ CHẤT THẢI RẮN CÔNG NGHIỆP TẠI KHU CÔNG NGHIỆP .............................................. 1 1.1. Những khái niệm cơ bản liên quan đến đề tài ................................................. 1 1.1.1. Một số nội dung liên quan về chất thải rắn công nghiệp .................................... 1 1.1.2. Một số nội dung liên quan về khu công nghiệp .................................................. 8 1.2. Quản lý nhà nước về chất thải rắn công nghiệp ............................................ 11 1.2.1. Khái niệm, mục tiêu, sự cần thiết quản lý nhà nước về chất thải rắn công nghiệp............................................................................................................................... 11 1.2.2. Nội dung quản lý nhà nước về chất thải rắn công nghiệp ................................ 14 1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước về chất thải rắn công nghiệp 21 1.3.1. Các nhân tố khách quan ....................................................................................... 21 1.3.2. Các nhân tố chủ quan ........................................................................................... 22
1.4. Những bài học kinh nghiệm về quản lý chất thải rắn công nghiệp ............... 25 1.4.1. Kinh nghiệm quản lý chất thải rắn công nghiệp tại một số khu công nghiệp, khu kinh tế tại Việt Nam ................................................................................................ 25 1.4.2. Bài học kinh nghiệm rút ra cho quản lý chất thải rắn công nghiệp tại các khu công nghiệp ven biển trên địa bàn tỉnh Quảng Bình ................................................... 28 Tiểu kết Chƣơng 1 ................................................................................................... 30 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ CHẤT THẢI RẮN CÔNG NGHIỆP TẠI CÁC KHU CÔNG NGHIỆP VEN BIỂN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG BÌNH .................................................................................... 31 2.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội và hiện trạng các khu công nghiệp ven biển trên địa bàn tỉnh Quảng Bình ........................................................................ 31 2.1.1. Điều kiện tự nhiên của tỉnh Quảng Bình ........................................................... 31 2.1.2. Tình hình kinh tế - xã hội của tỉnh Quảng Bình ................................................ 32 2.1.3. Khái quát tình hình chung của các khu công nghiệp ven biển trên địa bàn tỉnh Quảng Bình ..................................................................................................................... 34 2.1.4. Khái quát hiện trạng môi trường của các khu công nghiệp ven biển trên địa bàn tỉnh Quảng Bình....................................................................................................... 40 2.1.5. Đánh giá rủi ro môi trường công nghiệp tại các khu công nghiệp ven biển trên địa bàn tỉnh Quảng Bình ......................................................................................... 45 2.2. Tình hình phát sinh, phân loại, thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn công nghiệp tại các khu công nghiệp ven biển trên địa bàn tỉnh Quảng Bình ..... 52 2.2.1. Nguồn phát sinh, khối lượng, thành phần chất thải rắn công nghiệp .............. 52 2.2.2. Hiện trạng phân loại, thu gom, vận chuyển và xử lý CTRCN ........................ 55 2.3. Thực trạng quản lý nhà nước về chất thải rắn công nghiệp tại các khu công nghiệp ven biển trên địa bàn tỉnh Quảng Bình ..................................................... 57 2.3.1. Xây dựng và thực hiện quy hoạch quản lý chất thải rắn .................................. 57 2.3.2. Xây dựng và thực hiện chính sách quản lý chất thải rắn công nghiệp tại các khu công nghiệp ven biển trên địa bàn tỉnh Quảng Bình............................................ 59
2.3.3. Hiện trạng tổ chức bộ máy và nguồn nhân lực quản lý nhà nước về chất thải rắn công nghiệp tại các khu công nghiệp ven biển trên địa bàn tỉnh Quảng Bình ... 61 2.3.4. Nguồn lực cho công tác quản lý chất thải rắn công nghiệp tại các khu công nghiệp ven biển trên địa bàn tỉnh Quảng Bình ............................................................ 63 2.3.5. Công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật, nâng cao nhận thức về quản lý chất thải rắn công nghiệp tại các khu công nghiệp ven biển trên địa bàn tỉnh Quảng Bình .................................................................................................................................. 64 2.3.6. Công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm pháp luật về quản lý chất thải rắn công nghiệp tại các khu công nghiệp ven biển trên địa bàn tỉnh Quảng Bình.......... 66 2.4. Đánh giá về kết quả quản lý nhà nước về chất thải rắn công nghiệp tại các khu công nghiệp ven biển trên địa bàn tỉnh Quảng Bình ..................................... 67 2.4.1. Những kết quả đạt được ...................................................................................... 67 2.4.2. Những tồn tại hạn chế .......................................................................................... 69 2.4.3. Nguyên nhân của những hạn chế........................................................................ 72 Tiểu kết chƣơng 2 .................................................................................................... 73 CHƢƠNG 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ CHẤT THẢI RẮN CÔNG NGHIỆP TẠI CÁC KHU CÔNG NGHIỆP VEN BIỂN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG BÌNH .................................................................. 75 3.1. Định hướng và mục tiêu quản lý nhà nước về chất thải rắn công nghiệp tại các khu công nghiệp ven biển trên địa bàn tỉnh Quảng Bình ............................... 75 3.1.1. Định hướng ........................................................................................................... 75 3.1.2. Mục tiêu ................................................................................................................ 76 3.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về chất thải rắn công nghiệp tại các khu công nghiệp ven biển trên địa bàn tỉnh Quảng Bình .......................... 78 3.2.1. Hoàn thiện và thực hiện tốt quy hoạch liên quan đến quản lý chất thải rắn ... 78 3.2.2. Tổ chức thực hiện và hoàn thiện chính sách quản lý nhà nước về chất thải rắn công nghiệp tại các khu công nghiệp ven biển trên địa bàn tỉnh Quảng Bình.......... 79
3.2.3. Hoàn thiện tổ chức bộ máy, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực làm nhiệm vụ quản lý nhà nước về chất thải rắn công nghiệp tại các khu công nghiệp ven biển trên địa bàn tỉnh Quảng Bình ......................................................................................... 81 3.2.4. Tăng cường đầu tư nguồn lực cho công tác quản lý nhà nước về chất thải rắn công nghiệp tại các khu công nghiệp ven biển trên địa bàn tỉnh Quảng Bình.......... 82 3.2.5. Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật, giáo dục, nâng cao nhận thức về quản lý chất thải rắn công nghiệp tại các khu công nghiệp ven biển trên địa bàn tỉnh Quảng Bình ......................................................................................... 83 3.2.6. Tăng cường công tác giám sát, thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật về chất thải rắn công nghiệp tại các khu công nghiệp ven biển trên địa bàn tỉnh Quảng Bình ..................................................................................................................... 85 3.2.7. Đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ vào phân loại, tái chế, tái sử dụng, xử lý chất thải rắn công nghiệp tại các khu công nghiệp ven biển trên địa bàn tỉnh Quảng Bình ..................................................................................................................... 86 3.2.8. Xây dựng kế hoạch phòng ngừa, ứng phó và khắc phục sự cố môi trường và kịch bản ứng phó thiên tai, hiện tượng thời tiết cực đoan do tác động của biến đổi khí hậu.............................................................................................................................. 87 3.3. Kiến nghị........................................................................................................ 88 3.3.1. Kiến nghị đối với các bộ, ngành Trung ương.................................................... 88 3.3.2. Kiến nghị đối với tỉnh Quảng Bình .................................................................... 89 Tiểu kết chƣơng 3 .................................................................................................... 93 KẾT LUẬN .............................................................................................................. 95 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................... 97 PHỤ LỤC 1 ............................................................................................................ 102 PHỤ LỤC 2 ............................................................................................................ 106 PHỤ LỤC 3 ............................................................................................................ 111 PHỤ LỤC 4 ............................................................................................................ 116 PHỤ LỤC 5 ............................................................................................................ 118 PHỤ LỤC 6 ............................................................................................................ 122
DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT Kí hiệu viết tắt Nội dung đầy đủ BVMT Bảo vệ môi trường BQL Ban Quản lý KCN Khu công nghiệp KKT Khu kinh tế BĐKH Biến đổi khí hậu ĐTM Đánh giá tác động môi trường KT-XH Kinh tế - Xã hội QCVN Quy chuẩn Việt Nam TCVN Tiêu chuẩn Việt Nam UBND Uỷ ban nhân dân QLNN Quản lý nhà nước OECD Tổ chức hợp tác và phát triển kinh tế PSR Áp lực - Trạng thái - Đáp ứng CTR Chất thải rắn CTRCN Chất thải rắn công nghiệp CTRCNTT Chất thải rắn công nghiệp thông thường CTRCNNH Chất thải rắn công nghiệp nguy hại CTNH Chất thải nguy hại XDTM&XNK Xây dựng thương mại và xuất nhập khẩu TNHH Trách nhiệm hữu hạn MTV Một thành viên CP Cổ phần TM Thương mại SXVL&XD TH Sản xuất vật liệu và xây dựng tổng hợp CTCN Công trình công nghiệp QLRRMT Quản lý rủi ro môi trường CHDCND Cộng hòa Dân chủ Nhân dân
DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1: Bảng đánh giá mức độ rủi ro môi trường công nghiệp ...................... 46 Bảng 2.2: Kết quả đánh giá rủi ro môi trường công nghiệp tại KCN Cảng biển Hòn La ............................................................................................................. 47 Bảng 2.3: Kết quả đánh giá rủi ro môi trường công nghiệp tại KCN Hòn La II ......49 Bảng 2.4: Kết quả đánh giá rủi ro môi trường công nghiệp tại KCN Cam Liên ......51 Bảng 2.5: Khối lượng chất thải rắn công nghiệp của các khu công nghiệp ven biển trên địa bàn tỉnh Quảng Bình giai đoạn 2017-2019 ..................................................53 Bảng 2.6: Thành phần chất thải rắn công nghiệp của các khu công nghiệp ven biển trên địa bàn tỉnh Quảng Bình ....................................................................................54
DANH MỤC SƠ ĐỒ VÀ HÌNH Sơ đồ 1.1: Cơ cấu tổ chức bộ máy các cơ quan quản lý nhà nước về chất thải rắn công nghiệp tại các khu công nghiệp ở Việt Nam ....................................................18 Sơ đồ 2.1: Bộ máy QLNN về CTRCN tại các khu công nghiệp ven biển trên địa bàn tỉnh Quảng Bình ........................................................................................................61 Hình 2.1: Bản đồ vị trí tỉnh Quảng Bình ...................................................................31 Hình 2.2: Hiện trạng và quy hoạch phát triển khu kinh tế, khu công nghiệp tỉnh Quảng Bình ...............................................................................................................35
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài: Thời gian qua, cùng với quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, sự tăng trưởng mạnh mẽ của các mô hình đầu tư vào khu kinh tế (KKT), khu công nghiệp (KCN) - đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội của địa phương cũng như tạo động lực cho liên kết vùng/lãnh thổ. KCN được xem là giải pháp hiệu quả về thu hút vốn đầu tư, công nghệ, kỹ năng quản lý của nước ngoài; thúc đẩy các trung tâm công nghiệp gắn với phát triển đô thị; cải cách hành chính, đổi mới cơ chế quản lý; góp phần giải quyết việc làm cho lao động địa phương và bảo vệ môi trường… [29, tr.1]. Các khu công nghiệp và hoạt động công nghiệp được nhìn nhận làm cạn kiệt, suy thoái các nguồn tài nguyên thiên nhiên do công nghiệp là ngành tiêu thụ năng lượng và nhiên liệu hoá thạch nhiều nhất ở Việt Nam và thải ra các chất độc gây ô nhiễm đất, ô nhiễm nước, ô nhiễm không khí (như bụi, SO2, NO2, CO, CO2…) và là tác nhân chính gây biến đổi khí hậu toàn cầu như gia tăng nhiệt độ, nước biển dâng… Đặc biệt kể đến chất thải rắn công nghiệp (CTRCN). Sự gia tăng nhanh chóng của chất thải rắn công nghiệp, trong đó có một phần không nhỏ chất thải rắn công nghiệp nguy hại đang trở thành một trong những vấn đề môi trường cấp bách. Bên cạnh đó, công tác quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường nói chung và quản lý chất thải rắn công nghiệp (chất thải nguy hại) tại các địa phương có KCN ven biển hoặc tiếp giáp với biển chưa theo kịp yêu cầu thực tế, tạo ra sức ép không nhỏ cho quá trình phát triển bền vững và đang trở thành thách thức đối với các nhà quản lý. Các vấn đề quản lý rủi ro môi trường công nghiệp ven biển ở Việt Nam vẫn còn đối mặt với không ít những thách thức và trở thành một trong những nguyên nhân ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh cấp tỉnh/thành phố. i
Tư duy quản lý dựa vào các nguồn lực và mô hình phát triển truyền thống sẽ gặp nhiều trở ngại và khó khăn khi hội nhập khu vực và quốc tế. Nếu như trước đây, có thể lấy tài nguyên thiên nhiên, giá thuê đất, ưu đãi về thuế... làm lợi thế cạnh tranh thì khi hội nhập các nhân tố đó khó tạo nên sự khác biệt. Sự yếu kém về năng lực dự báo và quản lý rủi ro của các cơ quan có thẩm quyền đã dẫn đến thực trạng ngăn ngừa ô nhiễm môi trường công nghiệp nói chung và quản lý CTRCN nói riêng của các tỉnh có KCN ven biển hiện nay còn rất hạn chế. Sự hài lòng của công dân, tổ chức đối với đáp ứng về khía cạnh môi trường vẫn là một bài toán khó đối với các sở, ban, ngành địa phương.… Tỉnh Quảng Bình nằm ở Bắc Trung Bộ Việt Nam, với diện tích tự nhiên 8.000 km2, dân số trên 882.000 người. Quảng Bình sở hữu những lợi thế đặc biệt có thể được tận dụng để phát triển kinh tế - xã hội như nguồn tài nguyên phong phú; đường bờ biển dài hơn 116 km; nhiều điểm đến di sản văn hóa; hệ thống giao thông thuận lợi, có cả đường sắt, sân bay và cảng biển nước sâu, tuyến đường bộ chạy thẳng đến cửa khẩu quốc tế với Lào; nằm trên nhiều đầu mối giao thông quan trọng của quốc gia và khu vực: quốc lộ 1A, đường Hồ Chí Minh, Cảng hàng không Đồng Hới, đường sắt Bắc Nam, quốc lộ 12A và tỉnh lộ 20, 16 chạy từ Đông sang Tây qua cửa khẩu quốc tế Cha Lo nối liền với nước CHDCND Lào, thông thương với vùng Đông Bắc Thái Lan. Với những lợi thế đó, tỉnh đã thu hút được nhiều doanh nghiệp trong và ngoài nước đến đầu tư các dự án về các lĩnh vực công nghiệp. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển kinh tế, sự gia tăng các hoạt động công nghiệp thì sức ép lên môi trường cũng gia tăng, lượng chất thải rắn công nghiệp phát sinh ngày càng nhiều. Việc bố trí tập trung nhiều doanh nghiệp sản xuất kinh doanh với nhiều ngành nghề khác nhau tại các khu công nghiệp có thể gây ra những thảm hoạ môi trường nghiêm trọng cho các địa phương, hệ sinh thái và an toàn của cộng đồng dân cư. Hiện tại, trên địa bàn tỉnh ii
Quảng Bình có 6 khu công nghiệp tập trung đang hoạt động (trong đó có 3 khu công nghiệp ven biển: Khu Công nghiệp Cảng biển Hòn La, Khu Công nghiệp Hòn La II, Khu Công nghiệp Cam Liên) với tổng lượng chất thải rắn công nghiệp thông thường phát sinh khoảng 1400 tấn/năm và chất thải rắn công nghiệp nguy hại khoảng 4 tấn/năm. Trong thời gian tới, cùng với việc đẩy mạnh chính sách thu hút đầu tư của chính quyền tỉnh Quảng Bình, các dự án công nghiệp đầu tư vào các khu công nghiệp sẽ phát triển ngày càng mạnh mẽ, đặc biệt là các khu công nghiệp ven biển gắn liền với Chiến lược phát triển kinh tế biển của cả nước nói chung và của tỉnh Quảng Bình nói riêng, lượng chất thải rắn công nghiệp phát sinh sẽ ngày càng nhiều, với tốc độ gia tăng nhanh chóng. Bên cạnh đó, hiện trạng công tác quản lý chất thải rắn công nghiệp tại các khu công nghiệp ven biển trên địa bàn tỉnh Quảng Bình còn gặp nhiều vướng mắc, hạn chế, đạt hiệu quả chưa cao, như cơ sở hạ tầng và cơ cấu tổ chức quản lý, thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn công nghiệp chưa đáp ứng được yêu cầu thực tế; trên địa bàn tỉnh chưa có đơn vị đủ chức năng xử lý chất thải công nghiệp nguy hại; một số doanh nghiệp còn quá coi trọng lợi ích kinh tế mà xem nhẹ công tác bảo vệ môi trường, chưa chú trọng công tác thu gom chất thải rắn công nghiệp; hệ thống tổ chức và năng lực quản lý môi trường các cấp chưa thực sự đáp ứng yêu cầu; đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác bảo vệ môi trường còn thiếu về số lượng và hạn chế về chất lượng; sự phối hợp giữa các cấp, các ban, ngành trong chỉ đạo, kiểm tra, giám sát việc thực hiện chưa chặt chẽ; chưa có cơ chế, chính sách đột phá thu hút nguồn lực xã hội hóa đầu tư cho công tác thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn công nghiệp. Với mục tiêu nâng cao hiệu quả và hoàn thiện công tác quản lý nhà nước về chất thải rắn công nghiệp tại các khu công nghiệp ven biển trên địa bàn iii
tỉnh Quảng Bình. Xuất phát từ những yêu cầu cấp bách và thực tiễn quản lý nêu trên, Học viên chọn tên đề tài: “Quản lý nhà nƣớc về chất thải rắn công nghiệp tại các khu công nghiệp ven biển trên địa bàn tỉnh Quảng Bình” làm đề tài Luận văn Thạc sĩ, chuyên ngành Quản lý công. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Nội dung quản lý nhà nước về chất thải rắn công nghiệp trong thời gian gần đây là một trong những lĩnh vực được nhiều nhà nghiên cứu quan tâm, đã có nhiều bài viết, công trình nghiên cứu đề cập đến hoạt động quản lý chất thải rắn công nghiệp dưới các góc độ và phạm vi rộng hẹp khác nhau. Qua tìm hiểu và thu thập, tôi được biết một số công trình nghiên cứu, đề tài tại Việt Nam như sau: - Luận án tiến sĩ “Xây dựng các biện pháp quản lý hiệu quả chất thải rắn tại một số khu đô thị và khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi” của Nghiên cứu sinh Cao Văn Cảnh - Viện Tài nguyên và Môi trường - Đại học Quốc gia Hà Nội. Luận án đã hệ thống hóa các cơ sở lý thuyết về quản lý chất thải rắn; phân tích tình hình quản lý chất thải rắn tại Việt Nam, đánh giá các công nghệ xử lý chất thải hiện nay; đánh giá hiện trạng quản lý nhà nước về chất thải rắn công nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi, dự báo lượng chất thải rắn phát sinh đến năm 2025, từ đó xây dựng các biện pháp quản lý hiệu quả chất thải rắn công nghiệp. - Luận án Tiến sĩ “Quản lý nhà nước đối với các khu công nghiệp trên địa bàn thủ đô Hà Nội” năm 2018 của Nghiên cứu sinh Trần Anh Tuấn - Học viện Hành chính Quốc gia. Trên cơ sở hệ thống hóa lý luận và thực tiễn về QLNN đối với các KCN, luận án đi sâu vào phân tích đánh giá thực trạng công tác QLNN theo các chức năng quản lý và công tác QLNN đối với các lĩnh vực hoạt động của các doanh nghiệp trong KCN của Hà Nội, chỉ ra những thành quả đạt được, tồn tại, hạn chế và nguyên nhân của nó. Dựa vào iv
những phân tích đó và căn cứ vào mục tiêu, định hướng phát triển các KCN của Hà Nội đến năm 2020, luận án đề xuất những quan điểm và giải pháp nhằm hoàn thiện, nâng cao hiệu quả QLNN đối với các KCN của Hà Nội. - Luận văn thạc sỹ “Nghiên cứu, đề xuất các giải pháp tăng cường công tác quản lý chất thải nguy hại tại các khu công nghiệp tỉnh Bình Dương” của tác giả Lê Ngọc Lâm - Trung tâm Nghiên cứu Tài nguyên và Môi trường - Đại học Quốc gia Hà Nội. Luận văn đã nghiên cứu tổng quan về chất thải nguy hại, phân tích thực trạng quản lý chất thải nguy hại tại Bình Dương và các khu công nghiệp tỉnh Bình Dương, đánh giá các thuận lợi, khó khăn, bất cập, để từ đó đưa ra các đề xuất, giải pháp tăng cường quản lý chất thải nguy hại tại các khu công nghiệp tỉnh Bình Dương. - Sách chuyên khảo “Quản lý rủi ro môi trường công nghiệp trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập khu vực” năm 2017 của Chủ biên TS. Nguyễn Việt Hùng - Học viện Hành chính Quốc gia. Nghiên cứu đã hệ thống hóa các cơ sở lý thuyết tổng quan nghiên cứu về rủi ro môi trường công nghiệp, quản lý rủi ro môi trường công nghiệp trong quá trình thực hiện chính sách bảo vệ môi trường của Việt Nam, trên cơ sở đó đề xuất phương hướng quản lý rủi ro môi trường công nghiệp trong bối cảnh toàn cầu hóa, hội nhập khu vực và đề xuất giải pháp hoàn thiện chính sách bảo vệ môi trường ở Việt Nam. Các công trình nghiên cứu nêu trên tập trung chủ yếu ở các vấn đề giải pháp, công nghệ trong quản lý chất thải rắn, chất thải rắn công nghiệp, chất thải nguy hại tại các địa phương khác, mà chưa có công trình nào đề cập sâu đến quản lý nhà nước về chất thải rắn công nghiệp tại các khu công nghiệp ven biển trên địa bàn tỉnh Quảng Bình. Vì vậy, đề tài luận văn không trùng lắp với các công trình đã được công bố, có tính thực tiễn cao trong yêu cầu phát triển kinh tế, đặc biệt là kinh tế biển mạnh mẽ của tỉnh Quảng Bình trong những năm tới. v
3. Mục tiêu và nhiệm vụ của luận văn - Mục tiêu: Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn việc quản lý nhà nước về chất thải rắn công nghiệp tại các khu công nghiệp ven biển trên địa bàn tỉnh Quảng Bình. Từ đó, đề xuất những giải pháp hoàn thiện công tác quản lý nhà nước về chất thải rắn công nghiệp tại các khu công nghiệp ven biển trên địa bàn tỉnh Quảng Bình hướng tới mục tiêu phát triển bền vững. - Nhiệm vụ: + Làm rõ một số vấn đề về cơ sở lý luận và thực tiễn công tác quản lý nhà nước về chất thải rắn công nghiệp tại các khu công nghiệp ven biển trên địa bàn tỉnh Quảng Bình. + Phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý nhà nước về chất thải rắn công nghiệp tại các khu công nghiệp ven biển trên địa bàn tỉnh Quảng Bình. + Đề xuất, kiến nghị và đưa ra các giải pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước về chất thải rắn công nghiệp tại các khu công nghiệp ven biển tại tỉnh Quảng Bình trong thời gian tới. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn - Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của đề tài là công tác quản lý nhà nước về chất thải rắn công nghiệp tại các khu công nghiệp ven biển trên địa bàn tỉnh Quảng Bình - Phạm vi nghiên cứu: + Không gian: Luận văn nghiên cứu thực tiễn tại các khu công nghiệp ven biển trên địa bàn tỉnh Quảng Bình (hiện tại có 3 khu công nghiệp ven biển trên địa bàn tỉnh Quảng Bình là Khu Công nghiệp Cảng Biển Hòn La, Khu Công nghiệp Hòn La II, Khu Công nghiệp Cam Liên) vi
+Thời gian: Đánh giá thực trạng công tác quản lý nhà nước về chất thải rắn công nghiệp tại các khu công nghiệp ven biển từ năm 2015 đến nay (tập trung chủ yếu trong giai đoạn 2017 - 2019) và đưa ra những định hướng, giải pháp quản lý chất thải rắn công nghiệp tại các khu công nghiệp ven biển trong thời gian tới. 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn Để đánh giá một cách toàn diện và có hệ thống thực trạng công tác quản lý nhà nước về chất thải rắn công nghiệp tại các khu công nghiệp ven biển trên địa bàn tỉnh Quảng Bình, luận văn sử dụng các phương pháp sau: - Phương pháp luận: Luận văn vận dụng cách tiếp cận theo phương pháp duy vật biện chứng, duy vật lịch sử; vận dụng quan điểm, đường lối của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước về quản lý chất thải rắn công nghiệp tại các khu công nghiệp ven biển. - Phương pháp nghiên cứu: Để đạt được mục tiêu nghiên cứu, đề tài kết hợp sử dụng nhiều phương pháp nghiên cứu khác nhau như phương pháp thu thập số liệu, tài liệu; phương pháp tổng hợp phân tích số liệu; phương pháp so sánh; phương pháp điều tra xã hội học; phương pháp phỏng vấn; phương pháp đánh giá rủi ro môi trường công nghiệp dựa trên công cụ áp lực - trạng thái - đáp ứng của OECD. Ưu điểm nổi bật của việc sử dụng kết hợp các phương pháp là các phương pháp đó có thể bổ sung cho nhau, giúp nghiên cứu sâu đối tượng nghiên cứu và đưa ra kết quả đáng tin cậy. + Phương pháp thu thập số liệu, tài liệu: Thu thập từ các báo cáo, số liệu, tài liệu tại các sở, ban, ngành của UBND tỉnh Quảng Bình để có được thông tin cơ bản của vùng nghiên cứu. Thu thập những văn bản của cơ quan Nhà nước cấp trung ương và địa phương về chính sách quản lý nhà nước về chất thải rắn công nghiệp tại các khu công nghiệp ven biển. Thu thập thông tin từ những công trình nghiên cứu đã được công bố, những bài báo, báo cáo, tài liệu vii
hội thảo.… để có số liệu về tình hình quản lý chất thải rắn công nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Bình nói chung và các khu công nghiệp ven biển nói riêng. + Phương pháp tổng hợp, phân tích: Phân tích và tổng hợp số liệu, tài liệu đã thu thập được; kết nối các thông tin để làm sáng tỏ những nội dung nghiên cứu. Việc tổng hợp chỉ được thực hiện trên những phân tích khoa học đối với những tài liệu có nguồn trích dẫn đáng tin cậy. + Phương pháp điều tra xã hội học: Để đánh giá tình hình thực hiện công tác quản lý nhà nước về chất thải rắn công nghiệp tại các khu công nghiệp ven biển trên địa bàn tỉnh Quảng Bình, nghiên cứu đã tiến hành điều tra với đối tượng là công chức, viên chức, chuyên viên trong các cơ quan quản lý nhà nước có liên quan theo hình thức phỏng vấn bảng hỏi. Cụ thể: công chức, viên chức, chuyên viên ở các cơ quan quản lý có liên quan của tỉnh gồm Sở Tài nguyên và Môi trường, Sở Công Thương, Ban Quản lý khu kinh tế tỉnh. + Phương pháp phỏng vấn: Để đánh giá tình hình thực hiện công tác thu gom, vận chuyển, lưu giữ, xử lý chất thải rắn công nghiệp tại các khu công nghiệp ven biển trên địa bàn tỉnh Quảng Bình, nghiên cứu tiến hành phỏng vấn, trao đổi, thu thập số liệu thực tế từ đại diện các cơ sở sản xuất trong các khu công nghiệp ven biển trên địa bàn tỉnh Quảng Bình. + Phương pháp so sánh qua các năm để thấy được những mặt đạt được và những mặt còn hạn chế trong công tác quản lý chất thải rắn công nghiệp tại các khu công nghiệp ven biển trên địa bàn tỉnh Quảng Bình. + Phương pháp đánh giá rủi ro môi trường công nghiệp dựa trên công cụ áp lực - trạng thái - đáp ứng của OECD: Mục đích của việc đánh giá rủi ro môi trường công nghiệp là xác định con người hay các yếu tố môi trường bị tác động tổn hại bởi ô nhiễm. Trên cơ sở đó là căn cứ xác định chương trình quản lý rủi ro môi trường công nghiệp tại các KCN ven biển trên địa bàn nghiên cứu. viii
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn - Ý nghĩa lý luận: Hệ thống hóa cơ sở lý luận về công tác quản lý nhà nước về chất thải rắn công nghiệp và làm rõ các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước về chất thải rắn công nghiệp tại các khu công nghiệp ven biển trên địa bàn tỉnh Quảng Bình. Làm phong phú thêm hệ thống cơ sở lý luận cho việc phân tích quản lý công nói chung và quản lý nhà nước về chất thải rắn công nghiệp nói riêng. - Ý nghĩa thực tiễn: + Góp phần đánh giá thực trạng công tác quản lý nhà nước về chất thải rắn công nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Bình nói chung và tại các khu công nghiệp ven biển nói riêng; làm rõ những ưu điểm, nhược điểm, nguyên nhân của những mặt hạn chế đó. Từ đó đề xuất những định hướng và giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý chất thải rắn công nghiệp tại các khu công nghiệp ven biển trên địa bàn tỉnh Quảng Bình. + Kết quả nghiên cứu của đề tài sẽ hệ thống hóa cơ sở khoa học, thực tiễn về quản lý chất thải rắn công nghiệp; là tài liệu tham khảo cho chuyên viên nghiên cứu lĩnh vực tài nguyên và môi trường, lãnh đạo UBND tỉnh và các cơ quan chuyên môn trong việc hoạch định và thực thi các chính sách quản lý CTRCN tại các khu công nghiệp ven biển trên địa bàn tỉnh. Từ đó, nâng cao hiệu lực QLNN về bảo vệ môi trường công nghiệp tại các KCN trên địa bàn tỉnh Quảng Bình. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, kiến nghị, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục (bảng hỏi, danh mục các đối tượng tham gia khảo sát điều tra xã hội học), luận văn bao gồm 03 chương: Chương 1: Cơ sở khoa học quản lý nhà nước về chất thải rắn công nghiệp tại khu công nghiệp. ix