Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về phòng, chống bạo lực đối với trẻ em trên địa bàn Thành phố Hà Nội

Chia sẻ: Tuhai999 Tuhai999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:131

Thêm vào BST

Báo xấu

36
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của luận văn nhằm hệ thống và làm rõ cơ sở lý luận quản lý nhà nước về phòng, chống bạo lực đối với trẻ em. Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý của nhà nước về phòng, chống bạo lực đối với trẻ em trên địa bàn Thành phố Hà Nội, chỉ ra những kết quả, hạn chế và nguyên nhân. Đề xuất giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước về phòng, chống bạo lực đối với trẻ em ở địa bàn Thành phố Hà Nội.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về phòng, chống bạo lực đối với trẻ em trên địa bàn Thành phố Hà Nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THU TRANG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ PHÒNG, CHỐNG BẠO LỰC ĐỐI VỚI TRẺ EM TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành : Quản lý công Mã số: 8 34 04 03 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. ĐINH THỊ MINH TUYẾT HÀ NỘI - NĂM 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn Thạc sỹ “Quản lý nhà nước về phòng, chống bạo lực đối với trẻ em trên địa bàn Thành phố Hà Nội” là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu trong luận văn là trung thực, bảo đảm tính khách quan, khoa học, dựa trên kết quả nghiên cứu thực tế và các tài liệu tham khảo đã công bố, có trích dẫn nguồn rõ ràng. Đề tài và các tư liệu được sử dụng trong Luận văn là không trùng lặp với bất cứ công trình khoa học nào đã được công bố. Hà Nội, ngày tháng năm 2018 HỌC VIÊN Nguyễn Thu Trang
LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên, học viên xin được gửi lời cảm ơn đến Ban Giám đốc Học viện Hành chính Quốc gia, Khoa sau Đại học và các Thầy giáo, các Cô giáo đã tạo điều kiện cho học viên hoàn thành chương trình học sau đại học chuyên ngành Quản lý công, khoá học 2016-2018. Đặc biệt học viên xin gửi lời cảm ơn chân thành đến tới PGS.TS. Đinh Thị Minh Tuyết về các bài giảng sâu sắc và về sự hướng dẫn tận tình, quý báu của Cô đã tạo nên sự thành công của bản luận văn này. Cuối cùng học viên xin gửi lời cảm ơn đến gia đình, bạn bè và các đồng nghiệp tại đơn vị công tác đã tạo điều kiện, động viên và giúp đỡ học viên trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu để hoàn thành luận văn. Với kiến thức còn hạn chế, đề tài không thể tránh được những khiếm khuyết nhất định. Rất mong nhận được ý kiến đóng góp của Thầy, Cô và các bạn để luận văn được hoàn thiện hơn. Một lần nữa, Tôi xin chân thành cảm ơn. Hà Nội, ngày tháng năm 2018 HỌC VIÊN Nguyễn Thu Trang
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT QLNN: Quản lý nhà nước QPPL: Quy phạm pháp luật UBND: Uỷ ban nhân dân UNESCO: Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên Hợp Quốc. XHH: Xã hội học
MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài luận văn ............................................................................ 1 2. Tình hình nghiên cứu .................................................................................... 3 3. Mục đích và nhiệm vụ ................................................................................... 5 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................. 5 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu ............................................ 6 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn .......................................................................... 7 7. Kết cấu của luận văn ..................................................................................... 7 Chƣơng 1. CƠ SỞ KHOA HỌC QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ PHÒNG, CHỐNG BẠO LỰC ĐỐI VỚI TRẺ EM ...................................................... 9 1.1. Khái niệm liên quan đến đề tài luận văn ............................................... 9 1.1.1. Bạo lực trẻ em ......................................................................................... 9 1.1.2. Phòng, chống bạo lực đối với trẻ em .................................................... 15 1.1.3. Quản lý nhà nước về phòng, chống bạo lực đối với trẻ em .................. 16 1.2. Vai trò quản lý nhà nƣớc về phòng, chống bạo lực đối với trẻ em ... 22 1.2.1. Định hướng và điều chỉnh hoạt động phòng, chống bạo lực đối với trẻ em .................................................................................................................... 22 1.2.2. Hỗ trợ, huy động nguồn lực thực hiện phòng, chống bạo lực đối với trẻ em .................................................................................................................... 23 1.2.3. Thực hiện bảo vệ quyền trẻ em ............................................................. 24 1.2.4. Phát huy vai trò của trẻ em trong xây dựng và phát triển xã hội .......... 25 1.3. Nội dung quản lý nhà nƣớc về phòng, chống bạo lực đối với trẻ em 26 1.3.1. Xây dựng, ban hành, tổ chức thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật về phòng, chống bạo lực đối với trẻ em .......................................................... 26
1.3.2. Xây dựng và thực thi chính sách về phòng, chống bạo lực đối với trẻ em .................................................................................................................... 27 1.3.3. Xây dựng kiện toàn tổ chức bộ máy quản lý nhà nước về bảo vệ trẻ em và phòng, chống bạo lực đối với trẻ em .......................................................... 28 1.3.4. Xây dựng và phát triển đội ngũ công chức quản lý và chuyên môn về phòng, chống bạo lực đối với trẻ em............................................................... 30 1.3.5. Hỗ trợ và huy động nguồn lực tài chính và cơ sở vật chất cho phòng, chống bạo lực đối với trẻ em ........................................................................... 31 1.3.6. Thanh tra, kiểm tra, giám sát về phòng, chống bạo lực đối với trẻ em 32 1.4. Các yếu tố tác động đến quản lý nhà nƣớc về phòng,chống bạo lực đối với trẻ em ................................................................................................. 33 1.4.1. Thể chế quản lý nhà nước ..................................................................... 33 1.4.2. Năng lực đội ngũ ................................................................................... 34 1.4.3. Nguồn lực tài chính ............................................................................... 34 1.4.4. Điều kiện phát triển kinh tế và xã hội ................................................... 35 1.4.5. Phối hợp trong quản lý nhà nước .......................................................... 35 1.4.6. Tác động của hội nhập và toàn cầu hóa ................................................ 36 1.5. Kinh nghiệm quản lý nhà nƣớc về phòng, chống bạo lực đối với trẻ em của một số địa phƣơng và bài học cho thành phố Hà Nội................... 36 1.5.1. Kinh nghiệm của một số địa phương .................................................... 36 1.5.2. Bài học kinh nghiệm cho Thành phố Hà Nội ....................................... 44 Chƣơng 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ PHÒNG, CHỐNG BẠO LỰC ĐỐI VỚI TRẺ EM TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI .......................................................................................................... 47 2.1. Khái quát về điều kiện phát triển ......................................................... 47 2.1.1. Điều kiện tự nhiên ................................................................................. 47 2.1.2. Điều kiện kinh tế ................................................................................... 48
2.1.3. Điều kiện xã hội .................................................................................... 49 2.2. Thực trạng bạo lực trẻ em ..................................................................... 51 2.2.1. Số lượng trẻ em và trẻ em bị bạo lực .................................................... 52 2.2.2. Các dạng bạo lực trẻ em ........................................................................ 56 2.2.3. Nguyên nhân trẻ em bị bạo lực ............................................................. 57 2.3. Phân tích thực trạng quản lý nhà nƣớc về phòng, chống bạo lực đối với trẻ em........................................................................................................ 60 2.3.1. Thực hiện các thể chế quản lý nhà nước về phòng, chống bạo lực đối với trẻ em......................................................................................................... 60 2.3.2. Thực thi chính sách về phòng, chống bạo lực đối với trẻ em: .............. 63 2.3.3. Kiện toàn bộ máy quản lý nhà nước về bảo vệ trẻ em và phòng, chống bạo lực đối với trẻ em...................................................................................... 65 2.3.4. Xây dựng và phát triển đội ngũ công chức làm công tác bảo vệ trẻ em và phòng, chống bạo lực đối với trẻ em .......................................................... 67 2.3.5. Hỗ trợ và huy động nguồn lực tài chính và cơ sở vật chất ................... 68 2.3.6. Phối hợp giữa các sở, ban ngành của Thành phố Hà Nội ..................... 69 2.3.7. Thanh tra, kiểm tra, giám sát................................................................. 75 2.4. Đánh giá thực trạng quản lý nhà nƣớc ................................................ 76 2.4.1. Kết quả QLNN về phòng, chống bạo lực đối với trẻ em trên địa bàn Thành phố Hà Nội ........................................................................................... 76 2.4.2. Hạn chế trong QLNN về phòng, chống bạo lực đối với trẻ em trên địa bàn Thành phố Hà Nội .................................................................................... 78 2.4.3. Nguyên nhân của hạn chế ..................................................................... 81 Chƣơng 3. QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ PHÒNG CHỐNG BẠO LỰC TRẺ EM TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI ....................................................................... 86
3.1. Quan điểm và định hƣớng hoàn thiện quản lý nhà nƣớc về phòng, chống bạo lực đối với trẻ em ........................................................................ 86 3.1.1. Quan điểm về trẻ em và phòng, chống bạo lực đối với trẻ em ............. 86 3.1.2. Định hướng và mục tiêu về phòng, chống bạo lực đối với trẻ em........ 96 3.1.3. Mục tiêu phòng, chống bạo lực đối với trẻ ........................................... 99 3.2. Giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nƣớc về phòng, chống bạo lực đối với trẻ em...................................................................................................... 102 3.2.1. Hoàn thiện hệ thống các văn bản của UBND Thành phố về phòng, chống bạo lực đối với trẻ em ......................................................................... 102 3.2.2. Cụ thể hóa và tổ chức thực hiện hiệu quả các chính sách cung cấp dịch vụ bảo vệ trẻ em phù hợp .............................................................................. 105 3.2.3. Đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ công chức quản lý và viên chức chuyên môn trong bộ máy quản lý nhà nước về phòng, chống bạo lực đối với trẻ em .................................................................................................................105 3.2.4. Xây dựng và tổ chức thực hiện nghiêm quy chế phối hợp trong QLNN về phòng, chống bạo lực đối với trẻ em trên địa bàn Thành phố Hà Nội ..... 106 3.2.5. Phân bổ hợp lý, sử dụng hiệu quả các nguồn lực và huy động hỗ trợ công tác phòng, chống bạo lực đối với trẻ em .............................................. 108 3.2.6. Tiến hành thường xuyên hoạt động thanh tra về phòng, chống bạo lực đối với trẻ em ................................................................................................ 110 3.3. Khuyến nghị đối với Trung ƣơng và Thành phố Hà Nội ................. 111 3.3.1. Khuyến nghị đối với Trung ương ....................................................... 111 3.3.2. Khuyến nghị đối với Thành phố Hà Nội............................................. 112 KẾT LUẬN .................................................................................................. 115 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................... 117
DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ Bảng 2.1. Tình hình chăm sóc trẻ em trên địa bàn Thành phố Hà Nội........ 51 Bảng 2.2. Thực trạng bạo lực trẻ em các năm từ 2013 đến 2017................. 52 Bảng 2.3. So sánh tỷ lệ trẻ em bị bạo lực trên địa bàn Thành phố............... 53 Bảng 2.4. So sánh thực trạng bạo hành trong cả nước.................................. 54 Bảng 2.5. So sánh các loại hình bạo lực trẻ em tại Thành phố Hà Nội ...... 55 Biểu đồ 1.1. Đối tượng gây bạo lực đối với trẻ em .................................... 11 Sơ đồ 1.2. Bộ máy quản lý nhà nước về phòng, chống bạo lực đối với trẻ em... 27
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài luận văn Trẻ em là hạnh phúc của mỗi gia đình, là tương lai của đất nước, là lớp người kế tục sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Chăm sóc, giáo dục, bảo vệ trẻ em là thực hiện sự nghiệp trồng người, vì lợi ích lâu dài của đất nước. Đất nước ta hiện nay đang có nhiều đổi mới, phát triển kinh tế - xã hội, hội nhập quốc tế, góp phần gìn giữ hòa bình, hữu nghị trong khu vực và trên toàn thế giới. Đảng, Nhà nước, gia đình và xã hội ta luôn ưu tiên dành cho trẻ em được hưởng những thành quả của phát triển và hội nhập. Trong những năm qua, nhiều chính sách và chương trình về trẻ em được Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các bộ, ngành ban hành, thể hiện sự quan tâm của Nhà nước, xã hội đối với việc thực hiện quyền trẻ em ngày càng tốt hơn. Luật Trẻ em đã được Quốc hội ban hành, để đáp ứng các yêu cầu bảo vệ trẻ em theo quy định của Luật Trẻ em, đồng thời nâng cao hiệu quả công tác phòng ngừa, phát hiện và xử lý các hành vi xâm hại trẻ em. Các cơ quan quản lý Nhà nước về trẻ em đã phối hợp với các bộ, ngành, đoàn thể khác đẩy mạnh truyền thông những nội dung pháp luật liên quan đến phòng, chống xâm hại trẻ em. Đồng thời, truyền thông về nâng cao trách nhiệm của các cơ quan về phòng, chống xâm hại trẻ em cũng như xử lý nghiêm những vụ xâm hại trẻ em. Các gia đình, cộng đồng có trách nhiệm tố cáo những kẻ xâm hại trẻ em để pháp luật nghiêm trị. Bên cạnh đó, cung cấp những kiến thức để trẻ biết tự bảo vệ mình. Trong thời gian qua, đặc biệt trong các năm 2016- 2107, báo chí đã lên tiếng phản ánh kịp thời các vụ việc bạo lực, xâm hại trẻ em. Đặc biệt, Chủ tịch nước, Thủ tướng, các Phó Thủ tướng Chính phủ đã quan tâm, có ý kiến chỉ đạo giải quyết một số vụ việc bạo lực, xâm hại trẻ em gây bức xúc trong 1
xã hội. Cũng trong năm 2017, đã có sự chuyển biến rõ rệt về ưu tiên can thiệp, xử lý của các cơ quan tư pháp đối với vụ việc mới phát sinh cũng như rà soát, giải quyết các vụ việc bạo lực, xâm hại tình dục trẻ em tồn đọng [32]. Thông tin, phát hiện về bạo lực, xâm hại trẻ em qua báo chí là nguồn tin để các cơ quan, dịch vụ bảo vệ trẻ em vào cuộc hỗ trợ nạn nhân, xử lý thủ phạm. Ngoài việc tiếp nhận, và xử lý các vụ việc được báo chí phản ánh trong năm 2017 (với khoảng 500 trẻ em là nạn nhân), các cơ quan chức năng còn thường xuyên tiếp nhận thông tin từ người dân, từ công tác nắm tình hình cơ sở. Trung bình mỗi năm có gần 2.000 trẻ em là nạn nhân bạo lực, xâm hại, chủ yếu là xâm hại tình dục được công an các cấp can thiệp, điều tra [33]. Qua đó có thể thấy hệ thống pháp luật, chính sách của nước ta về lĩnh vực này còn quá nhiều điểm cần phải hoàn thiện, dù rằng Việt Nam đã tham gia Công ước Liên hợp quốc về quyền trẻ em cũng như đã phê chuẩn các Nghị định thư bổ sung, ở trong nước hệ thống pháp luật về bảo vệ chăm sóc giáo dục trẻ em đã được điều chỉnh để đáp ứng những vấn đề nảy sinh và hài hoà với pháp luật quốc tế. Các “kẽ hở pháp luật” ở lĩnh vực này thể hiện qua việc thiếu những quy định, chế tài cụ thể về phòng ngừa, ngăn chặn và xử lý các hành vi xâm hại, bạo lực đối với trẻ em. Pháp luật cũng chưa có được quy định nhằm ràng buộc rõ trách nhiệm của các cơ quan nhà nước, các tổ chức xã hội, nhà trường, gia đình và các cá nhân trong việc bảo vệ trẻ em nói chung và phòng ngừa cũng như xử lý các vi phạm quyền trẻ em, xâm hại, bạo hành trẻ em nói riêng. Bên cạnh đó, cơ cấu tổ chức, các thủ tục và quy trình phòng ngừa, trợ giúp và giải quyết các trường hợp trẻ em bị xâm hại, bạo lực chưa được quy định rõ ràng. Nhằm bảo vệ quyền lợi, bảo vệ và tạo ra nguồn nhân lực tương lai cho đất nước, bởi lẽ, trẻ em là những mầm non tương lai của đất nước, mầm non ấy phải được bảo vệ thì đất nước mới phát triển toàn diện được. Vì vậy, em 2
xin chọn đề tài: “Quản lý nhà nước về phòng, chống bạo lực đối với trẻ em trên địa bàn Thành phố Hà Nội”. 2. Tình hình nghiên cứu Lý luận về phòng, chống bạo lực đối với trẻ em là đề tài thu hút sự quan tâm của nhiều nhà khoa học, chuyên gia, nhà quản lý. Có rất nhiều cuốn sách, công trình khoa học, các bài báo, tạp chí xuất bản nghiên cứu về bạo lực trẻ em nói chung và phòng chống bạo lực đối với trẻ em nói riêng, có thể kể ra một số công trình tiêu biểu như sau: - Nghiên cứu “Giáo dục hay xâm hại - Nghiên cứu về trừng phạt thân thể và tinh thần trẻ em tại Việt Nam”, Viện Khoa học Dân số, Gia đình và Trẻ em (2006) đã sử dụng cách tiếp cận dựa trên quyền lấy sự tham gia của trẻ em làm trung tâm và tiếp cận việc áp dụng các hình thức đánh mắng trẻ em trên góc độ quyền chứ không đặt trên khía cạnh sức khỏe hay y tế. Nghiên cứu đưa ra các phát hiện nhận thức về trừng phạt thân thể và tinh thần trẻ em; vấn đề xâm hại trẻ em; trừng phạt thân thể và tinh thần có mức độ phổ biến rất cao và gia đình cũng là nơi trẻ bị tổn thương nhiều nhất; những cảm xúc, suy nghĩ và mong muốn của trẻ khi bị phạt [51]. Nghiên cứu cũng đưa ra các khuyến nghị về luật pháp, chính sách, vai trò của các cơ quan, đoàn thể trong việc phòng, chống trừng phạt trẻ em. Tuy nhiên, nghiên cứu mới chỉ dừng lại ở mức khảo sát xã hội học, còn chưa đi sâu phân tích vai trò của QLNN trong việc phòng, chống trừng phạt thể chất và tinh thần của trẻ em. - Nghiên cứu “Tổng hợp, phân tích văn bản quy phạm pháp luật quan trọng nhất của Việt Nam liên quan đến việc bảo vệ, phòng chống xâm hại trẻ em” - Plan (2005) đã cung cấp khái niệm về xâm hại trẻ em của Tổ chức Y tế thế giới, cụ thể là “tất cả các hình thức ngược đãi về thân thể hoặc tình cảm, xâm hại tình dục hoặc đối xử sao nhãng hoặc các hình thức bóc lột vì mục 3
đích thương mại hoặc mục đích khác gây tổn hại thực tế hoặc có thể gây tổn hại tới sức khỏe, sự sống còn, sự phát triển hoặc phẩm giá của trẻ trong mối quan hệ giữa tính trách nhiệm, lòng tin và quyền lực”. Nghiên cứu cũng khẳng định tới thời điểm năm 2005, Việt Nam chưa có định nghĩa thống nhất về xâm hại trẻ em [48]. - Phạm Thị Hải Hà (2016), Quản lý nhà nước về bảo vệ quyền của trẻ em ở Việt Nam, Luận án Tiến sĩ Quản lý công đã đưa ra quan niệm quản lý nhà nước về bảo vệ quyền của trẻ em, xác định các nội dung quản lý nhà nước về bảo vệ quyền của trẻ em, chỉ ra các bài học kinh nghiệm cho Việt Nam từ nghiên cứu kinh nghiệm quản lý nhà nước về bảo vệ quyền của trẻ em của một số nước trên thế giới, chỉ ra các hạn chế trong quản lý nhà nước về bảo vệ quyền của trẻ em, từ đó đưa ra quan điểm hoàn thiện quản lý nhà nước về bảo vệ quyền của trẻ em tại Việt Nam [19]. - Vũ Minh Phương (2014), Nâng cao hoạt động bảo vệ trẻ em khỏi bạo lực gia đình tại cộng đồng (nghiên cứu trường hợp tại quận Hoàn Kiếm, quận Thanh Xuân và quận Bắc Từ Liêm – Hà Nội), Luận văn Thạc sỹ Công tác xã hội đã nghiên cứu thực trạng bạo lực gia đình đối với trẻ em trên địa bàn một số phường tại các quận Hoàn Kiếm, Thanh Xuân và Bắc Từ Liêm, đưa ra một số giải pháp nâng cao hoạt động bảo vệ trẻ em khỏi bạo lực gia đình tại cộng đồng trong thời gian tới. - Phan Lan Hương (2014), Phòng, chống lạm dụng lao động trẻ em góp phần thúc đẩy việc thực hiện quyền trẻ em ở Việt Nam, Tạp chí Khoa học Đại học Quốc gia Hà Nội, tập 30 (số 4), tr.58-64. Nghiên cứu này đã làm rõ các khái niệm trẻ em, quyền trẻ em và lao động trẻ em, phân tích các quy định pháp luật của Việt Nam hiện hành về lao động trẻ em, chỉ ra một số nguyên nhân và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác đấu tranh phòng, chống lạm dụng lao động trẻ em [22]. 4
Cho đến nay, các vấn đề nghiên cứu về phòng, chống bạo lực đối với trẻ em trên địa bàn Thành phố Hà Nội mới chỉ dừng lại ở các báo cáo, tổng kết của địa phương mà chưa có công trình chuyên khảo đi sâu nghiên cứu vấn đề phòng, chống bạo lực đối với trẻ em trên địa bàn Thành phố Hà Nội. Do đó việc tìm hiểu và nghiên cứu những khó khăn, hạn chế trong cơ sở lý luận chung về phòng, chống bạo lực đối với trẻ em trên địa bàn Thành phố Hà Nội là cần thiết, trên cơ sở đó áp dụng những giải pháp phù hợp với tình hình thực tiễn tại Thành phố Hà Nội nói riêng và cả nước nói riêng. Bởi vậy học viên lựa chọn đề tài này nhằm tìm hiểu một cách tương đối toàn diện, hệ thống về phòng, chống bạo lực đối với trẻ em trên địa bàn Thành phố Hà Nội. 3. Mục đích và nhiệm vụ 3.1. Mục đích Nghiên cứu đề tài luận văn nhằm muc đích hoàn thiện QLNN về phòng, chống bạo lực đối với trẻ em trên địa bàn Thành phố Hà Nội. 3.2. Nhiệm vụ Để đạt được mục đích trên, luận văn cần có những nhiệm vụ sau đây:  Một là, hệ thống và làm rõ cơ sở lý luận quản lý nhà nước về phòng, chống bạo lực đối với trẻ em.  Hai là, phân tích, đánh giá thực trạng quản lý của nhà nước về phòng, chống bạo lực đối với trẻ em trên địa bàn Thành phố Hà Nội, chỉ ra những kết quả, hạn chế và nguyên nhân.  Ba là, đề xuất giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước về phòng, chống bạo lực đối với trẻ em ở địa bàn Thành phố Hà Nội. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tƣợng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận văn là lý luận và thực tiễn quản lý nhà nước về phòng, chống bạo lực đối với trẻ em trên địa bàn Thành phố Hà Nội. 5
4.2. Phạm vi nghiên cứu - Về nội dung: Tập trung nghiên cứu một số nội dung QLNN về bạo lực trẻ em trên địa bàn Thành phố Hà Nội bao gồm: Xây dựng, ban hành văn bản QPPL; Tổ chức bộ máy QLNN; Xây dựng đội ngũ công chức; Ban hành thực thi chế độ, chính sách; Cơ sở vật chất và nguồn lực; Thanh tra, kiểm tra, giám sát. - Về không gian: Thành phố Hà Nội - Về Thời gian: Nghiên cứu thực trạng QLNN từ năm 2013 đến 2017. 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Phƣơng pháp luận Tiếp cận dựa trên cơ sở những nguyên lý của Chủ nghĩa Mác – Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam về QLNN đối với bạo lực trẻ em. 5.2. Phƣơng pháp nghiên cứu cụ thể Luận văn đã sử dụng một số phương pháp nghiên cứu như sau: - Phương pháp khảo sát, thống kê: học viên thu thập thông tin, số liệu các báo cáo kết quả công tác, phương hướng nhiệm vụ của Sở Lao động – Thương binh và Xã hội Thành phố Hà Nội từ năm 2013 đến 2017; các tài liệu của các nhà khoa học, các báo cáo tổng kết của các cơ quan quản lý nhà nước ở Trung ương và địa phương có liên quan đến mục đích nghiên cứu của luận văn; - Phương pháp phân tích: học viên đã nghiên cứu về mặt lý luận thông qua phân tích những tài liệu phòng, chống bạo lực đối với trẻ em, từ đó xây dựng cơ sở lý luận cho luận văn. Trên cơ sở tìm hiểu và phân tích các tài liệu đó, học viên đã bổ sung các vấn đề về lý luận và đánh giá đúng thực tiễn để đề xuất các giải pháp phòng, chống bạo lực đối với trẻ em trên địa bàn Thành phố Hà Nội; 6
- Phương pháp tổng hợp: trên cơ sở các tài liệu, thông tin và dữ liệu thu thập được, việc phân tích, đánh giá, xem xét các khía cạnh của vấn đề từ lý luận và thực tiễn được thực hiện bằng cách phân tích, tổng hợp để đưa ra những kết luận, những đề xuất khoa học phù hợp với lý luận và thực tiễn trong phòng, chống bạo lực đối với trẻ em trên địa bàn Thành phố Hà Nội; - Phương pháp so sánh: học viên đã sử dụng phương pháp so sánh để so sánh số liệu thu thập được nhằm làm rõ những thay đổi, những tác động đến công tác phòng, chống bạo lực đối với trẻ em trên địa bàn Thành phố Hà Nội. Các phương pháp đó là cơ sở để phân tích, định lượng việc thực hiện phòng, chống bảo vệ trẻ em, làm rõ những kết quả đã đạt được trong việc thực hiện phòng, chống bạo lực đối với trẻ em trên địa bàn Thành phố Hà Nội. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn 6.1. Đóng góp về lý luận Hệ thống hoá và bổ sung cơ sở lý luận QLNN về bạo lực trẻ em. 6.2. Đóng góp về thực tiễn Trên cơ sở tham khảo, kế thừa các nguồn tài liệu khoa học, thực tiễn, xác định mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu cụ thể, điểm mới chủ yếu của luận văn là nghiên cứu một cách có hệ thống và toàn diện, phân tích, đánh giá, từ đó xác định được nguyên nhân hạn chế của thực trạng về QLNN về bạo lực trẻ em; phân tích mối quan hệ biện chứng và sự cần thiết khách quan của QLNN về bạo lực trẻ em từ đó đưa ra các giải pháp hoàn thiện QLNN về phòng, chống bạo lực đối với trẻ em trên địa bàn Thành phố Hà Nội hiện nay. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung của luận văn gồm ba chương: Chương 1: Cơ sở lý luận quản lý nhà nước về phòng, chống bạo lực đối với trẻ em 7
Chương 2: Thực trạng quản lý nhà nước về phòng, chống bạo lực đối với trẻ em trên địa bàn Thành phố Hà Nội Chương 3: Phương hướng và giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước về phòng, chống bạo lực đối với trẻ em trên địa bàn Thành phố Hà Nội 8
Chương 1 CƠ SỞ KHOA HỌC QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ PHÒNG, CHỐNG BẠO LỰC ĐỐI VỚI TRẺ EM 1.1. Khái niệm liên quan đến đề tài luận văn 1.1.1. Bạo lực trẻ em a) Khái niệm: Theo Công ước quốc tế về quyền Trẻ em, ngay tại điều 1 đã nêu rõ rằng “Trẻ em là những người dưới 18 tuổi, trừ những trường hợp luật pháp áp dụng với trẻ em có quy định tuổi vị thành niên thấp hơn”. Tại Việt Nam, theo luật Bảo vệ chăm sóc và giáo dục trẻ em sửa đổi năm 2004, điều 1 cũng quy định rằng: “Trẻ em quy định trong luật này là những người công dân dưới 16 tuổi” [30,37]; theo Luật trẻ em 2016, trẻ em là người dưới 16 tuổi [39]. Nhìn dưới góc độ xã hội học “Trẻ em là giai đoạn xã hội hóa mạnh nhất và là giai đoạn đóng vai trò quyết định của việc hình thành nhân cách của mỗi con người”. Tuy văn bản luật của mỗi quốc gia trong văn kiện quốc tế có sự khác biệt nhất định trong việc quy định tuổi của trẻ em. Nhưng tất cả đều thống nhất cho rằng trẻ em là những người công dân còn nhỏ tuổi, cần được bảo vệ. Cách hiểu này căn cứ từ sự phân tích thực tế, về cả mặt thể chất, tâm sinh lý và sự phát triển về mặt xã hội, ý thức tự lập, tự chủ của con người từ khi sinh ra cho đến khi trưởng thành. Bạo lực trẻ em Theo từ điển Tiếng Việt 1998 thì: “Bạo lực là sức mạnh dùng để trấn áp, chống lại lực lượng đối lập, lật đổ chính quyền”. Có thể nói bạo lực là một hiện tượng xã hội. Nó là một phương thức hành xử trong các mối quan hệ giữa con người với con người và tồn tại rất lâu trong lịch sử. 9
Trên thế giới, bạo lực trẻ em là một cụm từ xuất hiện trên các phương tiện thông tin đại chúng và được sử dụng chính thức trong các văn bản quốc tế về quyền Trẻ em. Tại điều 19 (Công ước quốc tế về quyền Trẻ em năm 1989) đưa ra quan điểm: “bạo lực trẻ em đó là mọi hình thức bạo lực về thể xác và tinh thần, gây tổn thương hay xúc phạm, bỏ mặc hoặc sao nhãng trong việc chăm sóc, ngược đãi hoặc bóc lột, kể cả về xâm hại tình dục” [30]. Đồng thời phân chia các hành vi bạo lực đối với trẻ thành 4 loại: bạo lực về thể chất; chểnh mảng trầm trọng trong chăm sóc; bạo lực tâm lý; hành hạ tình dục. Ở nước ta hiện nay, vẫn chưa có một quan điểm thống nhất về khái niệm bạo lực trẻ em cũng như chưa có cơ quan, tổ chức nào đưa ra ý kiến chính thức về vấn đề này. Việc nhận diện bạo lực trẻ em chủ yếu dựa trên cơ sở quan điểm quốc tế và sự so sánh, đối chiếu với các chuẩn mực xã hội. Bạo lực trẻ em được hiểu là những hành vi – vi phạm chuẩn mực đạo đức trái với luân thường đạo lý và truyền thống tốt đẹp của dân tộc, ở mức độ cao hơn có thể cấu thành các tội bức tử, giết người, cố ý gây thương tích, làm nhục người khác. Bạo lực trẻ em cũng có thể được hiểu là những hành vi xâm hại một cách thô bạo tới thân thể, đời sống tâm lý trẻ em thông qua các hình thức biểu hiện cụ thể như: đánh đập, ngược đãi, hành hạ, lạm dụng, bóc lột, sỉ nhục. Từ những phân tích về đặc điểm trẻ em và những lí luận nêu trên có thể hiểu một cách khái quát về khái niệm bạo lực đối với trẻ em như sau: “Bạo lực đối với trẻ em là những hành vi trực tiếp xâm hại hoặc đe dọa đến sự phát triển bình thường về thể chất, tâm lý của trẻ em, từ đó gây ra những hậu quả xấu cho trẻ em, gia đình và xã hội” . Bạo lực trẻ em là hành vi hành hạ, ngược đãi, đánh đập; xâm hại thân thể, sức khỏe; lăng mạ, xúc phạm danh dự, nhân phẩm; cô lập, xua đuổi và các hành vi cố ý khác gây tổn hại về thể chất, tinh thần của trẻ em [39]. 10
Xâm hại trẻ em là hành vi gây tổn hại về thể chất, tình cảm, tâm lý, danh dự, nhân phẩm của trẻ em dưới các hình thức bạo lực, bóc lột, xâm hại tình dục, mua bán, bỏ rơi, bỏ mặc trẻ em và các hình thức gây tổn hại khác [39]. b) Các loại hình bạo lực trẻ em:  Bạo lực thể chất - Dùng sức mạnh của cơ thể để tấn công nạn nhân: tát, đấm, đá, cào, cấu, cắn, bẻ quặt cánh tay, nắm tóc đập đầu vào tường, quật ngã, bóp cổ. - Ném vật cứng hoặc các thứ bẩn thỉu, hôi thối độc hại vào mặt, vào người nạn nhân. - Dùng roi, gậy, dây để đánh đập hoặc trói xích nạn nhân. - Bắt nạn nhân phải ăn đói, mặc rách, ở khổ và đau ốm không được chữa trị.  Bạo hành tình dục: có thể là mặt thể xác hoặc về mặt tinh thần. Các hành vi bạo hành tình dục bao gồm: - Về mặt thể xác: xâm phạm thân thể đứa trẻ, đụng chạm trẻ một cách không phù hợp… - Về mặt tâm lý: cho trẻ tiếp xúc với văn hóa phẩm đồi trụy; phô trương, phô bày một cách không đúng đắn, phản cảm trước mặt trẻ; các hành vi xâm hại tình dục khác.  Bạo lực tâm lý: - Từ chối hay bỏ bê: không thực hiện hay đáp trả tình yêu thương, mặc kệ trẻ muốn cảm thấy gì, muốn gì… - Nhạo báng hay nhục mạ: chỉ trích, nhục mạ, nhạo báng trẻ. - Khủng bố tinh thần: bỏ rơi, đánh đập tàn bạo, đập phá đồ, la hét vào mặt trẻ…  Bỏ bê: 11