Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới tại huyện Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh

Chia sẻ: Tomhum999 Tomhum999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:122

Thêm vào BST

Báo xấu

36
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của luận văn là làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới, luận văn sẽ đánh giá, phân tích thực trạng quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh luận văn đề xuất một số giải pháp để hoàn thiện quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới nhằm tiếp tục đẩy mạnh việc thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới ở huyện Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới tại huyện Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGÔ THỊ QUỲNH TRANG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TẠI HUYỆN VŨ QUANG TỈNH HÀ TĨNH LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ CÔNG HÀ NỘI - 2020
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGÔ THỊ QUỲNH TRANG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TẠI HUYỆN VŨ QUANG TỈNH HÀ TĨNH LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 8 34 04 03 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. HOÀNG SỸ KIM HÀ NỘI - 2020
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đề tài Luận văn “Quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới tại huyện Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh” này là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi. Các số liệu, tƣ liệu đƣợc sử dụng trong luận văn là hoàn toàn trung thực. Những kết quả khoa học của luận văn chƣa đƣợc công bố trong bất kỳ công trình nào. Trong quá trình làm tôi có tham khảo các tài liệu liên quan nhằm khẳng định thêm sự tin cậy và tính cấp thiết của đề tài. Việc tham khảo đã đƣợc trích dẫn và ghi nguồn tài liệu tham khảo đúng quy định. Tôi xin chịu mọi trách nhiệm về công trình nghiên cứu của riêng mình! Hà Nội, ngày tháng năm 2020 Tác giả luận văn Ngô Thị Quỳnh Trang
LỜI CẢM ƠN Trong suốt quá trình đƣợc học tập tại Học viện Hành chính Quốc gia và thực hiện Luận văn Thạc sỹ Quản lý công với đề tài “Quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới tại huyện Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh” tôi đã nhận đƣợc rất nhiều sự giúp đỡ, tạo điều kiện của tập thể lãnh đạo Học viện, giảng viên và lãnh đạo các khoa, các phòng ban trong trƣờng, cũng nhƣ của lãnh đạo và công chức các phòng ban của Huyện ủy, Hội đồng nhân dân, Uỷ ban nhân dân huyện Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh. Tôi xin đƣợc bày tỏ lòng cảm ơn chân thành về những sự giúp đỡ tạo điều kiện cho tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện luận văn này. Đặc biệt tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS. Hoàng Sỹ Kim - Trƣởng Khoa Đô thị và Nông thôn - Học Viện Hành chính Quốc gia ngƣời đã tận tình giúp đỡ, trực tiếp hƣớng dẫn học viên hoàn thành luận văn này. Trong quá trình thực hiện đề tài, học viên đã cố gắng tìm hiểu tài liệu, học hỏi kinh nghiệm để tổng hợp, đánh giá, tuy nhiên, do sự hiểu biết còn hạn chế, kinh nghiệm thực tế chƣa nhiều cùng với nội dung luận văn đề cập đến vấn đề “Quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới tại huyện Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh” là một vấn đề tƣơng đối rộng và cần đƣợc nghiên cứu và giải quyết trong thời gian dài. Do đó, luận văn không tránh khỏi những khiếm khuyết, thiếu sót và hạn chế. Tôi rất mong nhận đƣợc sự tham gia đóng góp ý kiến của các thầy, cô giáo và bạn đọc để tôi có cơ hội hoàn thiện đề tài nghiên cứu hơn nữa. Cuối cùng em xin chân thành cảm ơn cơ quan chủ quản, gia đình, ngƣời thân, bạn bè, đồng nghiệp đã động viên, giúp đỡ em hoàn thành luận văn này. Trân trọng!
MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................... 1 CHƢƠNG 1. CƠ SỞ KHOA HỌC QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI............................................................................. 8 1.1. Một số khái niệm liên quan ........................................................................ 8 1.1.1 Khái niệm về nông thôn mới và xây dựng nông thôn mới ...................... 8 1.1.2 Khái niệm về quản lý nhà nƣớc và khái niệm quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới ........................................................................................ 10 1.2. Quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới ........................................ 11 1.2.1. Sự cần thiết quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới.................. 11 1.2.2. Nội dung quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới...................... 16 1.3. Các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới28 1.3.1. Yếu tố về tự nhiên, kinh tế - xã hội ....................................................... 28 1.3.2. Đƣờng lối của Đảng và chính sách pháp luật của Nhà nƣớc ............... 29 1.3.3. Trình độ nhận thức, quản lý, tổ chức thực hiện của đội ngũ cán bộ, công chức ................................................................................................................. 30 1.3.4. Vai trò MTTQ và các đoàn thể quần chúng .......................................... 30 1.3.5. Truyền thống và văn hóa dân tộc từng vùng nông thôn ....................... 31 1.4. Kinh nghiệm quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới của một số địa phƣơng trong nƣớc .................................................................................... 31 1.4.1. Kinh nghiệm chỉ đạo XD NTM ở huyện Yên Định, Thanh Hóa.......... 31 1.4.2. Kinh nghiệm của huyện Hƣơng Khê, Tỉnh Hà Tĩnh............................. 32 1.4.3. Kinh nghiệm chỉ đạo XD NTM ở huyện Hòa Vang, Đà Nẵng............. 34 1.4.4. Những bài học kinh nghiệm quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới có thể vận dung cho huyện Vũ Quang, Tỉnh Hà Tĩnh ............................. 36 TIỂU KẾT CHƢƠNG 1.................................................................................. 38 CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI VÀ QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TẠI HUYỆN VŨ QUANG, TỈNH HÀ TĨNH. ............................................................................ 39
2.1. Khái quát về huyện Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh .......................................... 39 2.1.1. Đặc điểm tự nhiên ................................................................................. 39 2.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội ...................................................................... 40 2.1.3. Ảnh hƣởng của điều kiện kinh tế - xã hội đến quá trình thực hiện xây dựng nông thôn mới ở huyện Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh. ................................. 43 2.2. Phân tích thực trạng quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới tại huyện Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh hiện nay: ....................................................... 46 2.2.1. Khái quát về xây dựng nông thôn mới tại tỉnh Hà tĩnh hiện nay .......... 46 2.2.2. Nội dung thực trạng quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới tại huyện Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh hiện nay. ....................................................... 49 2.3. Đánh giá chung về quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới tại huyện Vũ Quang.............................................................................................. 68 2.3.1. Những kết quả đạt đƣợc về quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới tại huyện Vũ Quang và nguyên nhân ....................................................... 68 2.3.2. Những hạn chế về quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới tại huyện Vũ Quang và nguyên nhân của hạn chế ............................................... 78 TIỂU KẾT CHƢƠNG 2.................................................................................. 83 CHƢƠNG 3. PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TẠI HUYỆN VŨ QUANG, TỈNH HÀ TĨNH ............................................................................ 84 3.1. Phƣơng hƣớng quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới của huyện Vũ Quang giai đoạn 2020-2025 ...................................................................... 84 3.1.1 Quan điểm hoàn thiện quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới .. 84 3.1.2. Mục tiêu: ............................................................................................... 87 3.1.3 Phƣơng hƣớng quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới tại huyện Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh .................................................................................. 91 3.2. Một số giải pháp hoàn thiện xây dựng nông thôn mới ở huyện Vũ Quang giai đoạn 2020 – 2025 ..................................................................................... 91 3.2.1. Chỉ đạo, điều hành................................................................................. 91 3.2.2. Quản lý, sử dụng và huy động vốn ....................................................... 93
3.2.3. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, hƣớng dẫn ....................................... 95 3.2.4. Về phát triển kinh tế .............................................................................. 96 3.2.5. Bồi dƣỡng đội ngũ cán bộ, công chức ................................................ 102 3.2.6. Sửa đổi quy hoạch và thực hiện quy hoạch .......................................... 97 3.2.7. Xây dựng cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội thiết yếu .............................. 103 3.2.8. Công tác quản lý chỉ đạo, điều hành ................................................... 103 3.3. Kiến nghị ................................................................................................ 106 3.3.1. Đối với Chính Phủ............................................................................... 106 3.3.2. Đối với tỉnh ......................................................................................... 106 3.3.3. Đối với cấp huyện ............................................................................... 106 3.3.4. Đối với cấp xã ..................................................................................... 106 TIỂU KẾT CHƢƠNG 3................................................................................ 108 KẾT LUẬN ................................................................................................... 109 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................... 111 1
DANH MỤC BẢNG HÌNH Bảng 2.1 Tốc độ tăng trƣởng kinh tế huyện Vũ Quang giai đoạn 2015 – 2019 ..................................................................................................... 41 Bảng 2.2 Tổng hợp kết quả đạt các nhóm tiêu chí nông thôn mới năm 2019 của các huyện, thành phố trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh ...................................... 47 Bảng 2.3 Tình hình đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã của huyện Vũ Quang tính đến ngày 31/12/2019 ................................................................................ 57 Bảng 2.4 Báo cáo kết quả huy động nguồn lực thực hiện chƣơng trình giai đoạn 2016-2019 và dự kiến năm 2020 và giai đoạn 2020 – 2025 .................. 65 Bảng 2.5 Kết quả thực hiện bộ tiêu chí quốc gia nông thôn mới và các tiêu chí cơ bản ........................................................................................................ 75 Bảng 3.1. Kế hoạch hoàn thành các tiêu chí giai đoạn 2020 - 2025 ............... 90
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BCĐ Ban chỉ đạo BQL Ban quản lý CTMTQG Chƣơng trình mục tiêu quốc gia CDCCKT Chuyển dịch cơ cấu kinh tế CNH – HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa CN-TM-DV Công nghiệp, thƣơng mại, dịch vụ CTMT Chƣơng trình mục tiêu GTNN Giao thông nông thôn HĐND Hội đồng nhân dân HTX Hợp tác xã KTXH Kinh tế xã hội MTQG Mục tiêu quốc gia MTTQ Mặt trận tổ quố NNLN Nông nghiệp, lâm nghiệp NNNDNT Nông nghiệp, nông dân, nông thôn NSNN Ngân sách Nhà nƣớc NT Nông thôn PT Phát triển THCS Trung học cơ sở UBND Ủy ban nhân dân XDNTM Xây dựng nông thôn mới
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài luận văn Nông nghiệp, nông dân và nông thôn là những vấn đề mang tầm chiến lƣợc của cách mạng Việt Nam, có tầm quan trọng đặc biệt trong công cuộc giải phóng, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Chính vì vậy, các vấn đề nông nghiệp, nông dân, nông thôn phải đƣợc giải quyết đồng bộ, gắn với quá trình đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Giải quyết vấn đề nông nghiệp, nông dân, nông thôn không phải chỉ là nhiệm vụ của nông dân, ở khu vực nông thôn mà là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội. Hội nghị lần thứ 7 của Ban Chấp hành Trung ƣơng Đảng khóa X đã ban hành Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 5/8/2008 về vấn đề nông nghiệp, nông dân, nông thôn đã chỉ rõ: "Sau hơn 20 năm thực hiện đƣờng lối đổi mới, dƣới sự lãnh đạo của Đảng, nông nghiệp, nông dân, nông thôn nƣớc ta đã đạt đƣợc thành tựu khá toàn diện và to lớn. Nông nghiệp tiếp tục phát triển với tốc độ khá cao theo hƣớng sản xuất hàng hóa, nâng cao năng suất, chất lƣợng và hiệu quả; đảm bảo vững chắc an ninh lƣơng thực quốc gia". Đồng thời, nhằm thực hiện các nhiệm vụ mà Nghị quyết 26-NQ/TW đề ra, Chính phủ đã ban hành Quyết định số 491/QĐ-TTg ngày 16/4/2009 ban hành Bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới, Quyết định 800/QĐ-TTg ngày 4/6/2010 phê duyệt chƣơng trình Mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới 2010-2020 yêu cầu tất cả các địa phƣơng trong cả nƣớc cùng nhau ra sức triển khai thực hiện chƣơng trình một cách sâu rộng và có hiệu quả. Vũ Quang cũng là một trong những huyện của tỉnh Hà Tĩnh cũng đang tích cực hƣởng ứng và hăng hái thực hiện chƣơng trình này. Với điều kiện tự nhiên thuận lợi cùng nhiều tiềm năng để phát triển, Vũ Quang là một trong những đơn vị có xã đƣợc chọn làm xã thí điểm của Chƣơng trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới trên địa bàn cả nƣớc và cũng đã đạt đƣợc những kết quả tốt đẹp. Cũng chính vì vậy, nó góp 1
phần rất lớn trong việc thúc đẩy việc xây dựng nông thôn mới tại các xã khác trong huyện và là mô hình đƣợc chọn để nhân rộng trong địa bàn toàn tỉnh. Kể từ khi triển khai thực hiện chƣơng trình xây dựng nông thôn mới, Vũ Quang đã từng bƣớc chuyển mình mạnh mẽ và đã đạt đƣợc những thành tựu nhất định. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đạt đƣợc thì cũng còn không ít những tồn tại chƣa phù hợp với đặc thù và chƣa khai thác, phát huy đƣợc tối đa tiềm năng, lợi thế của huyện. Vẫn còn đó những băn khoăn, trăn trở của các nhà hoạch định, các nhà quản lý, đội ngũ cán bộ công chức triển khai thực hiện xây dựng nôn thôn mới và cùng những nỗi lo lắng băn khoăn của ngƣời dân nơi đây. Phải làm thế nào để quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện nhà có kết quả tốt nhất, phát huy đƣợc địa thế, địa hình, sức ngƣời, sức của và sự đồng thuận của nhân dân, đồng thời hạn chế đƣợc những tồn tại. Để góp phần hoàn thiện việc triển khai chƣơng trình xây dựng nông thôn mới tại huyện Vũ Quang, cùng với việc tìm ra những phƣơng hƣớng, giải pháp cho vấn đề nêu trên, tôi quyết định chọn đề tài “Quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới tại huyện Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh” làm đề tài nghiên cứu luận văn Thạc sỹ chuyên ngành Quản lý công. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Trong những năm đổi mới đất nƣớc, phát triển nông nghiệp, nông thôn và giải quyết vấn đề nông dân là những chủ đề thu hút sự quan tâm nghiên cứu của nhiều cơ quan lãnh đạo, quản lý, các cơ quan nghiên cứu và các nhà khoa học, các chuyên gia đầu ngành, các nghiên cứu sinh, học viên cao học lựa chọn, nghiên cứu. Tôi có thể liệt kê ra một số công trình và bài viết của các nhà khoa học, học giả trong nƣớc. Trƣớc đây, có nhiều công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn nhƣ: Công trình nghiên cứu: “Chính sách nông nghiệp, nông thôn sau Nghị 2
quyết X của Bộ Chính trị” do PGS,TSKH Lê Đình Thắng chủ biên do Nxb Chính trị Quốc gia ấn hành năm 1998 đã đề cập nhiều nội dung quan trọng liên quan đến chủ đề nghiên cứu nhƣ phân tích quá trình phát triển nông nghiệp của Việt Nam dƣới sự tác động của hệ thống chính sách, đi sâu phân tích một số chính sách cụ thể nhƣ chính sách đất đai, chính sách phân phối trong phát triển nông nghiệp nông thôn nƣớc ta. “Những quy định pháp luật và công tác văn hóa xã hội ở cơ sở và xây dựng nông thôn mới” của tác giả Bùi Văn Thấm, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, năm 2003. Công trình nghiên cứu này chủ yếu đề cập và giới thiệu các quy định của Nhà nƣớc về công tác văn hóa xã hội và quy định về nông thôn mới, về việc xây dựng nông thôn mới ở các vùng miền của đất nƣớc, trong đó, nhấn mạnh miền núi, biên giới, hải đảo, vùng sâu, vùng xa. “Nông nghiệp, nông thôn Việt Nam sau hai mươi năm đổi mới - quá khứ và hiện tại” của tác giả Nguyễn Văn Bích, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, năm 2000. Cuốn sách này tác giả đã phân tích những sự thay đổi cơ bản trong cơ cấu kinh tế nông nghiệp và đời sống kinh tế, văn hóa, xã hội nông thôn Việt Nam sau hơn hai mƣơi năm đổi mới. “Phát triển kinh tế nông nghiệp, nông thôn ở Việt Nam”, của tác giả Nguyễn Hữu Tiến, Nxb Nông nghiệp, Hà Nội năm 2007. Cuốn sách là tập hợp các công trình nghiên cứu của tác giả trên các lĩnh vực kinh tế - xã hội ở nông thôn. Qua đó thấy đƣợc những tồn tại và hạn chế của việc phát triển kinh tế xã hội ở nông thôn Việt Nam hiện nay. “Nông nghiệp, nông dân, nông thôn Việt Nam hôm nay và mai sau”, của chuyên gia nghiên cứu về nông nghiệp, nông thôn Việt Nam, tác giả Đặng Kim Sơn, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, năm 2008. Công trình này đã nêu lên thực trạng các vấn đề về nông nghiệp, nông dân, nông thôn hiện nay, những thành tựu cũng nhƣ những khó khăn, vƣớng mắc còn tồn tại. Xuất phát từ thực tiễn đó, tác giả đã đề xuất những định hƣớng và kiến nghị chính sách 3
nhằm đƣa nông nghiệp, nông dân, nông thôn ngày càng phát triển. "Xây dựng nông thôn mới, những vấn đề lý luận và thực tiễn" do tác giả Vũ Văn Phúc chủ biên, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, năm 2012. Công trình là tập hợp các bài viết của các nhà khoa học, lãnh đạo các cơ quan Trung ƣơng, địa phƣơng, các ngành, các cấp về xây dựng nông thôn mới ở Việt Nam, gồm những vấn đề lý luận chung về xây dựng nông thôn mới, kinh nghiệm quốc tế về xây dựng nông thôn mới, thực tiễn và kết quả bƣớc đầu trong xây dựng nông thôn mới ở một số địa bàn trên phạm vi cả nƣớc, đặc biệt là các địa bàn thí điểm xây dựng nông thôn mới. “Nhìn lại hơn 3 năm thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới: Kết quả và một số bài học kinh nghiệm” của Phó Thủ Tƣớng, Trƣởng ban chỉ đạo Chƣơng trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, Tạp chí Cộng sản, (số 94), năm 2014, tr.8-14. Bài viết đã trình bày những kết quả quan trọng bƣớc đầu trong hơn 3 năm thực hiện Chƣơng trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới căn cứ và 19 tiêu chí của nông thôn mới. Đồng thời bài viết cũng khái quát những ƣu điểm, hạn chế, vƣớng mắc từ các cấp chính quyền địa phƣơng, cơ chế, chính sách, văn bản hƣớng dẫn thực hiện đến nguồn vốn đầu tƣ cho Chƣơng trình, từ đó, đề xuất một số giải pháp chủ yếu tiếp túc đẩy mạnh thực hiện Chƣơng trình xây dựng nông thôn mới trong thời gian tiếp theo. - Đề tài “Thực trạng XD NTM và những vấn đề đặt ra đối với quản lý nhà nƣớc” của TS. Hoàng Sỹ Kim – Khoa Quản lý nhà nƣớc về đô thị và nông thôn, Học viện hành chính Quốc gia, trong đó chú trọng phân tích làm rõ thực trạng quá trình XD NTM ở Việt Nam từ năm 2009 đến nay, tìm ra đƣợc các nhóm giải pháp cụ thể đối với quản lý nhà nƣớc về nông thôn mới. - Những công trình nghiên cứu nói trên đã tập trung phân tích những vấn đề lý luận cũng nhƣ thực tế xây dựng và phát triển nông nghiệp, nông thôn một cách khá rõ nét. Nhƣng chƣa có đề tài chuyên biệt nào viết về thực 4
trạng và những tồn tại trong quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới tại huyện Vũ Quang theo Quyết định số 800/QĐ-TTg của Thủ tƣớng Chính phủ ngày 04 tháng 6 năm 2010 phê duyệt Chƣơng trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2010-2020. Đề tài luận văn Thạc sỹ của học viên sẽ tập trung vào việc tìm hiểu thực trạng, những kết quả đạt đƣợc, những khó khăn, bất cập trong quá trình quản lý nha nƣớc về xây dựng nông thôn mới của huyện trong thời gian qua và đề xuất một số giải pháp, kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả của chƣơng trình trong thời gian tới tại huyện Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn 3.1. Mục đích Trên cơ rõ làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới, luận văn sẽ đánh giá, phân tích thực trạng quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh luận văn đề xuất một số giải pháp để hoàn thiện quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới nhằm tiếp tục đẩy mạnh việc thực hiện Chƣơng trình Mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới ở huyện Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ Để thực hiện những mục đích trên, luận văn cần tập trung thực hiện một số nhiệm vụ nhƣ sau: + Luận văn sẽ làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn của vấn đề quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới. + Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Vũ Quang, chỉ rõ những kết quả, hạn chế và nguyên nhân. + Làm rõ phƣơng hƣớng và nội dung những giải pháp hoàn thiện về quản lý nhà nƣớc nhằm tiếp tục thực hiện chƣơng trình xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Vũ Quang. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 5
- Đối tượng nghiên cứu: Những nội dung của Quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh. - Phạm vi nghiên cứu: + Phạm vi về thời gian nghiên cứu: Luận văn nghiên cứu quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới ở huyện Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh đƣợc thực hiện trong giai đoạn từ năm 2015 - 2019 và giải pháp đƣợc đề ra cho giai đoạn 2020 - 2025. + Phạm vi về không gian nghiên cứu: Trên địa bàn huyện Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh + Phạm vi về nội dung: Luận văn tập trung nghiên cứu, khảo sát quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới ở huyện Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh từ năm 2015 đến nay. 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn - Phương pháp luận: Luận văn sử dụng phƣơng pháp luận duy vật biên chứng và duy vật lịch sử dựa trên hệ quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, tƣ tƣởng Hồ Chí Minh - Phương pháp nghiên cứu: Luận văn sử dụng tổng hợp nhiều phƣơng pháp nghiên cứu, trong đó chú trọng phƣơng pháp: phân tích, tổng hợp, so sánh, diễn giải, quy nạp…đặc biệt Luận văn sử dụng các phƣơng pháp: - Phƣơng pháp thống kê: Thu thập các tài liệu, số liệu đã có tại các cơ quan trong huyện và các xã trên địa bàn huyện; Chi cục thống kê huyện; Ban chỉ đạo xây dựng nông thôn mới huyện Vũ Quang, từ đó phân tích và rút ra những kết quả đánh giá khách quan, dự báo xu hƣớng phát triển trong thời gian tiếp theo. Sử dụng các tài liệu, số liệu từ các ấn phẩm và các websites chuyên ngành. - Phƣơng pháp thu thập thông tin: Thu thập thông tin công bố chính thức của các cơ quan nhà nƣớc, các nghiên cứu của các cá nhân, tổ chức về xây dựng nông thôn mới; những thông tin về tình hình cơ bản của huyện, về xây dựng nông thôn mới do các cơ quan chức năng của huyện cung cấp. 6
Thu thập tài liệu dựa trên cơ sở điều tra các xã trên địa bàn huyện theo bảng biểu ứng với các tiêu chí nông thôn mới. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn Luận văn có ý nghĩa về mặt lý luận và thực tiễn giúp cho công tác quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới tại huyện Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh. - Ý nghĩa về mặt lý luận Góp phần hệ thống các quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, Tƣ tƣởng Hồ Chí Minh, của Đảng và Nhà nƣớc và một số vấn đề lý luận về nông thôn và quản lý nhà nƣớc về nông thôn trong thời kỳ hiện đại hóa phát triển đất nƣớc. Luận văn góp phần làm rõ cơ sở khoa học của việc nghiên cứu gắn với đặc trƣng của vùng. - Ý nghĩa về mặt thực tiễn Luận văn đề xuất các giải pháp nhằm tiếp tục thực hiện việc xây dựng nông thôn mới tại huyện Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh. Với kết quả nghiên cứu đạt đƣợc, luận văn có thể làm tài liệu tham khảo cho việc học tập, nghiên cứu và làm tài liệu tham khảo để tuyên truyền trong quá trình xây dựng nông thôn mới trong thời gian tiếp theo ở những huyện có điều kiện tƣơng tự nhƣ huyện Vũ Quang. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung chính của luận văn gồm 3 chƣơng. Chƣơng 1: Cơ sở khoa học quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới Chƣơng 2: Thực trạng quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới tại huyện Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh Chƣơng 3: Phƣơng hƣớng và giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới tại huyện Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh 7
CHƢƠNG 1 CƠ SỞ KHOA HỌC QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI 1.1. Một số khái niệm liên quan 1.1.1 Khái niệm về nông thôn mới và xây dựng nông thôn mới “Nông thôn là phần lãnh thổ không thuộc nội thành, nội thị các thành phố, thị xã, thị trấn, được quản lý bởi cấp hành chính cơ sở là UBND xã.” [11;tr.6]. Nơi mà ở đó ngƣời dân sinh sống chủ yếu bằng hoạt động sản xuất nông nghiệp và theo lối sinh hoạt văn hóa cộng đồng làng, xã, theo những phong tục tập quán đặc thù của địa phƣơng. - Khái niệm về Nông thôn mới Trong Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 5/8/2008 đƣa ra mục tiêu: Xây dựng nông thôn mới có kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội hiện đại, cơ cấu kinh tế và các hình thức tổ chức sản xuất hợp lý, gắn nông nghiệp với phát triển nhanh công nghiệp, dịch vụ, đô thị theo quy hoạch; xã hội nông thôn ổn định, giàu bản sắc văn hoá dân tộc; dân trí đƣợc nâng cao, môi trƣờng sinh thái đƣợc bảo vệ; hệ thống chính trị ở nông thôn dƣới sự lãnh đạo của Đảng đƣợc tăng cƣờng. Nhƣ vậy, nông thôn mới trƣớc tiên nó phải là nông thôn, không phải là thị tứ, thị trấn, thị xã, thành phố và khác với nông thôn truyền thống hiện nay, có thể khái quát theo các nội dung cơ bản sau: Đó là làng xã văn minh, sạch đẹp, hạ tầng hiện đại; đảm bảo không gian nông thôn phải mang đặc trong nông thôn với khuôn viên, cảch quan của làng xã, của hộ gia đình nông thôn. Sản xuất phải phát triển bền vững theo hƣớng kinh tế hàng hoá; thu nhập đảm bảo, công ăn việc làm ổn định, không có hộ nghèo đói. Đời sống về vật chất và tinh thần của dân nông thôn ngày càng đƣợc nâng cao. 8
Bảo vệ và phát triển tài nguyên thiên nhiên; bảo vệ và phát triển môi trƣờng, bảo tồn và khai thác cảnh quan tự nhiên, duy trì cân bằng sinh thái. Bản sắc văn hoá dân tộc đƣợc giữ gìn và phát triển, trong đó, bảo tồn và phát triển các di sản văn hoá truyền thống của các dân tộc, các địa phƣơng. Xã hội nông thôn an ninh tốt, quản lý dân chủ. Hay nói cách khác: Nông thôn mới là nông thôn mà trong đó đời sống vật chất, văn hoá, tinh thần của ngƣời dân không ngừng đƣợc nâng cao, giảm dần sự cách biệt giữa nông thôn và thành thị. Nông dân đƣợc đào tạo, tiếp thu các tiến bộ kỹ thuật tiên tiến, có bản lĩnh chính trị vững vàng, đóng vai trò làm chủ nông thôn mới. Bên cạnh đó, nông thôn mới phải có kinh tế phát triển toàn diện, bền vững, cơ sở hạ tầng đƣợc xây dựng đồng bộ, hiện đại, phát triển theo quy hoạch, gắn kết hợp lý giữa nông nghiệp với công nghiệp, dịch vụ và đô thị. Nông thôn ổn định, giàu bản sắc văn hoá dân tộc, môi trƣờng sinh thái đƣợc bảo vệ. Sức mạnh của hệ thống chính trị đƣợc nâng cao, đảm bảo giữ vững an ninh chính trị và trật tự xã hội. - Xây dựng nông thôn mới Là nông thôn mà trong đời sống vật chất, văn hoá, tinh thần của ngƣời dân không ngừng đƣợc nâng cao, giảm dần sự cách biệt giữa nông thôn và thành thị. Nông dân đƣợc đào tạo, tiếp thu các tiến bộ kỹ thuật tiên tiến, có bản lĩnh chính trị vững vàng, đóng vai trò làm chủ nông thôn mới. Nông thôn mới có kinh tế phát triển toàn diện, bền vững, cơ sở hạ tầng đƣợc xây dựng đồng bộ, hiện đại, phát triển theo quy hoạch, gắn kết hợp lý giữa nông nghiệp với công nghiệp, dịch vụ và đô thị. Nông thôn ổn định, giàu bản sắc văn hoá dân tộc, môi trƣờng sinh thái đƣợc bảo vệ. Sức mạnh của hệ thống chính trị đƣợc nâng cao, đảm bảo giữ vững an ninh chính trị và trật tự xã hội [16]. Vì vậy, ta có thể hiểu: Xây dựng nông thôn mới là cuộc cách mạng và cuộc vận động lớn để cộng đồng dân cƣ ở nông thôn đồng lòng xây dựng thôn, xã, gia đình của 9
mình khang trang, sạch đẹp; phát triển sản xuất toàn diện (nông nghiệp, công nghiệp, dịch vụ); có nếp sống văn hoá, môi trƣờng và an ninh nông thôn đƣợc đảm bảo; thu nhập, đời sống vật chất, tinh thần của ngƣời dân đƣợc nâng cao. Xây dựng nông thôn mới là sự nghiệp cách mạng của toàn Đảng, toàn dân, của cả hệ thống chính trị. Nông thôn mới không chỉ là vấn đề kinh tế - xã hội, mà là vấn đề kinh tế - chính trị tổng hợp. Xây dựng nông thôn mới giúp cho nông dân có niềm tin, trở nên tích cực, chăm chỉ, đoàn kết giúp đỡ nhau xây dựng nông thôn phát triển giàu đẹp, dân chủ, văn minh. 1.1.2 Khái niệm về quản lý nhà nước và khái niệm quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới - Thuật ngữ “quản lý” có nhiều khái niệm và cách hiểu, nhƣng ta có thể hiểu một cách thống nhất đầy đủ nhƣ sau: “Quản lý là sự tác động có chủ đích, có tổ chức của chủ thể quản lý lên đối tượng bị quản lý và khách thể của quản lý nhằm sử dụng có hiệu quả nhất các tiềm năng, các cơ hội của hệ thống để đạt được mục tiêu đặt ra trong điều kiện biến động của môi trường” [14; tr.5] - Thuật ngữ quản lý nhà nước có nhiều cách hiểu khác nhau: + Quản lý nhà nƣớc là hoạt động có tổ chức bằng pháp quyền của bộ máy nhà nƣớc để điều chỉnh các quá trình xã hội và hành vi của công dân và mọi tổ chức xã hội, chính trị, khoa học, văn hóa – xã hội nhằm giữ gìn thể chế chính trị, trật tự xã hội theo những mục tiêu đã định. + Quản lý nhà nƣớc là hoạt động của nhà nƣớc trên các lĩnh vực lập pháp, hành pháp và tƣ pháp nhằm thực hiện chức năng đối nội và đối ngoại của nhà nƣớc. + Quản lý nhà nƣớc là một dạng quản lý xã hội mang tính quyền lực nhà nƣớc để điều hành các quan hệ xã hội và hành vi hoạt động của con ngƣời. 10
+ Quản lý nhà nƣớc là sự chỉ huy, điều hành để thực thi quyền lực nhà nƣớc; là tổng thể về thể chế, về tổ chức và cán bộ của bộ máy nhà nƣớc có trách nhiệm quản lý công việc hàng ngày của nhà nƣớc do tất cả các cơ quan nhà nƣớc (lập pháp, hành pháp, tƣ pháp) tiến hành bằng các văn bản quy phạm pháp luật để thực hiện các chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn mà nhà nƣớc giao cho trong việc tổ chức và điều chỉnh các quan hệ xã hội và hành vi của công dân. Nhƣ vậy, thông qua những điểm chung của các khái niệm, một cách chung nhất – ta có thể hiểu: “Quản lý nhà nước là hoạt động thực hiện quyền lực nhà nước của các cơ quan trong bộ máy nhà nước nhằm thực hiện các chức năng đối nội và đối ngoại của nhà nước trên cơ sở các quy luật phát triển xã hội, nhằm mục đích ổn định và phát triển đất nước” [14;tr.6]. - Từ khái niệm “Quản lý nhà nƣớc” và khái niệm về “nông thôn mới”, có thể hiểu: Quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới chính là việc Nhà nƣớc thực hiện vai trò của mình thông qua việc hoạch định chiến lƣợc, xây dựng các chính sách, kế hoạch và triển khai các chƣơng trình hỗ trợ nhằm tác động tới sự phát triển kinh tế - xã hội của khu vực nông thôn, làm cho nông thôn phát triển toàn diện và đồng bộ, có kết cấu hạ tầng kinh tế xã hội hiện đại; làng xã văn minh, sạch đẹp; sản xuất phát triển bền vững theo hƣớng kinh tế hàng hóa; xã hội nông thôn ổn định, giàu bản sắc văn hóa dân tộc; dân trí đƣợc nâng cao, môi trƣờng sinh thái đƣợc bảo vệ; hệ thống chính trị vững mạnh và đƣợc tăng cƣờng; an ninh trật tự đƣợc giữ vững; đời sống vật chất và tinh thần của ngƣời dân ngày càng đƣợc nâng cao; theo định hƣớng XHCN 1.2. Quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới 1.2.1. Sự cần thiết quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới Trong công cuộc xây dựng nông thôn mới nhằm phục vụ yêu cầu phát triển kinh tế của đất nƣớc trong giai đoạn mới. Sau hơn 30 năm thực hiện đƣờng lối 11