Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Phát triển đội ngũ giáo viên trung học cơ sở tại huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:104

Thêm vào BST

Báo xấu

42
lượt xem 13
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục "Phát triển đội ngũ giáo viên trung học cơ sở tại huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông" trình bày các nội dung chính sau: Cơ sở lý luận về phát triển đội ngũ giáo viên trường trung học cơ sở; Kết quả khảo sát thực trạng phát triển đội ngũ giáo viên các trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông; Biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên các trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông trong bối cảnh đổi mới giáo dục.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Phát triển đội ngũ giáo viên trung học cơ sở tại huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI NGUYỄN TRỌNG THU PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ TẠI HUYỆN ĐẮK GLONG, TỈNH ĐẮK NÔNG LUẬN VĂN THẠC SĨ NGÀNH QUẢN LÝ GIÁO DỤC ĐĂK NÔNG, NĂM 2021
VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI NGUYỄN TRỌNG THU PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ TẠI HUYỆN ĐẮK GLONG, TỈNH ĐẮK NÔNG Ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 8 14 01 14 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS. Nguyễn Vân Anh ĐĂK NÔNG, NĂM 2021
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Những kết quả nghiên cứu của luận văn này chưa được công bố ở bất kỳ công trình nào khác. Nếu sai tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật. Tác giả Nguyễn Trọng Thu
MỤC LỤC MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ .......................................................................... 16 1.1. Một số khái niệm cơ bản liên quan đến vấn đề nghiên cứu ............................... 16 1.2. Phân cấp quản lý phát triển đội ngũ giáo viên trường trung học cơ sở ................ 21 1.3. Phát triển đội ngũ giáo viên trung học cơ sở...................................................... 24 1.4. Những yếu tố ảnh hưởng đến phát triển đội ngũ giáo viên trường trung học cơ sở .......................................................................................................................... 29 Tiểu kết chương 1...................................................................................................... 33 Chương 2: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TẠI HUYỆN ĐẮK GLONG, TỈNH ĐĂK NÔNG ....................................................................... 34 2.1. Khái quát về điều kiện kinh tế - xã hội và giáo dục huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông .......................................................................................................................... 34 2.2. Tổ chức và phương pháp khảo sát thực tiễn ...................................................... 36 2.3. Thực trạng đội ngũ giáo viên các trường trung học cơ sở huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông ........................................................................................................... 38 2.4. Thực trạng phát triển đội ngũ giáo viên các trường trung học cơ sở huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông ....................................................................................... 41 2.5. Đánh giá chung về đội ngũ và phát triển đội ngũ giáo viên các trường trung học cơ sở huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông ............................................................ 55 Tiểu kết chương 2...................................................................................................... 58 Chương 3: BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN ĐẮK GLONG, TỈNH ĐẮK NÔNG TRONG BỐI CẢNH ĐỔI MỚI GIÁO DỤC ................................................................................ 60 3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp ............................................................................ 60 3.2. Biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên các trường trung học cơ sở huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông trong bối cảnh đổi mới giáo dục ................................... 60
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ........................................................................ 72 3.4. Khảo sát mức độ cần thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất ....................... 73 Tiểu kết chương 3...................................................................................................... 78 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ......................................................................... 79 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................... 81 PHỤ LỤC ................................................................................................................... 1
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ CBQL Cán bộ quản lý ĐNGV Đội ngũ giáo viên GD&ĐT Giáo dục và đào tạo THCS Trung học cơ sở UBND UBND THPT Trung học phổ thông GV Giáo viên KT-XH Kinh tế - xã hội TH&THCS Tiểu học và trung học cơ sở QLNN Quản lý nhà nước CBQLGD Cán bộ quản lý giáo dục
DANH MỤC BẢNG, BIỂU Bảng 2.1. Kết quả thực hiện một số chỉ tiêu cơ bản 5 năm ...................................... 35 Bảng 2.2. Trình độ đào tạo của đội ngũ giáo viên trung học cơ sở .......................... 39 Bảng 2.3. Năng lực nghề nghiệp của đội ngũ giáo viên ........................................... 40 Bảng 2.4. Kết quả khảo sát các vấn đề chung có liên quan đến kết quả thực hiện phát triển đội ngũ giáo viên tại huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông ............... 42 Bảng 2.5. Thực trạng khảo sát thực hiện nhiệm vụ tuyển dụng đội ngũ giáo viên THCS huyện huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông............................................ 44 Bảng 2.6. Kết quả khảo sát thực hiện nhiệm vụ bố trí, sử dụng đội ngũ giáo viên THCS tại huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông ................................................. 46 Bảng 2.7. Kết quả khảo sát về thực hiện nhiệm vụ đào tạo lại, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên THCS huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông ............................... 48 Bảng 2.8. Kết quả khảo sát thực trạng thực hiện nhiệm vụ đánh giá giáo viên THCS tại huyện huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông ...................................... 51 Bảng 2.9. Kết quả khảo sát sự ảnh hưởng của các yếu tố khách quan đến phát triển đội ngũ giáo viên THCS tại huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông ............ 53 Bảng 2.10. Kết quả khảo sát sự ảnh hưởng của các yếu tố chủ quan đến phát triển đội ngũ giáo viên THCS tại huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông ............ 54 Bảng 3.1. Kết quả khảo sát mức độ cần thiết của các biện pháp đề xuất nhằm phát triển đội ngũ giáo viên THCS huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông ......... 73 Bảng 3.2. Kết quả khảo sát mức độ khả thi của các biện pháp đề xuất nhằm phát triển đội ngũ giáo viên THCS huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông ................. 75 Bảng 3.3. Mối quan hệ giữa tính cần thiết và khả thi của các biện pháp .................. 77
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong bối cảnh đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục đang được đẩy mạnh, việc đặt ra những yêu cầu đổi mới về vai trò của đội ngũ nhà giáo ngày càng trở nên cấp thiết, đặc biệt khi mục tiêu giáo dục được quy định rõ tại Điều 2, Luật giáo dục 2019: “Mục tiêu giáo dục nhằm phát triển toàn diện con người Việt Nam có đạo đức, tri thức, văn hóa, sức khỏe, thẩm mỹ và nghề nghiệp; có phẩm chất, năng lực và ý thức công dân; có lòng yêu nước, tinh thần dân tộc, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; phát huy tiềm năng, khả năng sáng tạo của mỗi cá nhân; nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và hội nhập quốc tế” [52]. Do đó, trong chiến lược phát triển giáo dục nói chung và chiến lược phát triển của nhà trường nói riêng, phát triển đội ngũ giáo viên luôn là nhiệm vụ trọng tâm. Nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên là biện pháp quan trọng, cốt yếu để nâng cao chất lượng giáo dục. Xây dựng, phát triển đội ngũ giáo viên là nhiệm vụ cấp thiết của ngành giáo dục và của tất cả các nhà trường. Giáo dục phổ thông giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong việc tạo dựng mặt bằng dân trí đáp ứng những yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của một quốc gia. Công tác xây dựng và phát triển đội ngũ nhà giáo được thực hiện theo hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật triển khai Luật Viên chức, Luật giáo dục. Nhiều địa phương đã thực hiện tốt việc xây dựng Đề án vị trí việc làm, tổ chức chuyển xếp từ ngạch sang hạng cho giáo viên theo tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp; đánh giá viên chức để rà soát, sàng lọc và tinh giản theo tinh thần chỉ đạo của Nghị quyết số 39-NQ/TW của Trung ương [2] và Nghị định số 108/2014/NĐ- CP của Chính phủ [19]. Công tác xây dựng và phát triển đội ngũ nhà giáo được thực hiện theo hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật triển khai Luật Viên chức. Nhiều địa phương đã thực hiện tốt việc xây dựng Đề án vị trí việc làm, tổ chức chuyển xếp từ ngạch sang hạng cho giáo viên theo tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp; đánh giá viên chức 1
để rà soát, sàng lọc và tinh giản theo tinh thần chỉ đạo của Nghị quyết số 39- NQ/TW của Trung ương và Nghị định số 108/2014/NĐ-CP của Chính phủ. Công tác quy hoạch, tuyển dụng, bố trí, sử dụng, bổ nhiệm, miễn nhiệm đội ngũ được tăng cường và thực hiện khá tốt, nhiều địa phương đã có những phương án bố trí cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên trường học một cách linh hoạt để tiết kiệm và sử dụng có hiệu quả biên chế; chế độ, chính sách cho nhà giáo được bảo đảm. Việc nghiên cứu về phát triển đội ngũ giáo viên nhận được nhiều sự quan tâm của các tác giả, tuy nhiên việc nghiên cứu gắn với đị bàn huyện Đắk Glong chưa nhận được sự quan tâm của các tác giả. Sự nghiệp Giáo dục và Đào tạo của tỉnh Đắk Nông trong những năm qua đã có sự phát triển và đạt được những kết quả nhất định. Mạng lưới trường lớp được mở rộng, phân bố rộng khắp, đáp ứng được nhu cầu học tập của con em các dân tộc trên địa bàn tỉnh. Cơ sở vật chất kỹ thuật từng bước được kiên cố hóa, đồng bộ hơn; trang thiết bị cơ bản đáp ứng được công tác giảng dạy và học tập. Chất lượng giáo dục toàn diện được nâng lên. Để chuẩn bị thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông năm 2018, UBND tỉnh đã ban hành Kế hoạch số 255/KH-UBND ngày 17 tháng 5 năm 2019 của UBND tỉnh Đắk Nông về việc Triển khai thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông mới [56], với những biện pháp hiệu quả phù hợp để phát triển giáo dục, tạo động lực phát triển kinh tế, văn hóa xã hội trên địa bàn tỉnh. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, cũng còn một số khó khăn khi thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông năm 2018, nhất là thiếu giáo viên ở các cấp học, vì vậy đòi hỏi phải tiếp tục xây dựng, phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu và nâng cao về chất lượng là hết sức cấp thiết, nhằm vừa đảm bảo quyền và lợi ích chính đáng của học sinh, vừa phù hợp với quy hoạch mạng lưới trường lớp của ngành giáo dục, vừa đảm bảo thực hiện tốt Chương trình giáo dục phổ thông năm 2018, trong đó ưu tiên bảo đảm số lượng giáo viên tiểu học dạy môn Tiếng Anh, Tin học bắt đầu từ năm học 2022-2023 theo đúng định mức quy định [8]. Từ năm 2018 đến nay, công tác xây dựng, bồi dưỡng và phát triển đội ngũ giáo viên của các cấp quản lý trong ngành giáo dục huyện Đắk Glong đã đạt được 2
nhiều kết quả đáng ghi nhận. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tích đã đạt được, đội ngũ giáo viên THCS ở huyện còn thiếu về số lượng, chưa đồng bộ về chất lượng và chưa hợp lý về cơ cấu. Đặc biệt là các trường THCS ở các xã cách xa trung tâm huyện, đội ngũ giáo viên (ĐNGV) vừa thiếu vừa yếu. Trước những yêu cầu nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế đội ngũ giáo viên giảng dạy tại các trường THCS trên địa bàn huyện Đắk Glong còn nhiều mặt chưa đáp ứng. Thực tiễn đòi hỏi rất cần có các biện pháp về xây dựng, phát triển và bồi dưỡng ĐNGV để làm tốt công tác giáo dục cho học sinh trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế, một nhân tố quyết định cho sự phát triển giáo dục. Vì thế, việc quan tâm phát triển đội ngũ giáo viên các trường THCS là một nhiệm vụ cấp bách của ngành giáo dục đào tạo huyện Đắk Glong. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài 2.1. Các nghiên cứu về phát triển đội ngũ giáo viên 2.1.1. Nghiên cứu về phát triển đội ngũ giáo viên ở nước ngoài: Nhiều nước trên thế giới rất quan tâm đến nghiên cứu về phát triển đổi ngũ. Có thể kể đến các công trình nghiên cứu tiêu biểu như: Learning to teach (Richard I.Arends 1998), Education portal and distanes leaning project (Andrew Scryner, 2004, ...Khi đề cập đến phát triển đội ngũ giáo viên ngoài sự thống nhất vè nội dung các nhiệm vụ với quản lý phát triển nguồn nhân lực, các nghiên cứu đều dành sự quan tâm đặc biệt đến số lượng giáo viên, chất lượng và năng lực của giáo viên. Trong quá trình xây dựng, phát triển đội ngũ giáo viên không chỉ quan tâm đến việc nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên mà con phải thúc đẩy sự phát triển bền vững, quan tâm cách thức bồi dưỡng theo modun, theo hướng dạy học tích hợp, co trọng cơ cấu quan hệ về chức danh giữa tỉ lệ giáo viên của các bộ môn, trợ giảng và trợ lí [45]. Thầy giáo cần phải biết và có thể làm gì với vấn đề cốt lõi là: GV phải tận tâm với HS và việc học; GV phải làm chủ môn học, biết cách dạy môn học của mình và liên hệ với các bộ môn khác; GV phải có trách nhiệm trogn giảng dạy, quản lý kiểm tra, đánh giá việc học của học sinh; GV phải thường xuyên suy nghĩ sáng tạo, phát triển kinh nghiệm nghè nghiệp; GV phải là thành viên đáng tin cậy 3
của cộng đồng học tập, biết cộng tác với đồng nghiệp, hợp tác với cha mẹ HS. Chất lượng ĐNGV là chủ đề được các nhà khoa học giáo dục ở các nước trên thế giới quan tâm nghiên cứu, đến nay đã có nhiều công trình được công bố. Theo kết quả nghiên cứu của các thành viên OECD (Tổ chức Hơp tác Phát triển Châu Âu) chất lượng nhà giáo gồm các nội dung sau: Kiến thức phong phú về phạm vi chương trình và nội dung bộ môn mình giảng dạy; Kỹ năng sư phạm, kể cả việc có được “kho kiến thức” về phương pháp giảng dạy, về năng lực sử dụng những phương pháp đó; Có tư duy phản ánh trước mỗi vấn đề và có năng lực tự phê bình, nét rất đặc trưng của nghề dạy học; Biết cảm thông và cam kết tôn trọng phẩm giá của người khác; Có năng lực quản lý, kể cả trách nhiệm quản lý trong và ngoài lớp (theo OsDonnel (1986) Modular Design in TAFE caurses, NSW, Sydnel. Raja Roy Singh, (1991), Education for the Twenty - first Century Asia - Pacific Perspectives, Unesco Principal egional office for Asiaand the Pacific Bangkok) [49]. Theo tổng kết của UNESCO, trong nền giáo dục hiện đại, vai trò của người GV đã có thay đổi theo các phương hướng sau đây: Đảm nhận nhiều chức năng hơn so với trước, có trách nhiệm lớn hơn trong việc lựa chọn nội dung dạy học và giáo dục; Chuyển mạnh từ chỗ truyền thụ kiến thức sang tổ chức việc học của học sinh, sử dụng đến mức tối đa những nguồn tri thức trong xã hội; Coi trọng việc cá biệt hóa trong học tập, thay đổi tính chất trong quan hệ thầy trò; Yêu cầu rộng rãi hơn những phương tiện dạy học hiện đại, do đó yêu cầu trang bị thêm những kiến thức và kỹ năng cần thiết; Yêu cầu hợp tác rộng rãi và chặt chẽ hơn với các giáo viên cùng trường, thay đổi cấu trúc trong mối quan hệ giữa giáo viên với nhau; Yêu cầu thắt chặt hơn các mối quan hệ với cha mẹ học sinh và cộng đồng, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống; Yêu cầu giáo viên tham gia các hoạt động rộng rãi ngoài nhà trường; Giảm bớt và thay đổi uy tín truyền thống trong quan hệ với học sinh, nhất là đối với học sinh lớn và với cha mẹ học sinh [61]. Khuyến cáo 21 điểm về chiến lược phát triển giáo dục hiện đại của tổ chức UNESCO chỉ rõ: “Thầy giáo phải được đào tạo để trở thành những nhà giáo dục nhiều hơn là những chuyên gia 4
truyền đạt kiến thức” và đặc biệt là chương trình đào tạo GV cần triệt để sử dụng các thiết bị và phương pháp dạy học mới nhất” [62]. Theo Blackwell R, Blackmore p (2003) [54], phát triển đội ngũ nằm trong chiến lược của các nhà trường THCS; các tác giả đưa ra nhiều biện pháp khác nhau về phát triển đội ngũ: Xây dựng các khoa thành những cộng đồng học tập và đào tạo nguồn nhân lực, khuyến khích việc dạy học dựa trên các kết quả nghiên cứu; đưa công nghệ thông tin vào quá trình bồi dưỡng đội ngũ và tạo các điều kiện hỗ trợ việc phát triển đội ngũ. Các nghiên cứu từ cuối thế kỷ XX về phát triển đội ngũ giáo viên theo xu hướng chuẩn nghề nghiệp được tiến hành ở nhiều nước trên thế giới. Nhiều nước đã xây dựng chuẩn cho nền giáo dục của mình, gồm: Chuẩn chất lượng, chuẩn trường, chuẩn cán bộ quản lý, chuẩn giáo viên. Nhìn chung, những công trình nghiên cứu đều coi đội ngũ GV, phát triển đội ngũ GV là một trong những điều kiện cơ bản đảm bảo chất lượng và sự phát triển của nền giáo dục, quan điểm và nhận thức về vị trí, vai trò của đội ngũ GV ngày càng đúng đắn, toàn diện hơn. Đồng thời, các nghiên cứu cũng đưa ra nhiều biện pháp khác nhau để phát triển đội ngũ GV như: Xây dựng chuẩn nghề nghiệp, các tiêu chí, yêu cầu, phương pháp kiểm tra đánh giá, sử dụng công nghệ, kỹ thuật hiện đại. 2.1.2. Những nghiên cứu ở trong nước Các công trình nghiên cứu về đội ngũ giáo viên, phát triển đội ngũ giáo viên ở nước ta đã được công bố khá phong phú, đa dạng, gồm các sách chuyên khảo, các bài tạp chí, luận văn, luận án, đề tài nghiên cứu khoa học công nghệ các đường lối của Đảng, các văn bản, chính sách, Pháp luật của Nhà nước... Có thể kể đến các công trình nghiên cứu theo các chủ đề sau đây: Nghiên cứu về vị trí, vai trò, chất lượng của đội ngũ GV Xây dựng và phát triển đội ngũ GV là vấn đề mang tính lý luận và thực tiễn sâu sắc đối với sự phát triển giáo dục của nước ta. Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Không có thầy giáo thì không có giáo dục... Không có giáo dục, không có cán bộ thì không nói gì đến kinh tế - văn hóa” [46]. Theo nghiên cứu của Tác giả 5
Trần Đình Tuấn (2014) về vai trò của đội ngũ GV đã khẳng định: Chất lượng đội ngũ nhà giáo là nhân tố quyết định chất lượng giáo dục đào tạo [54]. Tác giả Lê Đức Ngọc (2005) cho rằng: Có hai lý do chính phải quan tâm hàng đầu về phát triển đội ngũ GV các nhà trường đó là: Trình độ đội ngũ quyết định chất lượng và khả năng của một trường trong giảng dạy, nghiên cứu và phục vụ xã hội trong nền kinh tế hàng hóa; Chi phí lương và phụ cấp cho đội ngũ này là khoản chi phí lớn nhất của mỗi nhà trường, nó gắn liền với vấn đề chất lượng, hiệu quả và hiệu suất đào tạo [47]. Theo Phạm Văn Kha (2014), nội dung đổi mới căn bản quản lý nhà nước về giáo dục và quản lý cơ sở giáo dục là đổi mới căn bản về chính sách phát triển đội ngũ nhà giáo và CBQL giáo dục; Đảng, Nhà nước cần có chính sách đặc biệt đối với đội ngũ nhà giáo và CBQL giáo dục vì giáo dục vừa là mục tiêu vừa là động lực phát triển kinh tế xã hội, là nhân tố quyết định sự phát triển xã hội, thực hiện sứ mệnh nâng cao dân trí, bồi dưỡng nhân tài, đào tạo nhân lực, đặc biệt là nhân lực chất lượng cao cho đất nước, trong đó đội ngũ nhà giáo và CBQL giáo dục có vai trò quyết định đảm bảo chất lượng hiệu quả giáo dục; về đổi mới căn bản và toàn diện [41]. Vấn đề GV và chuẩn hóa đội ngũ GV không chỉ được các nhà giáo dục, các nhà kinh điển Mác - Lênin, Chủ tịch Hồ Chí Minh, các văn kiện Nghị quyết của Đảng Cộng sản Việt Nam, Luật giáo dục và Nghị định, Hướng dẫn thực hiện của Chính phủ mà còn được đề cập trong Chỉ thị, nghị quyết của Đảng Bộ tỉnh Đắk Nông. Thực hiện chuẩn hóa đội ngũ GV và tổ chức đào tạo bồi dưỡng đội ngũ GV theo chức danh theo quy định tại Thông tư 20/2018/TT-BGDĐT ngày 22/8/2018 của Bộ Giáo dục và Đào tạo về Ban hành quy định chuẩn nghề nghiệp giáo viên cơ sở giáo dục phổ thông [9]. Tóm lại: Những công trình nghiên cứu trên đã khẳng định vị trí, vai trò quyết định chất lượng giáo dục đào tạo của đội ngũ GV, nghiên cứu về quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng và sử dụng giáo viên và cán bộ quản lý; nghiên cứu thực trạng, đánh giá giáo viên theo chuẩn hóa. Kết quả nghiên cứu của những công trình này có giá trị làm tư liệu khoa học để chúng tôi tham khảo. 6
Tác giả Bùi Minh Hiền - Vũ Ngọc Hải - Đặng Quốc Bảo (2010) [35], đưa ra yêu cầu chung về xây dựng và phát triển đội đội ngũ GV trong một nhà trường phải đủ về số lượng, đạt chuẩn về chất lượng, đồng bộ về cơ cấu. Nhóm tác giả phân tích chức năng quản lý phát triển đội ngũ GV từ việc lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra phải đảm bảo số lượng, chất lượng và cơ cấu của đội ngũ GV trong nhà trường là điều kiện cần phát triển, chú ý đến sự đồng thuận của đội ngũ GV mới để tạo điều kiện đủ cho đội ngũ GV phát triển bền vững. Tác giả Bùi Văn Quân - Nguyễn Ngọc Cầu (2006), đề cập ba cách tiếp cận nghiên cứu quản lý phát triển đội ngũ GV: (1) Cách tiếp cận quản lý và phát triển nguồn nhân lực theo sơ đồ của Chirstan Batal; (2) Tiếp cận theo phương pháp quản lý gồm: Phương pháp giáo dục, vận động tuyên truyền, phương pháp hành chính, phương pháp kinh tế; (3) Tiếp cận theo nội dung phát triển đội ngũ GV. Việc lựa chọn cách tiếp cận nào đó còn phụ thuộc vào khả năng và kết quả phân tích thực tiễn của nhà nghiên cứu quyết định [50]. Như vậy, có thể thấy những nghiên cứu của các tác giả ngoài nước và trong nước đã chỉ ra được cách tiếp cận trong quản lý, phát triển đội ngũ GV, những biện pháp phát triển đội ngũ GV để nâng cao chất lượng đào tạo trong các trường THCS. 2.2. Các nghiên cứu về phát triển đội ngũ giáo viên trung học cơ sở Đội ngũ giáo viên có vai trò là lực lượng “Đảm bảo giáo dục có chất lượng một cách công bằng và hiệu quả, đồng thời nâng cao cơ hội học tập suốt đời cho tất cả mọi người” và “Giáo viên có vai trò chủ yếu trong việc phục hồi thế giới khỏi các xung đột và thảm họa tự nhiên”. Cuốn sách: “Phát triển giáo viên và thay đổi giáo dục”, tác giả M.Fullan và A.Hargreaves (1992) [65], đã nghiên cứu và chỉ ra các phương diện để nâng cao năng lực cá nhân cho giáo viên, đó là: ( i) Phát triển tâm lí, gồm 4 cấp độ: tự bảo vệ, tiền đạo đức, phụ thuộc một chiều; bảo thủ, phủ định đạo đức, tự lập; lương tâm, đạo đức, phụ thuộc có điều kiện; tự lập, tự chủ, nguyên tắc, tích hợp; ( ii) Phát triển chuyên môn, nghiệp vụ; gồm 6 cấp độ: phát triển các kĩ năng tồn tại; thành thạo các kĩ năng dạy học cơ bản; mở rộng sự linh hoạt chuyên môn; trở thành chuyên gia; góp phần 7
phát triển chuyên môn của đồng nghiệp; tham gia đưa ra quyết sách giáo dục ở mọi cấp độ; (iii) Phát triển chu kì nghề nghiệp, gồm 5 cấp độ: khởi động nghề nghiệp; ổn định, gắn bó nghề nghiệp; các thách thức và mối quan tâm mới và trở nên chuyên nghiệp. Cuốn sách: “Quản lý và lãnh đạo giáo dục”, tác giả Bernd Meier (2007), nghiên cứu những năng lực cơ bản mà mỗi giáo viên đều phải có được gọi là năng lực hạt nhân nòng cốt, như: năng lực dạy học; năng lực giáo dục; năng lực chẩn đoán; năng lực đánh giá; năng lực tư vấn; năng lực tiếp tục phát triển nghề nghiệp và phát triển trường học [63]. Trong cuốn sách: “Công nghệ nội dung kiến thức sư phạm: Một khuôn khổ cho các kiến thức giáo viên”, tác giả Mishra & Koehler (2006) cho rằng: Trong thời đại ngày nay công nghệ thông tin được xem như một nguyên nhân và một bánh xe thúc đẩy kết quả quá trình đổi mới giáo dục. Một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến quá trình tích hợp công nghệ thông tin trong giáo dục là việc phát triển chuyên môn cho giáo viên hiện tại và tương lai, việc phát triển này được xác định là ưu tiên hàng đầu trong chính sách về đổi mới giáo dục. Khung kiến thức cần đào tạo, bồi dưỡng cho giáo viên gồm: Nội dung, phương pháp và công nghệ. Đây là khung phát triển chuyên môn về công nghệ thông tin trong giáo dục. Mô hình này hiện đang được quốc tế công nhận và được áp dụng ở nhiều quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam [66]. Theo quan điểm Triết học, cuốn sách: “Triết học giáo dục Việt Nam”, tác giả Thái Duy Tuyên (2007) [55], đã khái quát những năng lực và phẩm chất của người giáo viên, gồm: chuẩn đoán được nhu cầu, nguyện vọng, khả năng của học sinh; tri thức chuyên môn vững vàng và sâu sắc; có trình độ văn hóa chung rộng rãi; có năng lực nắm bắt và xử lí thông tin nhanh nhạy; năng lực diễn đạt rõ ràng, ngôn ngữ lưu loát, năng lực kiềm chế bản thân; có năng lực tổ chức quản lý, động viên, kích thích học sinh tích cực hoạt động; xây dựng và phát triển kế hoạch, kiểm tra, đánh giá việc thực hiện kế hoạch; phẩm chất đạo đức nghề nghiệp tốt, yêu quí học sinh, hết lòng vì sự nghiệp giáo dục của nhân dân; nghiêm khắc với bản thân, luôn gương 8
mẫu trong công việc và đời sống cá nhân; có những tri thức khoa học giáo dục hiện đại như: quan niệm về dạy học, về quan hệ thầy trò trong điều kiện hiện đại, về nhân tài, về các giá trị đạo đức trong điều kiện toàn cầu hóa. Cuốn sách: “Chất lượng giáo dục - Những vấn đề lí luận và thực tiễn”, tác giả Nguyễn Hữu Châu (2008), nghiên cứu về mối quan hệ của giáo viên với chất lượng giáo dục và đã chỉ ra những năng lực cơ bản mà người giáo viên cần có, đó là: (i) năng lực chuẩn đoán; (ii) năng lực đáp ứng; (iii) năng lực đánh giá; (iv) năng lực thiết lập mối quan hệ thuận lợi với người khác, nhất là với học sinh; (v) năng lực triển khai chương trình giáo dục; và (vi) năng lực đáp ứng trách nhiệm với xã hội [13]. Trong cuốn: “Kỉ yếu hội thảo quốc gia về khoa học giáo dục Việt Nam”, tham luận về “Phát triển đội ngũ giáo viên trong thế kỷ XXI” tác giả Nguyễn Thị Mĩ Lộc (2003) [44], cho rằng ở thế kỉ XXI đội ngũ giáo viên phải đạt các tiêu chuẩn sau: (i) phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống của người giáo viên; (ii) năng lực tìm hiểu đối tượng và môi trường giáo dục; (iii) năng lực xây dựng kế hoạch dạy học và giáo dục; (iv) năng lực thực hiện kế hoạch dạy học; (v) năng lực thực hiện kế hoạch giáo dục; (vi) năng lực kiểm tra, đánh giá kết quả học tập và rèn luyện đạo đức; (vii) năng lực hoạt động chính trị xã hội; và (viii) năng lực phát triển nghề nghiệp. Trong cuốn sách: “Quản lý giáo dục”, của các tác giả Bùi Minh Hiền-Vũ Ngọc Hải - Đặng Quốc Bảo (2010) [35], đã đề cập đến các khía cạnh của quản lý Nhà nước về giáo dục. Cuốn sách có 01 chương nghiên cứu về “Xây dựng đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục” với 4 vấn đề: (i) tầm quan trọng của đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục; (ii) Những yêu cầu chung về xây dựng và phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục; (iii) quản lý phát triển đội ngũ giáo viên trong một nhà trường; và (iv) xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục. Tiếp cận theo chức năng quản lý, tài liệu khẳng định trong quản lý phát triển đội ngũ giáo viên cần tuân thủ các khâu: kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra và phát triển đội ngũ giáo viên: đủ về số lượng, mạnh về chất lượng và đồng bộ về cơ cấu. 9
Cuốn sách: “Quản lý nhà nước về giáo dục - Lí luận và thực tiễn”, của Đặng Bá Lãm (2005) [43], tác giả nhấn mạnh 3 vấn đề trong quản lý Nhà nước về phát triển đội ngũ giáo viên, đó là: (i) phát triển đội ngũ giáo viên là sự tăng trưởng về mặt số lượng, chất lượng đội ngũ giáo viên. Đây chính là quá trình chuẩn bị lực lượng để giáo viên có thể theo kịp được sự thay đổi và chuyển biến của giáo dục; (ii) phát triển đội ngũ giáo viên bao gồm cả tuyển chọn, sử dụng, đào tạo bồi dưỡng, phát triển nghề nghiệp. Phát triển đội ngũ GV tăng cả về số lượng lẫn chất lượng và sử dụng có hiệu quả đội ngũ GV; và (iii) phát triển đội ngũ giáo viên còn chính là việc xây dựng đội ngũ GV đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, có chất lượng để thực hiện tốt mục tiêu, nội dung và kế hoạch đào tạo nhằm đáp ứng yêu cầu giáo dục. Đồng thời, xây dựng một tập thể sư phạm, trong đó mỗi cá nhân có tinh thần trách nhiệm, gắn bó với nhà trường tham gia tích cực, sáng tạo vào trong quá trình giảng dạy và học tập. Nội dung công tác phát triển giáo viên liên quan đến quy mô, cơ cấu, chất lượng đội ngũ giáo viên. Chuyên khảo: “Đổi mới quản lý giáo dục Việt Nam - một số vấn đề lí luận và thực tiễn”, Phan Văn Kha (2014) [41] chủ biên. Chuyên khảo là sản phẩm của Chương trình nghiên cứu khoa học và công nghệ cấp Bộ: “Đổi mới quản lý giáo dục trong quá trình hội nhập quốc tế”. Chương trình cung cấp các luận cứ khoa học và đề xuất biện pháp đổi mới quản lý giáo dục ở Việt Nam. Chương trình nghiên cứu đã dành 01 chương nghiên cứu về “Phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý” với 5 vấn đề lớn: (i) giáo viên và CBQL giáo dục thể kỉ XXI; (ii) vấn đề qui hoạch, tuyển chọn và sử dụng đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục trong bối cảnh mới; (iii) vấn đề đào tạo bồi dưỡng theo tiếp cận năng lực lấy thực tiễn làm trung tâm; (iv) vấn đề đạo đức nghề nghiệp, đạo đức công vụ và đánh giá theo khung năng lực và (v) vấn đề về chính sách và tạo động lực đối với đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý các cơ sở giáo, quản lý Nhà nước về GD&ĐT theo tinh thần đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho phát triển. Tóm lại, những công trình nghiên cứu về giáo viên, phát triển giáo viên và đội ngũ giáo viên ở trong và ngoài nước là những cơ sở lí luận để luận văn kế thừa, 10
vận dụng trong nghiên cứu phát triển đội ngũ giáo viên trung học cơ sở. Các công trình nghiên cứu về giáo viên đã tập trung nghiên cứu sâu về phẩm chất và năng lực của người giáo viên với nhiều cách tiếp cận khac nhau; Các công trình nghiên cứu về quản lý và phát triển đội ngũ giáo viên chủ yếu theo tiếp cận phát triển nguồn nhân lực. Tuy nhiên, nghiên cứu về phát triển đội ngũ giáo viên trung học cơ sở huyện Đắk Glong, tỉnh Đăk Nông thì chưa có công trình nghiên cứu nào đề cập tới. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở lý luận về phát triển đội ngũ giáo viên phổ thông, thực trạng đội ngũ và thực trạng phát triển đội ngũ giáo viên các trường THCS trên địa bàn huyện Đắk Glong, các yêu cầu của đổi mới giáo dục đặt ra cho các trường THCS, đề xuất các biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên các trường THCS trên địa bàn huyện Đắk Glong đáp ứng đổi mới giáo dục hiện nay. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Tổng quan các công trình nghiên cứu về phát triển đội ngũ giáo viên phổ thông và giáo viên trường THCS để có cơ sở xác định các nội dung nghiên cứu của luận văn. - Hệ thống hóa các vấn đề lý luận về phát triển nguồn nhân lực, phát triển đội ngũ giáo viên và phát triển đội ngũ giáo viên trường THCS. - Khảo sát, đánh giá thực trạng đội ngũ và phát triển đội ngũ giáo viên các trường THCS trên địa bàn huyện Đắk Glong. - Đề xuất các biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên các trường THCS trên địa bàn huyện Đắk Glong đáp yêu cầu đổi mới giáo dục và đào tạo. - Khảo sát tính cấp thiết, tính khả thi và tổ chức thực nghiệm một số biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên các trường THCS trên địa bàn huyện Đắk Glong. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận văn là công tác quản lý phát triển đội ngũ giáo viên THCS trên địa bàn huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông. 11
4.2. Phạm vi nghiên cứu Giới hạn địa bàn nghiên cứu: TH&THCS Đắk Plao; THCS Đắk Nang; THCS Hoàng Văn Thụ; THCS Chu Văn An; THCS Phan Chu Trinh; TH&THCS Trần Quốc Toản; THCS Nguyễn Du; TH&THCS Võ Thị Sáu; PTDTBT- THCS Đắk R'Măng; THCS Quảng Hòa. Giới hạn khách thể khảo sát: Đề tài tập trung khảo sát thực tiễn đội ngũ, phát triển đội ngũ giáo viên các trường THCS trên địa bàn huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông. Giới hạn thời gian khảo sát: năm học 2021 – 2022. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận 5.1.1. Tiếp cận hệ thống Quản lý phát triển đội ngũ giáo viên THCS trên địa bàn huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông có mối quan hệ biện chứng với nhiều yếu tố khác trong hoạt động quản lý nhà trường, chúng phụ thuộc lẫn nhau, tác động lẫn nhau. Đặc biệt trong thời kì đổi mới giáo dục hiện nay, vấn đề nghiên cứu chịu nhiều sự tác động của các yếu tố chủ quan và khách quan nên nó được xem xét như là kết quả tác động của nhiều yếu tố. 5.1.2. Tiếp cận lịch sử Luận văn nghiên cứu lịch sử phát triển và kinh nghiệm phát triển đội ngũ giáo viên THCS để tìm ra ưu, nhược điểm, vận dụng vào quản lý phát triển đội ngũ giáo viên THCS trên địa bàn huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông. 5.1.3. Tiếp cận thực tiễn Nghiên cứu phát triển đội ngũ giáo viên THCS cần phải xuất phát từ thực tiễn để tìm ra những yếu điểm, hạn chế, khó khăn, thuận lợi và nguyên nhân cần giải quyết nhằm nâng cao chất lượng quản lý và đề xuất các biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên THCS trên địa bàn huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông. 5.2. Phương pháp nghiên cứu 5.2.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận 12
Mục đích: Nghiên cứu, phân tích, tổng hợp và hệ thống hóa các tài liệu lý luận trong và ngoài nước để xây dựng cơ sở lý luận của luận văn. Các phương pháp cụ thể: Đọc và phân tích, tổng hợp, khái quát các dữ liệu trong các tài liệu lý luận: các công trình nghiên cứu về phát triển nguồn nhân lực, phát triển đội ngũ giáo viên và các công trình nghiên cứu có liên quan. Trên cơ sở đó xác lập cơ sở lý luận cho vấn đề phát triển đội ngũ giáo viên các trường THCS trên địa bàn huyện Đắk Glong. 5.2.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn Mục đích: Sử dụng các phương pháp điều tra xã hội học gồm hai phương pháp chính là điều tra bằng tổng hợp các văn bản báo cáo về đội ngũ cán bộ, giáo viên và thực tiễn tại các đơn vị. Đồng thời đề tài còn sử dụng phương pháp tổng kết kinh nghiệm. Các phương pháp nghiên cứu này nhằm phát hiện thực trạng ĐNGVvà thực trạng các biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên các trường THCS trên địa bàn huyện Đắk Glong, những yếu tố ảnh hưởng đến công tác phát triển đội ngũ giáo viên các trường THCS trên địa bàn huyện Đắk Glong. Sử dụng phương pháp thực nghiệm để khẳng định mức độ cần thiết và khả thi của các biện pháp được đề xuất. Các phương pháp cụ thể: Phương pháp điều tra bằng bằng tổng hợp các văn bản báo cáo về đội ngũ cán bộ, giáo viên: Phương pháp này thu thập những thông tin thực trạng đội ngũ giáo viên và thực trạng phát triển ĐNGV các trường THCS trên địa bàn huyện Đắk Glong. Tiến hành khảo sát thực tiễn đội ngũ giáo viên 10 trường THCS trên địa bàn huyện Đắk Glong. Mẫu được chọn là ngẫu nhiên từ các giáo viên về độ tuổi, giới tính, trình độ chuyên môn. Phương pháp điều tra thực tiễn tại các đơn vị: Phương pháp này được sử dụng để hỏi ý kiến những người am hiểu về đội ngũ giáo viên và phát triển ĐNGVđể hỗ trợ cho phương pháp điều tra bằng tổng hợp các văn bản báo cáo về đội ngũ cán bộ, giáo viên. Phương pháp này được thực hiện qua trao đổi, tọa đàm với 10 cán bộ quản lý/lãnh đạo trường THCS trên địa bàn huyện Đắk Glong, Phòng Giáo dục và Đào tạo về những vấn đề liên quan để làm rõ hơn thực trạng, … bổ 13