Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Phát triển năng lực chuyên môn, nghiệp vụ cho giáo viên trung học cơ sở theo Chuẩn nghề nghiệp tại thành phố Phan Rang-Tháp Chàm, tỉnh Ninh Thuận

Chia sẻ: Ganuongmuoilu | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:145

Thêm vào BST

Báo xấu

62
lượt xem 14
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của đề tài là lý luận và thực trạng phát triển năng lực chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên trung học cơ sở theo chuẩn nghề nghiệp, đề xuất các biện pháp Phát triển năng lực chuyên môn, nghiệp vụ cho giáo viên trung học cơ sở theo chuẩn nghề nghiệp tại Thành phố Phan Rang-Tháp Chàm, tỉnh Ninh Thuận, nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên đáp ứng yêu cầu thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Phát triển năng lực chuyên môn, nghiệp vụ cho giáo viên trung học cơ sở theo Chuẩn nghề nghiệp tại thành phố Phan Rang-Tháp Chàm, tỉnh Ninh Thuận

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC LÊ NGỌC DIỆP PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC CHUYÊN MÔN, NGHIỆP VỤ CHO GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP TẠI THÀNH PHỐ PHAN RANG - THÁP CHÀM, TỈNH NINH THUẬN LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC HÀ NỘI - 2020
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC LÊ NGỌC DIỆP PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC CHUYÊN MÔN, NGHIỆP VỤ CHO GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP TẠI THÀNH PHỐ PHAN RANG - THÁP CHÀM, TỈNH NINH THUẬN LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC Mã số: 8.140114 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS PHẠM VĂN THUẦN HÀ NỘI - 2020
LỜI CẢM ƠN Tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn đến Lãnh đạo, Phòng Quản lý Đào tạo sau đại học, Khoa Quản lý giáo dục của trường Đại học Giáo dục – Đại học quốc gia Hà Nội và quý thầy cô đã tận tình giảng dạy và tạo điều kiện thuận lợi cho tác giả trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu theo chương trình đào tạo thạc s chuy n ngành uản lý giáo dục của trường. Tác giả cũng chân thành cảm ơn Lãnh đạo Phòng Giáo dục và Đào tạo thành phố Phan Rang- Tháp Chàm, quý thầy cô Hiệu trưởng, cán bộ quản lý và giáo viên của các trường THCS tr n địa bàn thành phố và bạn bè đồng nghiệp đã giúp đỡ tác giả trong quá trình học tập và hoàn thành luận văn. Đặc biệt, tác giả xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn đến: PGS.TS Phạm Văn Thuần đã tận tình giúp đỡ, hướng dẫn trong suốt quá trình nghiên cứu để hoàn thành luận văn. Mặc dù đã có rất nhiều cố gắng, nhưng cũng không thể tránh khỏi những thiếu sót, rất mong tiếp tục nhận được sự chỉ dẫn, ý kiến đóng góp của quý thầy cô giáo và quý đồng nghiệp. Trân trọng cảm ơn! Hà Nội, tháng năm 2019 Tác giả u n văn Lê Ngọc Diệp i
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Chữ đầy đủ CBQL: Cán bộ quản lý CSVC: Cơ sở vật chất ĐNGV: Đội ngũ giáo vi n GD&ĐT: Giáo dục và đào tạo GV: Giáo viên QLGD: uản lý giáo dục THCS: Trung học cơ sở THPT: Trung học phổ thông TP. Phan Rang-Tháp Chàm: Thành phố Phan Rang-Tháp Chàm UBND: Ủy ban nhân dân ii
MỤC LỤC Trang Lời cảm ơn ......................................................................................................... i Danh mục các ký hiệu, các chữ viết tắt............................................................. ii Danh mục các bảng ........................................................................................ viii Danh mục các bảng ........................................................................................ viii MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC CHUYÊN MÔN, NGHIỆP VỤ CHO GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP .................................................... 8 1.1. Tổng quan nghiên cứu ............................................................................. 8 1.1.1. Trên thế giới .................................................................................... 8 1.1.2. Ở Việt Nam ................................................................................... 10 1.2. Một số khái niệm cơ bản........................................................................ 11 1.2.1. Giáo viên, giáo viên trung học cơ sở ............................................ 11 1.2.2. Năng lực, phát triển năng lực chuyên môn, nghiệp vụ ................. 14 1.2.3. Chuẩn nghề nghiệp giáo viên ........................................................ 20 1.3. Năng lực chuyên môn, nghiệp vụ của giáo viên trung học cơ sở theo chuẩn nghề nghiệp ................................................................................ 21 1.3.1. Mục tiêu của chuẩn nghề nghiệp giáo viên................................... 21 1.3.2. Nội dung cơ bản của chuẩn nghề nghiệp giáo vi n cơ sở giáo dục phổ thông .......................................................................................... 22 1.3.3. Đánh giá năng lực chuyên môn, nghiệp vụ giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp .................................................................................. 23 1.4. Nội dung phát triển năng lực chuyên môn, nghiệp vụ của giáo viên trung học cơ sở theo chuẩn nghề nghiệp............................................. 24 1.4.1. Quy hoạch phát triển chuyên môn, nghiệp vụ của giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp........................................................................... 24 1.4.2. Tổ chức tự đánh giá năng lực chuyên môn, nghiệp vụ của giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp........................................................... 24 iii
1.4.3. Tổ chức bố trí, sử dụng đội ngũ giáo vi n theo đúng năng lực .... 25 1.4.4. Xây dựng chương trình bồi dưỡng năng lực chuyên môn, nghiệp vụ cho giáo vi n tr n cơ sở kết quả tự đánh giá.......................... 25 1.4.5. Tổ chức bồi dưỡng năng lực chuyên môn, nghiệp vụ cho giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp................................................................... 26 1.4.6. Đánh giá năng lực chuyên môn, nghiệp vụ của giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp .................................................................................. 27 14.7. Quản lý các điều kiện đảm bảo cho phát triển năng lực sư phạm của giáo viên ................................................................................. 29 1.5. Các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý hoạt động bồi dƣỡng hiệu trƣờng THCS theo chuẩn ............................................................................. 30 1.5.1. Yếu tố khách quan......................................................................... 30 1.5.2. Yếu tố chủ quan ............................................................................ 32 Tiểu kết chƣơng 1 .......................................................................................... 35 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC CHUYÊN MÔN, NGHIỆP VỤ CHO GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP TẠI THÀNH PHỐ PHAN RANG- THÁP CHÀM, TỈNH NINH THUẬN ....................................................................... 36 2.1. Khái quát chung về tình hình kinh tế - xã hội và giáo dục của thành phố Phan Rang-Tháp Chàm – Tỉnh Ninh Thuận ........................... 36 2.1.1. Khái quát chung về tình hình kinh tế - xã hội và giáo dục của thành phố Phan Rang-Tháp Chàm .......................................................... 36 2.1.2. Khái quát chung về tình hình giáo dục thành phố Phan Rang- Tháp Chàm .............................................................................................. 39 2.2. Giới thiệu về tổ chức khảo sát ............................................................... 47 2.2.1. Mục đích khảo sát ......................................................................... 47 2.2.2. Nội dung khảo sát ......................................................................... 48 2.2.3. Đối tượng khảo sát ........................................................................ 48 2.2.4. Phương pháp khảo sát ................................................................... 48 iv
2.3. Thực trạng năng lực sư phạm của giáo viên trung học cơ sở thành phố Phan Rang-Tháp Chàm, Tỉnh Ninh Thuận theo chuẩn nghề nghiệp .................................................................................................... 48 2.3.1. Thực trạng năng lực của đội ngũ giáo vi n của giáo viên trung học cơ sở thành phố Phan Rang-Tháp Chàm, Tỉnh Ninh Thuận theo chuẩn nghề nghiệp .................................................................................. 48 2.3.2. Thực trạng về phẩm chất đạo đức của giáo viên trung học cơ sở thành phố Phan Rang-Tháp Chàm, Tỉnh Ninh Thuận theo chuẩn nghề nghiệp ............................................................................................. 52 2.4. Thực trạng phát triển năng lực sƣ phạm của giáo viên trung học cơ sở thành phố Phan Rang-Tháp Chàm, Tỉnh Ninh Thuận theo Chuẩn nghề nghiệp ....................................................................................... 56 2.4.1. Thực trạng quy hoạch của đội ngũ giáo vi n THCS thành phố Phan Rang-Tháp Chàm, Tỉnh Ninh Thuận theo Chuẩn nghề nghiệp ..... 56 2.4.2. Thực trạng tự đánh giá về năng lực sư phạm của giáo viên THCS thành phố Phan Rang-Tháp Chàm, Tỉnh Ninh Thuận theo chuẩn nghề nghiệp .................................................................................. 58 2.4.3. Thực trạng thực hiện các biện pháp Phát triển năng lực sư phạm theo chuẩn nghề nghiệp................................................................. 60 2.4.4. Thực trạng nhận thức về phát triển năng lực sư phạm của giáo viên THCS ............................................................................................... 62 2.4.5. Thực trạng về tuyển chọn và sử dụng đội ngũ giáo vi n đủ về số lượng, đồng bộ về chất lượng, phù hợp với cơ cấu ............................ 64 2.4.6. Thực trạng đào tạo, bồi dưỡng phát triển chất lượng đội ngũ giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp........................................................... 65 2.5. Nguyên nhân của những ƣu, khuyết điểm ........................................... 75 2.6. Đánh giá chung phát triển năng lực chuyên môn, nghiệp vụ của giáo viên trung học cơ sở theo chuẩn nghề nghiệp tại Thành phố Phan Rang-Tháp Chàm, tỉnh Ninh Thuận ................................................. 77 2.6.1. Điểm mạnh .................................................................................... 77 v
2.6.2. Điểm yếu ....................................................................................... 78 2.6.3. Thuận lợi ....................................................................................... 78 2.6.4. Khó khăn ....................................................................................... 79 Tiểu kết chƣơng 2 .......................................................................................... 81 CHƢƠNG 3: BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC CHUYÊN MÔN, NGHIỆP VỤ CHO GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP TẠI THÀNH PHỐ PHAN RANG- THÁP CHÀM, TỈNH NINH THUẬN ......................................................... 82 3.1. Định hƣớng phát triển giáo dục trung học cơ sở tại thành phố Phan Rang-Tháp Chàm, tỉnh Ninh Thuận trong giai đoạn hiện nay ...... 82 3.1.1. Rà soát, quy hoạch, phát triển mạng lưới cơ sở giáo dục và đào tạo trong toàn thành phố ................................................................... 82 3.1.2. Nâng cao chất lượng đội ngũ giáo vi n và cán bộ quản lý giáo dục các cấp .............................................................................................. 82 3.1.3. Đổi mới giáo duc giáo duc mầm non, phổ thông.......................... 83 3.1.4. Nâng cao chất lượng dạy học và đánh giá năng lực ..................... 83 3.1.5. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học và quản lý ..................................................................................................... 84 3.1.6. Đẩy mạnh giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm đối với các cơ sở giáo dục.......................................................................................... 84 3.1.7. Tăng cường cơ sở vật chất bảo đảm chất lượng các hoạt động giáo dục và đào tạo.................................................................................. 84 3.2. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp ........................................................ 85 3.2.1. Đảm bảo tính pháp lý .................................................................... 85 3.2.2. Nguyên tắc đảm bảo tính lịch sử................................................... 85 3.2.3. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ............................................... 86 3.2.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi .................................................. 87 3.2.5. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ ................................................ 87 3.2.6 Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa và phát triển ............................. 87 vi
3.3. Một số biện pháp phát triển năng lực chuyên môn, nghiệp vụ của giáo viên trung học cơ sở theo chuẩn nghề nghiệp tại Thành phố Phan Rang-Tháp Chàm, tỉnh Ninh Thuận ................................................. 88 3.3.1. Nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về phát triển năng lực sư phạm của giáo viên trung học cơ sở thành phố Phan Rang-Tháp Chàm theo Chuẩn nghề nghiệp ................................... 88 3.3.2. Bồi dưỡng toàn diện giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp............... 90 3.3.3. Tăng cường bồi dưỡng năng lực xây dựng và thực hiện kế hoạch giáo dục học sinh cho đội ngũ giáo vi n ...................................... 93 3.3.4. Thường xuyên kiểm tra, đánh giá năng lực sư phạm giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp........................................................................... 98 3.3.5. Biện pháp 5: Xây dựng văn hóa tổ chức tại Nhà trường ............ 100 3.3.6. Biện pháp 6: Đảm bảo các điều kiện cho đội ngũ giáo vi n phát huy phẩm chất sư phạm và khả năng chuy n môn nghiệp vụ ...... 102 3.3.7. Tạo môi trường thuận lợi và động lực để giáo viên tích cực tự bồi dưỡng năng lực sư phạm của mình ................................................. 102 3.4. Mối quan hệ giữa các biện pháp ......................................................... 105 3.5. Khảo sát mức độ cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp ......... 106 3.5.1. Tính cấp thiết của các biện pháp ................................................. 106 3.5.2. Tính khả thi của các biện pháp ................................................... 109 Tiểu kết chƣơng 3 ........................................................................................ 114 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................. 115 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................... 121 PHỤ LỤC vii
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Tổng hợp chất lượng giáo dục THCS năm học 2017-2018 ...... 42 Bảng 2.2. Tổng hợp số lượng lớp bậc THCS năm học 2017-2018 ........... 43 Bảng 2.3. Thống kê số lượng và chất lượng ĐNGV các trường THCS thành phố Phan Rang-Tháp Chàm ............................................ 49 Bảng 2.4. Thống kê số lượng và chất lượng ĐNGV các trường THCS thành phố Phan Rang-Tháp Chàm ............................................ 50 Bảng 2.5. Thống kê số lượng và chất lượng ĐNGV các trường THCS thành phố Phan Rang-Tháp Chàm ............................................ 51 Bảng 2.6. Thống kê chất lượng ĐNGV các trường THCS thành phố Phan Rang-Tháp Chàm ............................................................. 51 Bảng 2.7. Tổng hợp ý kiến đánh giá của chuyên gia về phẩm chất ĐNGV .... 52 Bảng 2.8. Thống kê số lượng, cơ cấu ĐNGV THCS ................................ 54 Bảng 2.9. Kết quả đánh giá, xếp loại tay nghề giáo viên THCS thành phố Phan Rang-Tháp Chàm ...................................................... 57 Bảng 2.10. Tổng hợp ý kiến tự đánh giá của chuyên môn về kiến thức, năng lực sư phạm, chuyên môn – nghiệp vụ của ĐNGV ......... 58 Bảng 2.11. Đánh giá mức độ thực hiện các biện pháp Phát triển năng lực sư phạm của giáo viên THCS theo chuẩn nghề nghiệp ...... 61 Bảng 2.12. Đánh giá tầm quan trọng của việc Phát triển năng lực sư phạm của giáo viên THCS thành phố Phan Rang-Tháp Chàm theo chuẩn nghề nghiệp .................................................. 63 Bảng 2.13. Trình độ chuyên môn của giáo viên THCS ........................... 66 Bảng 2.14. Cơ cấu đội ngũ giáo viên theo độ tuổi .................................... 66 Bảng 2.15. Tổng hợp kết quả đánh giá việc chỉ đạo kiểm tra, đánh giá giáo viên ..................................................................................... 70 Bảng 2.16. Tổng hợp ý kiến đánh giá nội dung phát triển năng lực sư phạm của ĐNGV THCS ........................................................... 73 Bảng 3.1. Kết quả khảo sát về tính cấp thiết của các biện pháp ............. 106 Bảng 3.2. Khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp .......................... 109 Bảng 3.3. Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp ... 111 viii
DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ, HÌNH Biểu đồ 2.1. Thống kê số lượng và chất lượng ĐNGV và CB L. ............... 49 Biểu đồ 2.2. Thống kê số lượng và chất lượng ĐNGV ................................. 50 Biểu đồ 3.1. Biểu đồ về tính cần thiết của các biện pháp ............................ 108 Biểu đồ 3.2. Biểu đồ về tính khả thi của các biện pháp .............................. 110 Biểu đồ 3.3. Mức độ tương quan giữa tính cấp thiết và tính khả thi ........... 112 Sơ đồ 3.1. Sơ đồ mối quan hệ giữa các biện pháp phát triển ĐNGV ...... 105 Hình 2.1. Bản đồ hành chính thành phố Phan Rang – Tháp Chàm .......... 37 ix
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Phát triển giáo dục và đào tạo là điều kiện tiên quyết để phát triển nguồn lực con người, là yếu tố cơ bản để phát triển xã hội. Thực hiện và đẩy nhanh tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đến năm 2020 là chủ trương của Đảng và nhà nước ta để Việt Nam cơ bản trở thành một nước công nghiệp, thoát khỏi tình trạng lạc hậu, kém phát triển so với các nước khác trong khu vực và thế giới. Để đáp ứng yêu cầu này, Nhà nước phải cùng một lúc cần tập trung các nguồn lực tài chính, cơ sở vật chất kỹ thuật, tài nguyên thiên nhiên,... Để thực hiện thành công nhiệm vụ quan trọng này điều có ý ngh a hết sức quan trọng đó là phải phát triển nguồn nhân lực có trình độ khoa học kỹ thuật tiên tiến, hiện đại, có kỹ năng chuy n môn nghiệp vụ. Giáo dục và đào tạo giữ một nhiệm vụ quan trọng của cách mạng Việt Nam. Giáo dục chính là điều kiện tiên quyết và là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hoá đất nước, là điều kiện để phát huy nguồn lực con người. Nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, đào tạo con người Việt Nam có tri thức, có kỹ năng, có thái độ ứng xử..., đáp ứng được công cuộc đổi mới hiện nay là mục ti u cơ bản của giáo dục và đào tạo. Vì vậy, cần phải đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn nghề nghiệp, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế, trong đó, đổi mới quản lý cơ chế quản lý giáo dục và phát triển đội ngũ giáo vi n và cán bộ quản lý là khâu then chốt. Phải tập trung nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo, coi trọng giáo dục đạo đức, lối sống, năng lực sáng tạo, kỹ năng thực hành, khả năng lập nghiệp. Thực hiện kiểm định chất 1
lượng giáo dục, đào tạo ở tất cả các bậc học. Xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh, kết hợp chặt chẽ giữa nhà trường với gia đình và xã hội. Điều này đã được thể hiện rõ ở chiến lược phát triển giáo dục giai đoạn 2011 -2020 ban hành kèm theo quyết định 7111/ Đ-TTg ngày 13 tháng 6 năm 2012. Hiện nay, việc đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục đang được đẩy mạnh, việc đặt ra những yêu cầu đổi mới về vai trò của đội ngũ nhà giáo ngày càng trở nên cấp thiết, đặc biệt khi mục tiêu giáo dục là hình thành nhân cách và phát triển các năng lực cá nhân cho người học, có vai trò quan trọng nhất, trực tiếp quyết định chất lượng giáo dục đó chính là dội ngũ nhà giáo. Vì vậy, muốn phát triển sự nghiệp giáo dục thì việc xây dựng đội ngũ nhà giáo đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu đảm bảo yêu cầu về chất lượng là việc đầu tiên cần phải làm. Đảng ta đã khẳng định vai trò hết sức quan trọng của sự nghiệp giáo dục và đào tạo, trong đó chú trọng đến công tác xây dựng và phát triển đội ngũ giáo vi n trong nhà trường và phát triển giáo dục và đào tạo là một trong những động lực quan trọng nhất thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, là điều kiện tiên quyết để phát triển nguồn lực con người, yếu tố cơ bản để phát triển xã hội, tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững. Phát triển đội ngũ giáo vi n luôn là vấn đề chiến lược của mỗi quốc gia vì đội ngũ giáo vi n mang yếu tố hàng đầu quyết định chất lượng giáo dục. Đó là nguồn duy nhất đào tạo nguồn nhân lực có khả năng hiện thực hóa mọi kế hoạch cho tương lai, đặc biệt trong thế kỷ XXI được xem là thế kỷ của công nghệ thông tin và kinh tế tri thức. Vì thế, nâng cao chất lượng giáo vi n được xem là khâu đột phá, trọng tâm của công cuộc đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục, đặc biệt là giáo dục phổ thông. Giáo vi n được coi như yếu tố then chốt của cải cách, đổi mới giáo dục. Bởi lẽ, không có thầy giỏi về năng lực chuyên môn và phẩm chất đạo đức tốt thì không thể có nền giáo dục chất lượng. Nghị quyết số 29/NQ-TW của Hội nghị Trung ương 8, Khóa XI ngày 4 2
tháng 11 năm 2013 về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đã tổng kết như sau: “Đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nh p quốc tế, trong đó, đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục là khâu then chốt”, “Phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản ý, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và đào tạo”[1]. Nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện thế hệ trẻ, đáp ứng yêu cầu phát triển nguồn nhân lực phục vụ công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, phù hợp với thực tiễn và truyền thống Việt Nam; tiếp cận trình độ giáo dục phổ thông ở các nước phát triển trong khu vực và thế giới thì với việc ban hành Nghị quyết số 40/2000/QH10 ngày 09/12/2000 về đổi mới giáo dục phổ thông đã đánh dấu một bước tiến rất quan trọng của giáo dục Việt Nam trong giai đoạn mới, đề ra mục tiêu của việc đổi mới chương trình giáo dục phổ thông là xây dựng nội dung chương trình, phương pháp giáo dục, sách giáo khoa phổ thông mới. Thông tư số 20/2018/TT-BGDĐT ban hành Ngày 22 tháng 8 năm 2018 Bộ Giáo dục và Đào tạo về việc chuẩn nghề nghiệp giáo vi n cơ sở giáo dục phổ thông để thay thế chuẩn nghề nghiệp giáo vi n cũ. Theo quy định này thì chuẩn nghề nghiệp giáo viên có 5 tiêu chuẩn, trong đó, ti u chuẩn 2, phát triển chuyên môn nghiệp vụ là tiêu chuẩn mang trọng số cao nhất [8]. Ngành Giáo dục & Đào tạo thành phố Phan Rang- Tháp Chàm đã xây dựng đội ngũ giáo vi n các bậc học nói chung, bậc trung học cơ sở nói riêng về cơ bản đảm bảo được việc giảng dạy, giáo dục trong các nhà trường, đông đảo về số lượng, đa số đạt chuẩn về bằng cấp. Tuy nhi n, năng lực của đội ngũ giáo vi n vẫn để lại những lo ngại cả về lượng và chất trước yêu cầu đổi mới giáo dục. Điều đó đòi hỏi phải có những giải pháp để tháo gỡ, phát triển năng lực nghề nghiệp của giáo vi n để đáp ứng tốt nhất chương trình giáo dục phổ thông mới [32]. 3
Từ thực tế nêu trên đặt ra yêu cầu nhất thiết phải xây dựng đội ngũ giáo viên THCS đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục góp phần phát triển sự nghiệp GD-ĐT của tỉnh Ninh Thuận nói chung và của Thành phố Phan Rang-Tháp Chàm nói riêng. Do đó, tác giả lựa chọn đề tài: “Phát triển năng lực chuyên môn, nghiệp vụ cho giáo viên trung học cơ sở theo Chuẩn nghề nghiệp tại thành phố Phan Rang-Tháp Chàm, tỉnh Ninh Thuận” với mong muốn góp phần đề ra các biện pháp quản lý một cách đồng bộ, có tính khả thi cao, phù hợp với xu thế phát triển xã hội và đáp ứng được mục tiêu phát triển của địa phương. 2. Mục đích nghiên cứu Tr n cơ sở lý luận và thực trạng phát triển năng lực chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ giáo vi n trung học cơ sở theo chuẩn nghề nghiệp, đề xuất các biện pháp Phát triển năng lực chuyên môn, nghiệp vụ cho giáo viên trung học cơ sở theo chuẩn nghề nghiệp tại Thành phố Phan Rang-Tháp Chàm, tỉnh Ninh Thuận, nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giáo vi n đáp ứng yêu cầu thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới. 3. Đối tƣợng khách thể và nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Phát triển năng lực chuyên môn, nghiệp vụ cho giáo viên trung học cơ sở theo chuẩn nghề nghiệp tại Thành phố Phan Rang-Tháp Chàm, tỉnh Ninh Thuận 3.2. Khách thể nghiên cứu Năng lực chuyên môn, nghiệp vụ của giáo vi n trường trung học cơ sở. 4. Câu hỏi nghiên cứu Làm thế nào để giáo viên trung học cơ sở tại Thành phố Phan Rang- Tháp Chàm, tỉnh Ninh Thuận có đủ năng lực chuyên môn, nghiệp vụ đáp ứng yêu cầu chuẩn nghề nghiệp? 5. Giả thuyết nghiên cứu Việc phát triển đội ngũ giáo vi n của tỉnh Ninh Thuận nói chung, ở Thành phố Phan Rang-Tháp Chàm nói ri ng tuy đã đạt được những kết quả 4
nhất định. Tuy nhi n, năng lực của đội ngũ giáo vi n phổ thông vẫn để lại những lo ngại trước yêu cầu đổi mới giáo dục cả về lượng và về chất. Điều đó đòi hỏi phải có những giải pháp để tháo gỡ, phát triển năng lực nghề nghiệp của giáo vi n để đáp ứng tốt nhất chương trình giáo dục phổ thông mới. Việc đề ra các giải pháp phát triển năng lực chuyên môn, nghiệp vụ cho giáo viên trung học cơ sở theo chuẩn nghề nghiệp tại Thành phố Phan Rang- Tháp Chàm, tỉnh Ninh Thuận làm căn cứ để tự đánh giá phẩm chất, năng lực; xây dựng và thực hiện kế hoạch rèn luyện phẩm chất, bồi dưỡng nâng cao năng lực chuyên môn, nghiệp vụ đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. 6. Nhiệm vụ nghiên cứu Luận văn thực hiện các nhiệm vụ nghiên cứu sau đây: - Nghiên cứu một số vấn đề lý luận về phát triển năng lực chuyên môn, nghiệp vụ cho giáo viên trung học cơ sở theo chuẩn nghề nghiệp. - Điều tra, khảo sát và đánh giá thực trạng phát triển năng lực chuyên môn, nghiệp vụ cho giáo viên trung học cơ sở theo chuẩn nghề nghiệp tại Thành phố Phan Rang-Tháp Chàm, tỉnh Ninh Thuận. - Đề xuất một số biện pháp phát triển năng lực chuyên môn, nghiệp vụ cho giáo viên trung học cơ sở theo chuẩn nghề nghiệp tại Thành phố Phan Rang-Tháp Chàm, tỉnh Ninh Thuận. 7. Phạm vi nghiên cứu Giới hạn về đối tượng khảo sát Đề tài tiến hành khảo sát 3 trường trung học cơ sở tr n địa bàn Thành phố Phan Rang-Tháp Chàm, tỉnh Ninh Thuận. Thời gian khảo sát từ năm 2015 – 2016, 2016 - 2017 đến năm 2017 - 2018. 8. Phƣơng pháp nghiên cứu 8.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận - Phương pháp tổng hợp, so sánh, khái quát hóa lí luận làm căn cứ, cơ sở cho việc nghiên cứu thực tiễn. 5
8.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn 8.2.1. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi Sử dụng bảng hỏi để khảo sát điều tra xã hội học dành cho đối tượng chính của luận văn. 8.2.2. Phương pháp quan sát Đề tài được triển khai nghiên cứu qua quan sát hoạt động quản lý của giáo viên. 8.2.3 Phương pháp phỏng vấn sâu Để thu thập những thông tin cần thiết cho nội dung nghiên cứu của đề tài, tác giả đã trò chuyện, trao đổi trực tiếp với các đối tượng khảo sát. 8.2.4. Phương pháp xử lý số liệu bằng thống kê toán học Để xử lý kết quả điều tra, phân tích kết quả nghiên cứu, đồng thời đánh giá mức độ tin cậy của phương pháp điều tra tác giả đã sử dụng một số thuật toán của toán học thống kế áp dụng trong nghiên cứu giáo dục. 8.2.5. Phương pháp chuyên gia Lấy ý kiến, nhận xét của chuyên gia của các chuyên gia về công tác tổ chức cán bộ, phát triển năng lực chuyên môn, nghiệp vụ của giáo viên. 9. Ý nghĩa khoa học của đề tài 9.1. Về mặt lý luận Bổ sung các vấn đề lý luận phát triển đội ngũ giáo vi n các trường THCS theo chuẩn nghề nghiệp. 9.2. Về thực tiễn Một mặt phản ánh được thực trạng chất lượng đội ngũ giáo vi n và thực trạng phát triển phát triển năng lực chuyên môn, nghiệp vụ cho giáo viên trung học cơ sở theo chuẩn nghề nghiệp tại Thành phố Phan Rang-Tháp Chàm, tỉnh Ninh Thuận các trường THCS theo chuẩn nghề nghiệp. Từ đó đề xuất xây dựng cơ chế chính sách trong việc đào tạo, bồi dưỡng, tuyển dụng, sử dụng một cách đồng bộ, hiệu quả theo quan điểm chuẩn nghề nghiệp với các cấp có thẩm quyền. 6
10. Cấu trúc luận văn Luận văn được cấu trúc trong 3 chương: Chƣơng 1: Cơ sở lí luận về phát triển năng lực chuyên môn, nghiệp vụ cho giáo viên trung học cơ sở theo chuẩn nghề nghiệp Chƣơng 2: Thực trạng phát triển năng lực chuyên môn, nghiệp vụ cho giáo viên trung học cơ sở theo chuẩn nghề nghiệp tại Thành phố Phan Rang- Tháp Chàm, tỉnh Ninh Thuận. Chƣơng 3: Biện pháp phát triển năng lực chuyên môn, nghiệp vụ cho giáo viên trung học cơ sở theo chuẩn nghề nghiệp tại Thành phố Phan Rang- Tháp Chàm, tỉnh Ninh Thuận. Ngoài ra luận văn còn có th m phần Mở đầu, Kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo, phụ lục. 7
CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC CHUYÊN MÔN, NGHIỆP VỤ CHO GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP 1.1. Tổng quan nghiên cứu 1.1.1. Trên thế giới “Xây dựng, bồi dưỡng đội ngũ giáo vi n là vấn đề cơ bản trong phát triển giáo dục” đã được Hội nghị UNESCO tổ chức tại Nepal vào năm 1998 về tổ chức quản lý nhà trường đã khẳng định. Hoạt động bồi dưỡng đội ngũ giáo viên là vấn đề cơ bản trong phát triển giáo dục ở hầu hết các quốc gia. Phương châm hành động của các cấp quản lý giáo dục là tạo mọi điều kiện để mọi người có cơ hội học tập, học tập thường xuyên, học tập suốt đời để kịp thời bổ sung kiến thức và đổi mới phương pháp giảng dạy để phù hợp với sự phát triển kinh tế - xã hội. Việc quyết định thành lập hàng loạt các trung tâm học tập trong cả nước Ở Ấn độ vào năm 1988 nhằm tạo cơ hội học tập suốt đời cho mọi người.Việc bồi dưỡng giáo vi n được tiến hành ở các trung tâm này đã mang lại hiệu quả rất thiết thực. Tại Nhật Bản, việc bồi dưỡng và đào tạo lại cho đội ngũ giáo vi n, cán bộ quản lý giáo dục là nhiệm vụ bắt buộc đối với người lao động sư phạm. Tùy theo thực tế của từng đơn vị, từng cá nhân mà cấp quản lý giáo dục đề ra các phương thức bồi dưỡng khác nhau trong một phạm vi theo yêu cầu nhất định. Các nhà nghiên cứu quản lý giáo dục như: M.I.Kônđacốp, P.V. Khuđominxki... của Li n Xô (cũ) đã rất quan tâm tới việc nâng cao chất lượng dạy học thông qua các biện pháp quản lý có hiệu quả. Họ cho rằng kết quả toàn bộ hoạt động của nhà trường phụ thuộc rất nhiều vào việc tổ chức đúng đắn và hợp lý công tác quản lý bồi dưỡng, phát triển đội ngũ. Muốn 8
nâng cao chất lượng dạy học phải có đội ngũ giáo vi n có năng lực chuyên môn. Lê nin cho rằng: “Nếu không muốn tất cả mọi mệnh lệnh và quyết định sẽ chỉ là mớ giấy lộn thì việc nghiên cứu con người, tìm ra những cán bộ có bản l nh hiện nay đó là then chốt". Vai trò của giáo viên trong bối cảnh hiện nay là vai trò của người thiết kế, tổ chức, canh tân,và là vai trò người cổ vũ. Trong 21 điều khuyến cáo của UNESCO trong việc xây dựng chiến lược giáo dục có nêu: - Giáo viên phải được đào tạo để trở thành những nhà giáo dục hơn là người thợ dạy. - Các chương trình đào tạo giáo viên cần triệt để sử dụng các thiết bị và phương pháp giảng dạy mới nhất. - Việc giảng dạy phải thích nghi với người học chứ không phải buộc người học phải tuân theo những quy định đặt sẵn từ trước. Ở các nước phát triển, yêu cầu và tiêu chí của chất lượng giáo viên cũng được đặt ra theo yêu cầu của sự phát triển Giáo dục & Đào tạo và nhu cầu tăng trưởng kinh tế. Tiến s Susan F.Sclafani với bài “Recruiting, Training an Supporting at 21st Century Teaching Profession” (Tuyển dụng, đào tạo và hỗ trợ một giáo viên chuyên nghiệp trong thế kỷ 21), tác giả đưa ra kinh nghiệm thực tiễn trong việc phát triển giáo viên chuyên nghiệp ở một số nước. Tại Thái Lan, từ năm 1998 việc bồi dưỡng GV tiến hành ở các trung tâm học tập cộng đồng nhằm thực hiện giáo dục cơ bản, huấn luyện kỹ năng nghề nghiệp và thông tin tư vấn cho mọi người dân trong xã hội. Tại Triều Ti n, đã đưa ra “Chương trình bồi dưỡng giáo viên mới” để bồi dưỡng đội ngũ giáo vi n, được thực hiện trong 10 năm và “chương trình trao đổi” để đưa giáo vi n đi tập huấn ở nước ngoài, việc bồi dưỡng và đào tạo lại cho đội ngũ giáo vi n, yêu cầu tất cả giáo viên phải tham gia học tập đầy đủ các nội dung về chương trình nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ quy định. 9