Luận văn Thạc sĩ Quản lý Giáo dục: Quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên trung học phổ thông ở Thành phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:129

Thêm vào BST

Báo xấu

54
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của Luận văn nhằm làm rõ một số vấn đề lý luận, thực tiễn của vấn đề nghiên cứu, từ đó đề xuất biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo trung học phổ thông ở Thành phố Hồ Chí Minh hiện nay. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý Giáo dục: Quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên trung học phổ thông ở Thành phố Hồ Chí Minh

BỘ QUỐC PHÒNG HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ  TRẦN DUY NAM QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG CHUYÊN MÔN, NGHIỆP VỤ CHO ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC PHỔ THÔNG Ở ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC HÀ NỘI 2013
3 BỘ QUỐC PHÒNG HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ  TRẦN DUY NAM QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG CHUYÊN MÔN, NGHIỆP VỤ CHO ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC PHỔ THÔNG Ở ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC MÃ SỐ: 60 14 01 14 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: GS.TS NGUYỄN VĂN TÀI HÀ NỘI 2013
4 MỤC LỤC Trang MỞ ĐẦU 3 Chương 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG CHUYÊN MÔN, NGHIỆP VỤ CHO ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC PHỔ THÔNG Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 12 1.1. Quan niệm về quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên trung học phổ thông ở Thành phố Hồ Chí Minh 12 1.2. Nội dung quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên trung học phổ thông ở Thành phố Hồ Chí Minh 22 Chương 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG CHUYÊN MÔN, NGHIỆP VỤ CHO ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC PHỔ THÔNG Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 29 2.1. Đánh giá hoạt động bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên trung học phổ thông ở Thành phố Hồ Chí Minh 29 2.2. Đánh giá tình hình quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên trung học phổ thông ở Thành phố Hồ Chí Minh 39 Chương 3 YÊU CẦU, BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI 55 DƯỠNG CHUYÊN MÔN, NGHIỆP VỤ CHO ĐỘI NGŨ
5 GIÁO VIÊN TRUNG HỌC PHỔ THÔNG Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 3.1. Yêu cầu xây dựng biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên trung học phổ thông ở Thành phố Hồ Chí Minh 55 3.2. Biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên trung học phổ thông ở Thành phố Hồ Chí Minh 57 3.3. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp 82 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 89 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 93 PHỤ LỤC 96
6 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Sự kiện nước ta gia nhập WTO chứng tỏ sự thừa nhận của cộng đồng quốc tế đối với những thay đổi tích cực, to lớn và toàn diện trong thực hiện đường lối đổi mới của Ðảng. Sự kiện này có ý nghĩa sâu sắc về chính trị, kinh tế, xã hội; khẳng định vị thế của đất nước ta trên thế giới; thể hiện rõ ý chí của toàn Ðảng, toàn dân quyết tâm xây dựng một quốc gia độc lập tự chủ, ổn định về chính trị, đồng thuận về xã hội, sẵn sàng thực hiện các cam kết chung với cộng đồng quốc tế. Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng khẳn định: “Tiếp tục nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng, phát huy sức mạnh toàn dân tộc, đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới, tạo nền tảng để đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại” [14, tr.272]. Trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước, Đảng và Nhà nước luôn chú trọng quan tâm phát triển sự nghiệp giáo dục, xem giáo dục là quốc sách hàng đầu nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực và bồi dưỡng nhân tài. Chính vì thế, trong Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI đã xác định đổi mới căn bản và toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hoá, hiện đại hoá, xã hội hoá, dân chủ hoá, trong đó đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý là khâu then chốt. Vì đây là nguồn lực quyết định việc thực hiện mục tiêu giáo dục, đào tạo trong hệ thống giáo dục quốc dân ở nước ta trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Trong hệ thống giáo dục quốc dân, giáo dục trung học phổ thông được xem là nền tảng và có ý nghĩa quan trọng, quyết định đến hiệu quả của
7 nguồn nhân lực đất nước; bởi lẽ giáo dục trung học phổ thông là nhằm giúp học sinh củng cố và phát triển những kết quả của giáo dục trung học cơ sở, hoàn thiện học vấn phổ thông và những hiểu biết thông thường về kỹ thuật và hướng nghiệp để tiếp tục học đại học, cao đẳng, trung học chuyên nghiệp, học nghề hoặc đi vào cuộc sống lao động. Để giáo dục trung học phổ thông thực sự có chất lượng cao phải đảm bảo đồng bộ về các điều kiện như nội dung chương trình, giáo khoa, cơ sở vật chất; đồng thời phải kể đến vai trò nòng cốt của đội ngũ giáo viên. Để đổi mới công tác quản lý giáo dục, nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo nói chung thì việc xây dựng đội ngũ giáo viên vững mạnh đủ sức hoàn thành nhiệm vụ chính trị được giao, tạo cơ sở tiền đề tốt cho hoạt động dạy và học là một biện pháp cơ bản nhất. Vì vậy, các nhà quản lý giáo dục phải hết sức coi trọng việc xây dựng, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên đủ về số lượng, mạnh về chất lượng, hay nói cách khác là xây dựng, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên “vừa hồng, vừa chuyên”. Đội ngũ giáo viên là nhân tố có ý nghĩa quyết định đối với sự thành công hay thất bại của việc nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài cho đất nước. Sản phẩm của họ tích hợp cả nhân tố tinh thần và vật chất, đó là nhân cách, sức lao động. Sứ mệnh của nhà giáo có ý nghĩa đặc biệt, họ là bộ phận lao động tinh hoa của đất nước; lao động của họ trực tiếp và gián tiếp thúc đẩy sự phát triển của đất nước và cộng đồng đi vào trạng thái phát triển bền vững. Đảng và Nhà nước ta từ khi ra đời cho đến nay rất quan tâm xây dựng đội ngũ giáo viên. Trong nền giáo dục mới, Đảng và Nhà nước ta đã xác định đội ngũ giỏo viên là những chiến sĩ cách mạng trên mặt trận tư tưởng văn hóa. Họ có trách nhiệm truyền bá cho thế hệ trẻ lý tưởng và đạo đức cách
8 mạng chân chính, hệ thống những giá trị truyền thống văn hóa của dân tộc và tinh hoa của nhân loại. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: “Có gì vẻ vang hơn là nghề đào tạo những thế hệ sau này, tích cực góp phần xây dựng chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản. Người thầy giáo tốt, thầy giáo xứng đáng là thầy giáo, là người vẻ vang nhất” [29, tr.331]. Để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ cách mạng, Đảng đặt ra yêu cầu: “giáo viên phải có đủ đức, tài”; các lực lượng giáo dục, trước hết phải được “chuẩn hoá”. Luật giáo dục của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã chỉ rõ: “Nhà giáo giữ vai trò quyết định trong việc đảm bảo chất lượng giáo dục”. Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI đã nhấn mạnh: “Xây dựng đội ngũ giáo viên đủ số lượng đáp ứng yêu cầu về chất lượng” [14, tr.216]. Xuất phát từ yêu cầu và thực tiễn trên, đòi hỏi đội ngũ giáo viên cần thiết phải được bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ. Nhận thức đúng đắn vai trò của đội ngũ giáo viên đối với giáo dục trung học phổ thông, những năm qua Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố Hồ Chí Minh đã rất quan tâm bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên và đã thu được nhiều kết quả tốt. Tuy nhiên, công tác phát triển đội ngũ giáo viên nói chung, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho giáo viên trung học phổ thông nói riêng vẫn còn tồn tại những hạn chế bất cập. Theo báo cáo tại hội thảo khoa học năm 2012 về “Đổi mới cơ chế quản lý, phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục” của Câu lạc bộ Giám đốc sở Giáo dục và Đào tạo các tỉnh, thành phía Nam xác định công tác quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho giáo viên trung học phổ thông ở Thành phố Hồ Chí Minh chưa thực sự đồng bộ và thường xuyên. Điều đó đòi hỏi cần có sự quản lý khoa học hoạt động bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho giáo viên trung học phổ thông trên
9 địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh. Chính vì vậy, việc nghiên cứu đề tài: “Quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên trung học phổ thông ở Thành phố Hồ Chí Minh” là cần thiết và cấp bách. 2. Tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài Xung quanh vấn đề bồi dưỡng đội ngũ giáo viên và quản lý hoạt động bồi dưỡng đội ngũ giáo viên nói chung và đội ngũ giáo viên phổ thông trung học nói riêng từ lâu thu hút các nhà khoa học, các nhà quản lý quan tâm nghiên cứu. Sau đây là một số công trình nghiên cứu của các tác giả có liên quan đến vấn đề trên. Đề tài cấp Bộ “Các giải pháp bồi dưỡng để nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học Đồng bằng Sông Cửu Long”, do Nguyễn Thị Quy làm chủ nhiệm, đã tiến hành khảo sát thực trạng đội ngũ giáo viên tiểu học và thực trạng dạy học tiểu học ở Đồng bằng Sông Cửu Long, trên cơ sở đó đề xuất các giải pháp bồi dưỡng nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học Đồng bằng Sông Cửu Long. Tác giả Nguyễn Thị Thu Hiền với công trình: “Đổi mới công tác bồi dưỡng giáo viên trong trường phổ thông”, đã làm rõ các khái niệm đào tạo, bồi dưỡng; làm rõ mục đích bồi dưỡng, nội dung bồi dưỡng, phương pháp bồi dưỡng giáo viên trong các nhà trường phổ thông. Các tác giả Chu Mạnh Nguyên, Mai Quang Tâm, Dương Thúy Giang, Đỗ Thị Hòa nghiên cứu một cách hệ thống “nghiệp vụ quản lý trường trung học”, đặc biệt trong đó đã chi tiết hóa công tác quản lý, bồi dưỡng, kiểm tra, đánh giá đội ngũ giáo viên. Các công trình của các tác giả như Hà Thế Ngữ; Bùi Minh Hiền, Vũ Ngọc Hải, Đặng Quốc Bảo; Bùi Thanh
10 Huyền đã đề cập đến vị trí, tầm quan trọng của người giáo viên, đặc điểm lao động của đội ngũ giáo viên, những yêu cầu chung về xây dựng đội ngũ giáo viên và nhiệm vụ của họ đều được thể hiện trong. Các tác giả Phùng Đình Mẫn, Trần Văn Hiếu, Hồ Văn Liên, Phan Minh Tiến, Trương Thanh Thúy Đại học Sư phạm Huế, đã đề cập đến những vấn đề cơ bản về đổi mới giáo dục trung học phổ thông hiện nay trong đó nhấn mạnh vai trò của người giáo viên và xu hướng đổi mới đánh giá ở trường trung học phổ thông. Riêng tác giả Phạm Quang Huân đã đưa ra những quan niệm mới: Giáo viên thực sự là chủ thể quản lý chất lượng trong nhà trường. Các tác giả Nguyễn Kim Hồng Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh, Vũ Lan Hương Trường Cán bộ quản lý giáo dục và Đào tạo II đã có những bài viết về “coi trọng việc đào tạo đội ngũ quản lý giáo dục có trình độ sau đại học cho các quận/huyện” và “hướng tới mục tiêu 10% giáo viên trung học phổ thông có trình độ sau đại học vào năm 2010”. Các tác giả Nguyễn Văn Lê, Trần Bá Hoành đã chú ý nhiều đến bồi dưỡng giáo viên về tư tưởng chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ để nâng cao năng lực giảng dạy cho đội ngũ giáo viên. Tác giả Trần Đình Thuận đã đề xuất xây dựng chương trình bồi dưỡng cán bộ, giáo viên qua truyền hình, một vấn đề không mới nhưng rất cần được sự quan tâm, đầu tư. Nhóm nghiên cứu gồm các tác giả Nguyễn Kim Hồng, Đoàn Văn Điều, Nguyễn Sỹ Trung, Đoàn Nguyễn Thùy Dương Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh qua nghiên cứu tiêu chí đánh giá giáo viên cấp trung học phổ thông tại Thành phố Hồ Chí Minh đã đề xuất bảng đánh giá giờ dạy của giáo viên gồm 35 tiêu chí cụ thể.
11 Cùng với các công trình nghiên cứu của các tác giả trên đây, còn có nhiều luận văn thạc sĩ chuyên ngành quản lý giáo dục đề cập đến vấn đề quản lý giáo viên trung học phổ thông. Luận văn thạc sĩ “Biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên trung học phổ thông huyện Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi” của Nguyễn Văn Nhựt, đã đề cập các vấn đề thực trạng công tác quản lý đội ngũ giáo viên của hiệu trưởng các trường trung học phổ thông huyện Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi, trên cơ sở đó đề xuất các biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên đáp ứng tốt yêu cầu và nhiệm vụ trong giai đoạn hiện nay. Phạm Thanh Hải với luận văn thạc sĩ về đề tài“Biện pháp quản lý bồi dưỡng giáo viên nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo ở trường trung học phổ thông Số III Bảo Yên”, đã đề cập các vấn đề lý luận về quản lý công tác bồi dưỡng giáo viên trong trường phổ thông và thực trạng hoạt động này của trường trung học phổ thông Số III huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai. Trên cơ sở đó đưa ra biện pháp quản lý công tác bồi dưỡng giáo viên nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo trường trung học phổ thông số III huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai. Luận văn thạc sĩ “Một số biện pháp quản lý của hiệu trưởng nhằm nâng cao chất lượng học tập cho học sinh trường trung học phổ thông huyện Châu Thành A tỉnh Cần Thơ” của tác giả Trần Thị Tư đã đi sâu nghiên cứu về vấn đề xây dựng, bồi dưỡng quy hoạch quản lý phát triển đội ngũ giáo viên, hoàn thiện dần cơ sở lý luận về xây dựng đồng thời đề xuất các biện pháp trong việc quản lý, phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh của địa phương, điều kiện nhà trường để từng bước củng cố, đào tạo, bồi
12 dưỡng đội ngũ giáo viên trở thành lực lượng chủ yếu nhằm nâng cao chất lượng học tập cho học sinh, quyết định sự phát triển giáo dục. Như vậy, xung quanh vấn đề bồi dưỡng nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên nói chung, giáo viên trung học phổ thông nói riêng đã có nhiều công trình của các tác giả đi sâu nghiên cứu. Tuy nhiên, các công trình nghiên cứu của các tác giả thường chỉ đề cập đến bồi dưỡng giáo viên ở bậc phổ thông nói chung hoặc bồi dưỡng giáo viên với trường thuộc nhiều địa phương khác nhau. Đối với vấn đề “Quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên trung học phổ thông ở Thành phố Hồ Chí Minh” chưa có công trình nào đề sâu nghiên cứu một cách cụ thể. 3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở làm rõ một số vấn đề lý luận, thực tiễn của vấn đề nghiên cứu, từ đó đề xuất biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo trung học phổ thông ở Thành phố Hồ Chí Minh hiện nay. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Nghiên cứu làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên trung học phổ thông ở Thành phố Hồ Chí Minh. Khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng hoạt động bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên các trường trung học phổ thông ở Thành phố Hồ Chí Minh.
13 Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên trung học phổ thông ở Thành phố Hồ Chí Minh hiện nay. 4. Khách thể, đối tượng, phạm vi nghiên cứu 4.1 Khách thể nghiên cứu Hoạt động bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên trung học phổ thông ở Thành phố Hồ Chí Minh. 4.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên trung học phổ thông ở Thành phố Hồ Chí Minh. 4.3. Phạm vi nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên tại một số trường trung học phổ thông ở Thành phố Hồ Chí Minh. Các số liệu điều tra, khảo sát ở các trường trung học phổ thông nêu trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh tính từ năm 2007 đến 2013. 5. Giả thuyết khoa học Chất lượng đội ngũ giáo viên trung học phổ thông phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ là yếu tố giữ vị trí, vai trò rất quan trọng. Nếu chủ thể quản lý thực hiện đồng bộ các biện pháp quản lý như: Nâng cao nhận thức, trách nhiệm cho cán bộ quản lý; xây dựng kế hoạch bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ; tổ chức, chỉ đạo triển khai thực hiện có hiệu quả hoạt động bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ; đổi mới nội dung, hình thức bồi dưỡng; thường xuyên kiểm tra, đánh giá hoạt động bồi dưỡng thì chất lượng đội
14 ngũ giáo viên trung học phổ thông sẽ được nâng cao, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ phát triển giáo dục, đào tạo ở Thành phố Hồ Chí Minh trong giai đoạn hiện nay. 6. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 6.1. Phương pháp luận Để nghiên cứu đề tài, tác giả đã dựa trên nền tảng các quan điểm, tư tưởng về giáo dục, quản lý giáo dục của chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam và quán triệt, vận dụng sâu sắc quan điểm hệ thống, cấu trúc, lôgic, lịch sử và quan điểm thực tiễn trong nghiên cứu khoa học giáo dục, từ đó định hướng cho việc tiếp cận đối tượng nghiên cứu và luận giải các nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài. 6.2. Phương pháp nghiên cứu Để giải quyết các nhiệm vụ nghiên cứu đề tài, tác giả sử dụng kết hợp các phương pháp sau: Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết Thực hiện việc thu thập, nghiên cứu tài liệu; phân tích, tổng hợp, hệ thống hoá, khái quát hoá các tài liệu về giáo dục, đào tạo, đặc biệt là những tài liệu liên quan đến quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên trung học phổ thông ở Thành phố Hồ Chí Minh như nghị quyết của các cấp ủy đảng, các văn bản, chỉ thị, hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo; kế hoạch quản lý giáo dục, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên nói riêng của Sở Giáo dục và Đào tạo Hồ Chí Minh và của các trường trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
15 Phương pháp quan sát sư phạm: quan sát việc quản lý các buổi tập huấn, họp hội đồng chuyên môn của các tổ bộ môn ở một số trường , qua đó tìm hiểu cách thức bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên. Phương pháp điều tra: điều tra bằng phiếu trưng cầu ý kiến (hỏi) đối với 100 cán bộ quản lý và 156 giáo viên của 6 trường trung học phổ thông ở Thành phố Hồ Chí Minh. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm quản lý: nghiên cứu kết quả quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên của đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục thông qua các báo cáo tổng kết năm học ở các trường trung học phổ thông trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh. Phương pháp chuyên gia: trao đổi, tham khảo ý kiến của một số nhà khoa học, cán bộ quản lý giáo dục ở một số trường trung học phổ thông trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh những năm gần đây. Phương pháp xử lý số liệu bằng toán thống kê để xử lý số liệu thu thập được, qua đó rút ra những kết luận các nội dung liên quan đến đề tài. 7. Ý nghĩa của đề tài Đề tài góp phần hệ thống hoá và khái quát hoá lý luận về quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên trung học phổ thông. Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên trung học phổ thông ở Thành phố Hồ Chí Minh hiện nay. Kết quả nghiên cứu của đề tài có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho nghiên cứu, giảng dạy và thực hiện những vấn đề liên quan đến công tác quản lý giáo dục của các trường trung học phổ thông. 8. Kết cấu của luận văn
16 Luận văn có kết cấu gồm: Phần mở đầu, 3 chương, 7 tiết, kết luận, kiến nghị, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục.
17 Chương 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG CHUYÊN MÔN, NGHIỆP VỤ CHO ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC PHỔ THÔNG Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 1.1. Quan niệm về quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên trung học phổ thông ở Thành phố Hồ Chí Minh 1.1.1. Bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho giáo viên trung học phổ thông Bồi dưỡng là quá trình tác động của chủ thể giáo dục đến đối tượng được giáo dục, làm cho đối tượng được bồi dưỡng tăng thêm năng lực, phẩm chất và phát triển theo chiều hướng tốt hơn. Khái niệm bồi dưỡng được hiểu theo hai nghĩa, nghĩa rộng và nghĩa hẹp. Bồi dưỡng theo nghĩa rộng là quá trình giáo dục, đào tạo nhằm hình thành nhân cách và những phẩm chất riêng biệt của nhân cách theo định hướng mục đích đã chọn. Như vậy, bồi dưỡng theo nghĩa rộng bao hàm cả đào tạo. Bồi dưỡng theo nghĩa hẹp là trang bị thêm những kiến thức, thái độ, kỹ năng nhằm mục đích nâng cao và hoàn thiện năng lực hoạt động trong các lĩnh vực cụ thể. Như vậy, bồi dưỡng theo nghĩa hẹp là một kế tục và bổ sung cho quá trình đào tạo. Bồi dưỡng là quá trình diễn ra khi cá nhân và tổ chức có nhu cầu nâng cao kiến thức hoặc kỹ năng chuyên môn, nghiệp vụ của bản thân để đáp ứng nhu cầu lao động nghề nghiệp. Hay bồi dưỡng là một quá trình cập nhật kiến thức và kỹ năng còn thiếu hoặc đã lạc hậu trong một cấp học,
18 bậc học và thường được xác nhận bằng một chứng chỉ. Thực chất của quá trình bồi dưỡng là để bổ sung tri thức và kỹ năng còn thiếu hụt, hoặc đã lạc hậu để nâng cao trình độ, phát triển thêm năng lực trong một lĩnh vực hoạt động chuyên môn, dưới một hình thức phù hợp. Bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ thể hiện quan điểm giáo dục hiện đại đó là “Đào tạo liên tục và học tập suốt đời”. Nội dung bồi dưỡng được triển khai ở các mức độ khác nhau, phù hợp cho từng đối tượng cụ thể. Sau khi được bồi dưỡng, năng lực cá nhân được gia tăng, đáp ứng nhu cầu phát triển nguồn nhân lực trong hiện tại và trong tương lai của tổ chức. Chuyên môn là lĩnh vực kiến thức riêng của một ngành khoa học nhất định. Chuyên môn của giáo viên là sự hiểu biết về kiến thức bộ môn khoa học mà họ phải giảng dạy trong nhà trường. Ở các trường phổ thông có nhiều bộ môn khác nhau, do vậy đội ngũ giáo viên có nhiều chuyên môn khác nhau. Nghiệp vụ là khả năng để thực hiện một hoạt động, thường liên quan đến một nghề nghiệp nhất định. Nghiệp vụ của giáo viên là khả năng thực hiện các hoạt động dạy học, giáo dục trong các nhà trường và thường được gọi là nghiệp vụ sư phạm. Nghiệp vụ sư phạm bao gồm những kiến thức, kỹ năng về dạy học, giáo dục và phát triển nghề nghiệp; những kỹ thuật để hình thành năng lực dạy học, năng lực giáo dục. Hay nói cách khác, nghiệp vụ sư phạm là tổ hợp các kiến thức, kỹ năng, thái độ và giá trị nghề nghiệp thiết yếu đảm bảo cho người giáo viên thực hiện thành công quá trình dạy học, giáo dục học sinh. Chuyên môn, nghiệp vụ của giáo viên có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, tác động qua lại, bổ sung cho nhau cho phép người giáo viên thực hiện
19 tốt hoạt động dạy học và giáo dục trong nhà trường. Chuyên môn, nghiệp vụ là tổ hợp các tri thức, kỹ năng, kỹ xảo thực hành mà con người tiếp thu được qua đào tạo để có khả năng thực hiện một loạt công việc trong phạm vi một ngành nghề nhất định theo phân công của xã hội. Chuyên môn, nghiệp vụ của giáo viên trung học phổ thông là sự hiểu biết về các bộ môn khoa học nói chung, khoa học thuộc chuyên môn của bản thân nói riêng, hiểu rõ về công việc giáo dục học sinh mà mình phụ trách ở trường trung học phổ thông, yêu nghề, có kỹ năng lựa chọn và thực hiện những phương pháp, hình thức giảng dạy có hiệu quả. Ngoài ra, giáo viên trung học phổ thông còn biết quan tâm đến những vấn đề mà ngành học của mình đang cố gắng giải quyết trong sự phát triển chung của khoa học. Người giáo viên có trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cao là người có hiểu biết về tâm lý học, giáo dục học, hiểu và ý thức được rằng nếu không có những tri thức khoa học về giáo dục thì sẽ không thể cộng tác được với học sinh. Giáo viên có năng lực chuyên môn nghiệp vụ tốt là người nắm vững các kỹ năng đến mức hoàn thiện trong một lĩnh vực hoạt động lao động nào đó, là người “lão luyện” trong công việc của mình. Những giáo viên như vậy, ngoài hiệu quả đào tạo của nhà trường sư phạm và tự bồi dưỡng, rèn luyện bản thân, còn phụ thuộc không ít vào vai trò của các nhà quản lý trong việc chú ý bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho giáo viên. Chuyên môn, nghiệp vụ của giáo viên trung học phổ thông còn được biểu hiện ở trình độ đạt chuẩn giáo viên trung học phổ thông do Nhà nước quy định. Cụ thể, chuẩn giáo viên trung học phổ thông được quy định trong Thông tư số 30/2009/TT BGDĐT ban hành quy định chuẩn nghề nghiệp giáo viên trung học cơ sở, giáo viên trung học phổ thông.
20 Đội ngũ giáo viên, bên cạnh đào tạo cần có hoạt động bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ. Bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho giáo viên là một hoạt động có chủ đích nhằm cập nhật những kiến thức mới tiến bộ, hoặc nâng cao trình độ giáo viên để hoàn thiện phẩm chất, tăng thêm tri thức, năng lực sư phạm theo yêu cầu của ngành học. Công tác bồi dưỡng được thực hiện trên nền tảng các loại trình độ đã được đào tạo cơ bản từ trước. Hoạt động bồi dưỡng là việc làm thường xuyên, liên tục cho mỗi giáo viên, cấp học, ngành học, không ngừng nâng cao trình độ của đội ngũ để thích ứng với đòi hỏi của nền kinh tế xã hội. Từ những phân tích trên có thể hiểu bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho giáo viên trung học phổ thông như sau: Bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên trung học phổ thông là hoạt động có mục đích, có tổ chức của các chủ thể bồi dưỡng tác động đến đội ngũ giáo viên nhằm nâng cao năng lực cho đội ngũ giáo viên, đáp ứng với yêu cầu giáo dục ở bậc trung học phổ thông và đáp ứng với chuẩn giáo viên trung học phổ thông theo quy định của Nhà nước. Bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho giáo viên trung học phổ thông là quá trình cung cấp những tri thức về chuyên môn, về nghiệp vụ quản lý, nhằm vun đắp, bổ sung thêm kiến thức, kỹ năng và kinh nghiệm cho đội ngũ giáo viên trên cơ sở những kiến thức, tri thức, kỹ năng, kỹ xảo chuyên môn, nghiệp vụ họ đã có, nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy đáp ứng những yêu cầu ngày càng cao của sự phát triển giáo dục, phát triển toàn diện cho học sinh về kiến thức, tinh thần và thể chất. Mỗi giáo viên cần phải có một trình độ chuyên môn, nghiệp vụ vững chắc, sâu rộng. Vì vậy, giáo viên cần được bồi dưỡng những kiến thức, kỹ
21 năng trong suốt quá trình công tác. Đối với những giáo viên chưa đạt trình độ chuẩn thì được bồi dưỡng để đạt chuẩn theo quy định. Trên cơ sở những kiến thức chuyên môn, nghiệp vụ chắc chắn mới thể hiện kỹ năng sư phạm nhuần nhuyễn. Có nghĩa là người giáo viên có một trình độ chuyên môn, nghiệp vụ vững vàng, kiến thức sâu sắc, toàn diện là cơ sở cho việc cải tiến phương pháp dạy học và hoàn thiện nghiệp vụ sư phạm. Việc bồi dưỡng để hoàn thiện kỹ năng sư phạm là cần thiết và phù hợp với khả năng của đội ngũ giáo viên, là hình thức phổ biến thường làm ở các trường trong hệ thống giáo dục quốc dân nói chung, trường trung học phổ thông nói riêng. Nội dung bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ phải quán triệt đầy đủ quan điểm, chính sách của Đảng, Nhà nước về giáo dục, giúp người được bồi dưỡng có điều kiện phát triển nghề nghiệp về phẩm chất và năng lực. Bồi dưỡng kiến thức là bồi dưỡng kiến thức cơ bản về giáo dục trung học phổ thông, các kiến thức chuyên ngành, các kiến thức phổ thông về chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội liên quan đến giáo dục trung học phổ thông. Bồi dưỡng cho giáo viên trung học phổ thông các kiến thức về khoa học giáo dục, tâm lý học sư phạm; cập nhật những lý thuyết sư phạm và lý thuyết các phương pháp dạy học hiện đại ở bậc phổ thông. Bồi dưỡng cho giáo viên những kỹ năng về đào tạo, giảng dạy là bồi dưỡng về kỹ năng lập kế hoạch đào tạo, giảng dạy theo năm học, tháng, tuần; lập kế hoạch phối hợp với cha mẹ của học sinh để thực hiện mục tiêu đào tạo, giảng dạy. Bồi dưỡng cho giáo viên kỹ năng tổ chức thực hiện các hoạt động giảng dạy ngoại khoá cho học sinh như tổ chức môi trường nhóm, lớp đảm bảo vệ sinh an toàn; rèn luyện cho học sinh một số