Luân văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý hoạt động bồi dưỡng nâng cao năng lực dạy học tiếng Anh cho giáo viên tiểu học huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội

Chia sẻ: Ganuongmuoiot | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:106

Thêm vào BST

Báo xấu

29
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của luận văn là trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng việc quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học tiếng Anh cho giáo viên tiếng Anh tiểu học huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội, đề xuất các biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho đội ngũ giáo viên tiếng Anh tiểu học, góp phần nâng cao năng lực dạy học tiếng Anh cho đội ngũ giáo viên tiếng Anh ở các trường tiểu học của huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luân văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý hoạt động bồi dưỡng nâng cao năng lực dạy học tiếng Anh cho giáo viên tiểu học huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC ĐỖ MINH HIỀN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG NÂNG CAO NĂNG LỰC DẠY HỌC TIẾNG ANH CHO GIÁO VIÊN TIỂU HỌC HUYỆN ĐÔNG ANH, THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ GIÁO DỤC Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 60 14 01 14 Người hướng dẫn khoa học: GS.TS Trần Quốc Thành HÀ NỘI – 2016
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn này, tôi đã nhận được sự giúp đỡ tận tình của các thầy cô giáo, các nhà quản lý, các bạn đồng môn và đồng nghiệp. Tôi xin được trân trọng cảm ơn Ban giám hiệu, đội ngũ cán bộ khoa, Trường Đại học Giáo dục- Đại học Quốc gia Hà Nội cùng Quý thầy cô giáo, những người đã tận tình giảng dạy và giúp đỡ tôi trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu tại trường. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ sự biết ơn sâu sắc tới GS.TS Trần Quốc Thành, người thầy trực tiếp hướng dẫn tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Đồng thời tôi xin chân thành cảm ơn các cán bộ quản lý và các chuyên viên phụ trách môn học tiếng Anh của Phòng Giáo dục và Đào tạo Huyện Đông Anh, giáo viên tiếng Anh các trường Tiểu học huyện Đông Anh; các chuyên gia về đào tạo bồi dưỡng giáo viên.. đã tạo điều kiện, cung cấp tư liệu, đóng góp ý kiến cho tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Mặc dù đã có nhiều cố gắng để giải quyết các vấn đề đặt ra của luận vănnhưng do thời gian và điều kiện có hạn, luận văn không tránh khỏi những khiếm khuyết. Tôi rất mong nhận được những ý kiến đóng góp quý báu của các thầy, các cô, các bạn đồng nghiệp để luận văn được bổ sung và hoàn thiện hơn. Hà Nội, tháng 11 năm 2016 TÁC GIẢ LUẬN VĂN Đỗ Minh Hiền i
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT CĐSP Cao đẳng sư phạm CSVC Cơ sở vật chất ĐHQG Đại học Quốc gia ĐHSP Đại học sư phạm ĐTHT Đối tượng học tập GD Giáo dục GD & ĐT Giáo dục và Đào tạo GDTH Giáo dục tiểu học GV Giáo viên HS Học sinh QLGD Quản lý giáo dục TH Tiểu học THCS Trung học cơ sở THPT Trung học Phổ thông TTGDTX Trung tâm giáo dục thường xuyên ii
MỤC LỤC Lời cảm ơn ......................................................................................................... i Danh mục chữ viết tắt .......................................................................................ii Mục lục.............................................................................................................iii Danh mục bảng................................................................................................vii Danh mục hình ................................................................................................vii MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC CHO GIÁO VIÊN TIẾNG ANH CẤP TIỂU HỌC ....................................................................................................... 7 1.1 Tổng quan nghiên cứu vấn đề ................................................................... 7 1.2 Bồi dưỡng và quản lý hoạt động bối dưỡng ............................................. 9 1.2.1 Khái niệm bồi dưỡng .............................................................................. 9 1.2.2 Quản lý .................................................................................................. 12 1.2.3 Quản lý hoạt động bồi dưỡng ............................................................... 13 1.3Năng lực dạy học của giáo viên tiếng Anh cấp tiểu học............................ 14 1.3.1 Dạy học và năng lực dạy học ................................................................ 14 1.3.2 Giáo viên tiếng Anh cấp tiểu học.......................................................... 18 1.4 Nội dung quản lý hoạt động bồi dưỡng nâng cao năng lực dạy học ...... 25 1.4.1 Xác định nhu cầu bồi dưỡng ................................................................. 25 1.4.2 Xây dựng nội dung bồi dưỡng .............................................................. 28 1.4.3 Lập kế hoạch bồi dưỡng........................................................................ 29 1.4.4 Tổ chức thực hiện kế hoạch bồi dưỡng................................................. 29 1.4.5 Kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng................................................... 29 1.4.6 Quản lý các yếu tố điều kiện phương tiện, cơ sở vật chất phục vụ hoạt động bồi dưỡng. .............................................................................................. 30 iii
1.5 Các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý hoạt động bồi dưỡng nâng cao năng lực dạy học ...................................................................................................... 30 1.5.1 Bối cảnh xã hội và thế giới ................................................................... 30 1.5.2 Quản lý nhà nước về giáo dục và ảnh hưởng đến hoạt động bồi dưỡng nâng cao năng lực dạy học tiếng Anh cho giáo viên tiểu học huyện Đông Anh: ............................................................................................................. 32 1.5.3 Đội ngũ quản lý nhà trường tiểu học: ................................................... 33 1.5.4 Đội ngũ chuyên gia đào tạo bồi dưỡng giáo viên: ................................ 33 1.5.5 Giáo viên tiếng Anh tiểu học: ............................................................... 33 Tiểu kết chương 1............................................................................................ 35 Chương 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG NÂNG CAO NĂNG LỰC DẠY HỌC TIẾNG ANH CHO GIÁO VIÊN TIỂU HỌC HUYỆN ĐÔNG ANH, THÀNH PHỐ HÀ NỘI ......................................... 36 2.1 Đặc điểm kinh tế - xã hội và giáo dục tiểu học củahuyện Đông Anh .... 36 2.2 Đặc điểm đội ngũ giáo viên tiếng Anh cấp tiểu học huyện Đông Anh .. 38 2.3 Thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học tiếng Anh cho giáo viên tiểu học huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội................................. 43 2.3.1 Xác định nhu cầu bồi dưỡng ................................................................. 44 2.3.2 Xác định nội dung bồi dưỡng ............................................................... 47 2.3.3 Thực trạng việc lập kế hoạch bồi dưỡng............................................... 50 2.3.4 Thực hiện triển khai hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học tiếng Anh cho giáo viên tiểu học tại huyện Đông Anh, Hà Nội . .................................... 51 2.3.5 Thực trạng kiểm tra đánh giá hoạt động bồi dưỡng: ............................ 53 2.3.6 Thực trạng điều kiện phương tiện cơ sở vật chất phục vụ hoạt động bồi dưỡng: ............................................................................................................. 54 2.4 Đánh giá chung về đội ngũ giáo viên tiếng Anh cấp tiểu học và quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho đội ngũ này: ............................... 56 2.4.1 Mặt mạnh .............................................................................................. 56 2.4.2 Mặt yếu.................................................................................................. 58 iv
2.4.3 Nguyên nhân ......................................................................................... 59 Tiểu kết chương 2............................................................................................ 60 Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG NÂNG CAO NĂNG LỰC DẠY HỌC TIẾNG ANH CHO GIÁO VIÊN TIỂU HỌC HUYỆN ĐÔNG ANH, THÀNH PHỐ HÀ NỘI ............................... 61 3.1 Những nguyên tắc định hướng cho việc đề xuất biện pháp .................. 61 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống........................................................ 61 3.1.2. Đảm bảo tính kế thừa............................................................................. 61 3.1.3. Đảm bảo tính thực tiễn của biện pháp ................................................... 61 3.1.4. Đảm bảo tính khả thi của biện pháp ...................................................... 62 3.2 . Các biện pháp cụ thể............................................................................ 62 3.2.1. Xác định các nhu cầu bồi dưỡng nâng cao năng lực dạy học tiếng Anh cho giáo viên tiểu học các trường trên địa bàn huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội ............................................................................................................ 62 3.2.2. Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng cho đội ngũ giáo viên tiếng Anh phù hợp với mục tiêu và nội dung bồi dưỡng ............................................................... 63 3.2.3. Đổi mới hình thức và phương pháp bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên tiếng Anh tiểu học ........................................................................... 65 3.2.4. Xây dựng các tiêu chí và hình thức đánh giá linh hoạt, theo đúng mục tiêu bồi dưỡng để kiểm tra đánh giá giáo viên trước và sau bồi dưỡng.......... 73 3.2.5. Khuyến khích giáo viên tăng cường tự bồi dưỡng ............................... 76 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp .............................................................. 79 3.4. Kiểm chứng tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp .................. 81 Tiểu kết chương 3............................................................................................ 83 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ............................................................... 84 1. Kết luận ....................................................................................................... 84 2. Khuyến nghị ................................................................................................ 87 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 88 PHỤ LỤC ....................................................................................................... 93 v
vi
DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1 Cơ cấu đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội ................................................................................................................... 38 Bảng 2.2.: Thực tế áp dụng các kỹ năng dạy học ........................................... 42 Bảng 2.3: Đánh giá mức độ phù hợp của hoạt động bồi dưỡng ..................... 53 Bảng 2.4: Đánh giá mức độ đáp ứng của cơ sở vật chất trong hoạt động ...... 55 bồi dưỡng......................................................................................................... 55 Bảng số 3.1:Kết quả khảo sát về tính cần thiết của các biện pháp ................. 81 Bảng số 3.2:Kết quả khảo sát về tính khả thi của các biện pháp .................... 82 DANH MỤC HÌNH Hình 2.1: Cơ cấu đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội ................................................................................................................... 38 Hình 2.2: Cơ cấu trình độ giáo viên tiểu học huyện Đông Anh, TP. Hà Nội. 39 Hình 2.3: Vai trò của hoạt động bồi dưỡng giáo viên..................................... 46 Hình 2.4: Thực trạng hoạt động bồi dưỡng..................................................... 51 Hình 2.5: Đánh giá các khâu trong hoạt động bồi dưỡng ............................... 52 Sơ đồ 3.1: Mối quan hệ giữa các biện pháp.................................................... 80 vii
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Để hội nhập với thế giới, việc trao đổi thông tin và tiếp cận với nền văn hóa của các nước trên thế giới là một vấn đề rất quan trọng. Ngoại ngữ đã được khẳng định đóng vai trò là cầu nối, là công cụ để thực hiện các hoạt động này. Trong các ngoại ngữ, tiếng Anh là ngôn ngữ phổ biến nhất với thực tế là hầu hết các giao dịch quốc tế trên thế giới đều sử dụng ngôn ngữ tiếng Anh. Trong xu thế hội nhập, rất nhiều quốc gia đã đưa tiếng Anh vào giảng dạy như ngôn ngữ thứ hai trong chương trình giáo dục đào tạo của mình, ví dụ như: Singapore, Malaysia, … . Kinh nghiệm của các nước phát triển trên thế giới cũng như trong khu vực Châu Á - Thái Bình Dương đã chỉ rõ: Ngoại ngữ là một công cụ, phương tiện đắc lực và hữu hiệu trong tiến trình hội nhập và phát triển. Điều đó làm cho nhu cầu sử dụng tiếng Anh trong cuộc sống ở mọi phương diện: giao tiếp, học tập, đối tác chiến lược, tìm kiếm việc làm đều tăng mạnh. Để đáp ứng nhu cầu học tập và nâng cao năng lực sử dụng ngoại ngữ, cụ thể là Anh ngữ của người dân và xã hội, hơn bao giờ hết, yêu cầu về chất lượng của việc dạy học tiếng Anh càng trở nên quan trọng. Thực hiện các nghị quyết của Đảng, Nghị quyết 40 của Quốc hội, ngành giáo dục đã có nhiều cố gắng, từng bước nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục và đào tạo bằng cuộc cải cách giáo dục từ năm 2000 về đổi mới chương trình và sách giáo khoa (SGK) phổ thông cho tất cả các môn học, trong đó có môn ngoại ngữ mà tiếng Anh là chủ yếu. Nhận thức được điều đó, từ rất sớm tiếng Anh đã được đưa vào giảng dạy ở các bậc học từ giáo dục phổ thông đến đại học, sau đại học. Giảng dạy Tiếng Anh cũng được cụ thể hóa với các mục tiêu cụ thể thông qua đề án “ Dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân giai đoạn 2008 –2020” , còn gọi tắt là Đề án 2020 khẳng định vai trò của việc đưa tiếng Anh vào giảng dạy sớm tại nhà trường. Hiện nay việc dạy và học tiếng Anh trong nhà trường ở các cấp học, đặc biệt là ở bậc Tiểu học đang thu hút được rất nhiều sự quan tâm của đông đảo các 1
tầng lớp nhân dân, các bậc phu huynh cũng như các nhà quản lý và hoạch định chiến lược giáo dục. Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ qua hội nghị gần nhất ngày 8/8 tại Bộ Giáo dục và Đào tạo về triển khai các nhiệm vụ của Đề án Ngoại ngữ quốc gia 2020,cũng đã nêu rõ về việc dạy và học ngoại ngữ, đặc biệt là tiếng Anh cần phải được đặt trong bối cảnh nước ta đang hội nhập sâu rộng với khu vực và thế giới, nhất là khi chúng ta tham gia Hiệp định TPP và Cộng đồng Kinh tế ASEAN. Trong thực tế, hầu hết các giáo viên ngoại ngữ được đào tạo bài bản trong trường Đại học cũng mới chỉ được dành một thời lượng khiêm tốn trong chương trình giảng dạy để được cung cấp kiến thức về phương pháp giảng dạy với tổng thời lượng vào khoảng 2 học kỳ của những năm cuối trong chương trình đào tạo giáo viên. Trong chương trình này, các giáo viên được đào tạo về kỹ năng giảng dạy dựa theo các bình diện ngôn ngữ (Ngữ pháp, ngữ âm, từ vựng), các kỹ năng ngôn ngữ (Nghe, Nói, Đọc, Viết) và cách soạn giáo án, bài giảng, mà chưa có các kỹ năng giảng dạy dựa trên sự khác biệt về tâm sinh lý lứa tuổi. Huyện Đông Anh là một huyện ngoại thành phía bắc Hà Nội đang trên đà phát triển. Do điều kiện địa lý, kinh tế nên việc dạy học ngoại ngữ chưa được đầu tư và chú trọng như các quận nội thành. Trong khi các quận có các chương trình tiếng Anh tăng cường trong các trường tiểu học hay có nhiều các trung tâm ngoại ngữ để học sinh có thể tăng cường khả năng giao tiếp theo nhu cầu học tập thì ở huyện Đông Anh, số lượng các trung tâm dạy tiếng Anh uy tín này là chưa có. Sự phối hợp giảng dạy tiếng Anh của các trung tâm ngoại ngữ với mục đích tăng cường khả năng giao tiếp của học sinh trong các trường học cũng đang còn hạn chế, với thời lượng mỗi tuần 1 tiết. Học sinh học tập tiếng Anh tại nhà trường với các thầy cô dạy tiếng Anh trong các trường tiểu học là chủ yếu. Năng lực dạy học tiếng Anh của các thầy cô giáo trong nhà trường nói chung và trong các trường tiểu học nói riêng chính là nhân tố quan trọng, 2
quyết định chất lượng của việc học tiếng Anh trong nhà trường. Để bắt kịp với xu thế của thế giới, nhu cầu của xã hội và của người học, đòi hỏi năng lực dạy học cần phải được nâng cao đáp ứng với các nhu cầu đổi mới Từ những lý do nêu trên, chúng tôi đã chọn nghiên cứu đề tài “ Quản lý hoạt động bồi dưỡng nâng cao năng lực dạy học tiếng Anh cho giáo viên tiểu học huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội”. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng việc quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học tiếng Anh cho giáo viên tiếng Anh tiểu học huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội, đề xuất các biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho đội ngũ giáo viên tiếng Anh tiểu học, góp phần nâng cao năng lực dạy học tiếng Anh cho đội ngũ giáo viên tiếng Anh ở các trường tiểu học của huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học tiếng Anh cho giáo viên tiểu học 3.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học tiếng Anh cho giáo viên tiểu học huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội 4. Giả thuyết khoa học Trình độ năng lực dạy học tiếng Anh của giáo viên tiểu học huyện Đông Anh đang còn những hạn chế nhất định, đặt ra yêu cầu bồi dưỡng nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới dạy và học ngoại ngữ. Phòng Giáo dục và đào tạo huyện Đông Anh cũng đã rất quan tâm đến hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học tiếng Anh cho đội ngũ giáo viên này. Tuy nhiên, hiệu quả hoạt động này còn nhiều hạn chế. Một trong các nguyên nhân là do công tác quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học tiếng Anh chưa thật hiệu quả. Nếu đề xuất 3
và thực hiện được một số biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng phù hợp với đặc điểm đội ngũ giáo viên dạy tiếng Anh ở các trường tiểu học thì chất lượng hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học tiếng Anh cho giáo viên tiểu học tại đây sẽ được cải thiện. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Xác lập cơ sở lý luận về quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên tiếng Anh cấp tiểu học 5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học tiếng Anh cho giáo viên tiếng Anh tại các trường tiểu học huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội. 5.3. Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học tiếng Anh cho giáo viên tiếng Anh các trường tiểu học huyện Đông Anh, Hà Nội đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục 6. Phạm vi nghiên cứu - Khảo sát và xác định các biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng nhằm nâng cao năng lực dạy học cho giáo viên tiếng Anh cấp tiểu học huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội -Do hạn chế về thời gian và điều kiện tiếp cận, đề tài chỉ thực hiện nghiên cứu khảo sát ý kiến của cán bộ quản lý Phòng Giáo dục huyện Đông Anh, Hiệu trưởng và giáo viên một số chuyên gia triển khai hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiếng Anh và tiến hành khảo sát trên nhóm 20 giáo viên tiếng Anh tiểu học trên tổng số 37 giáo viên ở 28 trường tiểu học trên địa bàn huyện Đông Anh. 7. Câu hỏi nghiên cứu Thế nào là quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên tiếng Anh cấp tiểu học? Thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học tiếng Anh cho giáo viên tiếng Anh tại các trường tiểu học huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội ra sao? 4
Có những giải pháp nào nâng cao chất lượng quản lý hoạt động bồi dưỡng nâng cao năng lực dạy học tiếng Anh cho giáo viên Tiếng Anh các trường tiểu học huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội? 8. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài 8.1. Ý nghĩa lý luận Luận văn hệ thống hóa và tổng kết lý luận về công tác quản lý hoạt động bồi dưỡng nâng cao năng lực dạy học tiếng Anh cho giáo viên tiểu học huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội 8.2. Ý nghĩa thực tiễn Kết quả nghiên cứu của luận văn có thể làm tài liệu tham khảo cho Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội thực hiện công tác quản lý hoạt động bồi dưỡng nâng cao năng lực dạy học cho giáo viên tiếng Anh cấp tiểu học tại huyện Đông Anh đạt hiệu quả. 9. Phương pháp nghiên cứu Đề tài sử dụng các nhóm phương pháp nghiên cứu cơ bản sau: 9.1. Phương pháp nghiên cứu văn bản Từ những văn bản được nghiên cứu sử dụng các phương pháp so sánh, tổng hợp, khái quát hoá lí luận để xây dựng hệ thống lý luận và căn cứ lý luận làm cơ sở cho việc nghiên cứu thực tiễn. 9.2. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi Phương pháp này được sử dụng chủ yếu nhằm mục đích tìm hiểu ý kiến của các cán bộ quản lý và giáo viên về thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên tiểu học tiếng Anh ở các trường tiểu học trên địa bàn được khảo sát. Việc khảo sát này được thực hiện thông qua việc xây dựng các mẫu phiếu điều tra. 9.3. Phương pháp phỏng vấn Phương pháp này được thực hiện với các cán bộ quản lý, giáo viên tiếng Anh các trường tiểu học của huyện để tìm hiểu nguyện vọng về việc bồi dưỡng năng lực dạy học của giáo viên tiếng Anh. Đồng thời cũng nhằm mục 5
đích khảo nghiệm tính khả thi và cần thiết để việc quản lý hoạt động bồi dưỡng nâng cao năng lực dạy học tiếng Anh có hiệu quả hơn. 9.4. Phương pháp quan sát Quan sát để tìm hiểu những gì đã và đang tồn tại để có các luận cứ thực tế. Mặt khác, qua phương pháp này, người nghiên cứu có thể khẳng định kết quả định tính của việc kiểm chứng các biện pháp quản lý được đề xuất. 9.5. Phương pháp xin ý kiến chuyên gia Phương pháp này được sử dụng với mục đích tìm hiểu mức độ tán thành của các chuyên gia về các biện pháp dự kiến đề xuất và mức độ vận dụng các biện pháp đó vào giảng dạy tiếng Anh. Mặt khác, phương pháp này cũng được dùng để xem xét tính hợp lý và tính khả thi của các giải pháp quản lý được bổ sung sau khi hoàn chỉnh các biện pháp dự kiến đề xuất. 9.6. Phương pháp xử lý số liệu Xử lý số liệu bằng thống kê toán học, lập các bảng số liệu, biểu đồ… 10. Cấu trúc của luận văn Ngoài mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo, phụ lục, nội dung chính của luận văn được cấu trúc gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên tiếng Anh cấp tiểu học Chương 2 : Thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng nâng cao năng lực dạy học tiếng Anh cho giáo viên tiểu học huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng nâng cao năng lực dạy học tiếng Anh cho giáo viên tiểu học huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội 6
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC CHO GIÁO VIÊN TIẾNG ANH CẤP TIỂU HỌC 1.1 Tổng quan nghiên cứu vấn đề Trong xu thế toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế thế giới đòi hỏi nguồn nhân lực cần phải có chuyênmôn cao, tay nghề vững vàng và có khả năng sử dụng ngoại ngữ tốt. Để đáp ứng được nhu cầu này của xã hội, giáo dục nói chung và giáo dục ngoại ngữ nói riêng ngày càng có vai trò quan trọng và cấp thiết , là mối quan tâm không chỉ của ngành giáo dục mà đã trở thành mối quan tâm của toàn xã hội. Trong Luật Giáo dục năm 2005 - Điều 7 đã đề cập về vấn đề dạy ngoại ngữ: "Ngoại ngữ quy định trong chương trình giáo dục là ngôn ngữ được sử dụng phổ biến trong giao dịch quốc tế. Việc tổ chức dạy ngoại ngữ trong nhà trường và cơ sở giáo dục khác cần bảo đảm để người học được học liên tục và có hiệu quả”. [20, điều 7.3]. Giảng dạy Tiếng Anh cũng được cụ thể hóa với các mục tiêu cụ thể thông qua đề án “ Dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân giai đoạn 2008 –2020”[24]. Trong thời gian qua để góp phần nâng cao chất lượng dạy và học ngoại ngữ đã có một số công trình nghiên cứu về công tác quản lý giáo dục trong nhiều lĩnh vực như: quản lý hoạt động dạy học với nhiều góc độ tiếp cận khác nhau như ví dụ dưới đây; hay một số đề tài nghiên cứu về phát triển đội ngũ giáo viên nói chung, quản lý chất lượng dạy học, quản lý các hoạt động hỗ trợ dạy học: - Luận văn thạc sĩ quản lý giáo dục của Lâm Hữu Tài - Viện Chiến lược và chương trình giáo dục - Thành phố Hồ Chí Minh, năm 2004 với đề tài" "Quản lý dạy học ngoại ngữ tại Khoa Ngoại ngữ - Trường Đại học dân lập Văn Lang"[23]. Đề tài này đã đi sâu vào nghiên cứu thực trạng công tác quản lý dạy học ngoại ngữ tại khoa Ngoại ngữ Đại học dân lập Văn Lang và đưa ra một số giải pháp cải tiến quản lý dạy học ngoại ngữ của khoa ngoại 7
ngữ trường Đại học dân lập Văn Lang. Đề tài đã nghiên cứu tương đối đầy đủ một số giải pháp cải tiến chương trình đào tạo, quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên, hoạt động học của sinh viên, phát triển đội ngũ giảng viên đại học dân lập. -“ Biện pháp quản lý dạy học tiếng Anh của Hiệu trưởng các trường trung học cơ sở quận Hoàn Kiếm – Hà Nội” của tác giả Nguyễn Thị Mai Anh, trường Đại học Sư phạm Hà Nội năm 2007 [1]. Để tài này đã đi sâu vào nghiên cứu việc quản lý dạy học môn tiếng Anh của Hiệu trưởng- nhà quản lý các trường THCS, cụ thể trên địa bàn quận Hoàn Kiếm thuộc thủ đô Hà Nội. - “Quản lý hoạt động dạy học ở Trường Tiểu học huyện Đông Anh - thành phố Hà Nội đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục” của tác giả Lê Thị Hạnh, Trường Đại học Giáo dục – năm 2014 , đi sâu vào nghiên cứu việc quản lý hoạt động dạy học nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục của các trường tiểu học huyện Đông Anh [15]. - “ Quản lý dạy học môn tiếng Anh theo hướng phát triển năng lực của học sinh các trường tiểu học huyện Hoài Đức, Hà Nội” của tác giả Doãn Thị Thu Thủy, Học viện Quản lý Giáo dục – năm 2015 [27].... Đề tài này đi sâu vào việc quản lý hoạt động dạy học theo hướng phát triển năng lực cho học sinh tiểu học. Qua một số công trình nghiên cứu nêu trên có thể nhận thấy các đề tài này chủ yếu nghiên cứu về tổ chức quản lý quá trình giáo dục- đào tạo, về thực trạng và các giải pháp nâng cao hiệu quả dạy học ngoại ngữ tại các trung tâm ngoại ngữ, đại học dân lập, ở các trung tâm giáo dục thường xuyên, trường tiểu học hay nghiên cứa về các hoạt động dạy học nói chung trong nhà trường mà chưa có công trình nghiên cứu nào về vấn đề quản lý hoạt động bồi dưỡng nâng cao năng lực dạy học tiếng Anh cho giáo viên tiểu học; một hoạt động được khẳng định đóng vai trò rất quan trọng nhằm đáp ứng mục tiêu về dạy và học ngoại ngữ theo đề án 2020 “đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục là khâu then chốt”[11]. Vì thế, việc nghiên cứu biện 8
pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng nâng cao năng lực dạy học tiếng Anh cho giáo viên tiểu học càng trở nên cấp thiết. Huyện Đông Anh nằm ở phía Bắc nội thành Thành phố Hà Nội, gồm có 1 thị trấn và 23 xã . Với số lượng trường tiểu học trên địa bàn huyện là 28 trường và 1 trường chuyên biệt. Trong xu thế chung của xã hội và toàn ngành Giáo dục, một trong những vấn đề được Huyện quan tâm hàng đầu là việc bồi dưỡng nâng cao năng lực dạy học tiếng Anh cho giáo viên, đặc biệt là giáo viên tiểu học. Trên thực tế, các giáo viên đang dạy học tiếng Anh ở cấp tiểu học trong huyện đều được đào tạo từ các trường Cao đẳng và Đại học để dạy cấp trung học cơ sở và trung học phổ thông, nên cần thiết phải được bồi dưỡng phương pháp và kỹ năng dạy tiếng Anh ở cấp tiểu học nhằm nâng cao chất lượng dạy môn tiếng Anh ở cấp học này. Hơn thế nữa, theo nhu cầu đổi mới dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân giai đoạn đến năm 2020 còn quy định rõ các mục tiêu, nhiệm vụ cụ thể. Vì vậy, việc nghiên cứu và đề xuất giải pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng nâng cao năng lực dạy học tiếng Anh cho giáo viên tiểu học huyện Đông Anh sẽ có những nét đặc thù riêng.Trong khi đó tính đến thời điểm tác giả nghiên cứu đề tài này thì chưa có công trình khoa học nào nghiên cứu về Quản lý hoạt động bồi dưỡng nâng cao năng lực dạy học tiếng Anh cho giáo viên tiểu học các trường Tiểu học huyện Đông Anh, Hà Nội, trong khi yêu cầu thực tiễn đang đặt ra những vấn đề cần giải quyết. Vì vậy, tác giả đã lựa chọn vấn đề nghiên cứu: “Quản lý hoạt động bồi dưỡng nâng cao năng lực dạy học tiếng Anh cho giáo viên tiểu học huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội” không trùng lặp với các công trình khoa học đã nghiên cứu. 1.2 Bồi dưỡng và quản lý hoạt động bối dưỡng 1.2.1 Khái niệm bồi dưỡng Bồi dưỡng là một trong những khái niệm được hình thành nhờ vào sự nối kết các nghĩa vị không thuần Việt (từ vay mượn), là khái niệm cho đến 9
nay vẫn chưa được hiểu nhất quán về nội hàm nghĩa. Bồi dưỡng nghĩa là làm cho tăng thêm sức của cơ thể bằng chất bổ và tăng thêm năng lực hoặc phẩm chất [18], hay Bồi dưỡng có nghĩa là làm cho khỏe thêm, mạnh thêm và tốt hơn, giỏi hơn [29]. Để hiểu rõ nghĩa của bồi dưỡng trong giáo dục, ta cần phân định sự khác biệt giữa hai khái niệm : Đào tạo và Bồi dưỡng. Theo các ghi nhận trong các từ điển giải thích có uy tín của Việt Nam nói trên cho thấy, đây là hai khái niệm, mặc dù có những nét nghĩa tương đồng nhất định (như đều có nét nghĩa chỉ quá trình làm tốt hơn, lành mạnh hơn, chuyên nghiệp hơn cho khách thể), song đây là hai khái niệm không đồng nghĩa, khu biệt nhau bằng những nội hàm nghĩa rất cụ thể. Trước hết, đó là sự khu biệt cơ bản về chất của cả một quá trình giáo dục: nếu như đối với Đào tạo là một quá trình dài, khép kín nhằm trang bị và xây dựng cho khách thể các tố chất mà trước đó khách thể đó không có thì đối với Bồi dưỡng chỉ là một giai đoạn ngắn, bổ trợ, nhằm bồi bổ thêm, làm tốt thêm và nâng cao hơn các tố chất vốn đã có sẵn của khách thể. Phân tích và khảo sát các hiện tượng ngôn ngữ tiếng Việt hiện đại (trong các văn bản pháp luật, pháp quy, các văn bản giáo dục, hành chính-sự vụ) có sử dụng hai khái niệm Đào tạo và Bồi dưỡng đã cho thấy các nét nghĩa khu biệt của hai thuật ngữ ngày cũng được thể hiện khá rõ ràng trên cả hai bình diện cấu tạo từ và cú pháp-ngữ nghĩa; không có các trường hợp đồng nghĩa hay trùng nghĩa nào của hai khái niệm Đào tạo và Bồi dưỡng này, ví dụ như: - “Tổ chức rà soát, quy hoạch, xây dựng kế hoạch đào tạo, đào tạo lại, bồi dưỡng, tuyển dụng đội ngũ giáo viên, giảng viên trong các cơ sở giáo dục và cả nước, bảo đảm đáp ứng nhu cầu về số lượng, cơ cấu, trình độ đào tạo”.[21] “Tiến hành việc rà soát, đánh giá thực trạng đội ngũ giáo viên, giảng viên ngoại ngữ trong các cấp học, nhất là ở các cơ sở giáo dục phổ thông, 10
trên cơ sở đó xây dựng quy hoạch, kế hoạch tuyển dụng, đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên hàng năm và các giai đoạn đến năm 2010, năm 2020, phù hợp với các quy định, tiêu chí hiện hành”. [22] –“Đẩy mạnh việc đổi mới phương pháp đào tạo, bồi dưỡng. Khuyến khích bồi dưỡng giáo viên qua các khoá tập huấn quốc tế trong nước và nước ngoài, được cấp chứng chỉ quốc tế”. “- Nâng cao năng lực, chất lượng đào tạo của các trường cao đẳng, đại học đào tạo chuyên ngoại ngữ hiện có; mở rộng việc thành lập các khoa đào tạo ngoại ngữ ở một số trường đại học, cao đẳng có điều kiện bảo đảm, chú trọng xây dựng, phát triển mạng lưới các cơ sở đào tạo giáo viên ngoại ngữ trình độ cao đẳng, đại học ở các vùng Tây Bắc, Đông Bắc, Tây Nguyên, đồng bằng sông Cửu Long”. [22] Căn cứ vào cách giải thích nghĩa từ của Từ điển, dựa trên cách phân tích nghĩa vị tình huống và việc khảo sát nguồn gốc xuất xứ nghĩa từ nêu trên, chúng ta có thể đưa ra một sơ đồ quy nạp nghĩa vị của hai khái niệm Đào tạo và Bồi dưỡng như sau: Đào tạo: là quá trình truyền đạt một lượng kiến thức nhất định cho một Đối tượng học tập (ĐTHT) cụ thể; quá trình truyền đạt này phải là một quy trình khép kín với những chuẩn mực và hệ phương pháp dạy và học cụ thể, trong một khoảng thời gian nhất định; với xuất phát điểm của năng lực, kiến thức đầu vào của ĐTHT là yêu cầu không nhất thiết làm rõ, nhưng năng lực và kiến thức đầu ra (sau quá trình truyền đạt, dạy và học) phải được quy chuẩn và xác định rõ các tiêu chuẩn đã đạt được; chú trọng đến sự nhất thiết phải biến chuyển về chất lượng năng lực và kiến thức của ĐTHT sau khi trải qua một quy trình dạy và học để có thể đảm nhận và đáp ứng được yêu cầu của một chuyên ngành đã được học. Bồi dưỡng: là quá trình truyền đạt thêm một lượng kiến thức nhất định cho một Đối tượng học tập (ĐTHT) cụ thể với các đặc tính: - tính không nhất thiết phải làm rõ về quá trình và hệ phương pháp truyền đạt thêm; 11
- tính không nhất thiết phải biến chuyển cơ bản chất lượng năng lực và kiến thức của ĐTHT mà chỉ cần cung cấp thêm năng lực và kiến thức cho ĐTHT; - xuất phát điểm của năng lực, kiến thức đầu vào của ĐTHT là yêu cầu nhất thiết phải làm rõ để có thể xác định được một “lượng thêm” về năng lực và kiến thức cho ĐTHT. Như vậy bồi dưỡng thực chất là bổ sung, bồi đắp những thiếu hụt về tri thức, phát triển cái mới trên cơ sở nuôi dưỡng những cái đã có để mở mang, làm phát triển thêm, có giá trị làm tăng tri thức, nghiệp vụ, làm giàu vốn hiểu biết, tăng năng suất hiệu quả công việc. 1.2.2 Quản lý 1.4.1.1. Khái niệm quản lý Theo các tác giả Nguyễn Thị Mỹ Lộc và Nguyễn Quốc Chí, khái niệm quản lý được định nghĩa như sau: “Quản lý là tác động có định hướng, có chủ đích của một tổ chức nhằm làm cho tổ chức vận hành và đạt được mục đích của tổ chức”[12] Theo tác giả Phạm Minh Hạc “Quản lý là tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý đến tập thể người lao động nói chung (khách thể quản lý) nhằm thực hiện mục tiêu dự kiến” [14] Những định nghĩa trên đây khác nhau về cách diễn đạt nhưng đều giống nhau ở nội dung cơ bản, quản lý phải bao gồm các điều kiện sau: - Phải có ít nhất một chủ thể quản lý là tác nhân tạo ra các tác động và ít nhất là một đối tượng bị quản lý tiếp nhận trực tiếp các tác động của chủ thể quản lý tạo ra và các khách thể khác chịu các tác động gián tiếp của chủ thể quản lý. Tác động có thể chỉ là một lần mà cũng có thể liên tục nhiều lần. - Phải có một mục tiêu và một quỹ đạo đặt ra cho cả đối tượng và chủ thể. Mục tiêu này là căn cứ để chủ thể tạo ra các tác động. - Tác động của chủ thể phải có kế hoạch và có tính mục đích. 12