Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực cho đội ngũ Hiệu trưởng các trường tiểu học huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định trong giai đoạn hiện nay

Chia sẻ: Dilysstran Dilysstran | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:132

Thêm vào BST

Báo xấu

32
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề xuất biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực cho đội ngũ Hiệu trưởng các trường tiểu học huyện Vụ Bản tỉnh Nam Định nhằm nâng cao năng lực quản lý lãnh đạo nhà trường cho đội ngũ Hiệu trưởng trường tiểu học, phù hợp với tình hình phát triển giáo dục tiểu học ở địa phương, đáp ứng yêu cầu của đổi mới giáo dục tiểu học trong giai đoạn hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực cho đội ngũ Hiệu trưởng các trường tiểu học huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định trong giai đoạn hiện nay

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC VŨ NGỌC ÁNH QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC CHO ĐỘI NGŨ HIỆU TRƯỞNG CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN VỤ BẢN, TỈNH NAM ĐỊNH TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 60 14 01 14 Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. BÙI MINH HIỀN HÀ NỘI - 2016
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan, đây là công trình nghiên cứu của riêng cá nhân tôi dưới sự hướng dẫn tận tình của PGS.TS Bùi Minh Hiền. Các thông tin và kết quả nghiên cứu trong luận văn là do tôi tự tìm hiểu, nghiên cứu, đúc kết và phân tích một cách trung thực, phù hợp với tình hình thực tế. Tác giả Luận văn Vũ Ngọc Ánh i
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành Luận văn thạc sỹ Quản lý Giáo dục này, ngoài nỗ lực của bản thân, tác giả đã nhận được rất nhiều sự quan tâm, giúp đỡ, hướng dẫn, động viên của nhiều người. Với tình cảm chân thành, tác giả xin trân trọng cảm ơn Ban Lãnh đạo, quý thầy, cô giảng viên của Trường Đại học Giáo dục - Đại học Quốc gia Hà Nội đã n h i ệ t tình truyền thụ những kiến thức quý báu trong quá trình học tập và nghiên cứu suốt 02 năm 2014 - 2016 vừa qua . Đặc biệt, tác giả xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc tới Phó Giáo sư Tiến sỹ Bùi Minh Hiền, người đã tận tình hướng dẫn, chỉ bảo tác giả trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thiện Luận văn này. Tác giả cũng xin gửi lời cảm ơn tới lãnh đạo UBND huyện, cán bộ, chuyên viên Phòng Nội vụ, Phòng Giáo dục và Đào tạo, cán bộ quản lý, giáo viên 26 trường tiểu học của huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định; bạn bè, đồng nghiệp, người thân,…đã tạo mọi điều kiện tốt nhất cho tác giả trong quá trình học tập và nghiên cứu; cung cấp nhiều thông tin, tài liệu hữu ích, có giá trị giúp tác giả hoàn thiện Luận văn này. Mặc dù đã rất cố gắng, song vẫn còn có những hạn chế về điều kiện nghiên cứu, do đó, luận văn khó tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong nhận được ý kiến chỉ bảo, góp ý của quý thầy cô và bạn đồng nghiệp để luận văn được hoàn thiện hơn. Xin trân trọng cảm ơn! Hà Nội, ngày tháng năm 2016 Tác giả Vũ Ngọc Ánh ii
MỤC LỤC Trang Trang phụ bìa Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục Lục Danh mục viết tắt Danh mục bảng MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG ĐỘI NGŨ HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TIỂU HỌC CỦA PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO .............................................................. 8 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề .................................................................... 8 1.1.1. Nghiên cứu ngoài nước .................................................................... 8 1.1.2. Nghiên cứu trong nước .................................................................. 10 1.2. Một số khái niệm cơ bản .......................................................................... 12 1.2.1. Quản lý; Quản lý giáo dục ................................................................ 12 1.2.2. Năng lực; Bồi dưỡng năng lực cho Hiệu trưởng trường tiểu học .... 15 1.2.3. Quản lý bồi dưỡng năng lực cho Hiệu trưởng trường tiểu học ........ 16 1.3. Những vấn đề chung về trường tiểu học và Hiệu trưởng trường tiểu học ........................................................................................................... 16 1.3.1. Mục tiêu của giáo dục tiểu học ......................................................... 17 1.3.2. Vị trí của trường tiểu học .................................................................. 17 1.3.3. Nhiệm vụ và quyền hạn của trường tiểu học ................................... 17 1.3.4. Hiệu trưởng trường tiểu học ............................................................. 18 1.4. Yêu cầu năng lực của Hiệu trưởng trường tiểu học ................................. 20 1.4.1. Yêu cầu năng lực theo Chuẩn Hiệu trưởng trường tiểu học ............. 20 1.4.2. Yêu cầu năng lực theo quan điểm của lý thuyết quản lý hiện đại .... 20 1.4.3. Yêu cầu năng lực theo đổi mới giáo dục .......................................... 21 1.4.4. Tổng hợp khung năng lực của Hiệu trưởng trường tiểu học hiện nay.... 21 iii
1.5. Hoạt động bồi dưỡng năng lực cho Hiệu trưởng trường tiểu học ........... 22 1.5.1. Ý nghĩa, tầm quan trọng của hoạt động bồi dưỡng năng lực cho Hiệu trưởng trường tiểu học ........................................................................ 22 1.5.2. Nội dung, chương trình bồi dưỡng Hiệu trưởng trường tiểu học .... 23 1.5.3. Hình thức tổ chức, phương pháp bồi dưỡng năng lực cho Hiệu trưởng trường tiểu học ................................................................................ 23 1.5.4. Các lực lượng tham gia bồi dưỡng Hiệu trưởng trường tiểu học ..... 25 1.5.5. Các nguồn lực cơ sở vật chất, tài liệu, kinh phí phục vụ bồi dưỡng ...... 25 1.6. Chức năng, nhiệm vụ của phòng Giáo dục và Đào tạo ........................... 26 1.7. Quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực cho Hiệu trưởng trường tiểu học của phòng giáo dục và đào tạo ................................................................. 26 1.7.1. Xác lập nhận thức và khảo sát nhu cầu bồi dưỡng năng lực của đội ngũ Hiệu trưởng trường tiểu học .......................................................... 26 1.7.2. Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng năng lực cho đội ngũ Hiệu trưởng trường tiểu học ............................................................................................ 27 1.7.3. Tổ chức bộ máy và tổ chức các hoạt động bồi dưỡng năng lực cho đội ngũ Hiệu trưởng trường tiểu học .................................................... 27 1.7.4. Chỉ đạo hoạt động bồi dưỡng năng lực cho đội ngũ Hiệu trưởng trường tiểu học ............................................................................................ 28 1.7.5. Kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động bồi dưỡng năng lực cho đội ngũ Hiệu trưởng trường tiểu học ................................................................. 29 1.7.6. Thực hiện các điều chỉnh sau bồi dưỡng .......................................... 30 1.8. Các yếu tố tác động đến quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực cho đội ngũ Hiệu trưởng trường tiểu học............................................................... 30 1.8.1. Yếu tố chủ quan ................................................................................ 30 1.8.2. Yếu tố khách quan ............................................................................ 31 Kết luận chương 1 ......................................................................................... 34 iv
Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC CHO ĐỘI NGŨ HIỆU TRƯỞNG CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN VỤ BẢN, TỈNH NAM ĐỊNH .................................................. 35 2.1. Khái quát điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội, giáo dục tiểu học của huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định ........................................................................ 35 2.1.1. Điều kiện tự nhiên ............................................................................. 35 2.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội.................................................................. 35 2.1.3. Thực trạng Giáo dục tiểu học huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định ......... 37 2.2. Mô tả tổ chức nghiên cứu thực trạng ....................................................... 46 2.2.1. Xây dựng tiêu chí đánh giá thực trạng .............................................. 47 2.2.2. Cách thức tiến hành nghiên cứu thực trạng ...................................... 48 2.2.3. Xử lý số liệu ...................................................................................... 49 2.3. Thực trạng năng lực đội ngũ Hiệu trưởng trường tiểu học huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định ........................................................................................ 49 2.4. Thực trạng hoạt động bồi dưỡng năng lực cho đội ngũ Hiệu trưởng trường tiểu học huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định .............................................. 55 2.4.1. Thực trạng việc nhận thức, xác định ý nghĩa, tầm quan trọng của hoạt động bồi dưỡng và nhu cầu bồi dưỡng Hiệu trưởng trường tiểu học . ............................................................................................................. 55 2.4.2. Thực trạng nội dung, chương trình bồi dưỡng Hiệu trưởng trường tiểu học ............................................................................................ 57 2.4.3. Thực trạng hình thức tổ chức, phương pháp bồi dưỡng năng lực cho đội ngũ Hiệu trưởng các trường tiểu học ............................................. 58 2.4.4. Thực trạng các lực lượng tham gia bồi dưỡng Hiệu trưởng trường tiểu học ............................................................................................ 60 2.5. Thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực cho đội ngũ Hiệu trưởng các trường tiểu học huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định ............................ 61 v
2.5.1. Thực trạng xác lập nhận thức và khảo sát nhu cầu bồi dưỡng năng lực của đội ngũ Hiệu trưởng trường tiểu học ..................................... 61 2.5.2. Thực trạng xây dựng kế hoạch bồi dưỡng năng lực cho đội ngũ Hiệu trưởng trường tiểu học ........................................................................ 62 2.5.3. Thực trạng tổ chức bộ máy hoạt động bồi dưỡng năng lực cho đội ngũ Hiệu trưởng trường tiểu học .......................................................... 62 2.5.4. Thực trạng chỉ đạo hoạt động bồi dưỡng năng lực cho đội ngũ Hiệu trưởng trường tiểu học ........................................................................ 64 2.5.5. Thực trạng kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động bồi dưỡng năng lực cho đội ngũ Hiệu trưởng trường tiểu học......................................... .... 65 2.6. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực cho Hiệu trưởng trường tiểu học huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định.............. .... 69 2.6.1. Điểm mạnh ................................................................................... .... 69 2.6.2. Điểm yếu ..................................................................................................70 2.6.3. Thời cơ ......................................................................................... .... 71 2.6.4. Thách thức ....................................................................................... 71 2.6.5. Nguyên nhân của thực trạng ........................................................ .... 72 Kết luận chương 2 ................................................................................... .... 76 Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC CHO ĐỘI NGŨ HIỆU TRƯỞNG CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN VỤ BẢN, TỈNH NAM ĐỊNH TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY ................................................................................... .... 78 3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp ............................................................. .... 78 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục đích, tính định hướng .................. .... 78 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống và đồng bộ ........................... .... 78 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa và phát triển ........................... .... 79 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn và khả thi ............................. .... 79 vi
3.2. Biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực cho đội ngũ Hiệu trưởng các trường tiểu học huyện Vụ Bản tỉnh Nam Định trong giai đoạn hiện nay ....................................................................................................... .... 80 3.2.1. Nâng cao nhận thức và tổ chức khảo sát đánh giá nhu cầu bồi dưỡng của đội ngũ Hiệu trưởng các trường tiểu học................................. .... 80 3.2.2. Đổi mới lập kế hoạch bồi dưỡng hướng đến mục đích nâng cao năng lực cho đội ngũ Hiệu trưởng các trường tiểu học ............................. .... 83 3.2.3. Nâng cao năng lực cho bộ máy tổ chức bồi dưỡng và hiệu quả tổ chức hoạt động bồi dưỡng ...................................................................... .... 85 3.2.4. Chỉ đạo đổi mới nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức bồi dưỡng và tăng cường các điều kiện phục vụ hoạt động bồi dưỡng ....... .... 87 3.2.5. Kiểm tra đánh giá kết quả bồi dưỡng năng lực cho đội ngũ Hiệu trưởng trường tiểu học ........................................................................... .... 97 3.2.6. Tạo động lực cho Hiệu trưởng tham gia bồi dưỡng và thực hiện các điều chỉnh cần thiết sau bồi dưỡng .................................................. .... 99 3.3. Khảo nghiệm nhận thức về tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất ............................................................................................... .. 102 Kết luận chương 3 ................................................................................... .. 106 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ.......................................................... .. 107 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................ .. 111 PHỤ LỤC vii
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT STT VIẾT TẮT TỪ, CỤM TỪ 1. BDCBQL Bồi dưỡng cán bộ quản lý 2. CBQL Cán bộ quản lý 3. CBQLGD Cán bộ quản lý Giáo dục 4. CBQL/HT Cán bộ quản lý Giáo dục/ Hiệu trưởng 5. CNH-HĐH Công nghiệp hóa-Hiện đại hóa 6. CNTT Công nghệ thôngtin 7. CTBD Chương trình bồi dưỡng 8. ĐTBD Đào tạo bồi dưỡng 9. GD&ĐT Giáo dục và đào tạo 10. GV, NV Giáo viên, Nhân viên 11. HTCTTH Hoàn thành chương trình tiểu học 12. KHCN Khoa học Công nghệ 13. KTKN Kiến thức kỹ năng 14. KT-XH Kinh tế-xã hội 15. QLGD Quản lý Giáo dục viii
DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1: Quy mô lớp, học sinh, CBQL và giáo viên các trường Tiểu học huyện Vụ Bản năm học 2014-2015 ..................................................... 37 Bảng 2.2: Quy mô trường, lớp, học sinh cấp tiểu học huyện Vụ Bản năm học 2015-2016 (tại thời điểm tháng 9/2015)....................................... 39 Bảng 2.3. Thống kê chất lượng giáo dục tiểu học huyện Vụ Bản ....................... 44 Bảng 2.4. hống kê đội ngũ Hiệu trưởng trường tiểu học .................................... 45 Bảng 2.5. Kết quả điểm trung bình do Hiệu trưởng tự đánh giá và cán bộ, GV, NV đánh giá Hiệu trưởng (Trong 03 năm học: 2012 – 2013; 2013 – 2014 và năm học 2014 – 2015) ............................................... 50 Bảng 2.6 Kết quả điều tra năng lực theo lý thuyết quản lý hiện đại .................. 52 Bảng 2.7 Kết quả điều tra năng lực theo đổi mới giáo dục ............................... 54 Bảng 2.8 Kết quả điều tra nhận thức về vai trò của Hiệu trưởng tầm quan trọng của hoạt động bồi dưỡng đội ngũ Hiệu trưởng trường tiểu học huyện Vụ Bản ............................................................................... 56 Bảng 2.9 Kết quả điều tra nhu cầu bồi dưỡng của đội ngũ Hiệu trưởng trường tiểu học .................................................................................... 56 Bảng 2.10 Kết quả khảo sát thực trạng về nội dung, chương trình bồi dưỡng đội ngũ Hiệu trưởng trường tiểu học huyện Vụ Bản giai đoạn 2011-2015 ........................................................................................... 57 Bảng 2.11 Kết quả khảo sát thực trạng hình thức tổ chức, phương pháp bồi dưỡng .................................................................................................. 58 Bảng 2.12 Kết quả khảo sát xác lập nhu cầu bồi dưỡng năng lực của đội ngũ Hiệu trưởng trường tiểu học huyện Vụ Bản ....................................... 61 Bảng 2.13 Thực trạng lập kế hoạch bồi dưỡng năng lực cho đội ngũ Hiệu trưởng trường tiểu học của Phòng GD&ĐT huyện Vụ Bản ............... 62 Bảng 2.14 Kết quả khảo sát thực trạng tổ chức bộ máy hoạt động bồi dưỡng năng lực cho đội ngũ Hiệu trưởng trường tiểu học ............................. 63 Bảng 2.15 Kết quả khảo sát thực trạng chỉ đạo hoạt động bồi dưỡng năng lực cho đội ngũ Hiệu trưởng trường tiểu học............................................ 64 xix
Bảng 2.16 Kết quả khảo sát thực trạng kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động bồi dưỡng cho đội ngũ Hiệu trưởng trường tiểu học huyện Vụ Bản. ........... 66 Bảng 2.17. Kết quả khảo sát thực trạng thực hiện các điều chỉnh sau bồi dưỡng năng lực cho đội ngũ Hiệu trưởng trường tiểu học huyện Vụ Bản ................................................................................................ 68 xx
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài 1.1. Đào tạo, bồi dưỡng nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, trong đó có chất lượng đội ngũ Hiệu trưởng các nhà trường đã và đang là một nhiệm vụ có tính chiến lược trong quá trình đổi mới giáo dục nói chung và đổi mới quản lý giáo dục nói riêng ở nước ta hiện nay. Xuất phát từ vị trí, vai trò hết sức quan trọng của người quản lý ở vị trí cao nhất của nhà trường - người Hiệu trưởng, họ là người chịu trách nhiệm cao nhất về thực hiện sứ mệnh chính trị của nhà trường, là người lãnh đạo sự vận hành toàn bộ mọi hoạt động của nhà trường, có dấu ấn tinh thần mạnh mẽ đến sự phát triển của nhà trường. Một Hiệu trưởng giỏi có thể làm thay đổi căn bản bộ mặt, chất lượng giáo dục của một nhà trường, cho nên công tác bồi dưỡng và quản lý tốt hoạt động bồi dưỡng đội ngũ Hiệu trưởng để họ phát huy tốt vai trò của mình là một yêu cầu hết sức cần thiết. Tuy nhiên, từ trước đến nay, công tác bồi dưỡng và quản lý hoạt động bồi dưỡng đội ngũ Hiệu trưởng chưa đáp ứng được yêu cầu. Giai đoạn hiện nay, đang đặt ra những yêu cầu cao đối với người Hiệu trưởng, họ không chỉ là Thủ trưởng mà còn là Thủ lĩnh trong nhà trường. Là Thủ trưởng, họ phải làm cho mọi người “khẩu phục”, chấp hành các quyết định, mệnh lệnh mà họ đề ra; là Thủ lĩnh, họ phải làm cho mọi người “tâm phục”, đồng tình, đồng thuận với những đề xuất, những ý tưởng do họ khởi xướng và đồng lòng hướng làm theo. Họ là cánh chim đầu đàn thúc đẩy tất cả các hoạt động của nhà trường, vì “Thủ trưởng nào thì phong trào nấy”. Hiệu trưởng phải đại diện cho hình ảnh của cả một tập thể, đại diện cho văn hóa nhà trường, làm sao để cán bộ, giáo viên, nhân viên nhìn vào người Hiệu trưởng như thấy có bóng dáng của bản thân mình trong đó. Hiệu trưởng phải là người thấu hiểu tâm tư, tình cảm, nguyện vọng của các thành viên trong tập thể để kịp thời động viên, chia sẻ, tháo gỡ mọi khó khăn vướng mắc, là tấm gương sáng để mọi người noi theo. Hiệu trưởng phải là người lập quy hoạch, kế hoạch phát triển nhà trường và tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra, giám sát các hoạt động, dẫn dắt tập thể nhà trường đi lên bền vững. Lãnh đạo, quản lý thích ứng trước mọi biến đổi của đời sống xã hội cũng đặt ra cho người Hiệu trưởng phải được bồi dưỡng để đáp ứng yêu cầu. Hiệu trưởng, Thủ 1
trưởng - Thủ lĩnh nhà trường, hơn ai hết phải là người thích nghi đầu tiên với những thay đổi để dẫn dắt mọi người trong tổ chức nhà trường thích nghi được với những thay đổi ấy, Hiệu trưởng biết giữ nhịp để nhà trường phát triển “cân bằng động” với sự phát triển của xã hội. Bồi dưỡng để nâng cao năng lực lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý trường tiểu học cho đội ngũ Hiệu trưởng trường tiểu đang là một yêu cầu rất cấp thiết hiện nay. Bởi vì "Giáo dục ngày nay được xem như là ngôi nhà văn hoá của dân tộc. Người ta không nhìn thấy giáo dục một cách cụ thể, nhưng có thể cảm nhận được nó trong từng tế bào của cuộc sống. Giáo dục không bị chia cắt bởi thời gian, không bị pha loãng trong không gian". Giáo dục tiểu học lại là nền móng ngôi nhà văn hoá của dân tộc. Cái móng có chắc thì ngôi nhà mới vững. Bậc học này đặt cơ sở cho sự hình thành và phát triển nhân cách hài hoà của cả cuộc đời con người. Vì vậy, phát triển trường tiểu học có ý nghĩa căn cốt cho sự phát triển của giáo dục phổ thông, trong quá trình phát triển ấy, vai trò của người Hiệu trưởng trường tiểu học là đặc biệt quan trọng, nếu Hiệu trưởng không đủ năng lực theo yêu cầu sẽ không thể hoàn thành được nhiệm vụ. 1.2. Phòng Giáo dục và Đào tạo là cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân cấp huyện có nhiệm vụ và quyền hạn đặc thù để thực hiện chức năng quản lý nhà nước về giáo dục và đào tạo ở địa phương, trong đó có nhiệm vụ tất yếu và rất quan trọng đó là “Xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện việc đào tạo, bồi dưỡng công chức, viên chức các cơ sở giáo dục thuộc thẩm quyền quản lý của Ủy ban nhân dân cấp huyện sau khi được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt”, Theo Thông tư Số 11/2015/TTLT-BGDĐT-BNV, ngày 29/05/2015, Thông tư liên tịch Bộ GD&ĐT và Bộ Nội vụ có ý nghĩa rất lớn đến công tác bồi dưỡng nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ công chức, viên chức giáo dục nói chung trong đó có đội ngũ Hiệu trưởng trường tiểu học trước yêu cầu đổi mới giáo dục. Như vậy, khâu then chốt để thực hiện tốt nhiệm vụ trên chính là việc bồi dưỡng và quản lý hoạt động bồi dưỡng đội ngũ Hiệu trưởng trường tiểu học nhằm nâng cao năng lực cho đội ngũ Hiệu trưởng trường tiểu học. Nếu tổ chức tốt hoạt động bồi dưỡng và quản lý tốt hoạt động bồi dưỡng cho đội ngũ Hiệu trưởng trường tiểu học sẽ tạo động lực thúc đẩy sự chuyển biến mạnh mẽ đối với trường tiểu học nói riêng và giáo dục tiểu học của một huyện nói chung theo 2
hướng “chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa”. Thông qua bồi dưỡng, đội ngũ Hiệu trưởng trường tiểu học có khả năng tiếp cận nhanh được với các phương pháp quản lý mới, quản lý hiện đại, có tinh thần mạnh dạn áp dụng các phương pháp quản lý hiệu quả, có bản lĩnh, nhiệt tình, tận tâm, thân thiện, có kinh nghiệm điều hành, có ý chí vươn lên, sáng tạo trong tổ chức thực hiện nhiệm vụ, làm đầu tàu cho tập thể sư phạm nhà trường, mạnh dạn đổi mới, xây dựng được các kế hoạch dài hạn, trung hạn và ngắn hạn nhằm xây dựng nhà trường theo hướng tiên tiến, hiện đại, có khả năng báo cáo chuyên đề và bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên, phân công sắp xếp đội ngũ theo quy định và phù hợp với tình hình thực tế của nhà trường một cách hợp lý để phát huy tối đa năng lực của từng cá nhân; ứng dụng được và ứng dụng tốt CNTT trong công tác lãnh đạo và quản lý nhà trường…Thế nhưng hiện nay, công tác bồi dưỡng đội ngũ Hiệu trưởng trường tiểu học của Phòng GD&ĐT huyện Vụ Bản vẫn còn nhiều bất cập. “Quản lý là nghiệp xưa nhất và cũng là nghề mới nhất” [30, tr33], vì vậy bồi dưỡng để cập nhật những nội dung quản lý mới là điều tất yếu phải thực hiện. Những năm gần đây, mặc dù công tác bồi dưỡng năng lực lãnh đạo quản lý cho đội ngũ Hiệu trưởng trường tiểu học huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định đã có sự chuyển biến khá tích cực, song nhìn chung, đội ngũ Hiệu trưởng trường tiểu học vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu của sự nghiệp đổi mới giáo dục cả về số lượng, cơ cấu và chất lượng. Bên cạnh đó, việc quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực cho đội ngũ Hiệu trưởng các trường tiểu học chưa được quan tâm một cách thỏa đáng, nhiều khi mang tính hình thức, chưa khoa học và hiệu quả không cao, chưa có kế hoạch dài hạn trong công tác đào tạo, bồi dưỡng để nâng cao trình độ đội ngũ Hiệu trưởng, đó cũng là lý do đến nay, tại huyện Vụ Bản, đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục ở các nhà trường nói chung và đội ngũ Hiệu trưởng trường tiểu học nói riêng chưa ai có trình độ Thạc sỹ QLGD, lớp kế cận trong diện quy hoạch nguồn CBQL cũng chưa có ai và cũng chưa có một đề tài nào nghiên cứu hay đề cập đến vấn đề quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực cho đội ngũ Hiệu trưởng các trường tiểu học. Vì vậy, vấn đề quản lý hoạt động bồi dưỡng nâng cao năng lực đội ngũ Hiệu trưởng trường tiểu học huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định trong giai đoạn hiện nay 3
nhằm đáp ứng yêu cầu của đổi mới giáo dục là vô cùng cấp thiết. Xuất phát từ những lý do nêu trên, tác giả chọn đề tài nghiên cứu: “Quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực cho đội ngũ Hiệu trưởng các trường tiểu học huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định trong giai đoạn hiện nay” với mong muốn đánh giá thực trạng bồi dưỡng và quản lý hoạt động bồi dưỡng đội ngũ Hiệu trưởng các trường tiểu học, qua đó, đề ra các biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng cho đội ngũ Hiệu trưởng các trường tiểu học nhằm nâng cao năng lực cho đội ngũ Hiệu trưởng các trường tiểu học của huyện Vụ Bản, có tính khả thi, phù hợp với xu thế phát triển của giáo dục đào tạo, của xã hội và đáp ứng được mục tiêu phát triển giáo dục của địa phương. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề xuất biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực cho đội ngũ Hiệu trưởng các trường tiểu học huyện Vụ Bản tỉnh Nam Định nhằm nâng cao năng lực quản lý lãnh đạo nhà trường cho đội ngũ Hiệu trưởng trường tiểu học, phù hợp với tình hình phát triển giáo dục tiểu học ở địa phương, đáp ứng yêu cầu của đổi mới giáo dục tiểu học trong giai đoạn hiện nay. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động bồi dưỡng đội ngũ Hiệu trưởng trường tiểu học 3.2. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực cho đội ngũ Hiệu trưởng các trường tiểu học huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định trong giai đoạn hiện nay. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu 4.1. Hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực cho Hiệu trưởng trường tiểu học của phòng GD&ĐT. 4.2. Điều tra, khảo sát và đánh giá thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực cho đội ngũ Hiệu trưởng các trường tiểu học huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định. 4.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực cho đội ngũ Hiệu trưởng các trường tiểu học huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định trong giai đoạn hiện nay. 4
5. Giới hạn, phạm vi nghiên cứu 5.1. Giới hạn về đối tượng nghiên cứu Nghiên cứu đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực cho Hiệu trưởng các trường tiểu học huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định. 5.2. Giới hạn địa bàn nghiên cứu: Nghiên cứu tại Phòng Giáo dục& Đào tạo và các trường tiểu học thuộc huyện Vụ Bản tỉnh Nam Định. 5.3. Giới hạn về khách thể khảo sát, điều tra Gồm 03 nhóm: + Hiệu trưởng các trường tiểu học huyện Vụ Bản; số lượng: 26 người + Lãnh đạo, chuyên viên phòng GD&ĐT, Phòng Nội vụ huyện Vụ Bản, số lượng: 17 người; + Phó Hiệu trưởng và một số giáo viên (quy hoạch nguồn CBQL) các trường tiểu học trên địa bàn huyện Vụ Bản: 100 - 126 người. 5.4. Chủ thể thực hiện biện pháp quản lý: Phòng GD&ĐT huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định 6. Câu hỏi nghiên cứu Khung năng lực người Hiệu trưởng trường tiểu học bao gồm những thành tố nào? Xác định nội dung quản lý hoạt động bồi dưỡng Hiệu trưởng trường tiểu học theo tiếp cận nào là phù hợp? Thực trạng năng lực và thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng đội ngũ Hiệu trưởng trường tiểu học của Phòng GD&ĐT huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định trong thời gian qua như thế nào? Những kết quả đạt được, hạn chế và nguyên nhân của nó là gì? Cần có những biện pháp nào để quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực Hiệu trưởng trường tiểu học đạt hiệu quả để nâng cao chất lượng đội ngũ Hiệu trưởng trường tiểu học trong giai đoạn thực hiện đổi mới giáo dục tiểu học hiện nay? 7. Giả thuyết khoa học Chất lượng hoạt động bồi dưỡng và chất lượng đội ngũ Hiệu trưởng trường tiểu học huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định sẽ được nâng cao nếu nghiên cứu đề xuất và áp dụng thực hiện các biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng đội ngũ Hiệu trưởng của Phòng Giáo dục & Đào tạo Vụ Bản theo tiếp cận khảo sát nhu cầu bồi dưỡng và 5
thực hiện tốt các chức năng quản lý cơ bản trong hoạt động bồi dưỡng phù hợp với nhu cầu, điều kiện thực tế của đội ngũ Hiệu trưởng, với địa phương và xu thế đổi mới giáo dục hiện nay. 8. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài 8.1. Ý nghĩa lý luận Làm rõ một số vấn đề lý luận về quản lý hoạt động bồi dưỡng đội ngũ Hiệu trưởng, nghiên cứu thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng, chỉ ra những thành công và mặt hạn chế cùng những nguyên nhân, cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng các biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực Hiệu trưởng trường tiểu học, trong giai đoạn đổi mới Giáo dục tiểu học hiện nay ở huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định. 8.2. Ý nghĩa thực tiễn Kết quả nghiên cứu được chuyển giao áp dụng cho Phòng GD&ĐT huyện Vụ Bản - chủ thể quản lý các trường tiểu học thuộc huyện Vụ Bản trong hoạt động quản lý bồi dưỡng đội ngũ Hiệu trưởng trường tiểu học giai đoạn hiện nay. 9. Phương pháp nghiên cứu 9.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận - Nghiên cứu các quan điểm, lý luận về quản lý, quản lý giáo dục; Chỉ thị, Nghị quyết của Đảng, Nhà nước, ngành giáo dục; phân tích, phân loại, xác định các khái niệm cơ bản; đọc sách, báo, bài viết, tham khảo các công trình nghiên cứu có liên quan để hình thành cơ sở lý luận cho đề tài. - Hồi cứu tài liệu để phân tích tổng hợp, hệ thống hóa những vấn đề liên quan làm cơ sở lý luận cho thực tiễn 9.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp quan sát: Quan sát hoạt động lãnh đạo, quản lý của các Hiệu trưởng trường tiểu học thuộc địa bàn nghiên cứu. - Phương pháp phỏng vấn: Phỏng vấn trực tiếp lãnh đạo UBND, lãnh đạo, chuyên viên Phòng Nội vụ, Phòng GD&ĐT huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định. - Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi đối với Hiệu trưởng, cán bộ quản lý, chuyên viên Phòng GD&ĐT và một số giáo viên các trường tiểu học huyện Vụ Bản, 6
tỉnh Nam Định để đánh giá thực trạng năng lực, hoạt động bồi dưỡng và quản lý hoạt động bồi dưỡng đội ngũ Hiệu trưởng trường tiểu học. - Phương pháp chuyên gia: Xin ý kiến các chuyên gia về các biện pháp đề xuất quản lý hoạt động bồi dưỡng đội ngũ Hiệu trưởng trường tiểu học giai đoạn hiện nay. 9.3. Nhóm phương pháp bổ trợ - Sử dụng phương pháp thống kê toán học, các phần mềm tin học ứng dụng để xử lý các kết quả nghiên cứu. 10. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn có 3 chương với nội dung chính như sau: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực cho đội ngũ Hiệu trưởng các trường tiểu học của phòng giáo dục và đào tạo. Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực cho đội ngũ Hiệu trưởng các trường tiểu học huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định. Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực cho đội ngũ Hiệu trưởng các trường tiểu học huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định trong giai đoạn hiện nay. 7
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG ĐỘI NGŨ HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TIỂU HỌC CỦA PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề Năng lực lãnh đạo, quản lý của đội ngũ Hiệu trưởng có vai trò đặc biệt quan trọng đến chất lượng giáo dục, đến thương hiệu và sự thành công của một nhà trường, của sự nghiệp giáo dục. Nhiều quốc gia trên thế giới đã rất chú trọng đầu tư cho hoạt động bồi dưỡng nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác của người Hiệu trưởng nhằm đáp ứng thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ của nhà trường theo xu hướng phát triển. 1.1.1. Nghiên cứu ngoài nước Vào giữa thế kỷ XVIII, các nhà khoa học Robert Owen (1771-1858), Andrew Ure (1778- 1875) đưa ra ý tưởng muốn tăng năng xuất lao động cần tập trung giải quyết một số yếu tố chủ yếu là tạo ra phúc lợi công cộng, tìm giải pháp giám sát công nhân, quan tâm đến mối quan hệ giữa người quản lý với người bị quản lý và nâng cao trình độ quản lý cho các nhà quản lý. Tiếp đó Frederick Win slow Taylor (1856-1915) với công trình tiêu biểu là cuốn: “Những nguyên tắc quản lý khoa học” xuất bản năm 1911, ông quan niệm: “Quản lý là biết được chính xác điều bạn muốn người khác làm và sau đó hiểu được rằng họ đã hoàn thành công việc một cách tốt nhất và rẻ nhất” [16, tr76]. Henri Fayol (1841-1925) người Pháp đã có công trình “Tổng quát về quản lý hành chính” xuất bản năm 1916. Cống hiến lớn nhất của ông là đưa ra 5 chức năng cơ bản của quản lý, 16 quy tắc về chức trách quản lý và 14 nguyên tắc quản lý hành chính. Theo ông, người quản lý nếu có đủ năng lực tư duy và năng lực thực tiễn kết hợp nhuần nhuyễn các chức năng, các quy tắc, các nguyên tắc quản lý thì chất lượng và hiệu quả hoạt động của tổ chức được nâng cao [16, tr79]. Giáo dục thế kỷ XXI diễn ra trong bối cảnh thế giới có những biến đổi sâu sắc. Nền kinh tế thế giới chuyển từ kinh tế công nghiệp sang kinh tế tri thức, nền văn minh loài người chuyển từ văn minh công nghiệp sang văn minh trí tuệ. Toàn cầu hóa kinh tế là một xu thế khách quan lôi cuốn ngày càng nhiều nước tham gia, 8
đặt ra cho các nhà trường, đặc biệt là người đứng đầu - người Hiệu trưởng những trách nhiệm mới. Đã có nhiều nhà khoa học trên thế giới nghiên cứu về vai trò, nhiệm vụ, sự ảnh hưởng của người đứng đầu trường học đối với sự phát triển giáo dục và đất nước, như một số tác giả sau: Whitake K.S (2003) đã đưa ra cái nhìn tổng quan về sự thay đổi vai trò của Hiệu trưởng và giáo viên trong quản lý, lãnh đạo, trách nhiệm và mối quan hệ với cộng đồng. Murphy J (1992) đã nghiên cứu về sự cần thiết phải cải tiến việc đào tạo các nhà lãnh đạo giáo dục khi môi trường giáo dục thay đổi, đó là những tác động của các biện pháp cải cách về môi trường làm việc của Hiệu trưởng trường học đến việc hỗ trợ giáo viên thành công, quản lý cải cách và mở rộng cộng đồng nhà trường. Amy Mednick (2003) đề cập đến vai trò mới của Hiệu trưởng trường học, đó là việc chia sẻ quyền quyết định với giáo viên và nhân viên, cung cấp các điều kiện hỗ trợ cho các hoạt động, đôn đốc nhân viên tìm hiểu và đổi mới hoạt động thực hành, hợp tác phát triển, quản lý giám sát quá trình thay đổi. Peter Jones (2007) cho rằng, Hiệu trưởng vừa là nhà quản lý, nhà lãnh đạo, nhà phát triển chương trình giảng dạy và là người sáng tạo. Do đó, Hiệu trưởng phải hiểu biết về vai trò của mình, có định hướng rõ ràng về công việc, xác định được nhu cầu thời gian cho mỗi công việc, vì vậy họ cần phải được bồi dưỡng. Công tác bồi dưỡng đội ngũ nhà giáo và cán bộ QLGD ở một số quốc gia có nền GD phát triển, được coi là mô hình kiểu mẫu trên thế giới cũng rất được coi trọng. Tại Nhật Bản, công tác bồi dưỡng đội ngũ nhà giáo và cán bộ QLGD được phân cấp hoàn toàn cho Hội đồng giáo dục mỗi tỉnh, đó là việc tổ chức bồi dưỡng theo định kỳ, tham quan và học tập tại các quốc gia có nền GD tiên tiến, hoặc liên kết với các trường Đại học, Viện nghiên cứu, các tổ chức khác để bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ và trau dồi các kỹ năng khác. Bên cạnh đó, Bộ GDĐT còn tổ chức các hội thảo cấp Trung ương cho giáo viên (trong 6 tuần), cho CBQL (trong 4 tuần) và hỗ trợ cho các chương trình bồi dưỡng của các tỉnh. Tại Phần Lan, công tác QLGD từ Bộ GD tới Sở giáo dục thực hiện dựa trên sự linh hoạt với nguyên tắc phân quyền và hỗ trợ. Trung ương đưa ra các chỉ đạo, hướng dẫn, 9