Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học tại các trường Tiểu học quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội

Chia sẻ: Tomcangxanh90 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:109

Thêm vào BST

Báo xấu

27
lượt xem 15
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là quản lý hoạt động ứng dụng CNTT trong dạy học tại các trường Tiểu học quận Thanh Xuân, luận văn đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao năng lực quản lý tại trường Tiểu học. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học tại các trường Tiểu học quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI NGUYỄN THỊ BÍCH THỦY QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN TRONG DẠY HỌC TẠI CÁC TRƢỜNG TIỂU HỌC QUẬN THANH XUÂN, THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC Hà Nội, năm 2019
VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI NGUYỄN THỊ BÍCH THỦY QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN TRONG DẠY HỌC TẠI CÁC TRƢỜNG TIỂU HỌC QUẬN THANH XUÂN, THÀNH PHỐ HÀ NỘI Ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 8.14.01.14 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: GS.TS.VŨ DŨNG Hà Nội, năm 2019
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu độc lập của riêng tôi. Các số liệu và tư liệu được sử dụng từ nguồn tài liệu rõ ràng và là kết quả của quá trình nghiên cứu, tiến hành khảo sát thực tế của tôi. Tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm về công trình nghiên cứu của mình. Tác giả Nguyễn Thị Bích Thủy
LỜI CẢM ƠN Trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thiện luận văn, tác giả đã nhận được sự quan tâm, động viên, giúp đỡ nhiệt tình của quý thầy cô, gia đình và bạn bè đồng nghiệp. Với tấm lòng biết ơn sâu sắc, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất đến GS.TS.Vũ Dũng người thầy đã tận tâm chỉ bảo hướng dẫn tôi trong quá trình thực hiện luận văn. Tác giả xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo, chuyên viên Phòng Giáo dục và Đào tạo quận Thanh Xuân, Ban giám hiệu và giáo viên các trường Tiểu học quận Thanh Xuân đã nhiệt tình cộng tác, cung cấp thông tin, tư liệu, tham gia đóng góp ý kiến và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình nghiên cứu thực tế. Xin được gửi lời cảm ơn chân thành đến quý thầy cô khoa Tâm lí- Giáo dục, Học viện Khoa học Xã hội, bạn bè đồng nghiệp và gia đình đã cổ vũ, động viên, giúp đỡ tác giả trong thời gian học tập, hoàn thành luận văn. Mặc dù đã rất cố gắng song luận văn không tránh khỏi những thiếu sót, hạn chế nhất định. Tác giả rất mong nhận được các ý kiến đóng góp chân thành của quý Thầy Cô, các nhà khoa học và bạn bè đồng nghiệp để luận văn được hoàn thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn! Tác giả Nguyễn Thị Bích Thủy
MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN TRONG DẠY HỌC Ở TRƢỜNG TIỂU HỌC .................................................................................. 13 1.1. Hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học ở trường Tiểu học ..................................................................................................... 13 1.2. Quản lý hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin dạy học ở trường Tiểu học ..................................................................................................... 28 1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học ở trường Tiểu học ............................................... 36 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN TẠI CÁC TRƢỜNG TIỂU HỌC QUẬN THANH XUÂN, THÀNH PHỐ HÀ NỘI ................................................... 39 2.1. Thực trạng hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học tại các trường Tiểu học quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội .......... 39 2.2. Thực trạng quản lý hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học tại các trường Tiểu học quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội ... 44 2.3. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học tại các trường Tiểu học quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội ........................................................................... 51 2.4. Đánh giá thực trạng quản lý hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học của các trường Tiểu học quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội ................................................................................................ 54 Chƣơng 3: CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN TRONG DẠY HỌC TẠI CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC QUẬN THANH XUÂN, THÀNH PHỐ HÀ NỘI ..................... 59
3.1. Vài nét khái quát về giáo dục và đào tạo quận Thanh Xuân ............. 59 3.2. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp...................................................... 60 3.3. Các biện pháp quản lý hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học tại các trường Tiểu học quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội ......... 61 3.4. Khảo nghiệm về tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ..... 70 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................... 76 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 80 PHỤ LỤC
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Viết tắt Viết đầy đủ CNTT Công nghệ thông tin ĐTB Điểm trung bình GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1.Thực trạng ứng dụng công nghệ thông tin vào chuẩn bị bài giảng ...... 39 Bảng 2.2. Thực trạng ứng dụng công nghệ thông tin vào tổ chức giảng dạy trên lớp ......................................................................................... 41 Bảng 2.3. Thực trạng ứng dụng công nghệ thông tin vào việc kiểm tra, đánh giá học sinh .......................................................................................... 43 Bảng 2.4.Thực trạng quản lý việc ứng dụng công nghệ thông tin vào chuẩn bị bài giảng ........................................................................................... 44 Bảng 2.5. Thực trạng quản lý việc ứng dụng công nghệ thông tin vào tổ chức giảng dạy trên lớp của giáo viên ................................................ 47 Bảng 2.6. Thực trạng quản lý việc ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động kiểm tra, đánh giá học sinh ................................................ 49 Bảng 2.7. Ảnh hưởng của các yếu tố khách quan .......................................... 51 Bảng 2.8. Ảnh hưởng của các yếu tố chủ quan .............................................. 53 Bảng 3.1. Tính cần thiết của các biện pháp .................................................... 71 Bảng 3.2. Tính khả thi của các biện pháp ....................................................... 73 DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 3.1. Mối quan hệ giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ..................................................................................... 75
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Sự bùng nổ của công nghệ thông tin nói riêng và khoa học công nghệ nói chung đang có tác động mạnh mẽ vào sự phát triển của mọi ngành nghề trong đời sống xã hội, thúc đẩy quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đã tạo ra những cơ hội thách thức cho ngành giáo dục trong việc đào tạo nguồn nhân lực theo yêu cầu mới của thời đại. Trong bối cảnh giáo dục Việt Nam đang có những bước đổi mới căn bản và toàn diện, ứng dụng công nghệ thông tin có tác dụng làm thay đổi mạnh mẽ phương pháp, hình thức tổ chức dạy học, tiến tới một nền giáo dục điện tử đáp ứng nhu cầu của từng cá nhân người học. CNTT là phương tiện để tiến tới “xã hội học tập”. Mặt khác, giáo dục và đào tạo đóng vai trò quan trọng thúc đẩy sự phát triển của CNTT thông qua việc cung cấp nguồn nhân lực cho CNTT. Những năm gần đây, toàn ngành giáo dục và đào tạo đã tích cực triển khai, ứng dụng CNTT trong quản lý, điều hành, bước đầu đã xây dựng cơ sở dữ liệu toàn ngành, phục vụ thông tin quản lý giáo dục. Từ phía các nhà trường, CNTT cũng được ứng dụng trong việc kết nối nhà trường với phụ huynh, sử dụng sổ điểm điện tử, học bạ điện tử...Với việc đổi mới phương pháp dạy và học, vai trò của CNTT đã thể hiện ngày một rõ nét góp phần phát triển năng lực người học. Từ đây, CNTT được ứng dụng để triển khai các giải pháp trường học điện tử, lớp học thông minh. Sắp tới, chương trình giáo dục phổ thông mới sẽ được triển khai đối với cấp Tiểu học, bắt đầu từ lớp 1. Không chỉ đổi mới về nội dung, giáo dục phổ thông muốn theo kịp cuộc sống nhất thiết phải đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức dạy học theo hướng ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin và sử dụng các thiết bị dạy học hiện đại. Đặc biệt đối với đặc điểm tâm lý học sinh Tiểu học, việc ứng dụng CNTT trong các tiết dạy còn thu hút sự chú ý, tạo hứng thú học tập, tích cực hóa hoạt động nhận thức, phát triển năng lực cho các em. Như vậy, ứng dụng CNTT đã thể hiện rõ vai trò quan trọng của mình đối với ngành giáo dục nói chung và đối với bậc Tiểu học nói riêng. Để ứng dụng CNTT phát huy được hiệu quả cao nhất không thể thiếu 1
các biện pháp quản lý phù hợp với thực tế ở mỗi cơ sở giáo dục và đào tạo. Quản lý hoạt động ứng dụng CNTT tốt sẽ nâng cao hiệu quả của hoạt động ứng dụng CNTT trong dạy học, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục trong nhà trường, đảm bảo đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục trong thời kì mới. Trong những năm qua, ngành GD&ĐT quận Thanh Xuân luôn nhận được sự quan tâm của Ủy ban nhân dân quận, các trường học trên địa bàn đã được đầu tư, nâng cấp về cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học hiện đại, tạo thuận lợi cho việc ứng dụng công nghệ thông tin nhằm giúp các trường thực hiện tốt nhiệm vụ chiến lược của toàn ngành. Bản thân mỗi cơ sở giáo dục đều đẩy mạnh việc triển khai ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy và học tập. Đến nay, phong trào ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy ở các trường trên địa bàn quận đã trở thành một xu thế mạnh mẽ, rất nhiều những thành tựu của CNTT đã được ứng dụng trong các hoạt động dạy học. Đội ngũ giáo viên có nhiều cố gắng ứng dụng CNTT trong dạy học. Tuy nhiên, việc ứng dụng CNTT trong dạy học không chỉ là việc trang bị những chiếc máy tính bảng thay cho sách giáo khoa, hay máy chiếu thay cho bảng đen, mà còn đảm bảo sự thống nhất và tính bền vững. Khai thác và sử dụng những thành tựu về CNTT như thế nào, mức độ sử dụng ra sao để đem lại hiệu quả cao cho quá trình giảng dạy và phục vụ tốt cho nhu cầu người học vẫn là điều băn khoăn của những người thầy tâm huyết với nghề. Trên thực tế, việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quá trình đổi mới phương pháp dạy học là có song ở một số nơi hoặc một số tiết học vẫn chưa được nghiên cứu kĩ nên việc ứng dụng vẫn chưa được đúng chỗ, đúng lúc dẫn đến tình trạng lạm dụng hoặc ngẫu hứng, tự phát. Trong quá trình ứng dụng CNTT còn nảy sinh một số vấn đề hạn chế như: Sự thiếu đồng bộ trong các biện pháp quản lý của nhà trường, nhận thức, trình độ, kĩ năng CNTT của đội ngũ giáo viên, năng lực, kinh nghiệm quản lý của Ban giám hiệu. Có nhiều yếu tố tác động đến việc nâng cao hiệu quả ứng dụng CNTT trong dạy học ở trường Tiểu học tuy nhiên, quản lý hoạt động ứng dụng CNTT cũng là một yếu tố tác động đến nội dung, hình thức, phương pháp ứng dụng CNTT trong dạy học. Chính vì vậy cần có nghiên cứu chuyên sâu về vấn đề này nhằm đưa ra 2
những biện pháp chỉ đạo phù hợp thực tế nhà trường để các hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy được thực hiện một cách có kế hoạch, đồng bộ, hiệu quả rõ ràng. Nhờ đó, giáo viên có định hướng cụ thể, khoa học khi ứng dụng công nghệ thông tin vào việc giảng dạy. Xuất phát từ những yêu cầu thực tế trên, tôi đã chọn và nghiên cứu đề tài: “Quản lý hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học tại các trường Tiểu học quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội” làm đề tài luận văn tốt nghiệp. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu đề tài 2.1. Tổng quan tài liệu nghiên cứu về hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học Trong những năm gần đây, Đảng và nhà nước ta đã quan tâm chỉ đạo việc ứng dụng CNTT ở nhiều lĩnh vực GD&ĐT nhằm đổi mới quản lý giáo dục nói chung và đổi mới phương pháp dạy học nói riêng. Chỉ thị 58/CT-TW ngày 17/10/2000 về đẩy mạnh ứng dụng và phát triển CNTT phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đã được ban chấp hành Trung ương ban hành [1] Ngày 25/01/2017 Thủ tướng chính phủ đã ban hành Quyết định số 117/ QĐ- TTg phê duyệt đề án “Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và hỗ trợ các hoạt động dạy và học, nghiên cứu khoa học góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo giai đoạn 2016- 2020, định hướng đến năm 2025” [9] Như vậy việc ứng dụng CNTT trong các nhà trường giai đoạn 2016- 2020, định hướng đến năm 2025 cần đáp ứng những yêu cầu mới theo nội dung đề án. Trong dạy học, CNTT được sử dụng như một công cụ lao động trí tuệ, giúp lãnh đạo nhà trường nâng cao chất lượng quản lý, giúp các thầy cô giáo nâng cao chất lượng dạy học. Như vậy, việc ứng dụng CNTT chính là điều kiện tất yếu để thực hiện mục tiêu đổi mới GD&ĐT trong giai đoạn hiện nay. Nghiên cứu về hoạt động ứng dụng CNTT trong dạy học có các tác giả sau: - Quách Tuấn Ngọc, (1999) “Đổi mới phương pháp giảng dạy bằng CNTT- xu hướng của thời đại”, công trình nghiên cứu được báo cáo tại hội thảo “Tin học trong 3
quản lý nhà trường”, đăng trên tạp chí Đại học và Giáo dục chuyên nghiệp, đã nêu được quan điểm dạy học theo hướng ứng dụng CNTT. Đề tài cũng trình bày được kết quả thử nghiệm bước đầu việc sử dụng CNTT trong dạy học được thực hiện tại trung tâm CNTT Bộ GD&ĐT [dẫn theo 19, tr10-15] - Đào Thái Lai cùng nhóm nghiên cứu (2006), “Ứng dụng CNTT trong dạy học ở trường phổ thông Việt Nam”, đề tài nghiên cứu khoa học. Nghiên cứu được tiến hành đối với các trường phổ thông tại Việt Nam. Đề tài đã thu được một số kết quả quan trọng về cơ sở lý luận và thực tiễn ứng dụng CNTT trong trường phổ thông. Trên cơ sở phân tích thực trạng ứng dụng CNTT ở một số trường phổ thông, nhóm nghiên cứu đã xây dựng được một số nguyên tắc, phương pháp ứng dụng CNTT và yêu cầu về CNTT đối với giáo viên [dẫn theo 18] - Lê Văn Tiến (2009), “Ứng dụng CNTT góp phần đổi mới phương pháp dạy học toán ở trường phổ thông”, Tạp chí khoa học Đại học Sư Phạm thành phố Hồ Chí Minh số 16. Nghiên cứu đã xác định được một số yêu cầu và giải pháp ứng dụng CNTT trong dạy học Toán ở trường phổ thông như: Thiết kế các ứng dụng CNTT trên cơ sở đảm bảo yêu cầu đặc trưng của phương pháp dạy học; khai thác CNTT theo hướng tăng cường hoạt động thực nghiệm; Thiết kế bài giảng theo hướng phát triển khả năng khai thác CNTT của người học [dẫn theo 29, tr.125-133] 2.2. Tình hình nghiên cứu về quản lý hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học Nghiên cứu về thực trạng và đề xuất biện pháp quản lý ứng dụng CNTT trong dạy học ở một số cơ sở giáo dục như: Trường trung học phổ thông, Tiểu học, mầm non... có các tác giả như: - Trần Lê Duy Khiêm (2010) nghiên cứu “ Thực trạng quản lý việc ứng dụng CNTT vào giảng dạy của Hiệu trưởng trường Trung học phổ thông tại Cần Thơ”. Nghiên cứu được tiến hành tại Cần Thơ, trên hai nhóm khách thể là cán bộ quản lý và giáo viên trường Trung học phổ thông. Dựa trên cách tiếp cận chính là hệ thống- cấu trúc để tìm hiểu mối liên hệ giữa quản lý việc ứng dụng CNTT và quản lý các hoạt động khác trong nhà trường Trung học phổ thông. Nghiên cứu đã khẳng định 4
thực trạng quản lý việc ứng dụng CNTT vào giảng dạy của Hiệu trưởng trường Trung học phổ thông tại Cần Thơ có những ưu điểm về nhận thức của chủ thể quản lý, vai trò của ứng dụng CNTT, công tác xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện...và một số tồn tại như tổ chức hoạt động bồi dưỡng, chuyên đề, quản lý phương tiện thiết bị phục vụ ứng dụng CNTT trong dạy học...Trên cơ sở đánh giá thực trạng, xác định nguyên nhân, tác giả đã đề xuất được một số biện pháp quản lý ứng dụng CNTT vào giảng dạy của Hiệu trưởng trường Trung học phổ thông tại Cần Thơ [dẫn theo 17] - Nguyễn Thái Vĩnh Nguyên (2011) nghiên cứu “Thực trạng quản lý ứng dụng CNTT của Hiệu trưởng vào dạy học ở bậc Tiểu học tại quận 11, Thành phố Hồ Chí Minh” trên hai nhóm khách thể là cán bộ quản lý và giáo viên Tiểu học, dựa trên cách tiếp cận theo chức năng quản lí. Nghiên cứu đã xác định được thực trạng công tác quản lý việc sử dụng CNTT vào dạy học của Hiệu trưởng ở các trường Tiểu học quận 11, phân tích rõ ưu điểm: Nâng cao số lượng giáo viên đến với CNTT, chất lượng ứng dụng CNTT vào dạy học được quan tâm... đồng thời chỉ ra một số hạn chế như: một số Hiệu trưởng không thực hiện đúng quy trình quản lý, đặc biệt ở các khâu lập kế hoạch. Nghiên cứu cũng xác định nguyên nhân thực trạng chủ yếu là các nguyên nhân khách quan từ cơ chế tài chính, kinh phí hạn hẹp của các trường, trình độ CNTT của giáo viên, khả năng sử dụng các phương pháp dạy học mới phù hợp với ứng dụng CNTT...Từ việc đánh giá thực trạng, tác giả cũng đã đề xuất được một số biện pháp trong đó nhấn mạnh biện pháp xây dựng kế hoạch CNTT một cách cụ thể đồng bộ với việc nâng cao chế độ khen thưởng, động viên giáo viên[21] - Nguyễn Hương Giang (2016), nghiên cứu “Quản lý hoạt động ứng dụng CNTT trong dạy học ở các trường Tiểu học công lập quận Cầu Giấy, Hà Nội”, với 2 đối tượng khách thể nghiên cứu là cán bộ quản lý, giáo viên (141 người) tại 3 trường Tiểu học công lập thuộc địa bàn quận Cầu Giấy, Hà Nội. Với cánh tiếp cận nghiên cứu theo chức năng quản lý, đề tài đã xác định nội dung quản lý hoạt động ứng dụng CNTT trong dạy học tại trường Tiểu học bao gồm: lập kế hoạch ứng dụng CNTT trong dạy học, tổ chức hoạt động ứng dụng CNTT trong dạy học; kiểm tra 5
đánh giá hoạt động ứng dụng CNTT trong dạy học. Kết quả nghiên cứu cho thấy việc thực hiện ứng dụng CNTT trong dạy học tại các trường Tiểu học công lập quận Cầu Giấy có hướng tích cực song việc thực hiện chưa thường xuyên, hiệu quả chưa cao. Từ việc đánh giá thực trạng, phân tích các yếu tố ảnh hưởng, tác giả cũng đề xuất 5 biện pháp đẩy mạnh quản lý hoạt động ứng dụng CNTT trong dạy học tại các trường Tiểu học công lập quận Cầu Giấy, Hà Nội nhằm góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy ở các nhà trường [dẫn theo 12] Các nghiên cứu đều khẳng định ý nghĩa, hiệu quả của việc ứng dụng CNTT vào dạy học và vai trò quan trọng của các biện pháp quản lý. Qua đó các tác giả cũng đề xuất một số kiến nghị với các cấp quản lý như Phòng GD&ĐT, Sở GD&ĐT trong việc triển khai một số biện pháp quản lý ứng dụng CNTT vào dạy học tại các trường thuộc phạm vi quản lý. Từ các tổng hợp trên, tác giả nhận thấy quản lý ứng dụng CNTT trong hoạt động dạy học ở trường Tiểu học là một vấn đề cấp thiết nhưng mới được nghiên cứu dưới góc độ hẹp. Thực tế ở Việt Nam, việc đưa CNTT vào quản lý các hoạt động nhà trường nói chung và quản lý dạy học nói riêng hiện nay đang có những bước phát triển và những yêu cầu mới gắn với các nhiệm vụ chủ yếu của Đề án: “Tăng cường ứng dụng CNTT trong quản lý và hỗ trợ các hoạt động dạy- học, nghiên cứu khoa học, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2016-2020, định hướng đến năm 2025” như: Triển khai hệ thống thông tin quản lý, cơ sở dữ liệu toàn ngành GD&ĐT đáp ứng yêu cầu kết nối, liên thông tích hợp, chia sẻ thông tin đối với các hệ thống thông tin từ trung ương đến địa phương. Quản lý học sinh, quản lý giáo viên, quản lý thi, xếp thời khóa biểu, sổ quản lý điện tử; Tích hợp với trang thông tin điện tử của nhà trường trên môi trường mạng ở tất cả các cấp học; Đẩy mạnh ứng dụng CNTT đổi mới nội dung, phương pháp dạy-học, kiểm tra đánh giá và nghiên cứu khoa học.”[dẫn theo 9, tr.3- 4] Trong quá trình phát triển đó còn tồn tại nhiều vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu, giải quyết. Vì thế tác giả đã đi sâu nghiên cứu vấn đề quản lý hoạt động ứng dụng CNTT trong phạm vi các trường Tiểu học thuộc quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội nhằm đề xuất một số biện pháp 6
quản lý góp phần nâng cao hiệu quả đổi mới phương pháp dạy học nói riêng, nâng cao chất lượng giáo dục nói chung trong các trường Tiểu học hiện nay. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý hoạt động ứng dụng CNTT trong dạy học tại các trường Tiểu học quận Thanh Xuân, luận văn đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao năng lực quản lý tại trường Tiểu học. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu 1) Xây dựng cơ sở lý luận liên quan đến quản lý hoạt động ứng dụng CNTT trong dạy học. 2) Đánh giá thực trạng quản lý ứng dụng CNTT của Hiệu trưởng trong dạy học ở các trường Tiểu học quận Thanh Xuân thành phố Hà Nội. Chỉ ra những tồn tại và xác định nguyên nhân của tồn tại trong việc quản lý hoạt động ứng dụng CNTT ở các trường Tiểu học quận Thanh Xuân. 3) Đề xuất biện pháp quản lý ứng dụng CNTT trong dạy học tại các trường Tiểu học quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp quản lý hoạt động ứng dụng CNTT trong dạy học ở các trường Tiểu học quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội. 4.2. Phạm vi nghiên cứu. 4.2.1. Giới hạn phạm vi về nội dung nghiên cứu Có nhiều cách tiếp cận khai thác vấn đề quản lý hoạt động ứng dụng CNTT trong dạy học tại các trường Tiểu học quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội, tuy nhiên trong luận văn này, tôi chủ yếu sử dụng cách tiếp cận quá trình dạy học. Chính vì vậy tôi tập trung nghiên cứu quản lý hoạt động ứng dụng CNTT trong dạy học tại các trường Tiểu học quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội theo các nội dung cụ thể sau: Quản lý ứng dụng CNTT vào việc chuẩn bị bài giảng; Quản lý ứng dụng CNTT vào việc tổ chức giảng dạy trên lớp; Quản lý ứng dụng CNTT vào kiểm tra, đánh giá. 7
4.2.2. Giới hạn địa bàn nghiên cứu Trong nghiên cứu này, luận văn chỉ tiến hành khảo sát trong phạm vi quận Thanh Xuân, Thành phố Hà Nội. Đối tượng khảo sát: Cán bộ quản lý, giáo viên tại 6 trường Tiểu học thuộc quận Thanh Xuân, Thành phố Hà Nội, cụ thể gồm: - Trường Tiểu học Khương Mai, quận Thanh Xuân. - Trường Tiểu học Đặng Trần Côn, quận Thanh Xuân. - Trường Tiểu học Nguyễn Trãi, quận Thanh Xuân. - Trường Tiểu học Kim Giang, quận Thanh Xuân. - Trường Tiểu học Hạ Đình, quận Thanh Xuân. - Trường Tiểu học Thanh Xuân Nam, quận Thanh Xuân. Tổng số khách thể điều tra: 150 người trong đó, cán bộ quản lý 40 người, giáo viên Tiểu học 110 người. Số phiếu trưng cầu ý kiến: 120 phiếu; số phiếu phỏng vấn sâu: 30 phiếu. 4.2.3. Thời gian nghiên cứu Đề tài nghiên cứu thực trạng quản lý ứng dụng CNTT trong dạy học ở các trường Tiểu học quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội giai đoạn tháng 02/2019-tháng 07/2019. 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Phƣơng pháp luận nghiên cứu 5.1.1. Tiếp cận hệ thống Ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động dạy học đòi hỏi phái kết hợp đồng bộ nhiều yếu tố. Đó là các yếu tố thuộc về giáo viên - chủ thể ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động dạy học và yếu tố công nghệ thông tin (phần mềm, máy tính, máy chiếu…). Các yếu tố này cần được phối hợp đồng bộ, theo một qui trình chặt chẽ, hỗ trợ lẫn nhau. 5.1.2. Tiếp cận quá trình dạy học Hoạt động dạy học gồm quá trình với các bước sau: Giáo viên chuẩn bị bài giảng; giáo viên tổ chức giảng trên lớp; Tổ chức kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh. Vì vậy, quản lý hoạt động ứng dụng CNTT trong dạy học cũng gồm 8
một quá trình tương ứng với các bước trên. Cụ thể là: Quản lý ứng dụng CNTT vào việc chuẩn bị bài giảng; Quản lý ứng dụng CNTT vào việc tổ chức giảng dạy trên lớp; Quản lý ứng dụng CNTT vào kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh. 5.2. Phƣơng pháp nghiên cứu 5.2.1. Phương pháp nghiên cứu văn bản, tài liệu a. Mục đích của phương pháp Phương pháp nghiên cứu văn bản, tài liệu được sử dụng để thu thập tư liệu, thông tin có liên quan đến việc nghiên cứu lý luận quản lý hoạt động ứng dụng CNTT trong dạy học, các yếu tố ảnh hưởng đến việc quản lý hoạt động ứng dụng CNTT trong dạy học làm cơ sở để xây dựng khung lí thuyết của đề tài. b. Nội dung của phương pháp Tổng quan tình hình nghiên cứu từ các văn bản, tài liệu như: sách, tài liệu về giáo dục, về quản lí giáo dục, về CNTT và ứng dụng CNTT; chủ trương đường lối, nghị quyết, chính sách của Đảng, pháp luật của nhà nước, các văn bản của Bộ GD&ĐT, của Sở GD&ĐT Hà Nội về CNTT và quản lý việc ứng dụng CNTT để xây dựng khung lí thuyết nghiên cứu quản lí hoạt động ứng dụng CNTT trong dạy học ở trường Tiểu học bao gồm: Hệ thống khái niệm công cụ, các nội dung lí luận về hoạt động ứng dụng CNTT và quản lý hoạt động ứng dụng CNTT. c. Cách tiến hành phương pháp Tổng hợp, phân tích, so sánh, khát quát hóa các tài liệu (các văn bản pháp qui và các công trình nghiên cứu) để xây dựng hệ thống khái niệm công cụ và những vấn đề lí luận có liên quan của luận văn. 5.2.2. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi a. Mục đích của phương pháp Sử dụng công cụ bảng hỏi để thu thập ý kiến của cán bộ quản lý, giáo viên Tiểu học về các vấn đề liên quan đến thực trạng ứng dụng CNTT trong dạy học ở trường Tiểu học quận Thanh Xuân nhằm đánh giá thực trạng quản lý hoạt động ứng dụng CNTT trong dạy học ở trường Tiểu học quận Thanh Xuân, các yếu tố ảnh 9
hưởng đến thực trạng quản lý hoạt động ứng dụng CNTT trong dạy học ở trường Tiểu học quận Thanh Xuân. b. Nội dung của phương pháp Khảo sát các vấn đề sau bằng bảng hỏi và phỏng vấn sâu: - Quản lý ứng dụng CNTT vào việc chuẩn bị bài giảng. - Quản lý ứng dụng CNTT vào việc tổ chức giảng dạy trên lớp. - Quản lý ứng dụng CNTT vào kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh. - Các yếu tố ảnh hưởng đến thực trạng quản lý. c. Cách tiến hành phương pháp Chúng tôi tiến hành khảo sát bằng bảng hỏi 120 người trong đó cán bộ quản lí là 30 người, giáo viên trực tiếp giảng dạy là 90 người. Địa bàn khảo sát thực trạng gồm 6 trường Tiểu học thuộc quận Thanh Xuân gồm: Trường Tiểu học Khương Mai; Trường Tiểu học Đặng Trần Côn; Trường Tiểu học Nguyễn Trãi; Trường Tiểu học Kim Giang; Trường Tiểu học Hạ Đình; Trường Tiểu học Thanh Xuân Nam; Tổng số khách thể điều tra: 120 người trong đó, cán bộ quản lý 30 người (gồm Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng, Tổ trưởng chuyên môn), giáo viên Tiểu học 90 người (trực tiếp đứng lớp, chủ nhiệm). Số phiếu trưng cầu ý kiến: 120 phiếu. 5.2.3. Phương pháp phỏng vấn sâu a. Mục đích của phương pháp Làm rõ những nguyên nhân, biểu hiện của các nội dung nghiên cứu. Qua đó có cái nhìn đầy đủ và chính xác hơn việc ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học ở trường Tiểu học quận Thanh Xuân. b. Nội dung của phương pháp Làm rõ nguyên nhân và biểu hiện của các nội dung sau: Quản lý ứng dụng CNTT vào việc chuẩn bị bài giảng; Quản lý ứng dụng CNTT vào việc tổ chức giảng dạy trên lớp; Quản lý ứng dụng CNTT vào kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh; Các yếu tố ảnh hưởng đến thực trạng quản lý. c. Cách tiến hành phương pháp 10
Tiến hành phỏng vấn sâu 30 người là cán bộ quản lý, giáo viên (12 cán bộ quản lý, 18 giáo viên) của 6 trường Tiểu học đã trình bày ở trên về 4 nội dung: Quản lý ứng dụng CNTT vào việc chuẩn bị bài giảng; Quản lý ứng dụng CNTT vào việc tổ chức giảng dạy trên lớp; Quản lý ứng dụng CNTT vào kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh; Các yếu tố ảnh hưởng đến thực trạng quản lý. 5.2.4. Phương pháp thống kê toán học a. Mục đích của phương pháp Xử lý các bảng hỏi thu được hợp lệ để xây dựng các bảng số liệu phục vụ cho đánh giá thực trạng quản lý hoạt động ứng dụng CNTT trong dạy học ở các trường tiểu học. b. Nội dung của phương pháp Sử dụng phần mềm SPSS phiên bản 20.0 để xử lý số liệu theo các câu hỏi trong bảng hỏi nhằm lập các bảng số liệu theo 4 nội dung cơ bản của đề tài luận văn. c. Cách tiến hành phương pháp Cách tiến hành: Xử lí những thông tin thu được từ bảng hỏi theo thang thứ tự, tính điểm trung bình của từng yếu tố, xếp thứ tự để đưa ra các đánh giá, kết luận khoa học, khánh quan.Với câu hỏi ở 5 mức độ: Rất tốt, Tốt, Trung bình, Kém, Rất kém; Mỗi ý kiến đánh giá Rất tốt được 5 điểm; Tốt được 4 điểm, Trung bình được 3 điểm, Kém được 2 điểm, Rất kém được 1 điểm; Điểm trung bình (ĐTB). Sử dụng thang đo Likert 5 lựa chọn trong bản khảo sát, khi đó: Giá trị khoảng cách: (Max- Min)/5= (5-1)/5=0,8. Ý nghĩa các mức như sau: - Xếp loại Rất tốt: 4,21 ĐTB 5 - Xếp loại Tốt: 3,41 ĐTB 4,2 - Xếp loại Trung bình: 2,61 ĐTB 3,4 - Xếp loại Kém: 1,81 ĐTB 2,6 - Xếp loại Rất kém: 1,0 ĐTB 1,8 6. Ý nghĩa luận và thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa lí luận Luận văn đã xác định được khung lí thuyết nghiên cứu quản lý hoạt động ứng dụng CNTT trong dạy học ở các trường Tiểu học gồm các khái niệm công cụ như: 11
Hoạt động dạy học, ứng dụng, CNTT, ứng dụng CNTT, quản lý, quản lý hoạt động ứng dụng CNTT trong dạy học ở trường Tiểu học. Dựa trên cách tiếp cận quá trình, luận văn đã xác định được nội dung quản lý hoạt động CNTT trong các khâu: Chuẩn bị bài giảng, tổ chức giảng dạy trên lớp, kiểm tra, đánh giá học sinh. Kết quả nghiên cứu lí luận này góp phần bổ sung và làm phong phú hơn lí luận về ứng dụng CNTT và quản lý ứng dụng CNTT trong dạy học ở trường Tiểu học từ góc độ quản lý giáo dục. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Luận văn đã khảo sát, đánh giá thực trạng ứng dụng CNTT trong dạy học và quản lý hoạt động ứng dụng CNTT trong dạy học tại các trường Tiểu học quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội, các yếu tố ảnh hưởng tới hoạt động này, chỉ ra những ưu điểm, hạn chế, nguyên nhân của hạn chế. Trên cơ sở đó, luận văn đã đề xuất được biện pháp quản lý hoạt động ứng dụng CNTT trong dạy học tại các trường Tiểu học quận Thanh Xuân, Hà Nội. Các biện pháp được khảo nghiệm tính cần thiết, khả thi. Kết quả khảo nghiệm cho thấy các biện pháp đều có thể áp dụng tại các trường Tiểu học quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội. 7. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo, các phụ lục, luận văn còn được trình bày trong 3 chương: Chương 1: Cơ sở lí luận về quản lý hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học tại các trường Tiểu học; Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin tại các trường Tiểu học quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội; Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học tại các trường Tiểu học quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội. 12