Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý thiết bị dạy học ở các trường trung học cơ sở u n ườn n t n p ố Hà Nội đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ t ôn

Chia sẻ: Ganuongmuoilu | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:149

Thêm vào BST

Báo xấu

26
lượt xem 14
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là khảo sát, đánh giá thực trạng TBDH và thực trạng quản lý TBDH ở các trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội. Trên cơ sở đó, đề xuất một số biện pháp quản lý nhằm đảm bảo TBDH cần thiết cho các trường trung học cơ sở huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông giai đoạn tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý thiết bị dạy học ở các trường trung học cơ sở u n ườn n t n p ố Hà Nội đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ t ôn

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC NGUYỄN CHINH QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN THƢỜNG TÍN, THÀNH PHỐ HÀ NỘI ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC PHỔ THÔNG LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC HÀ NỘI - 2020
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC NGUYỄN CHINH QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN THƢỜNG TÍN, THÀNH PHỐ HÀ NỘI ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC PHỔ THÔNG LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 8.140114 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. TRẦN THỊ HẢI YẾN HÀ NỘI - 2020
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các nguồn số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực, chưa được sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Các thông tin trích dẫn trong luận văn đều được ghi rõ nguồn gốc. Tác giả luận văn Nguyễn Chinh i
LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thiện luận văn, tôi đã nhận đƣợc sự động viên, khuyến khích và tạo điều kiện giúp đỡ nhiệt tình của các cấp lãnh đạo, của các thầy giáo, cô giáo, anh chị em, bạn bè đồng nghiệp và gia đình. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới các GV trƣờng Đại học Giáo dục đã giúp tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS. Trần Thị Hải Yến đã trực tiếp hƣớng dẫn, tận tình chỉ bảo, giúp đỡ tôi tiến hành các hoạt động nghiên cứu khoa học để hoàn thành luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Thƣờng Tín, 07 Trƣờng THCS trên địa bàn huyện Thƣờng Tín, các CBQL, GV, NV và đồng nghiệp đã cung cấp tài liệu, số liệu, tham gia đóng góp nhiều ý kiến, tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành bản luận văn. Với thời gian nghiên cứu còn hạn chế, thực tiễn công tác lại vô cùng sinh động, luận văn không tránh khỏi những thiếu sót, tôi rất mong nhận đƣợc các ý kiến đóng góp chân thành từ các thầy giáo, cô giáo, bạn bè, đồng nghiệp. Xin trân trọng cảm ơn ! Hà Nội, tháng 7 năm 2020 Tác giả Nguyễn Chinh ii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt Xin đọc là BGH Ban Giám hiệu CBQL Cán bộ quản lý CNH-HĐH Công nghiệp hóa-hiện đại hóa CSVC Cơ sở vật chất GD Giáo dục GDĐT Giáo dục đào tạo GDPT Giáo dục phổ thông GV Giáo viên HĐND Hội đồng nhân dân HS Học sinh KHGD Kế hoạch giáo dục NV Nhân viên NXB Nhà xuất bản PGD Phòng giáo dục QLGD Quản lí giáo dục TB Thiết bị TBDH Thiết bị dạy học THCS Trung học cơ sở THPT Trung học phổ thông UBND Uỷ ban nhân dân iii
MỤC LỤC Trang Lời cam đoan ...................................................................................................... i Lời cảm ơn ........................................................................................................ ii Danh mục các từ viết tắt................................................................................... iii Danh mục các bảng ......................................................................................... vii Danh mục biểu đồ, sơ đồ................................................................................ viii MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC PHỔ THÔNG ................................................. 6 1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu ............................................................ 6 1.1.1. Các nghiên cứu về thiết bị dạy học trong các trƣờng học .............. 6 1.1.2. Các nghiên cứu về quản lý thiết bị dạy học trong các nhà trƣờng ....... 8 1.2. Một số khái niệm có liên quan ................................................................ 9 1.2.1. Quản lý, quản lý giáo dục, quản lý nhà trƣờng............................... 9 1.2.2. Thiết bị trong trƣờng học .............................................................. 13 1.2.3. Quản lý thiết bị trong trƣờng học.................................................. 14 1.3. Đổi mới giáo dục phổ thông và những yêu cầu đặt ra đối với quản l thiết bị dạy học ở trƣờng trung học cơ sở ...................................... 14 1.4. Thiết bị ở trƣờng trung học cơ sở ......................................................... 16 1.4.1. Vị trí, vai trò và chức năng của thiết bị dạy học đối với quá trình giáo dục ở trƣờng trung học cơ sở.................................................. 16 1.4.2. Phân loại thiết bị ........................................................................... 21 1.4.3. Các tiêu chí đánh giá thiết bị dạy học ở trƣờng trung học cơ sở........ 21 1.5. Quản lý thiết bị dạy học trong trƣờng trung học cơ sở ...................... 24 1.5.1. Nội dung cơ bản của quản lý thiết bị dạy học trong trƣờng trung học cơ sở ........................................................................................ 24 1.5.2. Các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý thiết bị dạy học ở trƣờng trung học cơ sở ........................................................................................ 28 Tiểu kết Chƣơng 1 ......................................................................................... 31 iv
CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN THƢỜNG TÍN, THÀNH PHỐ HÀ NỘI ................................................................................. 32 2.1. Khái quát chung ..................................................................................... 32 2.1.1. Vị trí địa lý và lịch sử phát triển ................................................... 32 2.1.2. Tình hình kinh tế - xã hội và văn hóa - giáo dục .......................... 32 2.1.3. Vài nét về giáo dục bậc trung học cơ sở huyện Thƣờng Tín ........ 33 2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng ................................................................. 35 2.2.1. Mục đích ....................................................................................... 35 2.2.2. Nội dung ........................................................................................ 35 2.2.3. Đặc điểm mẫu khách thể khảo sát................................................. 35 2.2.4. Phƣơng pháp khảo sát ................................................................... 36 2.3. Kết quả khảo sát ..................................................................................... 37 2.3.1. Thực trạng thiết bị dạy học ở các trƣờng THCS huyện Thƣờng Tín, thành phố Hà Nội ............................................................... 37 2.3.2. Thực trạng quản lý thiết bị tại các trƣờng trung học cơ sở huyện Thƣờng Tín, thành phố Hà Nội .................................................... 40 2.3.3. Thực trạng các yếu tố ảnh hƣởng tới quản lý thiết bị dạy học tại các trƣờng trung học cơ sở huyện Thƣờng Tín, thành phố Hà Nội ........... 52 2.3.4. Đánh giá chung về thực trạng ở các trƣờng THCS cụm Bắc huyện Thƣờng Tín, thành phố Hà Nội. ................................................... 54 Tiểu kết chƣơng 2 .......................................................................................... 59 CHƢƠNG 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN THƢỜNG TÍN THÀNH PHỐ HÀ NỘI ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC PHỔ THÔNG....................................................................................... 60 3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp ........................................................ 60 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính thống nhất với mục tiêu đổi mới giáo dục phổ thông .................................................................................. 60 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống, đồng bộ ................................ 61 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả................................................ 62 v
3.2. Biện pháp quản lý TBDH ở các trƣờng trung học cơ sở huyện Thƣờng Tín, thành phố Hà Nội đáp ứng đổi mới giáo dục phổ thông .... 62 3.2.1. Biện pháp 1: Tổ chức nâng cao nhận thức cho CBQL, GV, NV của các trƣờng trung học cơ sở huyện Thƣờng Tín, thành phố Hà Nội về công tác TBDH trong việc đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. ............ 62 3.2.2. Biện pháp 2: Xây dựng, chuẩn hóa các quy trình quản lý và tăng cƣờng kế hoạch công tác thiết bị dạy học trong các trƣờng trung học cơ sở trên địa bàn cụm Bắc huyện Thƣờng Tín, thành phố Hà Nội. .................................................................................................... 65 3.2.3. Biện pháp 3: Tổ chức mua sắm, tăng cƣờng TBDH một cách hợp lí, khoa học, hiệu quả ở các trƣờng THCS cụm Bắc huyện Thƣờng Tín, thành phố Hà Nội ............................................................... 75 3.2.4. Biện pháp 4: Tổ chức bồi dƣỡng nâng cao năng lực quản lý, sử dụng thiết bị dạy học cho cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên và học sinh trong các trƣờng trung học cơ sở cụm Bắc huyện Thƣờng Tín thành phố Hà Nội. ............................................................... 76 3.2.5. Biện pháp 5: Khuyến khích sự tham gia của các lực lƣợng trong và ngoài nhà trƣờng trong đầu tƣ, trang bị, quản lý, bảo quản thiết bị ở các trƣờng trung học cơ sở cụm Bắc huyện Thƣờng Tín thành phố Hà Nội. ................................................................................... 79 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp đề xuất ............................................. 81 3.4. Khảo nghiệm mức độ cấp thiết và mức độ khả thi của các biện pháp đề xuất................................................................................................... 82 Tiểu kết chƣơng 3 .......................................................................................... 87 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................... 88 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 91 PHỤ LỤC vi
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Đặc điểm mẫu đối tƣợng khảo sát thực trạng ............................. 36 Bảng 2.2. Tổng hợp ý kiến của CBQL, GV, NV về tình trạng thiết bị giáo dục của nhà trƣờng ............................................................. 38 Bảng 2.3. Kinh phí mua sắm TBDH của 7 trƣờng THCS cụm Bắc huyện Thƣờng Tín, thành phố Hà Nội năm 2018....................... 40 Bảng 2.4. Kinh phí mua sắm TBDH của 7 trƣờng THCS cụm Bắc huyện Thƣờng Tín, thành phố Hà Nội năm 2019....................... 41 Bảng 2.5. Tỉ lệ giữa chi mua sắm và tổng đƣợc giao năm 2018, 2019 ...... 41 Bảng 2.6. Tổng hợp ý kiến của CBQL, GV, NV về thực trạng quản lý việc mua sắm TBDH .................................................................. 42 Bảng 2.7. Tổng hợp ý kiến của CBQL, GV, NV về thực trạng quản lý việc khai thác, sử dụng TBDH ................................................... 45 Bảng 2.8. Tổng hợp ý kiến của CBQL, GV, NV về thực trạng quản lý việc bảo quản, duy tu, sửa chữa, bảo dƣỡng, thanh lý TBDH ... 47 Bảng 2.9. Tổng hợp ý kiến của CBQL, GV, NV về thực trạng quản lí việc bồi dƣỡng nghiệp vụ quản lý và sử dụng, bảo quản TBDH ... 49 Bảng 2.10. Tổng hợp ý kiến của CBQL, GV, NV về thực trạng quản lí việc bồi dƣỡng nghiệp vụ quản lý và sử dụng, bảo quản TBDH ..... 52 Bảng 3.1. Sổ nhập TB ................................................................................. 67 Bảng 3.2. Sổ theo dõi sửa chữa TBDH ....................................................... 70 Bảng 3.3. Sổ theo dõi mƣợn, trả TBDH ..................................................... 72 Bảng 3.4. Sổ đánh giá TBDH ..................................................................... 73 Bảng 3.5. Đánh giá mức độ cấp thiết của các biện pháp đề xuất................ 82 Bảng 3.6. Đánh giá mức độ khả thi của các biện pháp ............................... 83 Bảng 3.7. Tổng hợp kết quả đánh giá mức độ cấp thiết và mức độ khả thi của các biện pháp đề xuất ...................................................... 84 vii
DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1. Mô hình về các yếu tố cấu thành hoạt động quản lý ................ 10 Biểu đồ 3.1. Kết quả khảo nghiệm đánh giá mức độ cấp thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất .................................................... 85 Sơ đồ 1.2. Sơ đồ về mối quan hệ giữa các chức năng trong quản lý ......... 11 Sơ đồ 1.3. Những mối quan hệ giữa các yếu tố của quá trình giáo dục .... 17 Sơ đồ 3.1. Quy trình mua sắm, trang bị TBDH ......................................... 68 Sơ đồ 3.2. Quy trình duy trì, sửa chữa, bảo quản TBDH........................... 71 Sơ đồ 3.3. Quy trình khai thác, sử dụng TBDH......................................... 74 viii
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Thế kỉ XXI, thế kỷ toàn cầu hóa, xã hội phát triển và cách mạng khoa học - công nghệ phát triển mạnh mẽ. Đảng và Nhà nƣớc ta đã và đang đẩy nhanh nghiệp công nghiệp hoá và hiện đại hoá đất nƣớc, trong đó Đảng và nhà nƣớc coi “Giáo dục là quốc sách hàng đầu”. Yêu cầu đặt ra đối với ngành Giáo dục và Đào tạo là phải tạo ra đội ngũ những ngƣời lao động tƣơng lai có đầy đủ những phẩm chất và năng lực cần thiết để bắt kịp nhịp độ phát triển của thời đại. Ban Chấp hành Trung Ƣơng (BCHTW) đã ban hành Nghị quyết số 29/NQ-TW ngày 4/11/2013 về “Đổi mới căn bản, toàn diện GDĐT; Tiếp theo Nghị quyết 29/NQ-TW, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 88/2014/QH13 ngày 28 tháng 11 năm 2014 về đổi mới chƣơng trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông; Thông tƣ số 32/2018/TT-BGDĐT ngày 26 tháng 12 năm 2018 của Bộ trƣởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Ban hành Chƣơng trình sách giáo khoa giáo dục phổ thông. ột trong những điều kiện quan trọng của môi trƣờng học tập trong các nhà trƣờng đó là thiết bị dạy học. Việc sử dụng TBDH trong quá trình dạy học giúp kích thích hứng thú học tập, tích cực hoá quá trình nhận thức, phát triển trí tuệ, kĩ năng thực hành của HS, đảm bảo tính trực quan trong quá trình dạy học, mở rộng khả năng tiếp cận với các sự vật và hiện tƣợng, cho phép HS có điều kiện tự chiếm lĩnh kiến thức, hình thành kĩ năng, kĩ xảo và khả năng tự học. Đổi mới giáo dục và đào tạo nói chung, GDPT nói riêng theo tinh thần của Nghị quyết 29 với những điểm nhấn cơ bản, đó là: “phát triển toàn diện cả về phẩm chất và năng lực, hài hòa đức, trí, thể, mỹ và phát huy tốt nhất tiềm năng của mỗi học sinh.”; “thực học, thực nghiệp”; “chuẩn hóa – hiện đại hóa – xã hội hóa – hội nhập quốc tế”; “nâng cao chất lƣợng, hiệu quả”,... sẽ khó có thể đạt đƣợc nếu TBDH của các nhà trƣờng không đảm bảo đáp ứng đƣợc những mục tiêu đó. Các trƣờng THCS của huyện Thƣờng Tín, thành phố Hà Nội hiện nay đã quan tâm hơn đến việc quản lí, trang bị, bảo quản, sử dụng TBDH, điều này đƣợc thể hiện ở những quan điểm, định hƣớng chỉ đạo của lãnh đạo Huyện cũng nhƣ ở việc ƣu tiên đầu tƣ kinh phí mua sắm những thiết bị phù hợp, hiện đại cho các nhà trƣờng trên địa bàn huyện Thƣờng Tín, nhờ đó đã góp phần quan trọng trong việc giữ vững và không ngừng nâng cao chất lƣợng giáo dục của Huyện. ặc d vậy, theo tổng kết, đánh giá của Phòng 1
giáo dục và đào tạo huyện Thƣờng Tín, trên thực tế hoạt động quản lí TBDH ở các nhà trƣờng vẫn bộc lộ nhiều hạn chế: Quản lí TBDH ở các trƣờng còn mang tính hành chính, chƣa hiệu quả; Việc trang bị chƣa có kế hoạch tổng thể và chi tiết do đó còn thiếu đồng bộ, thiếu chủng loại cho các bộ môn, cho các phòng thí nghiệm; Việc bảo quản thiết bị dạy học còn nhiều bất cập, chƣa đƣợc quan tâm sát sao dẫn đến thiết bị nhanh xuống cấp và hƣ hỏng nhiều; Việc sử dụng thiết bị trong giảng dạy, trong các hoạt động giáo dục chƣa đƣợc giáo viên khai thác triệt để, một số giáo viên ít sử dụng hoặc thậm chí không sử dụng TBDH với nhiều lí do khác nhau nhƣ mất thời gian, mất công, mất sức, khả năng sử dụng công nghệ thông tin không tốt, công tác chuẩn bị còn lúng túng, cán bộ phụ trách thiếu nhiệt tình; thiếu cán bộ chuyên trách; thiếu kho chứa hoặc kho chƣa đủ diện tích; thiếu hệ thống tủ, giá, phòng thí nghiệm, phòng học bộ môn; Công tác chỉ đạo, kiểm tra giám sát việc quản lý, sử dụng TBDH của các nhà trƣờng chƣa đƣợc coi trọng và chƣa đƣợc quan tâm đúng mức; Kinh phí cho việc mua sắm, đầu tƣ, sửa chữa trang TBDH còn hạn chế, chƣa thƣờng xuyên, kịp thời (theo báo cáo tổng kết hằng năm của PGD huyện Thƣờng Tín). Xuất phát từ những lý do trên, tác giả lựa chọn đề tài: “Quản lý thiết bị dạy học ở các trường trung học cơ sở u n ườn n t n p ố Hà Nội đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ t ôn ” cho luận văn thạc sĩ chuyên ngành Quản lý giáo dục của mình. 2. Mục đ ch nghiên cứu Khảo sát, đánh giá thực trạng TBDH và thực trạng quản lý TBDH ở các trƣờng trung học cơ sở trên địa bàn huyện Thƣờng Tín, thành phố Hà Nội. Trên cơ sở đó, đề xuất một số biện pháp quản lý nhằm đảm bảo TBDH cần thiết cho các trƣờng trung học cơ sở huyện Thƣờng Tín, thành phố Hà Nội đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông giai đoạn tới. 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Công tác quản lý thiết bị dạy học ở trƣờng trung học cơ sở. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Công tác quản lý thiết bị dạy học học trong các trƣờng trung học cơ sở huyện Thƣờng Tín, thành phố Hà Nội nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông. 2
4. Câu hỏi nghiên cứu 1 - Phải chăng công tác quản lý TBDH trong các trƣờng phổ thông hiện nay còn có nhiều hạn chế - àm thế nào để công tác quản lý TBDH ở các trƣờng trung học cơ sở huyện Thƣờng Tín, thành phố Hà Nội đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông. Cơ sở lý luận và thực tiễn của các giải pháp đó là gì 5. Giả thuyết khoa học Hiện nay, quản lý TBDH ở các trƣờng trung học cơ sở huyện Thƣờng Tín thành phố Hà Nội đã đạt đƣợc một số kết quả nhất định song bên cạnh đó còn có những bất cập, hạn chế dẫn đến TBDH còn chƣa đƣợc đảm bảo đầy đủ, chuẩn hóa, hiện đại hóa và việc đầu tƣ, khai thác, sử dụng chƣa đạt hiệu quả cao. Nếu phân tích, làm rõ đƣợc những bất cập, hạn chế và nguyên nhân của nó, chỉ ra đƣợc những thời cơ, thách thức ở thời điểm hiện tại, từ đó đề xuất hệ thống các biện pháp quản lý thiết bị dạy học phù hợp với thực tiễn của các nhà trƣờng theo hƣớng tiếp cận phát triển chƣơng trình giáo dục phổ thông mới thì sẽ khắc phục đƣợc những hạn chế trong công tác quản lý thiết bị dạy học hiện nay, góp phần nâng cao chất lƣợng giảng dạy đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông. 6. Nhiệm vụ nghiên cứu 6.1. Hệ thống hóa cơ sở lí luận về quản l T ở c c trư ng T 6.2. Khảo s t, đ nh gi thực trạng TBDH và thực trạng quản lí TBDH ở các trư ng T huyện Thư ng T n, thành phố Hà Nội 6.3. Đề xuất các biện pháp quản lý TBDH ở c c trư ng THCS huyện Thư ng T n, thành phố Hà Nội đ p ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông 6.4. Khảo nghiệm về t nh cần thiết và t nh khả thi của c c biện ph p được đề xuất 7 Giới hạn phạm vi nghiên cứu - uận văn tập trung nghiên cứu và tiến hành khảo sát thực trạng TBDH và thực trạng quản lí TBDH ở 7 trƣờng THCS (các trƣờng thuộc cụm Bắc) trên địa bàn huyện Thƣờng Tín, thành phố Hà Nội. - Các số liệu khảo sát đƣợc thu thập của 3 năm (từ năm học 2017-2018 đến năm học 2019-2020). 8 Phƣơng pháp nghiên cứu 8.1. N óm p ươn p áp n iên cứu lý luận Phƣơng pháp tổng quan, phân tích tổng hợp và khái quát hóa lý luận để 3
xây dựng và hệ thống hóa cơ sở lý luận của quản lý TBDH ở các trƣờng THCS đáp ứng yêu cầu đổi mới GDPT. 8.2. N óm p ươn p áp n iên cứu thực tiễn 8.2.1. Phương ph p nghiên cứu hồ sơ, tài liệu: Nghiên cứu, tổng hợp các số liệu liên quan tới TBDH của các nhà trƣờng trên các báo cáo, biểu mẫu thống kê và các hồ sơ, tài liệu khác của nhà trƣờng. 8.2.2. Phương ph p quan s t: Thu thập thông tin trên cơ sở quan sát trực tiếp các hoạt động sƣ phạm, quan sát hoạt động quản lý TBDH ở các trƣờng THCS huyện Thƣờng Tín, thành phố Hà Nội, 8.2.3. Phương ph p phỏng vấn: Trao đổi, xin ý kiến trực tiếp của cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên về quản lý TBDH ở các trƣờng THCS huyện Thƣờng Tín, thành phố Hà Nội nhằm thu thập các thông tin ban đầu để xây dựng phiếu khảo sát. 8.2.4. Phương ph p điều tra bằng phiếu hỏi: Thu thập thông tin thông qua phiếu hỏi ý kiến của giáo viên và cán bộ quản lý trong các nhà trƣờng nhằm tìm hiểu thực trạng quản lý TBDH ở các trƣờng THCS; những hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế trong quản lý TBDH ở các trƣờng THCS trên địa bàn Huyện, đồng thời khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp quản lý TBDH ở các trƣờng THCS huyện Thƣờng Tín, thành phố Hà Nội đƣợc đề xuất nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông. 8.3. N óm p ươn p áp ỗ trợ 8.3.1. Phương ph p chuyên gia: Tham khảo ý kiến chuyên gia (là các CBQ và GV các trƣờng THCS trên địa bàn Huyện) về tính cần thiết và khả thi của các biện pháp đƣợc đề xuất. 8.3.2. Phương ph p thống kê, toán học: sử dụng trong thống kê và phân tích số liệu khảo sát thực trạng, khảo nghiệm tính khả thi và cần thiết của các giải pháp. 9 Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài /Những đóng góp của đề tài 9.1. Ý n ĩa lý luận Đề tài nghiên cứu góp phần làm rõ thêm khái niệm thiết bị dạy học và công tác quản lý TBDH trong giáo dục; chỉ ra những thành công và mặt hạn chế, cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng một số phƣơng pháp quản lý hiệu quả cho công tác này. 4
9.2. Ý n ĩa t ực tiễn Luận văn nghiên cứu một số bất cập trong quản lý TBDH và đề xuất các biện pháp quản lý TBDH ở các trƣờng THCS huyện Thƣờng Tín, thành phố Hà Nội, đáp ứng yêu cầu về đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo. 10. Dự kiến của cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, luận văn dự kiến đƣợc trình bày trong 3 chƣơng: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về quản lý TBDH ở các trƣờng THCS đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông. Chƣơng 2: Thực trạng quản lý TBDH ở các trƣờng THCS cụm Bắc huyện Thƣờng Tín, thành phố Hà Nội. Chƣơng 3: Một số biện pháp quản lý TBDH ở các trƣờng THCS cụm Bắc huyện Thƣờng Tín, thành phố Hà Nội đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông. 5
CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC PHỔ THÔNG 1 1 Tổng quan về vấn đề nghiên cứu 1.1.1. Các nghiên cứu về thiết bị dạy học tron các trường học 1.1.1.1. Các công trình nghiên cứu ở nước ngoài Từ khi giáo dục học ra đời với tƣ cách là một khoa học độc lập, đánh dấu bằng tác phẩm “Lý luận dạy học vĩ đại” của nhà giáo dục học J.A.Cômenxki (1632) [45] thì các lý luận về giáo dục và nhà trƣờng bắt đầu đƣợc phát triển và nói đến nhƣ một tổ chức cộng hƣởng nhiều yếu tố tinh thần và vật chất nhằm giáo dục con trẻ. Từ đó trở đi, các công trình nghiên cứu về giáo dục luôn đề cập tới yếu tố TBDH trong nhà trƣờng nhƣ một yếu tố không thể thiếu trong dạy và học nhƣ: Tác giả V.A Xkhomlinski với tác phẩm “Trư ng trung học Pavlush” đã tổng kết kinh nghiệm công tác giảng dạy trong nhà trƣờng trung học đã nhắc tới vài trò, vị trí của yếu tố TBDH trong trƣờng học (1990) [49]. Tác giả Zakharop trong cuốn “Tổ chức lao động của hiệu trưởng” cũng đã trình bày yêu cầu, điều kiện và tác dụng của TBDH của trƣờng học (1995) [50]. Tác giả .I. Konđkốp trong cuốn “những vấn đề trong trƣờng học” đã đề cập tới các phƣợng tiện và TBDH trong trƣờng học (TBDH của các phòng học, hệ thống các phòng học cần có trong một nhà trƣờng cấp học phổ thông), và đƣa ra các yêu cầu, cách thức sử dụng phƣơng tiện và TBDH nhƣng mang tính chất khái quát nhất khi áp dụng trong nhà trƣờng (1997) [47]. Ngoài ra, các công trình nghiên cứu hiện đại về TBDH thƣờng đƣợc các tác giả của các nƣớc OEDC nghiên cứu và chỉ ra các yếu tố trong chi phí xây dựng, vận hành, vệ sinh, bảo trì TB trong trƣờng học khá phức tạp và phù hợp với sự phát triển của nền giáo dục phát triển của các nƣớc này (1985) [46]. Tại Pháp, một nƣớc có cơ cấu hệ thống giáo dục quốc dân khá tƣơng đồng với nƣớc ta, đã tiến hành nghiên cứu về TBDH ở cấp học phổ thông một cách khá toàn diện trong đó nhấn mạnh việc cần phải nghiên cứu để hiểu rõ hơn cách thức mà TBDH ảnh hƣởng đến hành vi và thành tích của HS, từ đó đƣa ra các chiến lƣợc trong việc tận dụng nhiều nguồn lực, và giúp GV đƣợc đào tạo tốt hơn, lớp học nhỏ hơn, hỗ trợ giảng dạy tốt hơn (1985) [46]. 6
1.1.1.2. Các công trình nghiên cứu của Việt Nam Cùng với quả trình đổi mới của GDĐT trong nƣớc, việc nghiên cứu ứng dụng phát triển kĩ thuật dạy học hiện đại đã trở thành chủ đề thu hút sự quan tâm của các nhà khoa học giáo dục, CBQL giáo dục các cấp và GV vào công tác sử dụng, phát triển TBDH trong nhà trƣờng, nhằm hƣớng tới nâng cao chất lƣợng giáo dục gắn chặt lý thuyết và thực hành. Các công trình nghiên cứu trong nƣớc có thể ra nhƣ sau: Tác giả Nguyên ƣơng có cuốn “Phương tiện kĩ thuật và đồ dùng dạy học” (1995) [31], đã mở đƣờng cho việc nghiên cứu lý luận về phƣơng tiện dạy học trong nhà trƣờng nói chung, Tác giả Lê Hoàng Hảo cho ra đời cuốn “Công t c T trư ng học trong giai đoạn hiện nay” (1998) [17], đã nhấn mạnh vào các định nghĩa về cơ bản về TB trong trƣờng học phổ thông, đƣa ra một số tính chất và phân loại TBDH trong nhà trƣờng phổ thông. Ngoài ra còn có một số tác giả nghiên cứu và đƣa ra những luận giải về TB trong trƣờng học phổ thông nhƣ các tác giả Nguyễn Phúc Châu, Đặng Thành Hƣng, Nguyễn Thị Tuyết Oanh, Phạm Viết Vƣợng... (2010), (2007), (2005) [25, 32, 44]. Các tác giả này đều coi TBDH là một bộ phần cấu thành của nhà trƣờng, của quá trình sƣ phạm trong nhà trƣờng, không thể tách rời với quá trình đó, là nền tảng kĩ thuật và vật chất để triển khai hiệu quả công tác dạy học và giáo dục. Bên cạnh đó cũng có hàng loạt các đề tài nghiên cứu khoa học, luận văn, luận án đề cập tới công tác TBDH trong trƣờng học nhƣ: - Đề tài luận văn thạc sỹ giáo dục: “Ứng dụng công nghệ thông tin trong đổi mới phương ph p dạy học ở c c trư ng phổ thông” của Nguyễn Đình Tuấn (2011) [42] đã làm sáng rõ cơ sở lý luận và thực tiễn về công nghệ thông tin nhƣ một phần của cơ sở hạ tầng vật chất trong trƣờng học, và công tác ứng dụng trong dạy và học. - Đề tài luận án thạc sỹ giáo dục: “Thực trạng và một số biện pháp nâng cao hiệu quả công t c T trong nhà trư ng phổ thông” của tác giả Phạm Việt H ng (2016) [23], đã đánh giá thực trạng của công tác TBDH trƣờng học phổ thông hiện nay và cũng chỉ ra những biện pháp nâng cao công tác TBDH này. - Đề tài cấp bộ: “Một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng TB giáo dục, ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông tại các trung tâm giáo dục thư ng xuyên và trung tâm giáo dục” do tác giả Ngô Quang Sơn là chủ nhiệm đề tài, đã làm rõ cơ sở lý luận và thực tiến trong vấn đề sử dụng hiệu quả TB giáo dục, công nghệ thông tin trong nhà trƣờng phổ thông trong giai đoạn hiện nay (2010) [39]. 7
Tóm lại, các công trình, đề tài trong và ngoài nƣớc nghiên cứu về TBDH trong nhà trƣờng đã trình bày ở nhiều góc độ khác nhau về cấu tạo, nguyên lý và tính chất của TBDH, đƣa ra những luận giải khoa học về lý luận và thực tiện về TBDH. Nhƣng cũng chƣa có công trình nào nghiên cứu toàn diện về TBDH trong các nhà trƣờng THCS hiện nay nhất là trong giai đoạn đổi mới giáo dục phổ thông hiện nay. 1.1.2. Các nghiên cứu về quản lý thiết bị dạy học tron các n trường 1.1.2.1. Các công trình nghiên cứu ở nước ngoài Từ những năm 1980 của thế kỷ XX, tại một số nƣớc Bắc Mỹ và Châu Âu, xu hƣớng giáo dục đại chúng hóa đã dẫn đến việc gia tăng rất đông số lƣợng HS ở nhiều cấp học. Khi các quy mô giáo dục và nguồn lực đáp ứng tỉ lệ thuận với nhau thì các trƣờng cần phải quan tâm đến hiệu suất sử dụng cũng nhƣ khai thác triệt để các nguồn lực. Đã có nhiều giải pháp đƣợc đƣa ra nhằm khai thác tối đa công suất cũng nhƣ khắc phục sự thiếu hụt TBDH trong các nhà trƣờng. Hiện nay, trên phạm vi quốc tế đã có nhiều công trình nghiên cứu và phân tích yếu tố TBDH trong các nhà trƣờng nhƣ: ockwood G. và Davies G (1985) [46], với đề các giải pháp nhằm khuyến khích việc, chuyển đổi CSVC giữa các khu vực trong nhà trƣờng… Đặc biệt, trong các hoạt động giám sát giáo dục toàn cầu năm 1995 thì UNESCO đã tiến hành cuộc khảo sát khá toàn diện về hiệu quả của việc khai thác diện tích sử dụng (diện tích hữu dụng và TBDH kèm theo) ở một số trƣờng học ở nhiều nƣớc, châu lục trên thế giới. 1.1.2.2. Các công trình nghiên cứu của Việt Nam Ở trong nƣớc, quản lý TBDH trong giáo dục cũng đã đƣợc một số tác giả nghiên cứu và xem xét ở nhiều góc độ khoa học giáo dục khác nhau nhƣ: Tác giả Vũ Trọng Rỹ (2004) [38], đã trình bày về vấn đề lý luận quản lý TBDH nhằm hƣớng dẫn về nghiệp vụ quản lý trong nhà trƣờng. Hai tác giả là Đặng Quốc Bảo và tác giả Nguyễn Thành Vinh (2011) [7], nhìn nhận TB trong phạm trù tổng thể về quản lý trong nhà trƣờng, tác giả Nguyễn Phúc Châu (1999) [6], nhìn nhận TBDH trong trƣờng học cũng trong phạm trù quan hệ tổng thể về quản lý nhà trƣờng. Thêm nữa, còn có một số luận văn Thạc sỹ về chuyên ngành Q GD đã nghiên cứu về vấn đề này nhƣ: - Luận văn Thạc sỹ QLGD của tác giả Trần Đức Hiển (2007) [19], “ c biện pháp quản lý TB dạy học tại ao đẳng Kinh tế - Kĩ thuật Công nghiệp I trong giai đoạn hiện nay”, đề tài này đã đánh giá thực trạng quản lý TBDH tại trƣờng Cao đẳng Kinh tế Kĩ thuật Công nghiệp I và tác giả đã đề 8
xuất một số biện pháp quản lý nhằm đảm bảo cho sự phát triển và khai thác ra sao cho có hiệu quả. - Luận văn Thạc sỹ QLGD của tác giả Ngô Thị Phong (2007) [33], “Một số biện pháp quản lý của Hiệu trưởng trong việc trang bị, bảo quản và sử dụng TBDH dạy học ở c c trư ng THCS thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ”, trong đề tài này đã đề cập đến một số biện pháp quản lý hiệu quả của Hiệu trƣởng; Vài năm trở lại đây, vấn đề đảm bảo TBDH cho giáo dục nói chung, cho các nhà trƣờng phổ thông nói riêng đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện GDĐT cũng là chủ đề đƣợc nhiều nhà khoa học, nhà Q GD đề cập tới trong các bài báo khoa học, các báo cáo, tham luận tại hội thảo khoa học quốc gia, quốc tế trong và ngoài nƣớc ví dụ nhƣ: Hội thảo quốc gia về “Quản lý CSVC - T trư ng học trước yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông” do Học viện QLGD tổ chức (2019) [21], đã nêu các vấn đề lý luận và thực tiễn trong quản lý TBDH trong các nhà trƣờng phổ thông phù hợp với các yêu cầu của đổi mới giáo dục ở bậc phổ thông, đồng thời cũng đƣa ra xu hƣớng đổi mới trong quản lý TBDH trong tƣơng lai. Các tác giả nhƣ Đặng Thị Minh Hiền, Nguyễn Thị Hảo... đã nêu lên một số biện pháp quản lý TBDH nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng phƣơng tiện dạy học ở trƣờng phổ thông, đề xuất nhƣ vấn đề vận dụng mô hình hợp tác công tƣ trong đầu tƣ TBDH cho các nhà trƣờng phổ thông. Trên thực tế, phải khẳng định rằng, những điều kiện về TBDH và vấn đề quản lý TBDH ở các cơ sở giáo dục khác nhau, các địa phƣơng, v ng khác nhau là không giống nhau. Việc nghiên cứu tìm hiểu thực trạng TBDH ở các trƣờng THCS trên địa bàn huyện Thƣờng Tín ở thời điểm chuẩn bị triển khai thực hiện chƣơng trình, sách giáo khoa GDPT mới; từ đó rút ra những nhận định, đánh giá về mức độ đáp ứng đối với yêu cầu đổi mới GDPT; nhằm xây dựng những giải pháp mang tính chất tổng thể, phù hợp với giai đoạn đổi mới là vấn đề cấp thiết đặt ra đối với ngành giáo dục huyện Thƣờng Tín hiện nay. 1 2 Một số khái niệm có liên quan 1.2.1. Quản lý quản lý iáo dục quản lý n trườn 1.2.1.1. Quản lý Quản lý đã trở thành một hoạt động phổ biến diễn ra ở tất cả các lĩnh vực của đời sống kinh tế - xã hội và với nhiều cấp độ khác nhau. Trong đời sống xã hội, muốn tồn tại và phát triển, con ngƣời đều phải dựa vào sự nỗ lực của một tổ chức, từ một nhóm nhỏ đến phạm vi rộng lớn hơn nhƣ ở tầm quốc 9
gia, quốc tế đều phải thừa nhận và chịu một sự quản lý nào đó. Trong thời đại này, thuật ngữ quản lý trở nên phổ biến nhƣng vẫn chƣa có một định nghĩa thống nhất. Các nhà khoa học đã đƣa ra nhiều định nghĩa khác nhau về quản lý trên các phƣơng diện khác nhau và các cách tiếp cận khác nhau: “Quản lí” đƣợc Koontz và O’Donnell định nghĩa: “ ó lẽ không có lĩnh vực hoạt động nào của con ngư i quan trọng hơn là công việc quản lý, bởi vì mọi nhà quản lý ở mọi cấp độ và trong mọi cơ sở đều có một nhiệm vụ cơ bản là thiết kế và duy trì một môi trư ng mà trong đó c c c nhân làm việc với nhau trong các nhóm có thể hoàn thành các nhiệm vụ và các mục tiêu đã định” (1994) [28]. Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang: “Quản lý là t c động có mục đ ch, có kế hoạch của chủ thể quản lý đến tập thể những ngư i lao động, nói chung là khách thể quản lý nhằm thực hiện mục tiêu dự kiến” (1989) [35]. Hai tác giả Nguyễn Thị Mỹ Lộc và tác giả Nguyễn Quốc Chí cho rằng: “Quản lý là t c động có hướng đ ch, có chủ đ ch của chủ thể quản lý (ngư i quản lý) đến khách thể (ngư i bị quản lý) trong một tổ chức nhằm làm cho tổ chức vận hành đạt được mục đ ch của tổ chức” (2004) [12]. 1. Tác giả Đặng Thành Hƣng định nghĩa: “Quản lý là tổ hợp các tác động chuyên biệt, có chủ đ ch của chủ thể quản lý lên khách thể quản lý nhằm phát huy tiềm năng của các yếu tố, các mối quan hệ chức năng, sử dụng có hiệu quả các nguồn lực và cơ hội để thực hiện tốt các chức năng quản lý (2010) [25]. Tạp chí QLGD (17), tr.8 - 20. Qua các định nghĩa trên, chúng ta có thể hiểu quản lý là sự tác động liên tục có tổ chức, có mục đích, có định hƣớng của chủ thể quản lý đến đối tƣợng quản lý trong một tổ chức nhằm làm cho tổ chức vận hành và đạt đƣợc mục đích của tổ chức. Có thể mô hình hóa quá trình tác động này nhƣ sau: Phƣơng pháp quản lý Chủ thể Đối tƣợng quản lý quản lý Mục tiêu Công cụ quản lý Sơ đồ 1.1. Mô ìn về các ếu tố cấu t n oạt độn quản lý 10