Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Thực trạng quản lý ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy các môn khoa học tự nhiên ở một số trường trung học phổ thông tại thành phố Cần Thơ

Chia sẻ: Lavie Lavie | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:91

Thêm vào BST

Báo xấu

412
lượt xem 91
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Thực trạng quản lý ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy các môn khoa học tự nhiên ở một số trường trung học phổ thông tại thành phố Cần Thơ khảo sát thực trạng và đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý công tác ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy các môn khoa học tự nhiên ở một số trường trung học phổ thông tại thành phố Cần Thơ.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Thực trạng quản lý ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy các môn khoa học tự nhiên ở một số trường trung học phổ thông tại thành phố Cần Thơ

THƯ BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VIỆN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Võ Minh Lợi THỰC TRẠNG QUẢN LÝ ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀO DẠY CÁC MÔN KHOA HỌC TỰ NHIÊN Ở MỘT SỐ TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TẠI THÀNH PHỐ CẦN THƠ Chuyên ngành: Quản lý Giáo dục Mã số: 60 14 05 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS. TS. ĐOÀN VĂN ĐIỀU Thành phố Hồ Chí Minh – 2010
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT CBQL : Cán bộ quản lý CNTT : Công nghệ thông tin CSVC : Cơ sở vật chất ĐLTC : Độ lệch tiêu chuẩn GD&ĐT : Giáo dục và Đào tạo GV : Giáo viên HS : Học sinh HT : Hiệu trưởng KHTN : Khoa học tự nhiên N : Số khách thể tham gia nghiên cứu PHT : Phó Hiệu trưởng QL : Quản lý TB : Trung bình cộng THPT : Trung học phổ thông
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài. Thế kỷ XXI đã được khởi đầu bởi sự bùng nổ của tri thức, khoa học và công nghệ. Toàn cầu hóa, CNTT và công nghệ sinh học, nền kinh tế tri thức… đang làm thay đổi mọi lĩnh vực hoạt động của con người. Các tri thức đang thâm nhập vào mọi mặt của cuộc sống. Các bước ngoặt lớn trong quá trình phát triển của xã hội loài người đang được đánh dấu bằng những tri thức mới. Nền kinh tế của mỗi quốc gia có thịnh vượng hay không phụ thuộc vào việc sử dụng tài sản trí tuệ và các nguồn lực khoa học, công nghệ. Sự phát triển nhanh chóng của kinh tế - xã hội, những nhu cầu về nguồn lực lao động có trình độ cao đòi hỏi GD phải thay đổi. GD phải tập trung vào con người và sự phát triển của con người. Ở mỗi quốc gia, xã hội đang đòi hỏi một hệ thống GD mới với nội dung GD và phương pháp GD phù hợp, thích nghi được với môi trường xã hội luôn thay đổi nhanh chóng. Sự bùng nổ của CNTT nói riêng và khoa học công nghệ nói chung đang tác động mạnh mẽ vào sự phát triển của tất cả các ngành trong đời sống xã hội. Trong bối cảnh đó, nếu muốn nền GD phổ thông đáp ứng được đòi hỏi cấp thiết của công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; nếu muốn việc dạy học theo kịp cuộc sống, chúng ta nhất thiết phải cải cách phương pháp dạy học theo hướng vận dụng CNTT và các thiết bị dạy học hiện đại, phát huy mạnh mẽ tư duy sáng tạo, kỹ năng thực hành và hứng thú học tập của HS để nâng cao chất lượng đào tạo. Không chỉ đối với GV mà HS cũng phải biết tiếp cận nguồn thông tin to lớn luôn được xử lý hiệu quả với máy tính và mạng internet. Ứng dụng CNTT vào dạy học là một trong những mục tiêu lớn được ngành GD đặt ra trong giai đoạn hiện nay và là một mục tiêu chính đã được nghị quyết TW2, khóa VIII chỉ ra rất rõ ràng cụ thể: "Đổi mới mạnh mẽ phương pháp giáo dục - đào tạo, khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện thành nếp tư duy sáng tạo của người học. Từng bước áp dụng các phương pháp tiên tiến và phương tiện vào quá trình dạy và học, bảo đảm điều kiện và thời gian tự học, tự nghiên cứu của HS…Phát triển mạnh phong trào tự học, tự đào tạo thường xuyên và rộng khắp trong toàn dân, nhất là thanh niên". CNTT và truyền thông với công nghệ multimedia, internet,… đã và đang làm thay đổi cách thức dạy và học với các phương châm mới về dạy học. Sau một thời gian khởi động khá dài, ngành GD Việt Nam đã bắt đầu chủ trương đẩy mạnh ứng dụng CNTT vào giáo dục với sự kiện năm học 2008-2009 được Bộ GD&ĐT chọn là “Năm học đẩy mạnh ứng dụng CNTT…”. Sự kiện này đã làm cho việc đưa CNTT vào trường học trở thành một nhiệm vụ trọng tâm và thường xuyên của ngành GD. Ngày nay, máy tính và mạng internet đã có mặt ở hầu hết trường THPT. Nhiều phần mềm dạy học được đưa vào sử dụng, cánh cửa đi vào tri thức của nhân loại được mở rộng thông qua internet đã phần
nào xóa đi khoảng cách giữa các trường ở trung tâm thành phố và các trường ở vùng nông thôn nói riêng, giữa các trường học ở Việt Nam và các trường học trên thế giới nói chung. Trong bối cảnh đó, ngành GD thành phố Cần Thơ đã chỉ đạo các trường THPT trong thành phố ứng dụng CNTT vào dạy và học từ những năm đầu của thế kỷ 21. Việc quản lý ứng dụng CNTT vào dạy các môn học của HT các trường THPT thuộc thành phố Cần Thơ đã đạt một số thành tựu. Số lượng bài giảng có sử dụng CNTT tăng về số lượng, chất lượng, được các trường cải tiến, cập nhật thường xuyên. Công tác quản lý về mặt chuyên môn, CSVC có nhiều tiến bộ. CSVC được trang bị ngày càng nhiều… Tuy nhiên vẫn còn một số bất cập như: tiêu chí đánh giá chất lượng của một bài giảng có ứng dụng CNTT chưa nhất quán, mỗi đơn vị có một cách đánh giá riêng. Thậm chí, có hiện tượng lạm dụng CNTT, sử dụng các thí nghiệm ảo để thay thế cho thí nghiệm thực hành. Một số đơn vị còn lúng túng trong việc xử lý thông tin như: lưu trữ, phổ biến… Đặc biệt, chưa tận dụng được thế mạnh của CNTT đang tạo ra một môi trường dạy đặc biệt là môi trường mạng… Nhìn chung, tính hiệu quả của công tác quản lý ứng dụng CNTT vào dạy các môn học của HT các trường THPT tại thành phố Cần Thơ vẫn chưa cao. Thực tiễn GD đang đòi hỏi HT các trường THPT cần phải có những cải tiến, đổi mới về công tác quản lý sao cho phù hợp với đặc điểm của các môn KHTN và khoa học xã hội để việc ứng dụng CNTT thực sự đáp ứng được nhu cầu của GD thành phố, thực hiện đúng chỉ đạo của Bộ GD&ĐT. Vì vậy, trong khả năng giới hạn của mình, tôi chọn đề tài “Thực trạng quản lý ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy các môn khoa học tự nhiên ở một số trường THPT tại thành phố Cần Thơ”. 2. Mục đích nghiên cứu. Trên cơ sở khảo sát thực trạng công tác quản lý ứng dụng CNTT vào dạy các môn KHTN bậc THPT của một số trường THPT tại thành phố Cần Thơ hiện nay; đề tài đề xuất một số biện pháp nhằm góp phần nâng cao hiệu quả của công tác quản lý của HT các trường THPT về lĩnh vực này. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu. 3.1 Khách thể nghiên cứu. Công tác quản lý trường học của HT trường THPT tại thành phố Cần Thơ. 3.2 Đối tượng nghiên cứu. Công tác quản lý việc ứng dụng CNTT vào dạy các môn KHTN ở một số trường THPT tại thành phố Cần Thơ. 4. Giả thuyết khoa học. Việc quản lý ứng dụng CNTT vào dạy các môn KHTN của HT các trường THPT thuộc thành phố Cần Thơ đã đạt một số thành tựu. Nếu thực hiện quản lý dựa trên các tiêu chí và theo hệ thống thì chất lượng dạy có ứng dụng CNTT của các môn KHTN được nâng cao. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu.
- Thiết lập cơ sở lý luận của đề tài. - Khảo sát thực trạng công tác quản lý ứng dụng CNTT vào dạy học các môn KHTN của HT ở một số trường THPT tại thành phố Cần Thơ - Đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý việc ứng dụng CNTT vào dạy học các môn KHTN bậc THPT tại thành phố Cần Thơ. 6. Phương pháp nghiên cứu. 6.1. Phương pháp luận. 6.1.1 Quan điểm hệ thống – cấu trúc. Công tác quản lý nhà trường là một hệ thống gồm nhiều thành tố, trong đó công tác quản lý việc ứng dụng CNTT vào dạy các môn KHTN là một thành tố của hệ thống này. Chúng có mối quan hệ hỗ tương với nhau. 6.1.2 Quan điểm lịch sử - logic. Việc quản lý ứng dụng CNTT vào dạy các môn KHTN được tiến hành trong một phạm vi không gian, thời gian và điều kiện, hoàn cảnh cụ thể và có tính kế thừa các lĩnh vực quản lý trước đây và sẽ tiếp tục phát triển, thay đổi trong tương lai. 6.1.3 Quan điểm thực tiễn. Việc ứng dụng CNTT vào dạy các môn KHTN ở các trường THPT tại thành phố Cần Thơ là một hiện tượng đang xảy ra. Việc nghiên cứu trên các đối tượng có liên quan nhằm nắm được thực trạng, từ đó, dựa vào những cơ sở lý luận khoa học để đề xuất một số biện pháp nhằm góp phần nâng cao chất lượng công tác quản lý của HT trường THPT về lĩnh vực này. 6.2 Phương pháp nghiên cứu. 6.2.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý luận. - Phân tích, tổng hợp lý thuyết. - Phân loại, hệ thống hóa lý thuyết, nghiên cứu các văn bản chỉ đạo của các cấp quản lý từ trung ương đến địa phương; sách, báo và tạp chí; báo cáo tổng kết năm học của các trường THPT, của Sở GD&ĐT để nhận định, đánh giá về thực trạng công tác quản lý ứng dụng CNTT vào dạy các môn KHTN bậc THPT, xây dựng cơ sở pháp lý và lý luận của đề tài. 6.2.2 Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn. 6.2.2.2 Phương pháp quan sát. Quan sát hoạt động quản lý việc ứng dụng CNTT vào dạy của HT và hoạt động dạy của GV các môn KHTN. 6.2.2.1 Phương pháp điều tra.
Dùng phiếu hỏi để lấy ý kiến của CBQL (HT, PHT), GV về các nội dung có liên quan đến việc quản lý ứng dụng CNTT vào dạy các môn KHTN bậc THPT. 6.2.2.3 Phương pháp phỏng vấn. Trao đổi trực tiếp với lãnh đạo, chuyên viên của Sở GD&ĐT; HT, PHT, tổ trưởng tổ chuyên môn, GV, HS để thu thập dữ liệu cho đề tài. 6.3 Phương pháp thống kê ứng dụng trong nghiên cứu khoa học xã hội và GD để xử lý số liệu bằng phần mềm thống kê SPSS for Windows. Sử dụng toán thống kê để xử lý số liệu điều tra. 7. Giới hạn của đề tài. Thành phố Cần Thơ hiện có 22 trường THPT (trong đó có 1 trường THPT chuyên, 19 trường THPT công lập, 1 trường tư thục, 1 trường nhiều cấp học). Do khả năng có giới hạn của người nghiên cứu và thời gian nghiên cứu, đề tài chỉ khảo sát về quản lý ứng dụng CNTT vào dạy các môn KHTN của HT. Đối tượng của nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn là một số lãnh đạo, trưởng phòng, phó trưởng phòng, chuyên viên Sở GD&ĐT; một số HT, PHT phụ trách chuyên môn, tổ trưởng chuyên môn, GV, HS ở 01 trường THPT chuyên và chọn ngẫu nhiên 9 trường THPT công lập trong thành phố Cần Thơ.
NỘI DUNG CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU 1.1. Cơ sở lý luận của đề tài. 1.1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề. Hoạt động dạy là hoạt động trung tâm của nhà trường phổ thông. Đổi mới phương pháp dạy bằng CNTT là một chủ đề lớn đã được UNESCO chính thức đưa ra thành chương trình trước ngưỡng cửa của thế kỷ XXI. Từ sau những năm 1980, với sự xuất hiện của nền kinh tế tri thức, hình thành xã hội thông tin và xu thế toàn cầu hóa đã tạo nên “một làn sóng đổi mới cải cách GD trên thế giới lần thứ ba” [13, tr 14]. Các nước trên thế giới trong chiến lược, mục tiêu GD của mình đều chú trọng đến việc ứng dụng CNTT vào GD phổ thông nhằm tạo sự bình đẳng về cơ hội học tập, tìm kiếm các giải pháp GD dành cho những nhóm dân cư đặc biệt. Hướng ưu tiên chủ yếu là cung cấp dịch vụ thông tin quản lý và học tập dựa vào CNTT hiện đại (mạng tri thức- knowledge networks, mạng GD – education webs; học tập trực tuyến – online learning, học từ xa qua các phương tiện viễn thông –TV, vệ tinh, internet, thư viện điện tử (electronic libraries)…). Người ta đã kết luận rằng: nếu không phát triển công nghệ mạng và internet thì không thể tiến tới xã hội học tập và nền kinh tế tri thức bởi vì mạng thông tin toàn cầu chứa đựng những nguồn tri thức khổng lồ, vô cùng đa dạng và mới mẻ nhất. Không có công cụ nào hỗ trợ mạnh và nhanh chóng hơn công nghệ mạng và internet trong sự phát triển quy mô và hiệu quả GD ngày nay. Bước vào thế kỷ XXI, CNTT đang tạo cơ hội lớn cho việc học tập và làm giàu tiềm năng của mỗi người, xóa bỏ sự ngăn cách giữa thành thị và nông thôn. Nhìn chung, hầu hết các nước trên thế giới đều ưu tiên cho việc đẩy mạnh ứng dụng CNTT vào GD nói chung, dạy học nói riêng. Tại Việt Nam, Đảng và Nhà nước ta đã có nhiều chủ trương, chính sách quan trọng: - Chỉ thị số 58-CT/TW của Ban Chấp hành Trung ương chỉ đạo “… Đẩy mạnh ứng dụng CNTT trong công tác GD&ĐT ở các cấp học, bậc học, ngành học…” [10, tr 7]. - Chiến lược phát triển giáo dục 2001-2010 của Chính phủ chỉ rõ “…nhanh chóng áp dụng CNTT vào GD để đổi mới phương pháp GD và quản lý” [9 , tr 27]. - Nghị định số 64/2007/NĐ-CP của Chính phủ quy định trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan nhà nước “Trực tiếp chỉ đạo và chịu trách nhiệm về hoạt động ứng dụng CNTT trong lĩnh vực, địa phương và tổ chức, cơ quan mình” [8, tr 15]. Thực hiện chỉ đạo của Đảng và Nhà nước, nhiều năm qua, Bộ GD&ĐT đã đẩy mạnh triển khai ứng dụng CNTT vào GD, cụ thể như sau:
Giai đoạn 1988-1990, do máy vi tính có giá rất cao (khoảng 1.500 USD/máy XT, 4.500 USD/máy AT286) nên mục tiêu đầu tiên và duy nhất mà Bộ GD&ĐT đặt ra chỉ ở mức độ giảng dạy tin học cho mọi người một cách đơn giản. Trong chương trình thí điểm chuyên ban THPT, Bộ GD&ĐT đã cho tiến hành thí điểm đưa môn tin học vào dạy chính khóa. Năm 1996, chương trình chuyên ban bị tạm dừng, môn tin học thí điểm tạm ngừng. Năm 1998, dự án Professional Development Laboratory (PDL) được ký kết giữa Bộ GD&ĐT với hãng máy tính IBM để ứng dụng tin học phục vụ chủ trương đổi mới nội dung và phương pháp giảng dạy trong trường phổ thông. Trong năm này, internet được chính thức mở ra tại Việt Nam, sử dụng công nghệ quay số điện thoại. Tháng 4/2004, cả nước bắt đầu sử dụng ADSL để truy cập internet. - Chỉ thị số 29/2001/CT-BGD&ĐT của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT yêu cầu “…Đẩy mạnh ứng dụng CNTT trong GD&ĐT ở tất cả các cấp học” . Giai đoạn từ 2001-2008, Bộ GD&ĐT liên tiếp tổ chức các Hội nghị về ứng dụng CNTT và truyền thông trong GD hàng năm. Một số Sở GD&ĐT ở các địa phương: Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng,… liên tục tổ chức các hội nghị về ứng dụng CNTT vào đổi mới phương pháp giảng dạy, quản lý. - Tháng 4 năm 2006, Dự án hỗ trợ đổi mới quản lý giáo dục (SREM) theo kết quả của Hiệp định tài chính AIDCO/VNM/2004/016-841 giữa Cộng đồng Châu Âu và Chính phủ nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, được ký kết tại Brussel ngày 18/07/2005 và ký kết tại Hà Nội ngày 01/09/2005 bắt đầu được thực hiện. Dự án triển khai xây dựng hệ thống CNTT tích hợp cho công tác quản lý ở khối GD phổ thông. - Năm học 2006-2007, Tin học là môn học chính khóa được dạy ở các trường THPT. - Năm 2007, Bộ GD&ĐT tăng cường chỉ đạo và đầu tư trang bị cơ sở vật chất để ứng dụng CNTT trong ngành giáo dục: + Triển khai chương trình công nghệ GD; xây dựng hệ thống các công cụ tạo lập và quản lý bài giảng điện tử, hệ thống e-Learning, qui trình soạn bài giảng, các phần mềm hỗ trợ dạy học, phần mềm thí nghiệm ảo; xây dựng các nguồn tài nguyên GD và học liệu điện tử để chia sẻ dùng chung qua website của Bộ, thư viện đề thi, thư viện sách giáo khoa điện tử; tổ chức chủ đề “CNTT đổi mới phương pháp dạy và học” trên website, tổ chức GV tham gia diễn đàn GD để giao lưu và trao đổi kinh nghiệm, hỗ trợ, tháo gỡ những khó khăn của GV, khuyến khích GV soạn giáo án trên máy tính và chia sẻ, tham khảo giáo án qua mạng. [2, tr 3]. + …Các đơn vị, cơ sở GD cần triển khai ngay các phần mềm mã nguồn mở trong công tác dạy học chính thức trong trường phổ thông và công tác quản lý. [3, tr 2]
- Ngày 4/1/2008, Tổng công ty viễn thông quân đội Viettel ký văn bản hợp tác với Cục CNTT Bộ GD&ĐT về triển khai mạng GD: Viettel cung cấp dịch vụ kết nối internet băng thông rộng, kết nối kênh thuê riêng qua đường cáp quang cho tất cả trường học, cơ quan quản lý giáo dục. - Năm học 2008-2009 được Bộ GD&ĐT chỉ đạo là “Năm học đẩy mạnh ứng dụng CNTT… đẩy mạnh việc đổi mới phương pháp giảng dạy, học tập và ứng dụng CNTT một cách thiết thực và hiệu quả trong công tác quản lý của nhà trường” [6, tr 1]. “Nhiều trường đại học, cao đẳng, các tổ chức và cá nhân đã tiến hành triển khai thử nghiệm và vận hành các hệ thống e-Learning. Nhiều công cụ tạo bài giảng điện tử, công cụ tạo câu hỏi đã được phát triển” [4, tr 8]. - Năm học 2009-2010, Bộ GD&ĐT tiếp tục chỉ đạo “đẩy mạnh việc đổi mới phương pháp giảng dạy, học tập và ứng dụng CNTT một cách thiết thực và hiệu quả trong công tác quản lý của nhà trường và công tác đào tạo nguồn nhân lực về CNTT” [7, tr 1]. Ngành GD&ĐT thành phố Cần Thơ đã triển khai ứng dụng CNTT vào dạy và quản lý trong tất cả cơ sở giáo dục theo các chỉ đạo của Đảng, Nhà nước và Bộ GD&ĐT. 1.1.2. Một số lý luận về dạy học, quản lý dạy học và ứng dụng CNTT bậc THPT. 1.1.2.1. Khái niệm hoạt động dạy (hoạt động dạy học). Dưới góc độ của GD học: “ Dạy học là hoạt động trí tuệ của thầy và trò, một quá trình vận động và phát triển liên tục trong trí tuệ và nhân cách của HS…Bản chất của quá trình dạy học là quá trình nhận thức độc đáo của người HS…Quá trình dạy học là quá trình hoạt động của hai chủ thể, trong đó dưới sự tổ chức, hướng dẫn và điều khiển của GV, HS nhận thức lại nền văn minh nhân loại và rèn luyện hình thành kỹ năng hoạt động, tạo lập thái độ sống tốt đẹp” [31, tr 57, 58]. Mục đích của dạy là “làm cho người học học đúng cách, làm cho người học biết cách học và cách đó là khả thi” [29, tr 221]. “Dạy và học gắn bó với nhau một cách mật thiết và mối quan hệ này có thể thiết kế được” [29, tr 222]. Trong hoạt động dạy, GV đóng vai trò là chủ thể “tổ chức mọi hoạt động học tập của HS. Người quyết định chất lượng giáo dục” [31, tr 54]. Đối tượng và hoạt động của GV là hệ thống kiến thức và sự phát triển trí tuệ, nhân cách của HS. Hoạt động học là quá trình tự điều khiển tối ưu sự chiếm lĩnh khái niệm khoa học, qua đó hình thành cấu trúc tâm lý mới, phát triển nhân cách. HS là chủ thể của hoạt động học tập, có ý thức chủ động, tích cực và sáng tạo trong nhận thức và rèn luyện nhân cách. “Người học vừa phải chủ động và sáng tạo trong học tập, vừa phải tiếp thu sự chỉ dẫn, dạy bảo từ phía thầy giáo. Người học quyết định chất lượng học tập của mình” [31, tr 56]. 1.1.2.2. Chuẩn kiến thức, kỹ năng của chương trình GD phổ thông.
Chuẩn là những yêu cầu, tiêu chí (gọi chung là yêu cầu) tuân thủ những nguyên tắc nhất định, được dùng để làm thước đo đánh giá hoạt động, công việc, sản phẩm của lĩnh vực nào đó. Yêu cầu là sự cụ thể hóa, chi tiết, tường minh chuẩn, chỉ ra những căn cứ để đánh giá chất lượng. Yêu cầu có thể được đo thông qua chỉ số thực hiện. Yêu cầu được xem như những “chốt kiểm soát” để đánh giá chất lượng đầu vào, đầu ra cũng như quá trình thực hiện. [27, tr 5] Việc chỉ đạo dạy học, kiểm tra, đánh giá theo chuẩn kiến thức, kỹ năng sẽ tạo nên sự thống nhất, làm hạn chế tình trạng dạy học quá tải, đưa thêm nhiều nội dung nặng nề, quá cao so với chuẩn kiến thức, kỹ năng vào dạy học, kiểm tra, đánh giá, là cơ sở quan trọng để đánh giá việc dạy của GV khi ứng dụng CNTT vào quá trình dạy của họ. Trong trường THPT, chuẩn kiến thức kỹ năng được sử dụng để xác định mục tiêu bài học, giúp GV sáng tạo về phương pháp dạy học để phát huy tính tích cực, chủ động, tự giác học tập của HS; rèn luyện các kỹ năng, năng lực hành động, vận dụng kiến thức, thực hành và gắn với thực tiễn cuộc sống; giúp GV chú trọng đến việc sử dụng có hiệu quả phương tiện, thiết bị dạy học, đặc biệt là trong việc ứng dụng CNTT trong dạy học; đa dạng nội dung, các hình thức đánh giá và tăng cường hiệu quả việc đánh giá. Đối với CBQL, chuẩn kiến thức, kỹ năng giúp cụ thể hóa các văn bản chỉ đạo của ngành, tính cụ thể trong đổi mới phương pháp dạy học, sử dụng phương tiện, thiết bị dạy học, hình thức tổ chức dạy học và đánh giá kết quả GD; tạo điều kiện động viên, khuyến khích GV tích cực ứng dụng CNTT vào dạy, đổi mới phương pháp; cơ sở để xây dựng các biện pháp quản lý, chỉ đạo ứng dụng CNTT trong nhà trường một cách hiệu quả, động viên, khen thưởng kịp thời những GV ứng dụng có hiệu quả đồng thời với phê bình, nhắc nhở những người chưa tích cực. 1.1.2.3. Khái quát về trường THPT. a. Nhiệm vụ, quyền hạn trường THPT. Trường trung học là cơ sở GD phổ thông của hệ thống GD quốc dân, về chuyên môn, trường trung học có những nhiệm vụ và quyền hạn: - Tổ chức giảng dạy, học tập và các hoạt động GD khác của Chương trình GD phổ thông. - Quản lý GV, cán bộ, nhân viên; tham gia tuyển dụng và điều động GV, cán bộ, nhân viên. - Huy động, quản lý, sử dụng các nguồn lực cho hoạt động GD. Phối hợp với gia đình HS, tổ chức và cá nhân trong hoạt động GD. - Quản lý, sử dụng và bảo quản CSVC, trang thiết bị theo quy định của Nhà nước. -. Tự đánh giá chất lượng GD và chịu sự kiểm định chất lượng GD của cơ quan có thẩm quyền kiểm định chất lượng GD [1, tr 2, 3]. b. Mục tiêu GD THPT.
Mục tiêu của GD phổ thông là giúp HS phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản, phát triển năng lực cá nhân, tính năng động và sáng tạo, hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân; chuẩn bị cho HS tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động, tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc [24, tr 7]. c. Nội dung GD THPT. Nội dung GD phổ thông phải bảo đảm tính phổ thông, cơ bản, toàn diện, hướng nghiệp và có hệ thống; gắn với thực tiễn cuộc sống, phù hợp với tâm sinh lý lứa tuổi của HS, đáp ứng mục tiêu GD ở mỗi cấp học. … GD THPT phải củng cố, phát triển những nội dung đã học ở THCS, hoàn thành nội dung GD phổ thông; ngoài nội dung chủ yếu nhằm bảo đảm chuẩn kiến thức phổ thông, cơ bản, toàn diện và hướng nghiệp cho mọi HS còn có nội dung nâng cao ở một số môn học để phát triển năng lực, đáp ứng nguyện vọng của HS [24, tr 8]. d. Phương pháp GD THPT. Phương pháp GD phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của HS; phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm việc theo nhóm; rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho HS [24, tr 8]. e. HS THPT. Đa số HS THPT có độ tuổi nằm trong khoảng từ 15 đến 18 tuổi. Đây là lứa tuổi thường có những chuyển biến đột ngột, độc đáo từ trạng thái tâm lý của trẻ con sang trạng thái tâm lý của người lớn. Về thể chất, các em đang dần phát triển một cách hoàn chỉnh. Về mặt tri thức, đây là thời điểm các em có thể tiếp thu và vận dụng một cách nhanh chóng các tri thức phức tạp. f. GV, Tổ chuyên môn, HT, PHT trường THPT. Giáo viên. GV trường trung học là người làm nhiệm vụ giảng dạy, GD trong nhà trường, gồm: HT, PHT, GV bộ môn, GV làm công tác Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh (bí thư, phó bí thư hoặc trợ lý thanh niên, cố vấn Đoàn) đối với trường trung học có cấp THPT, GV làm tổng phụ trách Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh (đối với trường trung học có cấp tiểu học hoặc cấp THCS) [1, tr 15]. Tổ chuyên môn. - HT, các PHT, GV, viên chức thư viện, viên chức thiết bị thí nghiệm của trường trung học được tổ chức thành tổ chuyên môn theo môn học hoặc nhóm môn học ở từng cấp học THCS, THPT. Mỗi tổ chuyên
môn có tổ trưởng, từ 1 đến 2 tổ phó chịu sự quản lý chỉ đạo của HT, do HT bổ nhiệm và giao nhiệm vụ vào đầu năm học. - Tổ chuyên môn có những nhiệm vụ sau: a) Xây dựng kế hoạch hoạt động chung của tổ, hướng dẫn xây dựng và quản lý kế hoạch cá nhân của tổ viên theo kế hoạch GD, phân phối chương trình môn học của Bộ GD&ĐT và kế hoạch năm học của nhà trường; b) Tổ chức bồi dưỡng chuyên môn và nghiệp vụ; tham gia đánh giá, xếp loại các thành viên của tổ theo các quy định của Bộ GD&ĐT [1, tr 8]. Nhiệm vụ và quyền hạn của HT. a) Xây dựng, tổ chức bộ máy nhà trường; b) Thực hiện các Nghị quyết, Quyết nghị của Hội đồng trường được quy định tại khoản 2 Điều 20 của Điều lệ này; c) Xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện nhiệm vụ năm học; d) Quản lý GV, nhân viên; quản lý chuyên môn; phân công công tác, kiểm tra, đánh giá xếp loại GV, nhân viên; thực hiện công tác khen thưởng, kỉ luật đối với GV, nhân viên theo quy định của Nhà nước; quản lý hồ sơ tuyển dụng GV, nhân viên; đ) Quản lý HS và các hoạt động của HS do nhà trường tổ chức; xét duyệt kết quả đánh giá, xếp loại HS, ký xác nhận học bạ, ký xác nhận hoàn thành chương trình tiểu học vào học bạ HS tiểu học (nếu có) của trường phổ thông có nhiều cấp học và quyết định khen thưởng, kỷ luật HS theo quy định của Bộ GD&ĐT; e) Quản lý tài chính, tài sản của nhà trường; g) Thực hiện các chế độ chính sách của Nhà nước đối với GV, nhân viên, HS; tổ chức thực hiện Quy chế dân chủ trong hoạt động của nhà trường; thực hiện công tác xã hội hoá GD của nhà trường. h) Được đào tạo nâng cao trình độ, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ và hưởng các chế độ, chính sách theo quy định của pháp luật; i) Chịu trách nhiệm trước cấp trên về toàn bộ các nhiệm vụ được quy định [1, tr 9]. Nhiệm vụ và quyền hạn của PHT. a) Thực hiện và chịu trách nhiệm trước HT về nhiệm vụ được HT phân công; b) Cùng với HT chịu trách nhiệm trước cấp trên về phần việc được giao; c) Thay mặt HT điều hành hoạt động của nhà trường khi được HT uỷ quyền; d) Được đào tạo nâng cao trình độ, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ và hưởng các chế độ, chính sách theo quy định của pháp luật [1, tr 10]. 1.1.2.4. Một số lý luận về quản lý và quản lý dạy học bậc THPT.
a. Khái niệm quản lý, quản lý nhà trường. - Khái niệm quản lý. Quản lý là một khái niệm rất chung, tổng quát. Có nhiều quan niệm khác nhau về quản lý tùy theo quan điểm và trình độ phát triển của xã hội. Có thể kể đến một số quan điểm chủ yếu như sau: - Theo Đại bách khoa toàn thư Liên xô 1977, quản lý là chức năng của những hệ thống có tổ chức với bản chất khác nhau (xã hội, sinh vật, kỹ thuật), nó bảo toàn cấu trúc xác định của chúng, duy trì chế độ hoạt động, thực hiện những chương trình, mục đích hoạt động [20, tr 5]. “Quản lý là biết được chính xác điều bạn muốn người khác làm và sau đó hiểu được rằng họ đã hoàn thành công việc một cách tốt nhất và rẻ nhất” (F.Taylor) [12, tr 100]. “Quản lý là sự dự đoán và lập kế hoạch, tổ chức, điều khiển, phối hợp và kiểm tra” (H.Fayol) [12, tr 106]. Ở Việt Nam các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực khoa học quản lý và trong lĩnh vực khoa học GD đưa ra các định nghĩa khác nhau về thuật ngữ “Quản lý”: Quản lý là những tác động có định hướng, có kế hoạch của chủ thể quản lý đến đối tượng bị quản lý trong tổ chức để vận hành tổ chức, nhằm đạt mục đích nhất định. [30, tr 130] Quản lý là tác động có mục đích đến tập thể những con người để tổ chức và phối hợp hoạt động của họ trong quá trình lao động [18, tr 15] Tuy các khái niệm về quản lý có khác nhau nhưng có thể hiểu hoạt động quản lý được tiến hành trong một tổ chức hoặc một nhóm xã hội và có tính hướng đích; đó là những tác động nhằm phối hợp nổ lực của các cá nhân nhằm thực hiện mục tiêu của tổ chức. Để đạt đến mục tiêu của tổ chức, hoạt động quản lý của chủ thể thực hiện các chức năng: kế hoạch hóa, tổ chức, chỉ đạo (lãnh đạo) và kiểm tra. - Quản lý nhà trường. Thuật ngữ “quản lý trường học”, “quản lý nhà trường” thường được xem đồng nghĩa với quản lý GD ở cấp độ vi mô: Quản lý được hiểu là hệ thống những tác động tự giác (có ý thức, có mục đích, có kế hoạch, có hệ thống, hợp quy luật) của chủ thể quản lý đến tập thể GV, công nhân viên, tập thể HS, cha mẹ HS và các lực lượng xã hội trong và ngoài nhà trường nhằm thực hiện có chất lượng và hiệu quả mục tiêu GD của nhà trường. Quản lý thực chất là những tác động của chủ thể quản lý vào quá trình GD (được tiến hành bởi tập thể GV và HS với sự hỗ trợ đắc lực của các lực lượng xã hội) nhằm hình thành và phát triển toàn diện nhân cách HS theo mục tiêu đào tạo của nhà trường. [19, tr 38] Từ những khái niệm trên, có thể thấy bốn yếu tố của quản lý nhà trường là: chủ thể quản lý, đối tượng quản lý, khách thể quản lý và mục tiêu quản lý có quan hệ tương tác gắn bó với nhau. Chủ thể quản
lý tác động lên đối tượng quản lý. Đối tượng quản lý cùng với chủ thể quản lý hoạt động theo một quỹ đạo để thực hiện mục tiêu của tổ chức. Khách thể quản lý nằm ngoài hệ thống quản lý nhà trường; có thể là một hệ thống khác hoặc các ràng buộc của môi trường; có thể chịu tác động hoặc tác động ngược trở lại hệ thống nhà trường và hệ quản lý nhà trường; vấn đề là chủ thể quản lý phải làm như thế nào để các tác động này là tích cực, hỗ trợ đạt mục tiêu chung. b. Quản lý hoạt động dạy học có ứng dụng CNTT của GV. Quản lý chuyên môn nói chung, hoạt động dạy học có ứng dụng CNTT nói riêng bao gồm quản lý quá trình dạy của GV và quá trình học của HS. Đây là hai quá trình thống nhất gắn bó hữu cơ. Trong trường học, quản lý hoạt động dạy của GV thực chất là quản lý việc thực hiện các nhiệm vụ của các tổ chuyên môn và của từng GV. HT quản lý hoạt động dạy học phải dựa trên nguyên tắc: tập trung dân chủ + cá nhân phụ trách nhằm phát huy sức mạnh trí tuệ của tập thể GV, qua đó giúp đỡ động viên GV thực hiện, phát huy năng lực tự quản trong giảng dạy của mình và quản lý việc học và tự học của HS. Quản lý hoạt động dạy học ở trường THPT mang tính đặc thù khác hẳn với các loại hình quản lý xã hội khác bởi vì đặc điểm của HS THPT là đang ở độ tuổi phát triển nhanh về tâm sinh lý, đang có nhu cầu học tập và rèn luyện. Sản phẩm của lao động sư phạm là con người. Trong đó, GV là người đóng vai trò chủ đạo trong hoạt động dạy học (vừa lãnh đạo, tổ chức, điều khiển). GV và HS vừa là khách thể quản lý đồng thời lại là chủ thể tự quản lý. Trong trường THPT, hoạt động học tập là hoạt động chủ đạo. Hoạt động này được tiến hành một cách có tổ chức, có kế hoạch với nội dung đã dược lựa chọn dưới sự hướng dẫn tổ chức của GV trong môi trường GD của nhà trường để hình thành và phát triển nhân cách HS. Do đó, hoạt động dạy học là hoạt động trọng tâm của nhà trường, quản lý hoạt động dạy học là nhiệm vụ trọng tâm trong công tác quản lý của HT. Quản lý chuyên môn, trong đó quản lý hoạt động dạy có ứng dụng CNTT là một trong các nhiệm vụ quản lý, tổ chức, điều hành các hoạt động giáo dục mà Luật giáo dục đã quy định gồm: - Quán triệt các chỉ đạo của cấp trên về chủ trương, chính sách, mục tiêu của ứng dụng CNTT vào dạy và học. - Xây dựng kế hoạch chuyên môn có ứng dụng CNTT phù hợp với đối tượng GV, HS và CSVC của nhà trường. - Tổ chức thực hiện. - Thu thập thông tin. - Kiểm tra công tác chuyên môn và các công tác khác có liên quan. - Điều chỉnh kế hoạch.
Về nội dung quản lý hoạt động dạy, HT trường THPT phải thực hiện: - Quản lý việc xây dựng kế hoạch của tổ chuyên môn và GV. Căn cứ các văn bản chỉ đạo của Đảng, Nhà nước, Bộ GD&ĐT, Sở GD&ĐT, tình hình cụ thể của trường mình đang quản lý, HT có nhiệm vụ lập kế hoạch hoạt động năm học chung của trường, chỉ đạo tổ chuyên môn, GV xây dựng kế hoạch năm học, đảm bảo thực hiện đúng chỉ đạo của Đảng, Nhà nước và các cấp quản lý GD phù hợp với tình hình cụ thể của mỗi trường học theo mục tiêu chung. - Quản lý việc phân công GV. Phân công GV là một công việc khó khăn, đòi hỏi tính khoa học rất cao. Để thực hiện có hiệu quả, HT cần phải hiểu rõ từng GV về trình độ chuyên môn, đặc điểm tâm sinh lý, mặt mạnh, mặt yếu, nguyện vọng... cũng như các yếu tố khác có liên quan như: đặc điểm HS, môi trường dạy và học,… để phân công phù hợp, tạo sự hài lòng của GV khi được phân công, khích lệ GV tự giác thực hiện nhiệm vụ được giao. - Quản lý chuyên môn trong trường THPT. Gồm các nội dung chính như sau: + Quản lý thực hiện chương trình, kế hoạch dạy học. + Quản lý việc soạn bài và chuẩn bị giờ lên lớp của GV. + Quản lý giờ lên lớp của GV. + Quản lý việc kiểm tra đánh giá kết quả học tập của HS. + Quản lý các loại hồ sơ của GV. + Quản lý việc bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ của GV. + Quản lý việc sinh hoạt tổ nhóm chuyên môn, dự giờ thao giảng. + Quản lý việc bồi dưỡng và tự bồi dưỡng của GV. + Quản lý việc đổi mới phương pháp dạy học, ứng dụng các thành tựu của khoa học, công nghệ hiện đại, trong đó có CNTT. + Quản lý các điều kiện phục vụ cho dạy học. c. Nguyên tắc đảm bảo tính Đảng trong quản lý trường THPT. Hiến pháp nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt nam năm 1992 (sửa đổi bổ sung năm 2001) đã quy định cơ chế hoạt động của hệ thống chính trị hiện nay ở nước ta là “Đảng lãnh đạo, nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ” và “Đảng cộng sản Việt Nam, đội tiên phong của giai cấp công nhân Việt Nam, đại biểu trung thành quyền lợi của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của cả dân tộc, theo chủ nghĩa Mác - Lê Nin và tư tưởng Hồ Chí Minh, là lực lượng lãnh đạo Nhà nước và xã hội”. “Nhà nước thống nhất quản lý hệ thống GD quốc dân về mục tiêu, chương trình, nội dung, kế hoạch GD, tiêu chuẩn GV, quy chế thi cử và hệ thống văn bằng”.
Do đó, HT phải đảm bảo tính Đảng trong quản lý: thực hiện đúng các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước; quản lý theo nguyên tắc: tập trung dân chủ + cá nhân phụ trách. Tóm lại, quản lý nhà trường là hệ tự quản lý, mà đặc điểm của nó là tự điều chỉnh, tự hoàn thiện nhằm đạt mục tiêu đã đề ra. Quản lý nhà trường có bản chất vì lợi ích phát triển của GD, nhằm đạt mục tiêu tối thượng là hình thành và phát triển nhân cách học sinh - đối tượng và chủ thể của GD, góp phần đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế xã hội với hoạt động trọng tâm là quản lý hoạt động dạy học. Quản lý hoạt động dạy học là quá trình người HT lập kế hoạch, tổ chức, điều khiển, kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy học của GV nhằm đạt mục tiêu đã đề ra. 1.1.2.5. Một số lý luận về ứng dụng CNTT vào dạy học và quản lý. Nghị quyết TW2, khóa VIII của Đảng Cộng sản Việt Nam chỉ rõ: “Đổi mới mạnh mẽ phương pháp giáo dục – đào tạo, khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện thành nếp tư duy sáng tạo của người học. Từng bước áp dụng các phương pháp tiên tiến và phương tiện vào quá trình dạy và học, bảo đảm điều kiện và thời gian tự học, tự nghiên cứu của HS… Phát triển mạnh phong trào tự học, tự đào tạo thường xuyên và rộng khắp trong toàn dân, nhất là thanh niên…” Hiện nay, CNTT đang ảnh hưởng đến mọi lĩnh vực của GD&ĐT. Trong đó, được đề cập đến nhiều là đổi mới phương pháp giảng dạy, đổi mới công nghệ dạy và công nghệ học; làm thay đổi các mô hình tư duy liên quan đến hoạt động của con người; giúp cho “sự học có thể diễn ra 24 giờ trong một ngày và suốt 7 ngày trong một tuần… Những khái niệm cơ bản của GD như tài liệu học tập, thời gian, không gian, môi trường và người học cũng đã thay đổi hoàn toàn…” [17, tr 2]. GD, công nghệ và phát triển có mối quan hệ mật thiết với nhau. “Chọn một loại hình giáo dục đặc biệt trong số các loại hình giáo dục hơn là chọn một loại hình xã hội đặc biệt” [34, tr 3]. Việc sử dụng các công nghệ trong một xã hội thông tin vào GD phụ thuộc vào hoàn cảnh tài chính, môi trường chính trị và xã hội. Trong xã hội thông tin ngày nay, CNTT đã và đang tạo ra một môi trường văn hóa và GD có khả năng đa dạng hóa các nguồn tri thức và học tập. “… công nghệ thông tin và viễn thông được dùng để giúp mở cánh cửa cho giáo dục. Kofi Annan (2005)”.[33, tr 2] Sự phát triển của CNTT cung cấp các công cụ cải tiến cho việc học thông qua một mạng lưới toàn cầu, tạo cơ hội GD&ĐT suốt đời, đặc biệt là cho những người sống ở nông thôn sâu. Internet đang dần được thừa nhận là phương tiện phục vụ hiệu quả cho nhu cầu ngày càng tăng của người học trong các môi trường học tập khác nhau. Ứng dụng CNTT vào dạy và học. Theo quan điểm dạy học hiện đại, dạy học “không chỉ đơn thuần nhằm mục tiêu duy nhất là giúp cho HS có được một số kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo cụ thể mà điều quan trọng hơn là phải tổ chức quá trình dạy
học sao cho HS phát huy đến mức tối đa tính tích cực chủ động, và qua đó phát triển được năng lực sáng tạo, nhân cách của người lao động mới, đáp ứng được những đòi hỏi đa dạng và ngày càng tăng của xã hội không ngừng phát triển” [11, tr 23]. Một trong những biện pháp để thực hiện nhiệm vụ trên là GV phải tăng cường sử dụng các thiết bị dạy học. Kể từ khi có sự phát triển nhanh chóng của CNTT, máy tính và các phương tiện trình chiếu, mạng intranet, internet đã làm thay đổi một cách nhanh chóng quan điểm về trang bị thiết bị dạy học cho các trường phổ thông nhờ những ưu thế vượt trội của nó mà các thiết bị dạy học khác không thể có được, tạo nên một nền ‘văn hóa học tập’ mới trên toàn thế giới. Xét theo quan điểm CNTT, dạy và học thực chất là việc phát và thu thông tin. Học là quá trình tiếp thu thông tin có định hướng và có sự tái tạo, phát triển thông tin. Đưa CNTT vào dạy theo phương châm đổi mới phương pháp có nghĩa là “phương pháp làm tăng giá trị lượng tin, trao đổi thông tin nhanh hơn, nhiều hơn và hiệu quả hơn” [21, tr 3]. Khi ứng dụng CNTT vào dạy, với số lượng thiết bị hạn chế (máy tính, máy chiếu, mạng internet) đã có thể thay thế cho rất nhiều thiết bị dạy học cồng kềnh khó bảo quản, vận chuyển khác,… để GV có thể dạy học hiệu quả về mọi phương diện. Ngoài việc dạy trực tiếp với HS, GV còn có thể dạy gián tiếp dưới hình thức e-learning. Ngoài ra, việc học tập của học sinh có thể được triển khai qua hệ thống internet thông qua giao thức World Wide Web (WWW), tương tác với các hệ thống khác trong trường học như hệ thống quản lý HS, lịch giảng dạy,… Các công trình nghiên cứu về hiệu quả của việc tích hợp CNTT và truyền thông vào dạy đã đưa ra kết luận về tầm ảnh hưởng của CNTT đối với dạy học gồm: - Tính sẵn có đơn thuần hay việc sử dụng máy tính không có tác động lên việc học của HS. Tuy nhiên, kết quả rõ ràng là các công dụng nào đó của máy tính trong các môn học đặc biệt ở trường có tác động tích cực lên việc học của HS ở những môn học đó. - Đặc biệt, máy tính có tác động tích cực lên thái độ của HS và việc học những loại kỹ năng mới, khi mà CNTT và truyền thông được sử dụng kết hợp với việc dạy học lấy người học làm trung tâm. - Máy tính có thể đem lại ích lợi tương đương cho cả nam và nữ sinh và có thể được sử dụng một cách có hiệu quả bởi các HS có những nhu cầu đặc biệt. - Đào tạo GV rất quan trọng. Qua đó, GV có thể học các kỹ năng CNTT và truyền thông và những kỹ năng sư phạm mới và những điều này thường đem lại những đường hướng dạy học mới trong lớp học. - CNTT và truyền thông cũng có thể được sử dụng để cải cách dạy học ở các trường và cung cấp cho cộng đồng những dịch vụ giáo dục mới [33, tr 30]. Yêu cầu đối với GV khi ứng dụng CNTT vào dạy học.
GV đóng vai trò trung tâm trong việc triển khai ứng dụng CNTT trong dạy học và khai thác các cơ hội học tập được tạo ra bởi CNTT. GV quyết định cách dạy và học diễn ra trong phòng học với các HS của mình. Do đó, GV là trung tâm của sự thay đổi GD, sử dụng công nghệ cho giảng dạy, học tập và cho các mục đích phát triển. Ứng dụng CNTT vào quản lý trường THPT. Một trong những đặc điểm nổi bật nhất của xu hướng GD hiện đại là sự thay đổi trong mô hình GD. Trong triết lý GD mới này, HS là trung tâm của mô hình GD thay cho GV như trong mô hình truyền thống của GD Việt Nam. Với xu thế này, trường học cần phải thay đổi môi trường GD. Mọi tài nguyên, nguồn lực trong mỗi trường cần tập trung vào việc tạo lập một môi trường học tập cởi mở, sáng tạo cho HS. Với sự thay đổi căn bản về mô hình GD trong trường học, CNTT có một vai trò đặc biệt quan trọng, là công cụ cần thiết, phục vụ hiệu quả các quy trình quản lý trong trường học. Điểm căn bản của việc ứng dụng CNTT vào quản lý trong trường học là sự chia sẻ tài nguyên, nguồn lực của trường học cho các đối tượng thụ hưởng nó. Bên cạnh việc hiểu sâu, kỹ năng ứng dụng công cụ CNTT vào nghiệp vụ quản lý của mình, các HT, PHT - với tư cách là những nhà quản lý, người đưa ra quyết định cho việc ứng dụng CNTT trong nhà trường cần có ý thức, đánh giá nhu cầu ứng dụng CNTT của chính mình và hai nhóm đối tượng: GV, HS. Khi nhà quản lý có ý thức về sự chia sẻ tài nguyên CNTT cũng như kế hoạch tổng thể ứng dụng CNTT cho cả ba nhóm đối tượng này thì hiệu quả đầu tư và sử dụng trang thiết bị sẽ đạt mức cao, sự liên thông trong các quá trình dạy, học và quản lý nhà trường được thống nhất. Ngoài ra, còn phải chú ý đến đối tượng thứ tư là các thành phần khác ngoài xã hội có liên quan đến GD như: Lãnh đạo các cấp, phụ huynh HS, các sở, ngành khác, báo chí, …. Nội dung chính của việc ứng dụng CNTT vào quản lý của HT gồm: - Những công cụ CNTT nói chung và những phần mềm phục vụ việc dạy, học và quản lý nhà trường như: phần mềm văn phòng, phần mềm soạn tài liệu, giáo án điện tử cho các GV, phần mềm quản lý GD… Các phần mềm trong nhà trường sẽ được phân nhóm tương ứng phù hợp với ba nhóm đối tượng trong nhà trường: HT và các PHT, GV và HS. - Việc giải quyết những tình huống đặc thù phát sinh khi ứng dụng CNTT vào các hoạt động của trường học. Chính sách, quản lý tài sản CNTT trong nhà trường sẽ liên quan tới các vấn đề chính như CSVC, nhân lực, trang thiết bị, phần mềm, chính sách ứng dụng và sử dụng tài sản CNTT trong nhà trường… Đặc biệt, việc ứng dụng CNTT vào nghiệp vụ quản lý nhà trường của HT là một yêu cầu rất cần thiết, bao gồm các nội dung chính: - Quản lý nhân sự: hồ sơ GV, nâng lương, …
- Quản lý chuyên môn: phân công giảng dạy, lập thời khóa biểu, giám sát công tác của GV, tổ chức kiểm tra, đánh giá… - Quản lý HS: hồ sơ HS, kết quả học tập, rèn luyện, … - Quản lý tài chính, CSVC. Quan trọng hơn, những nội dung này liên thông với nhau. Nếu có kỹ năng ứng dụng CNTT thành thục, biết tổ chức và chia sẻ dữ liệu tốt, HT sẽ có được cái nhìn đầy đủ, thống nhất, chính xác về tất cả nội dung mà mình đang quản lý để có những quyết định phù hợp, nâng cao chất lượng GD. 1.2. Cơ sở thực tiễn của vấn đề nghiên cứu. 1.2.1. Khái quát về thành phố Cần Thơ. a. Đặc điểm tự nhiên Thành phố Cần Thơ được thành lập ngày 01/01/2004 trên cơ sở tách ra khỏi thành phố Cần Thơ cũ và trở thành thành phố loại 1 trực thuộc trung ương bao gồm 4 quận, 5 huyện với 44 phường, 5 thị trấn và 36 xã (nguồn: Niên giám thống kê 2008, tháng 02/2010- Tổng cục Thống kê) Thành phố Cần Thơ nằm trong vùng trung hạ lưu và chiếm vị trí trung tâm Châu thổ sông Cửu Long, trải dài trên 55km dọc bờ sông Hậu. Thành phố Cần Thơ có tổng diện tích tự nhiên là 1.402.000 km2 (nguồn: Niên giám thống kê 2008, tháng 02/2010- Tổng cục Thống kê), chiếm 3,49% diện tích đồng bằng sông Cửu Long. Trong đó: quận Ninh Kiều 29,22 km2, quận Bình Thủy 70,59 km2, quận Cái Răng 62,53 km2, quận Ô Môn 125,41 km2, huyện Phong Điền 119,48 km2, huyện Cờ Đỏ 310,48 km2, huyện Thới Lai 255,67 km2, quận Thốt Nốt 117,81 km2, huyện Vĩnh Thạnh 297,59 km2. Về ranh giới, thành phố Cần Thơ tiếp giáp các tỉnh Tây Nam Bộ như sau: - Phía Bắc giáp tỉnh An Giang. - Phía Nam giáp tỉnh Hậu Giang. - Phía Tây giáp tỉnh Kiên Giang. - Phía Đông giáp tỉnh Vĩnh Long và Đồng Tháp. Thành phố Cần Thơ là đầu mối giao thông quan trọng, trung tâm kinh tế, chính trị, văn hóa và khoa học kĩ thuật của đồng bằng sông Cửu Long. Hiện nay, thành phố Cần Thơ đang củng cố cảng Cần Thơ và cảng biển Cái Cui. Bên cạnh đó sân bay Trà Nóc đang được nâng cấp, mở rộng và có thể trở thành một trong những sân bay quốc tế của nước ta. Về khí hậu, Cần Thơ có nền nhiệt độ cao ổn định, là điều kiện để phát huy nhiều thế mạnh mà trước hết là thế mạnh nông, lâm và ngư nghiệp. Cần Thơ ít có thiên tai nhưng thỉnh thoảng cũng xảy ra những hiện tượng thời tiết đặc biệt như sương mù, giông, mưa đá, vòi rồng,… Với hệ thống kênh đào dày đặc và mạng lưới sông rạch tự nhiên, Cần Thơ có hệ thống giao thông đường thủy phát triển. Hệ thống giao thông đường bộ đang được đầu tư mở rộng.
Thành phố Cần Thơ có nhiều thuận lợi để có thể phát triển kinh tế-xã hội và phát huy tiềm lực trở thành trung tâm kinh tế, GD, y tế, quốc phòng an ninh của vùng. b. Tình hình phát triển kinh tế- xã hội. So với mặt bằng chung, tốc độ tăng trưởng kinh tế Cần Thơ duy trì ở mức cao 9,42% giai đoạn 1986-2000, 11,67% trong giai đoạn 2000-2003. Từ năm 2004 Cần Thơ trở thành thành phố trực thuộc trung ương, tốc độ tăng trưởng kinh tế càng nhanh. Cần Thơ đang cố gắng đẩy nhanh tốc độ chuyển dịch cơ cấu kinh tế, phát triển mạnh công nghiệp và xây dựng, khuyến khích đầu tư, mở rộng và phát triển dịch vụ. Về nông nghiệp, Cần Thơ không chỉ thỏa mãn nhu cầu nông phẩm của địa phương mà còn cung cấp một khối lượng lớn lương thực, thực phẩm cho xuất khẩu. Về ngư nghiệp, do không giáp biển, Cần Thơ chỉ tập trung vào các loại thủy sản nước ngọt, chủ yếu là nuôi cá trên hồ ao và nuôi cá bè trên sông. Về lâm nghiệp, Cần Thơ có vai trò rất nhỏ trong nền kinh tế với tốc độ tăng trưởng chậm. Về công nghiệp, Cần Thơ có các khu công nghiệp lớn như Trà nóc, Hưng Phú và cụm công nghiệp- tiểu thủ công nghiệp Thốt Nốt. Về cơ cấu, ngành công nghiệp của thành phố khá đa dạng, trong đó nổi lên một số ngành công nghiệp chủ yếu: công nghiệp năng lượng, công nghiệp cơ khí, công nghiệp hóa chất, công nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng, công nghiệp chế biến lương thực-thực phẩm, công nghiệp dệt may, công nghiệp da. Về du lịch, với mạng lưới kênh rạch chằng chịt mang vẻ đẹp bình dị, nét kiến trúc độc đáo của thành phố và nhiều di tích danh lam thắng cảnh có sức thu hút mạnh mẽ đối với du khách (chùa Nam Nhã, chùa Hội Linh, chùa Ông, đình Bình Thủy, bến Ninh Kiều, vườn cò Bằng Lăng) tạo nhiều điều kiện thuận lợi phát triển ngành du lịch thành phố Cần Thơ. c. Dân số. Cần Thơ có qui mô dân số vào loại trung bình của nước ta. Năm 2008, dân số Cần Thơ là 1.171.000 người chiếm 1.36% dân số cả nước (nguồn: Niên giám Thống kê, Tổng cục Thống kê năm 2008). 1.2.2. Khái quát về giáo dục thành phố Cần Thơ. GD của thành phố Cần Thơ đang phát triển về quy mô và chất lượng. Mạng lưới, loại hình trường lớp được mở rộng theo hướng đa dạng hóa đáp ứng khá tốt nhu cầu của người học. Về giáo dục phổ thông, thành phố Cần Thơ hiện có 120 trường mầm non, mẫu giáo, 179 trường tiểu học, 62 trường THCS, 20 trường THPT công lập, 1 trường THPT tư thục và 1 trường phổ thông nhiều cấp học.